göz ve kulak hastalıkları farmakoloj*s
advertisement
SLAYTI GENEL OLARAK OKUDU GEREKLİ EKLEMELERİ YAPTIM.2 TANE SORARIM DEDİĞİ YER VAR. GÖZ VE KULAK HASTALIKLARI FARMAKOLOJİSİ K.Gökhan ULUSOY Yrd.Doç.Dr. Tıbbi Farmakoloji AD. GÖZ HASTALIKLARI FARMAKOLOJİSİ GÖZ HASTALIKLARI 1. İlaçların Göze Uygulanması 2. Mikrop Bulaşmasının Kontrolü 3. Antienfektif Göz Preparatları 4. Kortikosteroidler 5. Antihistaminikler 3 GÖZ HASTALIKLARI Bunlar göz muayenelerinde kullanılır. 6. Midriyatikler ve Sikloplejikler 7. Glokom Tedavisi 8. Lokal Anestezikler 9. Çeşitli Oftalmik Preparatlar 10. Kontakt Lensler 4 1. İlaçların Göze Uygulanması • İlaçlar göze en çok topikal olarak göz damlası ve göz merhemi şeklinde uygulanır. • Gözde daha yüksek ilaç konsantrasyonu gereken durumlarda ise lokal enjeksiyonlar uygulanır. 5 1. İlaçların Göze Uygulanması •Göz damlaları genellikle alt göz kapağı hafifçe aşağı çekilerek oluşturulan cebe uygulanır. Sonrasında 1-2 dakika göz kapalı tutulur. • Göz merhemi de aynı şekilde uygulanır; merhem hızla erir ve göz kırpma hareketi yayılmasına yardımcı olur. Kafa hafif arkaya yatırılıp alt göz kapağı hafifçe aşağı çekilerek uygulanır. 6 1. İlaçların Göze Uygulanması • Göz damlası şeklinde iki farklı preparat uygulanması gerektiğinde dilüsyon ve taşma meydana gelmemesi için araya en az 5 dk. süre konmalıdır. 7 1. İlaçların Göze Uygulanması • Göz ilaçları konjunktivadaki damarların içinden ya da fazla gelen kısmın gözyaşı kanallarından aşağı akarak burun mukozasından emilmesi suretiyle istenmeyen sistemik etkiler gösterebilir. İlaç lacrimal kanaldan burna akabilir istenmeyen sistemik etkiler gösterebilir fakat pratikte çok nadirdir. 8 1. İlaçların Göze Uygulanması • Topikal tedaviye yanıt vermeyen durumlarda kortikosteroidler, antienfektif ilaçlar vb. konjunktiva altına enjekte edilebilirler. Çok nadir. • İlaç skleradan geçerek ön ve arka kamaralara ve vitröz hümöre girer. • Doz hacmi (en fazla 1 ml) sınırlı olduğundan kolay çözünebilen ilaçlar tercih edilmelidir. 9 2. Mikrop Bulaşmasının Kontrolü • Göze ilaç uygulanacağı zaman bunlar steril olmalıdır. • Evde kullanılmak üzere üretilen çoğul uygulamalık ambalajlardaki göz damlaları açıldıktan sonra 4 haftadan uzun süre kullanılmamalıdır. 10 2. Mikrop Bulaşmasının Kontrolü • Hastanede kullanılmak üzere üretilen göz damlaları açıldıktan bir hafta sonra atılmalıdır. • Polikliniklerde tercihen tek uygulamalık ambalajlar kullanılmalıdır. Çoğul uygulamalık ambalajlar kullanılmışsa bunlar gün sonunda atılmalıdırlar. 11 3. Antienfektif Göz Preparatları • 3.1 Antibakteriyeller • 3.2 Antifungaller Mantar enfeksiyonu çok nadir • 3.3 Antiviraller 12 Günlük 3-4 kere 5-7 gün süre ile kullanılırlar. 3.1 Antibakteriyeller • Bakteri enfeksiyonlarının tedavisinde genellikle topikal göz damlaları ve göz merhemleri yeterli olur. Genelde sistemik tedaviye ihtiyaç duyulmaz damla veya merhem ile durumun üstesinden gelebiliriz. Genelde gündüz damla şeklinde gece yatmadan önce merhem şeklinde kullanılır. • Kloramfenikol etki spektrumu oldukça geniş olduğu için yüzeyel göz enfeksiyonlarında ilk seçilecek ilaçtır. Kloramfenikol günümüzde çok kullanılmaz. • Diğer geniş spektrumlu antibakteriyel ilaçlar; siprofloksasin, ofloksasin, gentamisin, neomisin, tobramisin. • Trahom, ağızdan alınan azitromisin ile tedavi edilebilir. 13 3.2 Antifungaller Topikal tedavi yok. • Gözde mantar enfeksiyonu sıklığı çok azdır. • Yaşın ilerlemesi, düşkünlük ya da bağışıklığın baskılanması mantar enfeksiyonlarına yol açabilir. • Genellikle mantar için topikal kullanılacak bir antifungal preparat mevcut değildir. Tedavi sistemik olarak uygulanır. 14 3.3 Antiviraller • Gözde en sık karşılaşılan viral enfeksiyon HSV-1 adlı virüsün yaptığı herpes simpleks enfeksiyonudur. Asiklovir tedavide kullanılan ilk seçenek antiviraldir. • Görmeyi tehdit eden CMV retinitinin tedavisi için gansiklovir kullanılır. • Lokal tedaviler, sistemik viral enfeksiyona ya da enfeksiyonun diğer göze geçmesine koruma sağlamaz. Ayrıca sistemik antiviral tedaviler gerekebilir. 15 4. Kortikosteroidler • Deksametazon Anti inflamatuar etkisi en güçlü ilaçlardır. En sık kullanılan deksametazondur. - Cebedex göz/kulak damlası - Dekort göz/kulak damlası - Dexa-Sine göz damlası - Maxidex pomad Piyasadaki deksametazon içeren kortikosteroidler. - Onadron göz/kulak damlası - Spersadex göz/kulak damlası Lokal olduğu için sistemik yan etkiler çok az. 16 4. Kortikosteroidler • Desonid Disodyum Fosfat - Prenacid göz damlası/merhemi • Fluorometolon - Flarex süspansiyon - FML Liquifilm göz damlası - Efemoline göz damlası - Flumetol göz damlası 17 4. Kortikosteroidler • Hidrokortizon Asetat - Cortimycine göz pomadı - Cormisin göz pomadı • Prednizolon - Codelsol göz/kulak damlası - Norsol Forte göz/kulak damlası - Pred-Forte gözdamlası 18 4. Kortikosteroidler • Rimeksolon - Vexol göz damlası • Triamsolon - Kenacort-A göz pomadı 19 5. Antihistaminikler •Allerjik konjunktivitte kullanılan bazı antihistaminikler; - Antazolin Sülfat (Alergoftal göz damlası) - Emedastin (Emadine göz damlası) - Levokabastin (Livostin göz damlası) - Olopatadin (Patanol göz damlası) 20 5. Antihistaminikler • Vernal (baharla gelen) keratokonjunktivitte kullanılan mast hücre stabilizanları - Sodyum Kromoglikat (Allergo-COMOD, Allergocrom, Allersol, Opticrom göz damlaları) 21 6. Midriyatikler ve Sikloplejikler Göz muayenesi öncesinde kullanılan ilaçlar. • Antimuskarinikler; pupillada midriyatik etki oluştururlar ve siliyer kası felce uğratırlar. • Güçleri ve etki süreleri farklıdır. • Kısa etkili olanları, örn. %0.5’lik tropikamid (Tropamid göz damlası) göz dibi muayenesini kolaylaştırırlar. • Küçük çocuklarda refraksiyon (kırılma) incelemeleri için antimuskariniklerden %1 siklopentolat (Siklomid veya Sikloplejin göz damlası) ya da atropin (Atrosol göz damlası) yeğlenir. 22 6. Midriyatikler ve Sikloplejikler • Sempatomimetik olarak fenilefrin hidroklorür (Fenilefrin, Mydfrin göz damlası) yine midriyatik amaçla kullanılmaktadır. 23 7. Glokom Tedavisi • Glokom özellikle ileri yaşlardaki önemli bir körlük nedenidir. • Ancak hastalığa erken tanı konduğu zaman körlük yapması engellenmektedir Tedavi edilmezse ileri yaşlarda körlük yapar. • Glokom optik disk ve optik sinir hasarının eşlik ettiği görme alanı daralması hastalığıdır. • Genellikle göz tansiyonunun artışıyla ilişkisi olduğu bilinmektedir. 24 7. Glokom Tedavisi Kronik Geniş Açılı Glokom; En sık olan tipdir (%90). • Drenaj bölgesinin yaşlanmasına bağlı oluşur. Bu yaşlanma yavaşca göz tansiyonunun yükselmesine neden olur. • Bu yavaş yükseliş belirtiye neden olmaz ve tanının konulması ileri derecede kayıp olana kadar gecikebilir. 25 7. Glokom Tedavisi Kronik Geniş Açılı Glokom; • Tonometre adı verilen cihazlarla göz tansiyonu ölçülür, optik sinir göz dibi muayenesinde incelenir ve gerekirse görme alanı testi yapılarak tanı konur. • Glokom ile gözde oluşan hasar geri döndürülemez ancak kullanılan damlalar, haplar, lazer ve cerrahi tedavi ile hasarın ilerlemesi engellenir. 26 7. Glokom Tedavisi Akut Dar Açılı Glokom; • Drenaj açısının aniden kapanmasıyla oluşur. • Bu lavaboyu aniden bir kağıt ile tıkamaya benzer. • Basınç birdenbire yükselir. • Gözde iris bu kağıt görevini yapar. 27 7. Glokom Tedavisi Akut Dar Açılı Glokom; • Göz içi basıncı aniden yükselir. • Bu durumda çeşitli semptomlara yol açar; - Görme bulanıklığı - Gözde aşırı derecede ağrı - Başağrısı - Işık çevresinde renkli halolar - Mide bulantısı ve kusma 28 7. Glokom Tedavisi Glokom için risk faktörleri • İleri yaş • Ailede glokom öyküsü • Sigara • Şeker hastalığı • Hipertansiyon • Myopi • Uzun süreli kortizon tedavisi • Göz yaralanmaları 29 7. Glokom Tedavisi • Glokom genelde günde 1-2 defa kullanılan damlalar aracılığıyla tedavi edilir. • Bu ilaçların bazıları göz basıncını aköz humor salınımını azaltarak, bir kısmı da drenajı arttırarak etki eder. • Tedavide ilk seçenek bir beta blokör ya da bir prostaglandin analoğudur. • Göz içi basıncı kontrol altına almak için bu iki ilacı kombine etmek ya da bunlara miyotikler, sempatomimetikler ve karbonik anhidraz inhibitörleri ilave etmek gerekebilir. 30 7. Glokom Tedavisi Bundan sınav sorusu olur dedi. Kullanılan İlaçların Etki Mekanizmaları; • Beta blokörler; aköz hümör yapımını azaltırlar. • Prostaglandin analogları; aköz hümör çıkışını artırırlar. • Sempatomimetikler; aköz hümör yapımını azaltırlar. • Miyotikler; aköz hümör çıkışını artırırlar. • Karbonik anhidraz inh.; aköz hümör yapımını azaltırlar. 31 8. Lokal Anestezikler • Oksibuprokain ve tetrakain en yaygın kullanılanlarıdır. • Oksibuprokain göz tansiyonu ölçümünde, • Tetrakain ise daha derin anesteziye yol açar, korneadaki dikişlerin çıkarılması gibi minör cerrahi girişimlerden önce kullanılması uygundur. • Göz küresi ameliyatlarında ise lidokain veya lidokainadrenalin kombinasyonu kullanılır 32 9. Çeşitli Oftalmik Preparatlar • 8.1 Gözyaşı eksikliğini gideren ilaçlar, oküler kayganlaştırıcılar • 8.2 Tanı amaçlı ve perioperatif göz ilaçları • 8.3 Konjunktiva hiperemisini gidermek için kullanılan ilaçlar 33 9.1. Gözyaşı Eksikliği, Göz Kuruluğu Bunlar yapay göz yaşları genellikle tek kullanımlık paketler halinde oluyor. • Asetilsistein (Brunac göz damlası) • Edetik asit (Duratears kayganlaştırıcı pomad) • Hipromeloz (Dacrolux göz damlası) • Karbomerler (Lacrisifi göz damlası, Lacryvisc, Siccapos, Thilo-Tears, Viscotears oftalmik jel) • Polivinil Alkol (Liquifilm Tears, Refresh, Siccaprotect göz damlası) • Povidon (Oculotect Fluid, Protagent göz damlası) 34 9.2. Tanı Amaçlı ve Perioperatif İlaçlar Tanı amaçlı girişimlerde hasar gören bölgenin tesbiti; • Fluoresein Sodyum (Fluoreszein SE Thilo göz damlası) • Bengal Pempesi 35 9.2. Tanı Amaçlı ve Perioperatif İlaçlar Ameliyat öncesinde, esnasında ve sonrasında kullanılanlar; • Göz içi basınc kontrolünde apraklonidin (Lopidine sol) • Tam miyozis gerektiğinde asetilkolin klorür (Miochol-E sol) • Ağrı ve inflamasyon giderilmesi için diklofenak sodyum (Inflased, Voltaren Ophta göz damlası) • Ameliyatta miyozisin önlenmesinde indometazin (Indocolir, Indobiotic göz damlası) • Ameliyat sonrası antiinflamasyon için ketorolak trometamol (Acular Oft. Sol) 36 9.3. Konjunktiva Hiperemisi • Allerjik, mikrobik ya da tahrişe bağlı akut konjunktivit vakalarında sempatomimetik vazokonstriktör ilaçlar gözdeki kızarıklığı gidermek için yerel olarak kullanılabilir. • Tıbbi önemi tartışmalıdır, kozmetik önemi vardır, tetrahidrozolin hidroklorür; - Eye-Visol göz damlası - Visine göz damlası - Zenkain göz damlası 37 10. Kontakt Lensler • Pek çok insan kozmetik nedenlerle gözlük takmaktansa kontakt lens kullanmayı yeğler. • Görme kusurlarını düzeltmek için sert ya da yumuşak lensler kullanılır. • Yumuşak lensler en iyi görmeyi sağlamasalar da daha rahat olduklarından çok tercih edilirler. 38 10. Kontakt Lensler • Lensler genellikle gün boyu değil, belirli bir süre boyunca takılmalıdırlar. • Lenslerde dezenfeksiyon gerekleri yerine getirilmezse ülseratif keratit, konjunktivit gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. 39 10. Kontakt Lensler • Yumuşak lens takanlarda göz ilaçlarının lenste birikmesi toksik reaksiyona yol açabilir. Sert lenslerde böyle bir sorun yoktur. • Merhem ve yağlı preparatlar ise her iki lens grubunda da kullanılmamalıdır. 40 10. Kontakt Lensler • Sistemik olarak kullanılan pek çok ilaç da kontakt lensler üzerinde ters etki oluşturabilirler; - Göz kırpma sıklığını azaltan (anksiyolitikler, hipnotikler, antihistaminikler) - Gözyaşı yapımını azaltan ilaçlar (antihistaminikler, antimuskarinikler, diüretikler, trisiklik antidepresanlar) - Gözyaşını artıran ilaçlar (efedrin, hidralazin) - Gözyaşına geçtikten sonra lensin içine emilerek tahriş yapan ilaçlar (asetil salisilik asit) - Lenslerde renk değişikliği oluşturan ilaçlar (rifampisin ve sülfasalazin) 41 KULAK HASTALIKLARI FARMAKOLOJİSİ KULAK HASTALIKLARI Otitis Eksterna Otitis Media Buşon 43 11. Otitis Eksterna • Otitis eksterna; meatus (kulak kanalı giriş deliği) derisindeki enflamatuar reaksiyondur. • Tedaviye başlamadan önce altta yer alabilecek kronik otitis media ekarte edilmelidir. • Vakaların çoğu dış kulak kanalı aspirasyonuyla, kuru olarak silmeyle ya da şırıngayla yıkandıktan sonra iyileşir. 44 11. Otitis Eksterna • En etkili yöntem kortikosteroidli kulak damlaları ya da alüminyum asetat solüsyonu emdirilmiş bir gazlı bezin kulağa sokulmasıdır. • Bunun uygulanamadığı durumlarda dış kulak yolu uygun bir solüsyonla iyice doldurulduktan sonra rahatsız kulak yukarıda kalacak şekilde hasta on dakika yatırılmalıdır. • Eğer enfeksiyon da varsa sistemik olarak kullanılamayan topikal antienfektif ilaçlar (neomisin, nitrofurazon) kullanılır. 45 11. Otitis Eksterna • Asetik asidin %2’lik solüsyonu dış kulak yolunda hem antibakteriyel hem de antifungal etki yapar. • Hafif otitis eksternada kullanılabilir ancak ağır vakalarda antienflamatuar bir preparat eklenmesi şarttır. 46 11. Otitis Eksterna • Akut enfeksiyon şiddetli ağrıya neden olabilir. Parasetamol gibi bir analjezik de tedaviye eklenmelidir. • Stafilokok enfeksiyonu (fronkül) gözlendiğinde ilk seçenek ilacı flukloksasilin’dir. • Psödomonas enfeksiyonunda ilk seçenek siprofloksasin’dir. 47 11. Otitis Eksterna Antienflamatuar İlaçlar • Deksametazon - Cebedex göz/kulak damlası - Dekort göz/kulak damlası - Onadron göz/kulak damlası - Spersadex göz/kulak damlası 48 11. Otitis Eksterna Antienflamatuar İlaçlar (devam) • Prednizolon - Codelsol göz/kulak damlası - Norsol Forte göz/kulak damlası - Otimisin kulak damlası 49 11. Otitis Eksterna Antienfektif İlaçlar • Gentamisin - Genta göz/kulak damlası - Gentagut göz/kulak damlası - Getamisin göz/kulak damlası • Kloramfenikol • Neomisin • Nitrofurazon • Rifamisin 50 12. Otitis Media • Akut otitis media çocuklarda en sık ratlanan şiddetli ağrı nedenidir. • Vakaların çoğu, özellikle nezle ile birlikte olanları virüs kökenlidir ve antibakteriyel tedavi gerektirmeksizin parasetamol gibi basit bir analjezik ile düzelir. 51 12. Otitis Media • Sistemik bulguların olmadığı çocuklarda ilk 72 saatte düzelme olmaz ise bir sistemik antibakteriyel başlanabilir. • Akut bakteriyel otitis mediada analjezik ilaç ve sistemik antibakteriyel mutlaka verilmelidir. 52 12. Otitis Media BUNU SINAVDA SORARIM DEDİ.MESELA ANİBİYOTİKLİ KULAK DAMLALARI TEDAVİDE KULLANILIR DERİM HANGİSİ YANLIŞ DİYE SORARIM DEDİ. • Akut otitis mediada topikal tedavi etkisizdir ve lokal anestezik içeren damlaların tedavide yeri yoktur. Damla kullanılmaz çünkü kulak zarı var. • Kulak zarı delinmişse kulaktan çıkan akıntı kültür edilerek duyarlık testiyle birlikte uygun antibakteriyel ilaç seçilebilir. • Tekrarlayan akut otitis mediada kış ayları boyunca çocuklara profilaktik antibiyotik verilebilir (amoksisilin). 53 13. Buşon Çıkartılması • Buşon, meatus derisi üzerinde koruyucu bir tabaka oluşturan normal bir vücut salgısıdır. • Ancak işitme bozukluğuna neden olursa ya da kulak zarının yeterince görülmesini engellerse çıkartılmalıdır. 54 13. Buşon Çıkartılması • Buşon, vücut sıcaklığına kadar ısıtılmış suyun büyük bir şırınga yardımıyla kulak içinin yıkanmasıyla çıkarılır. • Ancak yineleyen otitis eksterna, kulak zarı perforasyonu ya da kulak ameliyatı öyküsü olan hastalarda bu şırınga yöntemi uygulanmaz. 55 13. Buşon Çıkartılması • Buşon sert ise sodyum bikarbonatlı kulak damlaları ya da badem yağı ile birkaç gün önceden yumuşatılması gerekebilir; - Bademyağı - Zeytinyağı - Sodyum bikarbonatlı %5 kulak damlaları -Gliserin 56
