(ET) ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER DERS 4A

Yönetim Bilişim Sistemleri
DİJİTAL İŞLETMEYİ YÖNETME, 12. BASIMDAN ÇEVİRİ
DERS 4A
ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ (ET)
ALTYAPISI VE GELİŞMEKTE OLAN
TEKNOLOJİLER
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
• ET Altyapısı
– Kurumların belirli enformasyon sistemleri
uygulamaları için bir platform sağlayan paylaşılan
teknoloji kaynağı
– İşletme çapında hizmetler:
•
•
•
•
•
•
2
Bilgi işleme hizmeti sağlayan bilgi işlem platformu
Telekomünikasyon hizmeti
Veri yönetimi hizmeti
Yazılım uygulama hizmeti
Fiziksel tesislerin yönetimi hizmeti
ET yönetimi, standartları, eğitimi, araştırma ve
geliştirme hizmeti
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
• ET Altyapısının gelişimi
– Genel amaçlı ana bilgisayar ve mini bilgisayar dönemi:
1959 -halen
• 1958 IBM ilk ana bilgisayar
• 1965 daha düşük ücretli DEC minibilgisayarlar
– Kişisel bilgisayar dönemi : 1981 - halen
• 1981 IBM PC
• 80lerde ve 90larda yaygınlaşan kişisel yazılım
– İstemci/sunucu dönemi: 1983 - halen
• Masaüstü bilgisayar olarak ifade edilen istemciler, çeşitli hizmetler
ve kabiliyetler sağlayan güçlü sunucu bilgisayara bağlanmaktadır
• Bilgisayar işleme süreci bu iki veya daha çok makine arasında
bölüşülmektedir.
• Değişik tiplerde sunucular (ağ, uygulama, Web)
3
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
ET ALTYAPISI
GELİŞİMİNİN
AŞAMALARI
Burada ET altyapı gelişiminde
beş dönemin her birindeki
sistem yapılanmasının
karakteristikleri
gösterilmektedir.
.
ŞEKİL 5-2
4
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
• ET altyapısının gelişimi (devam)
– Kurumsal bilgi işlem dönemi: 1992 - halen
• İnternet standart ve uygulamaları ile farklı ağları
birbirine bağlayan ağ standartları ve yazılım araçlarına
döndü
– Bulut ve mobil bilgi işlem dönemi: 2000’den
günümüze
• Bilgi işlem kaynakları (bilgisayarlar, depolama cihazları,
uygulamalar ve hizmetler) havuzuna ağ üzerinden
(çoğunlukla internette) ulaşılmasını sağlayan bir bilgi
işlem modelini ifade etmektedir
• Bilgi işlemin en hızlı gelişen şekli
5
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
• Altyapı gelişiminde teknoloji desteği
sağlayıcılar
– Moore kanunu ve mikroişlemci gücü
• İşleme gücü her 18 ayda ikiye katlanmakta
• Nanoteknoloji:
– Transistor boyutları atom genişliğine kadar
küçültülebilir
– Yığınsal dijital depolama kuralı
• Her yıl depolanan veri miktarı ikiye
katlanmaktadır
6
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
ÇİPLERİN DÜŞEN
MALİYETİ
Daha az alanda daha
fazla sıkıştırılması,
transistorün maliyetini
düşürdüğü gibi
kullanıldığı ürünün
maliyetini de
düşürmüştür.
ŞEKİL 5-5
7
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
VERİ
DEPOLAMANIN
MALİYETİ ÜSTEL
OLARAK
DÜŞMEKTEDİR
1950-2010
1955’de ilk manyetik depolama
cihazı kullanıldığından beri,
kilobyte verisinin depolama
maliyeti üstel olarak azaldı ve
ortalama her 15 ayda bir dijital
depolama miktarı katlandı.
ŞEKİL 5-7
8
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
• Altyapı gelişiminde teknoloji desteği
sağlayıcılar (devam)
– Metcalfe’nin kanunu ve ağ ekonomisi
• Ağdaki üye sayısının büyümesiyle doğrusal
olarak, tüm sistemin değeri üstel ve üye sayısı
artışına bağlı olarak sürekli büyümektedir
• Ağ üyeleri arttıkça daha çok kişi kullanmak
isteyecektir (ağ erişim talebi artar)
9
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
• Altyapı gelişiminde teknoloji desteği
sağlayıcılar (devam)
– Azalan iletişim maliyetleri ve internet
• Dünya çapında tahminen 1.5 milyar insanın
internet erişimi var
• İletişim maliyetleri çok küçük değerlere düşer
ve sıfıra yaklaşırsa, iletişim kullanımı ve bilgi
işleme imkanları patlar
10
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
İNTERNET İLETİŞİM MALİYETLERİ ÜSTEL OLARAK DÜŞÜYOR
ŞEKİL 5-8
11
İnternet popülasyonundaki büyümenin bir nedeni internet bağlantısı ve tüm iletişim maliyetlerinin
hızlı düşüşüdür. İnternet erişiminin kilobit başına maliyeti 1995’den beri üstel olarak azalmaktadır.
Dijital abone hattı ve kablo modemler bir kilobitlik iletişimi 2 sentlik perakende ücretle sağlamaktadırlar.
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Altyapı Bileşenleri
• ET altyapısı 7 ana bileşenden oluşmaktadır.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
12
Bilgisayar donanım platformları
İşletim sistemi platformları
Kurumsal yazılım uygulamaları
Veri yönetimi ve depolama
Ağ/ telekomünikasyon platformları
Internet platformları
Danışmanlık ve sistem bütünleştirme hizmetleri
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
ET Altyapısı
ET ALTYAPISI
EKO-SİSTEMİ
Bir işletmede ahenkli bir
altyapının sağlanması için
koordine edilmesi gereken yedi
temel bileşen vardır.
Burada listelenenler temel
teknolojiler ve her bir bileşenin
tedarikçileridir.
ŞEKİL 5-9
13
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Altyapı Bileşenleri
• Bilgisayar donanım platformları
– Sunucu makineleri
• Masaüstü bilgisayar, mobil araçlar– PDA’lar, laptoplar
– Sunucular
• Yaprak sunucular: ultra ince, raflarda saklanan bilgisayar
– Anabilgisayar:
• IBM anabilgisayarı, binlerce küçük yaprak bilgisayar
kullanma yeteneği
– En büyük çip üreticileri: AMD, Intel, IBM
– Lider işletmeler: IBM, HP, Dell, Sun Microsystems
14
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Infrastructure Components
• İşletim sistemi platformları
– İşletim sistemi
• Sunucu seviyesi
• Kullanıcı seviyesi:
– % 90 Microsoft Windows
– El cihazları işletim sistemi (Android, iPhone)
– Bulut bilgi işlem işletim sistemi (Google - Chrome işletim
sistemi)
• Kurumsal yazılım uygulamaları
– Kurumsal uygulama sağlayacıları
– SAP, Oracle, Microsoft Dynamics
15
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Altyapı Bileşenleri
• Veri yönetimi ve depolama
– Veritabanı yazılımı:
• IBM (DB2), Oracle, Microsoft (SQL Server), Sybase
(Adaptive Server Enterprise), MySQL
– Fiziksel veri depolama:
• EMC Corp (büyük-ölçekli sistemler), Seagate,
Maxtor, Western Digital
– Depolama alanı ağları (DAA):
• Depolama için ayrılmış bir yüksek hızlı ağ üzerinde
birden fazla depolama aygıtlarına bağlanmaktadır
16
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Altyapı Bileşenleri
• Ağ/telekomünikasyon platformları
– Telekomünikasyon hizmeti
• Telekomünikasyon, kablo, telefon işletmelerinin
ses hatları ve internet erişim ücreti
• AT&T, Verizon
– Ağ işletim sistemleri:
• Windows Server, Novell, Linux, Unix
– Ağ donanım sağlayıcılar:
• Cisco, Alcatel-Lucent, Nortel, Juniper Networks
17
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Altyapı Bileşenleri
• Internet platformları
– Donanım, yazılım, web barındırma hizmeti, (Web
hosting hizmeti dahil) intranets, extranets
– Internet sunucu bilgisayar pazarı: Dell,
HP/Compaq, IBM
– Web yazılım uygulama/geliştirme araçları: Adobe
18
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Altyapı Bileşenleri
• Danışmanlık ve sistem bütünleştirme hizmetleri
– Büyük bir işletmenin bile personel, yetenek, bütçe,
ya da tüm ET altyapısını toparlamak ve oluşturmak
için gerekli kaynakları yoktur.
– Yazılım bütünleştirmesi: Yeni altyapının eski sistemlerle
çalışmasını sağlama
– Miras kalan sistemler: Ana bilgisayarlar için
yaratılmış, yenilenmesi ve yeniden tasarlanması yüksek
maliyetli olabilecek hareket işleme sistemleridir.
– Accenture, IBM Küresel Hizmetler, EDS, Infosys,
Wipro
19
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri
• Gelişmekte olan mobil dijital platform
– Cep telefonu, akıllı telefonlar (BlackBerry, iPhone)
• Veri transferi, internette gezinme, e-posta ve
anlık mesajlaşma
– Netbooklar:
• Kablosuz iletişim ve temel bilgi işlem görevleri
için optimize edilmiş küçük, daha ucuz ve hafif
kısmi dizüstü bilgisayarlar
– Tabletler (iPad)
– Dijital e-kitap okuyucu (Kindle)
20
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri
• Bulut bilgi işlem
– İhtiyaç duyulan kaynağın fiziksel konumuna veya
kullanıcıların kendi konumlarına bağlı kalmaksızın
kullanıcıların elde etmesine imkân tanır
• Bir hizmet olarak altyapı
• Bir hizmet olarak platform
• Bir hizmet olarak yazılım
– Bulut kamu veya özel olabilir
– İşletmelerin ET yatırımlarının en aza indirgenmesine
imkan verir
– Sakıncaları: güvenlik ve güvenilebilirlik
21
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri
• Yeşil bilgi işlem
–Bilgisayarlar, sunucular ve bunlarla ilgili
monitör, yazıcı, depolama aygıtları, ağ ve
iletişim sistemleri gibi araçların tasarımı,
üretimi, kullanımı ve atılmasının çevre
üzerindeki etkisini en aza indirmeyi pratik
ve teknolojik olarak ifade eder
22
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri
• Linux ve açık kaynak yazılımlar
–Açık kaynak yazılım: dünya çapında yüz
binlerce programcı bir topluluk tarafından
üretilmiştir
–Linux: Açık kaynak kodlu işletim sistemi
23
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri
• Dış kaynak yazılımı ve bulut hizmetleri
– Yazılım için üç dış kaynak:
1. Yazılım paketleri ve kurumsal yazılım
2. Dış kaynak yazılım
– İç:
» Öncelikle arayazılım için entegrasyon hizmeti ve yazılım
desteği
– Denizaşırı:
» Dış kaynaklı yeni programlar artmasına rağmen öncelikle
alt düzey bakım, veri girişi ve çağrı merkezi operasyonları
24
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri
• Dış kaynak yazılımı ve bulut hizmetleri (devam)
3. Bulut tabanlı yazılım hizmeti
• Hizmet olarak yazılım (SaaS)
• İnternet üzerinden web tarayıcısı ile ulaşılır
• bireyler ve küçük işletmeler için ücretsiz veya düşük
maliyetli araçlara ek olarak, kurumsal yazılım ve diğer
karmaşık işletme fonksiyonları, büyük ticari yazılım
satıcıları hizmetleri
• Kullanıcı her alışveriş veya abonelik için ödeme yapar
• Örneğin: Salesforce.com
• Hizmet Seviyesi Anlaşması (HSA): servis sağlayıcılarla
yapılan resmi anlaşma
25
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Çağdaş Donanım Platformu Eğilimleri
• Dış kaynak yazılımı ve bulut hizmetleri (devam)
– Mashup
• iki veya daha fazla çevrimiçi uygulamanın
birleştirilmesi (Google Maps)
26
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Yönetim Konuları
• Platform ve altyapı değişimi ile başa çıkmak
– İşletme büyüdükçe veya küçüldükçe ET esnek ve
ölçeklendirilebilir olmalıdır
– Ölçeklendirme:
• çok sayıda kullanıcıya bir bilgisayar, ürün ya da sistemi
bozulmadan hizmeti genişleterek sunabilme yeteneği
– Mobil bilgi işlem ve bulut bilgi işlem için
• Yeni politika ve yöntemlere gereksinim
• Bilgi işlem çalışması ve yazılım ihtiyacının karşılanması
için sözleşmeye dayalı anlaşma
27
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Yönetim Konuları
• Yönetim ve Yönetişim
– ET altyapısını kim kontrol ediyor?
– ET bölümü nasıl örgütlenmeli?
• Merkezi
– Merkezi ET bölümü karar alır
• Merkezsiz
– ET iş bölümleri kendi kararlarını alırlar
– Altyapı harcamaları iş birimleri arasında
nasıl tahsis edilecektir?
28
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Yönetim Konuları
• ET Altyapı yatırımı için rekabeti etkileyen
güçler modeli
1.
2.
3.
4.
5.
İşletmenizin hizmetleri için piyasa talebi
İşletmenizin iş stratejisi
İşletmenizin ET stratejisi, altyapısı ve maliyeti
ET değerlendirmesi
Rakip işletme hizmetleri
6. Rakip işletme ET altyapı yatırımları
29
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011
Yönetim Bilişim Sistemleri
BÖLÜM 5: ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ ALTYAPISI
VE GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLER
Yönetim Konuları
İŞLETME YAZILIMININ DEĞİŞEN KAYNAKLARI
ŞEKİL 5-12
30
“İşletmemizin ET altyapısına ne kadar harcaması gerekir?” sorusunu yanıtlamak için altı faktörü
kullanabilirsiniz.
© Nobel Akademik Yayıncılık 2011