Slayt 1 - Bursa Sağlık Müdürlüğü

T.C.
BURSA VALİLİĞİ
İL HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
ÇEKÜS ŞUBE
NEONATAL TARAMA
NEONATAL TARAMA PROGRAMI
25 Aralık 2006 tarihinde;
 Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ( Çocuk ve
Ergen Daire Başkanlığı ile Refik Saydam
Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı
koordinasyonu ile) tüm
Türkiye genelinde başlatılan Neonatal
Tarama
Programı ile;
NEONATAL TARAMA PROGRAMI
 Ülkemizdeki
tüm yenidoğanların
Fenilketonüri , Konjenital
Hipotiroidi,Biyotinidaz Aktivitesi ve Kistik
Fibrozis yönünden taranması amaçlanmıştır.
 2008 Ekim ayı sonunda da panele
Biyotinidaz Eksikliği, 2015 Ocak ayında
Kistik Fibrozis eklenmiştir.
FENİLKETONÜRİ
 Kalıtsal
bir metabolik hastalıktır.
 Protein yapıtaşı olan fenilalenin metabolize
edilemez.
 Fenilalenin kanda birikir ve geriye dönüşümsüz
beyin hasarı yaratır.
 Erken tanımlanıp tedavi edilmediği takdirde
kaçınılmaz son ağır zihinsel geriliktir
KONJENİTAL HİPOTİROİDİ
 Tiroid
bezinin gelişimsel hatalarından,
 Tiroid hormon biyosentezi ,
 Tiroid bezinin regülasyonunda, doğuştan
gelen bozukluklardan kaynaklanan
 Tiroid hormon yetersizliği ile karakterize
klinik bir durumdur.
 Tedavi edilmeyen vakalarda ciddi zeka
geriliği ve asimetrik cücelik ortaya çıkar.
BİYOTİNİDAZ EKSİKLİĞİ
Biyotinidaz;vücutta biyotin döngüsü adı
verilen bir reaksiyon zinciri içinde serbest
biyotin oluşum basamağı için gerekli bir
enzimdir.
Kalıtsal bir hastalık olan BE organizmada
biyotin döngüsünü bozarak
 Metabolik asidoz
 Deri bulguları işitme ve görme kaybı,
konvülsiyon ve nörolojik belirtiler görülür.
 Geç kalınan vakalarda koma ve ölüm ile
karşılaşılabilir
KİSTİK FİBROZİS
Kistik Fibrozis (KF) kalıtsal (ailevi geçiş
gösteren) bir hastalıktır.
Doğumdan itibaren pek çok organın salgı
bezlerini etkileyerek fonksiyon
bozukluklarına yol açar.
Hastalıktan sıklıkla akciğerler, pankreas,
karaciğer, bağırsaklar, sinüsler ve üreme
organları etkilenir.
Sonuç olarak ishal (bol, yağlı ve kötü kokulu),
karında gaz ve şişkinlik, kilo alamama,
vitamin eksiklikleri ve büyüme-gelişme
geriliği ortaya çıkar.
7
REFİK SAYDAM HIFZISSIHA MERKEZİ
Tarama laboratuarlarına gelen topuk kanı
örneklerinin
 En
kısa sürede laboratuar testleri çalışılır
 Sonuçlar
NTP web sistemine aktarılır
KAN ALMA ZAMANI
Yenidoğan taraması için kan örneği
alınması ideal olarak;
 Bebeğin emzirilmesinden ve bebeğin
doğumundan 72- 120 saat geçtikten sonra
alınması gerekmektedir.
 Dört ayrı hastalık için tarama
yapılmasından dolayı hastanede 48 saatlik
topuk kanı örneği alınsa dahi ( tsh ve kf
testleri 48 saatlik numunelerde
çalışılmamaktadır ) mükerrer kanın
mutlaka alınması gerekmektedir.
KAN ALMA ZAMANI
 Aile
bilgilendirilir.
 Guthrie kağıdı üzerindeki tüm alanlar
doldurulur.
 Bilgi sayfası aileye verilir.
 Ebeveyn Rıza Beyanı’nı doldurarak
imzalatılır.
 Guthrie kağıdı eksiksiz ve büyük harfle
okunaklı bir şekilde doldurulur.
TOPUK KANI ALIMI

1. Gereçler: Steril lanset (2.4
mm’den küçük uçlu), steril bez
(gazlı bez, spanç vb), yumuşak
bez parçası, kan örneği filtre
kağıdı, eldiven.

2. Öncelikle Kan Örneği Filtre
Kağıdı üzerindeki tüm bilgileri
doldurun. Filtre kağıdı üzerinde
bulunan işaretli halkalara, kan
alımı öncesi ve sonrasında
herhangi bir şey ya da elle temas
edilmemeli. Kan alımı öncesinde
de aileye ne için kan alındığı
konusunda bilgi verilmeli.
TOPUK KANI ALIMI

3. Taralı alan güvenle topuk kanı
örneği alınabilecek bölgeyi
göstermektedir

4. Ilık suyla nemlendirilmiş
yumuşak bir bez ile kan alınacak
topuk bölgesini birkaç dakika
hafifçe ısıtın.
TOPUK KANI ALIMI

5. Alkollü preparat (pamuk/spanç
vb.) ile bölgeyi temizleyin.
Sonrasında steril gazlı bez ile
kurulayın.
6.Topuğu uygun yerden delin
ilk kan damlasını steril gaz
beziyle silin. Filtre kağıdına
almak üzere BÜYÜK KALIN
bir kan damlası
oluşturulmasını sağlayın.
TOPUK KANI ALIMI
7.Oluşan büyük kan damlasını
hafifçe filtre kağdına değdirin.
Damlanın tek bir dokunuşla tüm
halkayı doldurmasını sağlayın.
Filtre kağıdının sadece bir
yüzeyini kan alımı için kullanın
(Halkayı doldurmak için aynı
yere tekrar kan damlası
değdirilmemeli veya filtre kağıdı
tersine döndürülmemeli).

Kalan halkaları da 7.
basamakta anlatıldığı gibi
doldurun. Eğer kan damlası
miktarında azalma olur ise
5-7 basamaklarını tekrar
edin.
KAN ALIMI SIRASINDA
 Kan
alma kağıdı bastırılmamalıdır.
 Kanın hemoliz olmaması veya doku sıvısıyla
seyrelmemesi için topuk sağılmamalı veya aşırı
derecede sıkılmamalıdır.
 Topuğun ısıtılması kanlanmayı artırır ve kan
akışını hızlandırarak örnek almayı kolaylaştırır.
 Bebeğin bacağını kalp seviyesinin altında
tutmak da venöz kan akışını hızlandıracaktır.
 Kesinlikle numune kağıdının arka yüzünden
boşlukların dolması amaçlı kan emilimi
yapılmamalıdır.
ALDIĞINIZ KANIN GEÇERLİ OLDUĞUNDAN
EMİN OLUN!!!
Örnek Miktarının
Yetersiz Olması
Örnek Kurumadan
Paketlenmesi
Kan Örneğinin Aşırı Alınıp Örnek Alınan KağıdınYırtılmış
veya Aşınmış Olması
Üst Üste Binmesi
ALDIĞINIZ KANIN GEÇERLİ
OLDUĞUNDAN EMİN OLUN!!!
Kan Örneğinin
Dilüe(Seyreltilmiş), Rengi
Bozulmuş veya Başka Bir
Madde İle Kontamine
Olması
Serum Halkalarının
Görülmesi
Kan Örneğinin Üst Üstte
Binmesi
(Tabakalanması)
Kan Örneğinin
Alınmadan Gönderilmesi
KAN ALINDIKTAN SONRA
 Kan
damlalarına dokunulmamalıdır.
 Oda sıcaklığında (18-22 ‘C) 2-3 saat
bekletilmeli, ısı ve ışık ile temas
engellenmelidir.
 Örnek kuruduktan sonra nem almayacak
şekilde zarf içine konularak buz dolabında
kutu içinde saklanır.
 Alınan kan örnekleri listelenerek ÇEKÜS
şubeye haftada en az iki kere belirlenen
günlerde ulaştırılması zorunludur.
AÇSAP Şube Müdürlüğü -2011
SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
 Sonuç
normal çıkarsa haber verilmeyecektir.
Sonuç normal değilse;
 İkinci kez kan alınması gerekirse resmi kurum
maillerinize listeli olarak gönderilecektir.
 Alınan tekrar kan kuruduktan sonra en kısa
süre içinde ÇEKÜS Şubeye ulaştırılmalıdır.
 Tekrar normal dışı çıkan sonuçlarda danışman
hekime yönlendirme veya ilgili klinik sevki
yapılmaktadır.
AÇSAP Şube Müdürlüğü -2011
TUTANAKLAR
 Uygun
zaman ve koşullarda kan alınmamışsa ne
sebeple kan alınamadığına dair tutanak
tutulmalıdır.
 Guthrie kağıdı hatalı doldurulmuş ise durumu
bildirir tutanak hatalı dolduran kurumdan
istenecektir
 Doğum tarihi hatalarında tutanak ve doğum
raporu örneği istenecektir
 Aile kan aldırmak istemiyorsa,ebeveyn rıza
beyanı ve genelge imzalatılarak ,tutanak
tutulmalıdır.
PROBLEMLERİN ÇÖZÜLMESİ
 Uygun
kan alma ve saklama koşulları
sağlanmalıdır
 YTP Web Uygulamasında sistem,ilk 48 saat
içinde alınan kan örneklerinde ve uygunsuz
numunelerde ‘MÜKERRER KAN ÖRNEĞİ
GÖNDERİNİZ ‘ uyarısı verecektir.
 Bu değerlendirmenin doğru yapılabilmesi için
kan alım kağıdında doğum ve kan alım saati
bilgisinin doğru olarak girilmiş olması
gerekmektedir.
PROBLEMLERİN ÇÖZÜLMESİ
 Web
uygulamasında mükerrer kayıtların
önlenebilmesi için özellikle annenin T.C.Kimlik
numarası başta olmak üzere tüm bilgilerin
eksiksiz ve doğru doldurulmasına dikkat
edilmelidir.
 Hatalı veya eksik kayıtlar laboratuvar
çalışmalarının gecikmesine ve hastalık teşhis
ve tedavi sürecinin geç başlamasına neden
olmaktadır
PROBLEMLERİN ÇÖZÜLMESİ
 Çalışmaları
etkileyebilecek tek şey bebeğin
oral alımının olmamasıdır.Oral alım olsun veya
olmasın 48 saatlik numune doğum olayı
gerçekleşen kurum tarafından alınacaktır
 ikinci kanın oral beslenmeden sonra alınması
gerekmektedir.( özel durumlar bu konu
dışındadır yoğun bakımda takip edilen
bebekler)
 Tekrar kan örnekleri mutlaka ayrı zarfta ve
üzerinde tekrar kan örneği olduğunu belirtir
uyarı yazısı ile gönderilmelidir.
1