Küresel Ekonomik Beklentiler: Belirsizlik Döneminde Zayıf Yatırım Avrupa ve Orta Asya Ocak 2017 Son Gelişmeler: Avrupa ve Orta Asya bölgesinde1 büyümenin 2016 yılında hızlanarak yüzde 1,2 olarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Bunda özellikle bölgesel GSYH’nın yüzde 40’ını oluşturan Rusya’da petrol fiyatlarının istikrara kavuşması ile bağlantılı olarak resesyonun gevşemesi etkili olmuştur. Rusya hariç tutulduğunda, siyasi belirsizlikler sebebiyle Türkiye’de yaşanan yavaşlamaya bağlı olarak bölgesel büyüme yüzde 2,4’e inmiştir. Mali kuralın askıya alınması ve bankacılık sektörüne sermaye ve likidite enjeksiyonu sebebiyle, Rusya 2016 yılında beklenenden daha sığ bir resesyonla yüzde 0,6 daralmıştır. Kurdaki değer kaybı da destekleyici bir faktör olmuştur. Bölgedeki diğer iki büyük enerji ihracatçısı olan Azerbaycan ve Kazakistan için, düşen emtia fiyatlarının yol açtığı şokun akut aşaması sona ermiş olabilir, ancak petrol dışı faaliyetteki daralmalar büyümeyi baskılamıştır. Azerbaycan 2016 yılında yüzde 3 daralırken, Kazakistan yüzde 0,9’luk bir büyüme hızı kaydetmiştir. Bölgenin doğusunda, Ukrayna’da ekonomik faaliyet iki yıllık derin resesyonun ardından 2016 yılında hızlanmıştır. Moldova’da büyüme oranı güçlenerek yüzde 2,2’ye ulaşırken, Belarus’taki daralma oranı Rusya ve Ukrayna’daki durumda meydana gelen iyileşmeler sayesinde yüzde 2,5’e inmiştir. Bölgenin batısında büyüme güçlü bir performans sergilemeye devam etmiştir. Güçlü iç talep sayesinde Arnavutluk, Hırvatistan, Romanya ve Sırbistan’da hasıla artışı hızlanmıştır. Ancak geçtiğimiz yıl Macaristan, Polonya ve Türkiye’de büyüme hız kaybetmiştir. Türkiye’de, başarısız darbe girişimini sonucunda üçüncü çeyrekte faaliyet 2009 yılından bu yana ilk kez daralmıştır. Görünüm: Emtia ihraç eden ekonomilerdeki toparlanma ve iyileşen güven ortamı sayesinde, 2017 yılında bölgedeki büyümenin hızlanarak yüzde 2,4’e yükselmesi beklenmektedir. Bu tahmin emtia fiyatlarındaki bir toparlanmaya ve jeopolitik gerilimlerin gevşemesine bağlıdır. . Düşük petrol fiyatlarına göre yapılan düzeltmelerin tamamlanması sebebiyle Rusya’nın bu yıl yüzde 1,5 büyümesi beklenmektedir. Emtia fiyatlarının istikrara kavuşması ve ekonomik dengesizliklerin daralması ile birlikte Azerbaycan’ın yüzde 1,2 ve Kazakistan’ın yüzde 2,2 büyümesi beklenmektedir. Rusya ve Kazakistan’da güçlenen faaliyet, artan ticaret ve işçi dövizleri yoluyla Ermenistan, Belarus ve Kırgız Cumhuriyeti gibi bölgedeki diğer ekonomileri de destekleyecektir. Güvenlik durumunun iyileşmesi ve yurt içindeki ekonomik reformların hız kazanması ile birlikte Ukrayna’da büyümenin hızlanarak yüzde 2’ye ulaşması beklenmektedir. Ticaret ortaklarında büyümenin yavaşlamasına ve artan emtia ithalat fiyatlarına rağmen, orta Avrupa’da büyümenin istikrarlı kalması beklenmektedir. Romanya’da geçtiğimiz yıl yüzde 4,7 büyüyen GSYH’nın 2017 yılında yüzde 3,7 büyümesi beklenmektedir. Macaristan’da, altyapı harcamaları büyümeyi hızlandırarak yüzde 2,6’ya çıkaracaktır. Türkiye’de, başarısız darbe girişiminin geçici etkilerinin yavaş yavaş ortadan kalkması ile birlikte 2017 yılında büyümenin toparlanarak yüzde 3,0 olarak gerçekleşmesi, 2018-2019 ortalamasının ise yüzde 3,6’ya çıkması beklenmektedir. Ancak, siyasi belirsizlikler ve finansal piyasadaki oynaklıklar sebebiyle geçmiş tahminlere göre görünümdeki aşağı yönlü riskler artmıştır. Sağlam iç talebin ve özel tüketimin desteğiyle, Polonya’da 2017 yılında büyümenin hızlanarak yüzde 3,1’e ulaşacağı tahmin edilmektedir. Küresel Ekonomik Beklentiler raporunun İkinci Bölümündeki Avrupa ve Orta Asya kısmı, Küresel Ekonomik Beklentiler Ek Tablo 1’de (sayfa 47) belirlenen ECA bölgesi Yükselen Piyasalarını ve Gelişmekte Olan Ekonomilerini (EMDE) kapsamaktadır. ECA bölgesinin doğu bölümü Doğu Avrupa (Belarus, Moldova, Ukrayna), Güney Kafkasya (Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan), Orta Asya (Kazakistan, Kırgız Cumhuriyeti, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan) ve Rusya’dan oluşmaktadır. Bölgenin batı bölümü Orta Avrupa (Bulgaristan, Hırvatistan, Macaristan, Polonya, Romanya), Batı Balkanlar (Arnavutluk, Bosna Hersek, Kosova, EYC Makedonya, Karadağ, Sırbistan) ve Türkiye’den oluşmaktadır. 1 Riskler: Bölgedeki risklerin dengesi halen aşağı yönlüdür ve düşen emtia fiyatları, finansal piyasadaki bozulmalar, önemli ekonomilerdeki siyasi belirsizlik ve jeopolitik gerilimler gibi etkenlerden kaynaklanması muhtemeldir. Rusya ve doğu bölgesi için en önemli endişe kaynağı enerji fiyatlarındaki toparlanmanın durması veya tersine dönmesi olasılığıdır. Rusya’daki resesyonun derinleşmesi veya beklenenden uzun sürmesi komşu ülkeler için de yayılma etkileri yaratacaktır. ABD para politikasında öngörülen sıkılaşma daha fazla riskten kaçınmaya veya finansal strese yol açabilir; bunlar da uluslararası sermaye akışlarını yavaşlatarak faaliyet ve istihdam için zarar verici sonuçlar doğurabilir. Gelişmiş ekonomilerdeki beklenenden yavaş büyüme bölgenin özellikle batı bölümünü sert bir şekilde etkileyecektir. İngiltere’deki Avrupa Birliği’nden çıkış oylaması Doğu Avrupa’ya işçi dövizleri transferi beklentilerini yumuşatmıştır. Gerç. Tah. Tahmin Avrupa ve Orta Asya Ülke Tahminleri (aksi belirtilmedikçe yıllık yüzdelik değişim) 2014 2015 2016 2017 2018 2019 GSYH, piyasa fiyatları, (2010 ABD$) Arnavutluk 1,8 2,6 3,2 3,5 3,5 3,7 Ermenistan 3,6 3,0 2,4 2,7 3,0 3,2 Azerbaycan 2,0 1,1 -3,0 1,2 2,3 2,3 Belarus 1,7 -3,9 -2,5 -0,5 1,3 1,4 Bosna Hersek 1,1 3,0 2,8 3,2 3,7 3,9 Bulgaristan 1,3 3,6 3,5 3,2 3,1 3,1 Hırvatistan -0,4 1,6 2,7 2,5 2,5 2,6 Gürcistan 4,6 2,8 3,4 5,2 5,3 5,0 Macaristan 4,0 3,1 2,1 2,6 2,8 2,7 Kazakistan 4,2 1,2 0,9 2,2 3,7 4,0 Kosova 1,2 4,1 3,6 3,9 3,7 3,6 Kırgız Cumhuriyeti 4,0 3,5 2,2 3,0 3,7 4,9 Makedonya, EYC 3,6 3,8 2,0 3,3 3,7 4,0 Moldova 4,8 -0,5 2,2 2,8 3,3 3,7 Karadağ 1,8 3,4 3,2 3,6 3,0 3,0 Polonya 3,3 3,9 2,5 3,1 3,3 3,4 Romanya 3,1 3,7 4,7 3,7 3,4 3,2 Rusya 0,7 -3,7 -0,6 1,5 1,7 1,8 Sırbistan -1,8 0,8 2,5 2,8 3,5 3,5 Tacikistan 6,7 6,0 6,0 4,5 5,2 4,5 Türkiye 5,2 6,1 2,5 3,0 3,5 3,7 Türkmenistan 10,3 6,5 6,2 6,5 6,8 7,0 Ukrayna -6,6 -9,9 1,0 2,0 3,0 3,0 Özbekistan 8,1 8,0 7,3 7,4 7,4 7,4 Kaynak: Dünya Bankası. Dünya Bankası tahminleri yeni bilgilere ve değişen (küresel) koşullara bağlı olarak sık sık güncellenmektedir. Bu nedenle, zaman içinde ülkelerin görünümlerine ilişkin temel değerlendirmeler ciddi oranda değişmese de, burada belirtilen öngörüler Banka tarafından yayınlanan diğer dokümanlardan farklı olabilir.