doğal (organik) gübreler

 Bitki
besin maddelerini bünyesinde organik
bileşikler halinde bulunduran, toprağın fiziksel
ve kimyasal yapısını düzelterek bitki besin
maddelerinin alımını kolaylaştıran, canlılara ait
(bitki ve hayvan) atıklardan veya yan
ürünlerinden hazırlanmış bir üründür.
ORGANİK GÜBRELER
Ahır Gübresi
Kuş Guanosu
Tavuk Gübresi
Balık Unu
Kompost
Kemik Unu
Yeşil Gübre
Boynuz ve Tırnak Tozu
Deniz yosunları
Tütün Tozu
Kan unu
Ayçiçeği Sapı
Kent Atıkları
Çay Artığı
BAZI ORGANİK MATERYALLERİN BESİN
MADDESİ İÇERİKLERİ
Kaynak
%N
% P2O5
% K2O
Yarayışlılık
Ahır gübresi
0,5-1,0
0,15-0,20
0,5-0,6
Orta
Tavuk
gübresi
2,87
2,90
2,35
Orta-hızlı
Kompost
1.5-3.5
0.5-1.0
1.0-2.0
Yavaş
At gübresi
0.3-2.5
0.15-2.5
0.5-3.0
Orta
Kemik unu
0.7-4.0
18.0-34.0
0.
Yavaş-orta
Kan tozu
12.0
1.5
0.57
Orta-hızlı
Deniz yosunu 0.
0.
4.0-13.0
Odun külü
0.
1.0-2.0
3.0-7.0
Hızlı
Pamuk
toh.küs.
6.0
2.0
1.0
Yavaş
ORGANİK GÜBRELERİN FAYDALARI
Organik gübre toprağın fiziksel, kimyasal ve
biyolojik verimliliğini kalıcı olarak arttırmada
etkilidir.
 Faydalı mikroorganizmaları arttırdığı için
patojenlere karşı bitkiyi korur.
 Hastalık ve zararlılara karşı bitkinin direncini
arttırır.
 Suyun daha uzun süre toprakta tutulmasını
sağlar.

 Topraktaki
yararlı solucanların sayısını arttırır,
böylece toprağın biyolojik olarak karışması
gerçekleşir.


Toprakların yapısını iyileştirdiği için bitki köklerinin
kolayca yayılmasını sağlar.
Bitkisel üretimde verim ve kaliteyi
arttırır.
 Toprağa
organik madde ve besin elementleri
kazandırarak, çeşitli nedenlerle doğal
verimliliklerini yitirmiş toprakların zamanla
tekrar eski durumlarına kavuşturulmasını
sağlar.
 Toprakta
yaşayarak havanın moleküler
azotunu bağlayan bazı bakterileri teşvik
eder.
besin maddelerinin geriye dönüşümlü
olarak toprakta tutulmasını sağlar.
 Bitki
 İçerdiği
azot, fosfor ve potasyum
sayesinde suni gübre kullanımını azaltır.
 Toprağa
hümik ve fülvik asitler kazandırır.
 Üreticilerimiz
tarafından kullanılan en yaygın
organik madde ahır gübresidir.
 Ahır
gübresi, ahır hayvanlarının sıvı ve katı
dışkıları ile yataklıklarının karışımından oluşan bir
gübredir.
 Ülkemizde ahır gübresinin %50 si tezek
olarak kullanılır,%15 i toprağa
verilir,geri kalanı ise değerlendirilmez.
Sığır
TON
At
5.7
Kaynak: Aydeniz ve Brohi.1991
Eşek
3.3
Koyun
1.6
0.5

Ahır gübresi, topraktaki humus miktarını ve
kolloidal maddeleri artırır.

Toprağa yararlı bakteriler katar ve onların
çoğalması için uygun toprak şartları sağlar.

Toprak için uzun süreli bir azot
kaynağıdır.

Ahır gübresinin ürün artırmadaki etkisi
azalarak 3-4 sene devam eder.


Toprağın katyon alış-veriş kapasitesini
artırır.
Asit karakterini düzeltir ve erozyondan
korunmasına yardımcı olur.
 Tavuk
gübresi, azot içeriği yönünden diğer çiftlik
gübrelerine oranla daha değerlidir.
 Nem
içeriği az ve kuru madde miktarı yüksektir.
doğrudan
kullanılması durumunda
bitkide yanmalara neden
olabilir.
 Ancak

Bu nedenle toprağa az
miktarda uygulanarak, veya
sap, saman, turba ve yosun
ile karıştırılarak bitki besin
düzeyi seyreltilip
kullanılabilir.
Tavuk
Gübresi ve Çiftlik Gübresinin
Organik Madde ve Bitki Besin Maddesi
İçerikleri
Materyal
%
Organik N
Madde
P
K
Ppm
Ca
Mn
Fe
Mg
Zn
Cu
Tavuk
Gübresi
42.41 2.22 1.69
1.28
5.53 0.68 1993
496 372
52
Çiftlik
Gübresi
28.58 1.18 0.37
0.75
0.51 0.59 2524
276 112
27
 Tarımsal
işletmeden veya
işletme dışından gelen
bitkisel ve hayvansal
kaynaklı tüm organik atıklar
kompost yapımında kullanılır.
 Bitkisel
saplar, yapraklar,
yabancı otlar, mutfak atıkları
kompost yapımı için
uygundur.
İdeal Bir Komposta Ait Özelikler
özellikler
İstenilen değerler
C:N Oranı
25-30
Partikül büyüklüğü
Havalandırılan sistemlerde 10 mm, uzun
yığınlar ve doğal havalandırma koşullarında
50 mm
Nem içeriği
% 50-60
Hava akışı
Oksijen içeriğinin % 10-18 arasında olması
sağlanmalı
Isı
55-60 C
PH
5,5-9,0
Yığın yüksekliği
Doğal havalandırma yapılacaksa, 1,5 m
yükseklik, 2,5 m genişlik ve istenilen
uzunlukta yığınlar yapılır.
Mikrobiyolojik
aktivite
Selülotik fungus ve bio gübreler
 Gelişmelerini
tamamlamamış yeşil haldeki
kimi bitkilerin toprakla karıştırılmalarına yeşil
gübreleme ve bu iş için kullanılan bitkilere
yeşil gübre bitkileri denir.
Yeşil gübre olarak kullanılacak bitkiler, kısa
sürede çabuk gelişen, bol sap ve yaprak veren,
kökleri oldukça derine giden, tohumu ucuz,
tarımı kolay ve az giderli ürünlerden seçilir.
Bu gibi bitkiler, kendilerinden sonra
ekilecek ürünlerin veriminde % 20-100
artış sağlayabilirler.

İnsanların katı ve sıvı dışkılarına fekal denir.

Çin ve Japonya gibi Uzakdoğu ülkelerinde çok eski
devirlerden beri, toprakların verimliliğini artırmak ve daha
fazla ürün almak için, insanların katı ve sıvı dışkılarından
oluşan fekali doğrudan doğruya tarlaya verdikleri bilinmektedir.
Hindistan’da da aynı amaçla fekal kullanılmaktadır.

Fekal daha çok kompost yapılarak değerlendirilir

Fekalin tohum ve bitkilere olabilecek sakıncalarını en aza
indirebilmek için sulandırılması ve olgunlaştırılması gerekir.
 Kuşların
kendi vücut artıkları, yumurtaları ve
dışkıları karışık, çürümüş halde bulunur.
 Guano
bileşimindeki bitki besin madde
miktarları, yataklarının yaşına ve o bölgenin
iklim koşullarına bağlı olarak değişir.

Deniz kuşlarının dışkıları
ile vücut artıklarının
yüzlerce sene yığılarak
çürümesinden oluşan
organik yapılardır.

Bunun yanında büyük
mağaralarda yarasaların
dışkılarından oluşan
guanolara da
rastlanmaktadır.
 Deniz
yosunu bir toprak
iyileştirici olmakla birlikte
taşıma masraflarının yüksek
olması nedeniyle ancak lokal
olarak kullanıldığında
uygundur.
 Deniz
yosunu ekstraktlarının
yapraktan sprey olarak
kullanımı oldukça yaygındır.

Birçok üründe yaprak spreyleri verim
artışını sağlamıştır.

Deniz yosunu ekstraktları yaprak spreyleri
yanında sıvı gübre olarak da
uygulanabilmektedir.
 Balık
pazarlarında
değerlendirilmesi mümkün
olmayan balıklar ile balık
artıkları organik gübre
olarak değerlendirilirler.

 Balık
artıkları, hem sterilize edilmek hem de
olabildiğince kötü kokusunu giderebilmek için
önce buharda pişirilir daha sonrada
öğütülerek un haline getirilir.
 Yüksek
oranda azot, aşağı yukarı bütün mikro
elementler ve aminoasitler ile birçok vitamin
özellikle de B vitamini kompleksleri içeriyor
olması balık ununun yararlarıdır.

Kemikler fosforca zengindir.

Kemik doğrudan doğruya
toprağa verildiğinde ayrışması
çok güç olduğundan
olabildiğince ince un haline
getirilerek gübre şeklinde
değerlendirilebilmektedir.

Kemikte yaklaşık olarak yüzde 10 oranında
bulunan yağ, kemikteki fosfatın toprakta
ayrışmasını yavaşlattığından gübreleme
açısından bu yağın uzaklaştırılması tercih edilir.
 Mezbahalarda
hayvan kesiminden ortaya
çıkan kanın kurutulup öğütülmesiyle elde
edilir.
 Kan
tozu toprağa verildiğinde süratle bitki
tarafından kullanılabilir hale geçer.

Bu özelliğinden dolayı kan tozu, diğer organik
gübre materyallerinden daha üstündür ancak
daha pahalı ve kullanım miktarı azdır.



Hayvanların kesiminden arta kalan tırnak ve
boynuzların öğütülmesiyle elde edilir.
Boynuz ve tırnaklarda keratin olduğu için çok
ince toz haline getirilmiş olsalar da toprakta çok
yavaş ayrışırlar.
Bu nedenle topraktaki etkileri çok yavaş olup,
dört beş sene devam eder.
 Tütün
işleyen
fabrikalarda ince toz,
yaklaşık olarak %6
potasyum ve oldukça az
miktarda da azot (%2)
içerir.
 Tütün
tozu, kompost
yapımında kullanılır
PAMUK ÇİĞİDİ KÜSPESİ VE DİĞER ENDÜSTRİ
ÜRÜNLERİ ATIKLARI

Yağı çıkarılmak üzere preslenmiş
pamuk çiğidi küspesi, hayvan yemi olarak
değerlendirildiği gibi gübre olarak da
kullanılabilir.

Topraktaki etkisi oldukça yavaş olan pamuk
çiğidi küspesi toprağa verildiğinde bitkiye
yarar sağlar.

Diğer bitkisel yağ elde edilen fabrika
artıkları da gübre olarak değerlendirilmekle
beraber, daha çok hayvan yemi olarak
kullanılmaktadır.

Çöp; evlerden, işyerlerinden, kamu kurum ve
kuruluşlarından ve ortak kullanılan altyapı
tesislerinden toplanan atıkları kapsar.
Tarımsal anlamda ele alındığında, çöplerin iyi
değerlendirilme şekli, toplanma ve
biriktirilmesinde bazı kural ve tekniklere
uymak şartıyla uygun bir yöntemle
kompost elde edilerek kullanılmasıdır.
Organik Gübreler
N
P
K
Çöp gübresi
0.58
0.120
0.60
Çay Atığı
2.67
0.172
1.40
 Çay
fabrikalarında elde
edilir. Kompost şeklinde
değerlendirilen
gübrelerdir. Azot
bakımından zengindir.