yaşlanma eylem planı 2015-2019
advertisement
I N A L P M E L Y E A M N A L YAŞ 9 1 0 2 5 201 Botkyrka’da güven içinde yaşlanma R E L I K E İÇIND Önsöz..................................................................................... 3 Giriş....................................................................................... 4 Neden Yaşlanma Eylem Planı................................................ 4 Botkyrka’da yaşayan yaşlılar.............................................. 5 Botkyrka’da sağlığımız nasıl?................................................. 5 Nüfusun gelişimi ve gelecekte yaşlılar................................... 6 Etkinlikler ve toplanma mekanları...................................... 9 Kültürel faaliyetler................................................................. 10 Kütüphaneler........................................................................ 10 Dijital katılım – internet kullanımı.......................................... 11 Toplanma mekanları ve açık hava aktiviteleri....................... 11 Kapsamlı bir dernek hayatı ve gönüllü kuruluşlar................. 12 Arama ve tespit etme........................................................... 13 Daha fazla katılım................................................................. 13 Güvenilir ve erişilebilir konutlar........................................ 17 Yaşlı vatandaşlar Botkyrka´da nasıl yaşıyor . ...................... 18 Yaşlı olarak nasıl yaşanmak istenir?.................................... 18 İhtiyaçlara göre uyarlanmış konut........................................ 19 Evde yardım ve güvenlik...................................................... 19 Tekniksel çözümler ve yardımcı gereçler............................. 19 Değişik konaklama şekilleri.................................................. 20 Yetişkinkonutları ve korunaklı konutlar. .................................. 20 Bakım ve gözetim konutları................................................... 21 Yakın çevrenin önemi........................................................... 21 İyi bir bakım........................................................................ 25 Yaşlılar için bakım ihtiyacı.................................................... 26 Verilen bakımda farklı ihtiyaçların karşılanması................... 27 Demans.............................................................................. 27 Kültürlerarası yaşlı bakımı ve Fin idari bölge....................... 27 Katılım ve etkileşim.............................................................. 28 Yaşlının yakınlarına destek................................................... 29 Yemek ve beslenme............................................................. 29 Kaliteli çalışma..................................................................... 29 Z Ö S N Ö Botkyrka yaşlanmak için iyi bir belediye olmalı. Gelecekteki olanakları ve aşılması gereken zorlukları tanımlamamız için böyle bir yaşlanma eylem planı geliştirdik. Yaşlanma eylem planında, geleceği düşünerek önümüzdeki birkaç yıl içinde belediyenin ne gibi yatırımlar yapacağını açıklıyoruz. Yaşlı nüfusun sayısı ve toplam nüfustaki oranı artıyor. Aynı zamanda emekli olduktan sonra sağlıklı bir yaşam beklentisi olan insanların sayısı giderek artmakta. İnsan ömrünün uzaması refah toplumu için bir başarıdır fakat bununla birlikte, yaşlılar için kaliteli bir bakım, sosyal etkinlikler, yaşlı bireylerin bir araya geleceği lokaller ve oturacakları konutlar hakkında talepler yükselmektedir. Botkyrka’da yaşlanan bir birey, kendini güvende hissetmeli. Botkyrka’nın yaşlı bireyleri gerektiği zaman iyi bir bakım alacaklarına güvenmeliler. Farklı ihtiyaçları karşılayabilen konut çeşitleri olmalı: kiralık evler, güvenli konutlar, bakım ve gözetim olanakları olan konaklama tesisleri gibi. Belediye, insanların emekli olduktan sonra aktif ve iyi bir yaşam sürdürebilmelerini sağlamalı. Yaşlı bireyler gerek nerede oturmak istedikleri gerekse oturdukları konutlarda ne gibi bir bakım hizmeti almak istedikleri konusunda söz sahibi olmalı ve diğer insanlar gibi kendi hayatlarını ve günlük yaşamlarını kendileri etkileyebilmeli. Bu belediyenin bir sakini olarak sizin de yaşlanma eylem planı ile ilgili çalışmalarımıza ilgi duyacağınızı umuyoruz. Botkyrka’nın yaşlılar için daha da iyi bir belediye olması için neler yapılması gerektiği hakkında görüşleriniz, önerileriniz ve düşünceleriniz varsa lütfen bizimle temasa geciniz. Son olarak yaşlanma eylem palanına katkıda bulunan herkese teşekkür ederiz. Tuva Lund (S) Botkyrka Belediyesi Yaşlanma Eylem Planı 2015-2019 politik komisyon başkanı 3 GIRIŞ Yaşlanmak, yaşlı olmak – nedir, yaşlanınca insan nasıl oluyor? 65 yaşını doldurur doldurmaz insan hemen yaşlılar sınıfına mı dâhil oluyor? Bir yaşlının nasıl olduğu konusunda birçok görüş var ve insanın kendisini bu klişeleşmiş imajlarla özdeştirmesi zor olabilir. Kişinin kendini nasıl hissettiği, nasıl tanımladığı, ilgi alanları tamamıyla bireyseldir ve kişiden kişiye değişir. Aynı şekilde kişinin günlük yaşamındaki ihtiyaçları ve geleceğe yönelik beklentileri farklıdır. Yaşlılarla ilgili ve iyileştirilmesi gereken birçok alan var - bizim belediyemizde de. Belediye olarak biz önümüzdeki yıllarda, konaklama, erişebilirlik, bakım ve gözetim, koruyucu sağlık, sağlığı özendiren çalışmalar, yaşlılara yönelik aktivite ve bir araya gelme lokalleri gibi alanlarda gelişmeler yapmak istiyoruz. Gelecekteki ihtiyaçları karşılayabilmek için bu alanlarda farklı yatırımlar yapılmalıdır. Aktiviteler ve Toplanma lokalleri, Güvenli ve Ulaşılabilir Konaklama, İyi bir Bakım başlıklı bölümlerde yapılacak yatırımları tanımlıyoruz. Her bölümün sonunda belediyenin geliştirecekleri özetle yazılıdır. 4 A D ’ A K R Y K T O B R A L I L Ş A Y N A YAŞAY Neden bir Yaşlanma Eylem Planı? Yaşlanma Eylem Planında, 65 ve 65 yaş üstü nüfus için belediyenin neler yaptığı, gelecekte hangi güçlükleri aşmamız gerektiği ve nasıl bir planlama yapılacağı tanımlanmaktadır. Ele aldığımız konuların arasında: Yasli olarak nasil bir yerde oturmak istenir? Bakım ve gözetim alanında gelecekte ne gibi ihtiyaçlar doğabilir? Belediyemizde oturanların kendilerini iyi hissetmeleri ve sağlıklı kalmaları için ne gibi önkoşullar yaratılabilir? Katılımcı olmaları ve günlük yaşamlarını anlamlı bir şekilde sürdürebilmeleri için ne gibi imkânlar oluşturulabilir? Bunları tanımlamakla yaşlı bireylerimizin belediyeden neler beklediklerine dair bilgi ve yaşlılık dönemlerini planlama fırsatı vermiş oluyoruz. Yaşlanma Eylem Planı ile Botkyrka’da yaşlanmanın güvenli olduğunu belirtmek istiyoruz. Hedef grubunda mümkün olduğu kadar çok kişi Yaşlanma Planının içeriğini bilmesi için bu plan Botkyrka’daki yaşlı nüfusun en çok konuştuğu dillere tercüme edildi. Botkyrka’da zamanımızda yaşayan ve gelecekte yaşayacak olan yaşlı nüfus hakkında neler biliyoruz? Bazı şeyler hakkında oldukça eminiz, bazı şeyler hakkında da tahmini bilgilere sahibiz. Yaşlılar hakkında bugün ve geleceğe yönelik bildiklerimiz ve tahmin ettiklerimiz, belediyenin ileride nasıl çalışacağını yönlendirir. Ne gibi ihtiyaçların, ne gibi aşılması gereken güçlüklerin olduğunu, nelere öncelik vermemiz gerektiğini ve en çok hangi alanda yararlı işler yapabileceğimizi gösterir. Botkyrka’da sağlığımız nasıl? Son on yıllık dönemlerde İsveç’te insanların giderek daha sağlıklı oldukları görülmektedir. Ortalama yaşam süresi artıyor ve artmaya devam edeceği de bekleniyor. Yaşam süresi, özellikle sağlıklı geçirilen yıllar ile uzamakta fakat hastalık ve fonksiyonel yetersizliklerle karşılaşma ihtimalimiz de kaçınılmaz. Yaş ilerledikçe gerek bedensel gerek psikolojik sorunların oluşma riski artar. Şimdi emekliye ayrılanların çoğu, iyi bir yaşam kalitesi, iyi bir fonksiyonel kapasite, sağlıklı ve aktif bir hayat sürdürme imkânlarına sahip. Yas ilerledikce kisiye bagli olarak degisiklikler baslar. Sosyo-ekonomik gruplar- farklı eğitim ve gelir düzeyi olan kadın ve erkekler - arasındaki sağlık düzeyi farklı olduğu gibi, Botkyrka ile Stockholm ili ve ülkenin genelinde de sağlık düzeyi farklıdir. Sağlık düzeyinde bu farkların çoğu, yaşam koşulları ve düzeylerindeki farklılıklara dayanir. Belediye, sağlığı etkileyen bu farklılıkların ne olduğunu bilirse, yaşlılar dâhil belediyede yaşayanların tümünün kendilerini sağlıklı hissetmeleri için çalışabilir. Sosyo-ekonomik düzey ve sağlık arasında bir bağlantı vardır. Botkyrka ‘da, hem belediyenin farklı bölgelerinde hem de bölgelerin kendi arasında gelir düzeyi ve dağılımında büyük farklar var. Gelir düzeyi sağlık hizmetlerinden yararlanma oranıyla bağdaşıktır. Geliri düşük olan kişiler sağlık hizmetlerinden daha az yararlanıyor. Fiziksel ve sosyal aktivite, sağlıklı beslenme gibi sağlığa yararlı ya da sigara ve içki gibi sağlığa zararlı alışkanlıklara bakıldığında, gelir düzeyindeki farklılığın, sağlık durumunda da farklılık oluşturduğunu belirgin bir şekilde görebiliyoruz. Yaşlılarda en çok düşme sakatlanmaya neden olmaktadır. 5 Botkyrka belediyesinde sağlık durumlarını iyi olarak değerlendiren kişilerin sayısı, tüm ilin geneline nazaran daha düşük. Fakat 65 yaşın altındakiler arasında, sağlık durumlarını iyi olarak değerlendiren kişilerin sayısı artmakta; bu da gelecekte yaşlıların daha sağlıklı olacağı anlamına gelmektedir. 40’lı yıllarda doğanlar ancak 2020’li yıllarda daha büyük çapta sağlık sektörüne başvurma ihtiyacını duyacaklar. Gelir, yaş, cinsiyet, tek başına ya da biriyle birlikte yaşamak, yalnızlık duygusu, endişe ve anksiyete psikolojik sağlığı etkiler. Sosyal ağları olan, sosyal aktivitelere katılan ve sosyal ilişkileri olan yaşlıların sayısı giderek artıyor. Kadınlar grup aktivitelerine erkeklerden daha fazla katılıyor fakat bununla birlikte kadınlar erkeklerden daha az hareket ediyor. Botkyrka’da fiziksel aktivite yapanların oranı diğer bölgelere nazaran daha düşük. İsveç çapında fiziksel olarak aktif olmayan insanların oranı azalmaktadır, umarız ki bu eğilim Botkyrka’ya da yayılır. yükselmekte. Daha önce erkeklerin eğitim düzeyi daha yüksekti fakat kadınlar giderek bu farkı kapatıyorlar. Aradaki farkın azalmasına rağmen gelecekte erkeklerin yaşlılık emekli maaşı yine de kadınlardan daha yüksek olacak. Yaşlı nüfus gittikçe daha iyi ekonomik koşullara sahip oluyor fakat şimdi olduğu gibi gelecekte de bazı emeklilerin gelir düzeyi düşük olacak. Gelecekte birçok emeklinin teknolojik alışkanlıkları olacak ve birçok kanal aracılığıyla bilgi alabilecekler ve iletişim kurabilecekler. Teknik çözümlere karşı insanların tutumları farklıdır. 40’lı ve 50’li yıllarda doğmuş insanlar bir önceki nesle kıyasla, kendi durumlarını etkilemeye daha alışkın olacaklar. Gelecekte ne tür bir yaşlı nüfus olacağı, bu nüfusun nasıl hareket edeceği ve ne gibi ihtiyaçların ortaya çıkacağı belediyenin faaliyetlerini etkileyecek. Belediye gelecekte, bilinen ve henüz bilinmeyen ihtiyaçları karşılamaya hazır olmalı. Nüfusun gelişimi ve gelecekte yaşlılar Botkyrka’nın genç bir nüfusu var fakat yaşlı nüfusun oranı da artmakta. Bu gelişme sadece Botkyrka’da değil, hem İsveç’in tümünde hem de Avrupa’da da görülmektedir. 2020 yılına kadar 65-79 yaş grubu büyük ölçüde çoğalacak. Sonra bu artış 80 ve üzeri yaş grubunda devam edecek. 65-79 yaş grubunda kadın ve erkek nüfusu göreceli olarak eşit, 80 ve üzeri yaş grubunda ise kadın nüfusu daha fazla. Botkyrka’da 65 yaş ve üstü grubunun üçte birini yabancı kökenliler, 55-64 yaş grubunun hemen hemen yarısını ise yabancı kökenliler oluşturuyor. Bu da gelecekteki yaşlı nüfusun çoğunu, başka ülkelerden gelen insanların oluşturacağı anlamına geliyor. Bugün Botkyrka’da emekli grubun çoğunu Finlandiya, Türkiye ve eski Yugoslavya’dan gelen insanlar oluşturuyor. Gelecekte de yaşlıların çoğu bu ülkelerden gelen insanlar olacak fakat uzun vadede Irak, Polonya, Şili, ve Suriye’den gelen insanların yaşlılar grubunda sayısı artacak. Bu da belediyen yaşlılara yönelik etkinliklerinde kültür ve lisan yeterliliğine ağırlık vermesini gerektirecek. 65 yaşından sonra çalışmaya devam etmek isteyenlerin sayısı gittikçe artmakta. Şimdilerde Botkyrka’da 65 yaşın üzerindeki nüfus içinde kadınların yüzde altısı erkeklerin ise yüzde on ikisi çalışıyor. Yaşlı nüfusun eğitim düzeyi gittikçe 6 Botkyrka’da tipik bir 65 yaş üstü birey 65 yaş üstü tipik bir Botkyrka’lı nasıldır? Böyle bir kişiyi tanımlamak zor. Bu belediyede özgeçmiş, kültür ve kişisel tercihlerde o kadar çok çeşitlilik var ki… Botkyrka´da bu durum diğer belediyelere oranla çok daha fazla. Botkyrka’da kökleri başka ülkelerde olan bireylerin oranı yüzde ellinin üzerinde ve Botkyrka’da 100 kadar değişik dil konuşuluyor. Günümüzde Botkyrka’da yaşayan 65 yaş ve üstü nüfusun çoğu İsveç doğumlu. İkinci büyük grup Finlandiya, üçüncü büyük grup ise Türkiye doğumlu. Kendilerini etnik Türk, Süryani, Asuri ya da Kalde olarak özdeştiren insanlar üçüncü gruba dâhil. Yaşlanma Eylem Planında 65 yaş üstü grubuna ait olan 3 ayrı kişiyi -Margit, Antti ve Meryem’* tanıyacağız. Tabi ki ait oldukları tüm grubu temsil etmiyorlar. İnsanların ortak birçok tarafları olsa da, yine her insan kendine özgüdür. Her kişi ayrı bir bireydir. Her insan kendi çapında var olanın en iyisidir. *Bu üç kişi hayali kişilerdir ancak özellikleri gerçek kişlerle yapılan mülakat ve söyleşilere dayanıyor Margit 87 yaşında. Karlskrona’da doğdu. 11 yıldır dul. Uttran semtinde bir villada oturuyor. Akraba ve arkadaşlarıyla çoğunlukla telefonda konuşarak ya da mektuplaşarak haberleşiyor. 50’li yılların başında Söderby hastanesinde çalışmak üzere Salem belediyesine taşındı. Evlendikten sonra ilk önce kocasıyla birlikte Tumba’da bir apartman dairesine sonra da Uttran’da bir villaya taşındılar. ‘’Belki de bilgisayar kullanmayı öğrenmeliyim. Henüz çok geç değil, değil mi?” Margit, okul öncesi öğretmenlik eğitimi gördü. Emekliye ayrılana kadar okul öncesi eğitim kuruluşlarında çalıştı. İki kızı var. Biri Tullinge’de diğeri ABD’de yaşıyor. Margit’in üç torunu var üçü de ABD’deki kızının yanında kalıyor. Margit onları çok özlüyor. Oturduğu semti çok seviyor. Doğaya yakın olmanın keyfini çıkarıyor. Bazen kendini yorgun hissediyor, artık yaşının ilerlediğini fark ediyor. Belediyenin ‘’evde yardım’’ (hemtjänst)hizmetlerinden temizlik, çamaşır yıkama, alış veriş gibi yardımlar alıyor ancak yemeğini hala kendisi yapmayı tercih ediyor. ‘’Dışarıda olmayı ve yürüyüş yapmayı seviyorum, hemen hemen her gün yürüyüşe çıkmaya çalışıyorum. Gücümü elektrikli süpürge ile evi süpürmeye harcayacağıma yürüyüşe saklarım daha iyi. Haftada iki kez genç kız ya da erkekler bana gelip yardım ediyorlar. İyi gidiyor fakat değişik insanların gelmemesini isterdim. Aralarında tabi ki tercih ettiklerim var…’’ Margit’in birçok arkadaşı ve tanıdığı var ancak çoğu Margit’in yakınında oturmuyor. Bazen kendini yalnız ve tedirgin hissediyor. Margit’in görüştüğü kişilerin hemen hemen hepsi İsveç doğumlu. ‘’İsveç kültürüne sahip insanların dışında başka kültürlerden insanlarla pek fazla temasım olmadı; ancak şimdi ‘’evde yardım ‘’hizmetinden gelen kişiler haricinde. Mesela favori yardım meleğim Eritreyalı. O kadar iyi bir insan ki, beni hep dinler’’ Yürüyüşler haricinde Margit bulmaca çözmeyi, radyo dinlemeyi ve özellikle caz müziğini seviyor. Arada bir Tumbas solrum lokaline gidiyor. Margit sardunya çiçeklerini çok seviyor. Pencere kenarlarını süsleyen belki 40 çeşit sardunyası var. Mümkün olduğu kadar – kendini güvende hissettiği müddetçe- villasında yaşamaya devam etmek istiyor. Ancak kötüleşip kendine bakamayacak duruma gelirse taşınmayı düşünüyor. ‘’Yaşlılara özgü hizmet alma olanakları olan bir ev benim için uygun olabilir. Orada yardım alma olanağı var ve insan kendi başına kalmıyor. Ancak kesinlikle biriyle birlikte oturmam. Kendime ait bir evim olsun isterim. Etrafımda insanların olması iyi ancak köşeme çekilip başımı dinleme imkânımın olmasını isterim, üstelik sardunyalarıma da yer olması gerekir.’’ 7 E V R E L K I L N ETKI I R A L N A K E M A M N TOPLA Kültürel faaliyetler Etkinliklere katılma ve aktif olmanın birçok nedeni ve birçok da çeşidi var. Yürüyüş yapmak, kitap okumak, biriyle sohbet etmekten, bir eğitim grubuna katılmak, sanat galerilerini gezmek ve tenis oynamaya kadar her şey bir aktivite olabilir. Her insanın bir etkinliğe katılması için kendine özgü nedenleri vardır; özel ilgi, sağlık ya da sosyal ilişkiler kurma isteği gibi. Aktif olmanın aklımıza gelmeyen pek çok olumlu etkisi vardır. Kültürel aktiviteler sağlığa iyi gelir ve insanın geleceğe daha umutla bakmasını sağlar. Herhangi bir etkinlik için bir araya gelmek insana iyi bir duygu verir ve hayata anlam kazandırır. Fiziksel aktivitenin sağlık için iyi olduğu uzun zamandan beri bilinen bir gerçek. Yaşlıların fiziksel olarak aktif olmaları yeterliliklerini daha uzun süre korumalarına yardımcı olur. Toplantı lokalleri, aktiviteler, açık hava alanları, dernek ve gönüllü kuruluşların yaptığı çalışmalar, sağlığı özendiren sosyal ve kültürel katkılardır. Arama ve tespit etme çalışmaları da sağlığı koruma ve özendirme çalışmalarının bir parçasıdır. Aktiviteler için her birimiz farklı önkoşullara sahibiz ve bu koşullar yaşımız ilerledikçe değişir. Botkyrka belediyesi kişinin enerji seviyesi, oturduğu semt ya da fonksiyonel yetersizliği fark etmeksizin herkese uygun bir aktivitenin olmasını istiyor. Bununla birlikte herkese uygun bir şey sunmak, herkese ulaşmak ve belediyenin her yerinde bir etkinlik düzenlemek Botkyrka belediyesi için aşılması gereken zorluklar arasındadır. Botkyrka’da zengin bir dernek yaşantısı var; sadece yaşlıların bulunduğu dernekler olduğu gibi yaşlılara yönelik etkinlikler düzenleyen dernekler de var. İyi bir işbirliği sayesinde Belediye ve Botkyrka’nın bütün dernekleri aktivite düzenlemek konusunda birbirini tamamlayabilir. Botkyrka belediyesi, yaşlı bireylerin sağlıklarını uzun süre korumaları, kendilerini iyi hissetmeleri ve iyi bir yaşam kalitesine sahip olmaları için iyi koşullar oluşturmak istiyor. 1Belediyede, Belediyenin kültür ve serbest zamanları değerlendirme etkinliklerinde yaşlılar ön planda tutuluyor. Yaşlılar için düzenlenen, çok sayıda hem istedikleri zaman katılabilecekleri hem de herkese açık olan etkinlikler var. Belediye yaşlıların ilgilerini çeken kültürel aktivitelere katılmalarını kolaylaştırmaya çalışıyor ve yeni aktivitelerde yer almalarını teşvik ediyor. Bu tür etkinlikler sayesinde insanların birçok yerde bir araya gelmesini umuyoruz. Gelecekte belediye, yaşlıların yaratıcılığına odaklanan projelerin sayıca artmasını destekleyecektir. Aktivitelere, sanatçıların ve derneklerin iştirak ettiği herkese açık seminerler, çeşitli yerlerde düzenlenen konserler örnek olarak verilebilir. Bazen Botkyrka ve civarında rehber eşliğinde geziler düzenleniyor. Bazen işitme problemi yaşayanlar için duyma döngüsü olan ve dinlenebilmek için oturacak yerleri olan rehber eşliğinde sakin tempolu yürüyüşler düzenleniyor. Bu gibi geziler şimdiki Botkyrka’yı ,geçmişini, kültür ve doğasını konu alıyorlar. Belediye derneklerle işbirliği yaparak, hareketli ve sakin tempolu aktiviteler sayesinde yaşlılara yeni yerler tanıtıyor. Normal baskılı kitapları okumakta zorluk çekenler için büyütülmüş karakterlerle basılmış büyük baskılı kitaplar vardır. Okumak istemeyen ya da okuyamayan kişilerin de kütüphaneden sesli kitap alma imkânları vardır. Hem kütüphaneler hem de kütüphaneden kitap almak isteyenler sesli kitap indirebilirler ve kütüphane, evinden kitap indirmek isteyenlere nasıl indireceğini öğretir. Sesli kitaplar, posta ile ücretsiz eve gönderildiği gibi ‘’boken kommer’’ (kitap geliyor) hizmeti yoluyla da elde edilebilir. Dijital katılım – internet kullanımı Bilgi aktarmak ve bazı işleri internet yoluyla yapabilmek için Botkyrka başka aktörlerle işbirliği yapıyor. İnternet günümüzün en önemli bilgi edinme kanalı, bu nedenle internete erişim bir demokrasi konusudur. Belediye, bütün vatandaşların toplumdaki gelişmeleri kolayca izleyebilmeleri ve günlük işlerini dijital yoldan halledebilmeleri için iyi koşullara sahip olmalarını istiyor. Ancak bilgisayar ve internet kullanımı hakkında birçok yaşlı sınırlı bilgiye sahip. Bilgisayar alışkanlığı edinmeye yardımcı olabilmek için kütüphane yol gösterebilir ve Seniornet’e2 kütüphane lokalini kullanma imkânını verir. Toplanma mekanları ve açık hava aktiviteleri Yaş ilerledikçe insanlarla olan sosyal ilişkilerde de eskiye kıyasla bir azalma oluyor. Bununla birlikte iyi bir iletişim ağına sahip olmanın sağlık için iyi olduğunu biliyoruz. Bir yaşlının diğer kişilerle bir araya gelebilmesi için bir lokale gitmesi, iletişim ağını genişletmesine yol açar. Botkyrka’da, belediyeye ait olan biri Tumba diğeri Grödinge’de olmak üzere yaşlılara yönelik iki lokal vardır. Gönüllülerin idare ettiği bu lokaller, belediyede yaşayan 60 yaş ve üzeri kişiler içindir. Bu lokallerde antrenman ve su jimnastiği yapabilir, ya da eğitim gruplarına katılabilirsiniz. Botkyrka’da bir araya gelebileceğiniz alışveriş merkezleri ve yerel kafeler de vardır. Buluşma yerleri, benzeri ilgi alanları olan kişilerin bir araya gelmesiyle de oluşur. Dernekler, örgütler ve belediye etkinlikleri arasında yapılan işbirliğiyle her yıl Botkyrka’da yaşlılar haftası düzenlenir. Böyle bir haftanın düzenlenmesindeki amaç, yaşlılara kendilerine uygun bir aktivite bulmaları için yeni yollar göstermek, belediye kapsamındaki etkinliklerin ve derneklerin yeni aktiviteler bulmalarını desteklemektir. Yaşlılar haftası boyunca belirli bir temada eğlenceler, konferanslar filim ve müzik gösterileri düzenlenir. Genellikle bu yerlere aktif olan kişiler gelerek kendilerini aktif tutarlar ancak biz henüz aktif olmayan kişilere de ulaşmak istiyoruz. Bu nedenle bu yerlerin kapsamı geliştirilmeli ve gönüllülerin gayretleriyle benzeri lokaller belediyenin diğer yerlerinde de oluşturulmalı. Aynı zamanda belediyenin bu tür lokalleri, kar amacı gütmeyen örgütlerin yürüttüğü etkinlikleri devralmaması gereklidir. Botkyrka’da geniş yeşil alanlar var. Doğada olmak sağlığı koruma biçimlerinden biridir, insan kendini doğada daha iyi hisseder ve sağlığa iyi gelir. Kütüphaneler Herkesin kütüphane hizmetinden faydalanabilmesi için Botkyrka, ihtiyacı olan yaşlı bireylere ihtiyaçlarına uygun hizmet sunuyor. ‘’Boken kommer’’ (‘’Kitap Geliyor’’) hizmeti, kütüphaneye gelmekte zorluk çeken kimselere, istedikleri kitapları ücretsiz olarak evlerine gönderme hizmetidir. Belediyenin neresinde yasadiginiz fark etmeksizin, bakım evi ya da gözetim olanaklı konaklama tesislerinde otursanız da bu hizmetten faydalanabilirsiniz. işitme ve görme cihazları konusunda görme ve işitme problemi yaşayan belediye vatandaşlarına yardım eden görme ve işitme asistan vardır. 10 Kütüphane, ‘’Boken Kommer’’ hizmetinden faydalanmak isteyen kişilere ulaşabilmek için evde hizmet servisi ya da evde hizmet servisinden gelen1 asistanla iş birliği yapar. 2Seniornet, yaşlılara yönelik kar amacı gütmeyen bir enformasyon teknolojisi kuruluşudur 11 Herkesin bu yeşil alanlara ulaşabilmesi için belediye, insanların bu alanlarda bulunabilmelerini ve erişebilmelerini kolaylaştırmalı. Belediye, toplu ulaşımla bu yeşil alanlara gelebilme imkânını kolaylaşmalı, yeşil alanların girişlerini oto park yerleri, banklar ve tabelalarla daha kolay ulaşılabilir hale getirmelidir. Yeşil alanların daha güvenilir ve daha ulaşılabilir olması için yürüyüş yolu düzenlenmeli ve bazı yerler aydınlatılmalı. Yürüyüş yolu boyunca insanların oturup dinlenmeleri için banklar olmalı. Kültürel ve yeşil alanlar hakkında bilgi verilmeli ve bu yerlere nasıl ulaşılacağı belirtilmeli. Kapsamlı bir dernek hayatı ve gönüllü kuruluşlar Yaşlıların faal olduğu ve yaşlıların oluşturduğu birçok dernek ve kuruluş var. Amaçları kültürserbest zaman değerlendirme aktiviteleri ve bakım ağırlıklı etkinlikler arasında değişebilir. Dernekler yaşlıların günlük yaşamını zenginleştirmek ve yaşamlarına anlam vermek için katkıda bulunur. Belediyenin burada rolü, dernek ve eğitim gruplarını teşvik etmek ve desteklemektir. Dernekler belediye için çeşitli yönlerden önemlidir. Bize bilgi iletmede yardımcı olurlar ve belediye ile birlikte etkinlikler organize ederler. Belediye derneklerle yaptığı işbirliği sonucunda yaşlılar grubu için yapılan çalışmaların nasıl daha iyi geliştirilebileceğine ilişkin faydalı görüşler ve yeni fikirler elde eder. Dernekler belediyenin değişik bölgelerinde bulunmaları nedeniyle birçok bireye yakından ulaşabilirler. Dernekler yaşlılar için bir iletişim ağı ve destektir. Gönüllü kuruluşların desteği ve belediyenin sunduğu yaşlı bakımı birbirini tamamlar. Belediye gönüllülerin vermek istediği desteği ya da düzenlemek istedikleri etkinliği kabul etmeli ve desteklemelidir. Bu nedenle belediye gönüllü etkinliklerini artması yönünde çalışmalıdır. Arama ve tespit etme Arama ve tespit etmeyle ilgili çalışmaların amacı, yalnızlık hissi ve kişinin izole olmasının önüne geçmektir. Arama ve tespit etme, güvenliliği artır ve birçok yaşlı bireyin evinde daha uzun süre yaşamaya devam etmesine yardımcı olur. Hem belediyenin hem İl Meclisinin yaşlılara yönelik arama ve tespit etme çalışmaları vardır. Botkyrka belediyesinin, sunduğu hizmetleri, bakım ve gözetimle ilgili bilgileri 80 li yaşlarda olan bireylere göndermesi, arama ve tespit etme çalışmalarına verilecek örneklerdendir. Yaşlılık döneminin daha iyi geçmesi amacıyla 75 yaşını dolduranlar bir sağlık görüşmesi yapmak için İl Meclisi tarafından çağırılırlar. Bu görüşmede sağlık, fiziksel aktivite, beslenme, insanlarla birlikte olma, katılım ve konut durumu gibi konular ele alınır. Bireylerin yararı için belediye ve İl Meclisinin arasında etkileşim olmalı. Bu nedenle belediye, denenme amacıyla, İl Meclisinin sunduğu sağlık görüşmesini tamamlayan bir görüşme yapacak. Bunun arkasındaki düşünce bireye bu görüşmede yaşlıların bir araya gelebilecekleri lokaller, bu grup için düzenlenen aktiviteler, konutlarının ihtiyaçlarına göre uyumlu bir hale getirilmesi, gözetim imkanları ya da yaşlılar için konutlar hakkında geçerli bilgi vermektir. Gereksinim duyarlarsa ya da örneğin eşlerini kaybettikleri durumda belediyenin yaşlılar gözetimi ve sosyal hizmetlerinden faydalanabileceklerine ilişkin bilgi vermek de önemlidir. Keder insanı güçsüz kılabilir, kendini tecrit etmeye yol açabilir ve insanın pasif olmasına neden olabilir. Daha fazla katılım Belediyede fiziksel ve kültürel aktivitelere katılma, aktiviteler düzenleme ve insanlarla bir araya gelme gibi bir dizi olanak ve uygun koşullar vardır. Belediye orada yaşayan herkesi bilgilendirmekte ve katılımcı olmalarını teşvik etmekte başarılı olmalıdır. Fiziksel aktivitenin endişe ve tedirginliği azalttığı, sosyal etkinliklerin yalnızlığı giderdiği bilinen bir gerçektir. Ancak bir etkinliğe katılmak ya da bir toplanma lokaline gitmek zor olabilir; üstelik insan kendini yalnız hissediyorsa engeller gözünde daha da büyür. Fiziksel aktivitelerde de insan önünde bir sürü engel varmış gibi hissedebilir. İnsan hareket etmeye ya da antrenman yapmaya alışık olmayabilir. Rahatsızlığının daha da kötüleşeceğine inanabilir, bu yaştan sonra hareket etmenin gereksiz olduğunu düşünebilir ya da etkisini görene kadar çok ve uzun bir süre antrenman yapması gerektiğini zannedebilir. Böyle bir durumda koruyucu bir sosyal ağa ihtiyaç duyulabilir. Belediyenin arama ve tespit etme çalışması böyle bir durumda yardımcı olabilir. 12 13 Belediye mevcut olan aktiviteler, toplantı lokalleri ve yeşil alanlar hakkında daha iyi bilgi verecektir. Bilgi açık ve net olmalı birkaç dilde ve değişik formatlarda olmalı. Belediye her bir kişiye yol gösterme konusunda daha iyi olmalıdır. Yaşlılar gözetiminde görme ve işitme asistanları (syn- och hörselinstruktörer) ve destek ve yardım değerlendirme uzmanları (biståndshandläggare) destek verdikleri kişilerin (brukare) katılımlarını artırmak amacıyla onlara bilgi vermeli ve onları teşvik etmeli. Yaşlı gruba daha iyi erişebilmenin diğer bir yolu, vatandaş bilgilendirme ofislerinde (medborgarkontoret) yaşlılara yol gösteren rehberlerin olması ya da yaşlıların ihtiyaçlarını daha iyi karşılamak amacıyla vatandaş bilgilendirme ofislerinin kapasitesini geliştirmektir. Yaşlıların aktivitelere ve toplanma lokallerine gidebilmesi için evde hizmet servisi (hemtjänst) refakat hizmeti (ledsagning) gibi bir hizmet sunmaktadır. Belediyenin geliştireceği alanlar Çok kişinin katılımı için herkesin koşullarına uygun aktiviteler düzenlenmelidir. Belediyenin aktiviteleri herkese açık olmalı ve katılma ücreti az olmalı. Aktiviteler insanların birbirleriyle birlikte olmaları ve yeni arkadaşlıklar kurmalarına yardımcı olmalıdır. Yaşlıların giderek daha çok kendi evlerinde yaşamaya devam etmeleri nedeniyle, aktiviteler belediyenin her yerinde olmalı ve toplanma lokalleri belediyenin birçok bölgesinde bulunmalı. Bunu belediye, dernekler ve ev şirketleriyle işbirliği yaparak gerçekleştirebilir. İyi bir yolcu taşıma şekli, sadece yakın çevrede oturanların katılımını değil uzakta oturanların da katılımını sağlar. • Belediye, mevcut aktiviteler, toplanma lokal ve yerleri, yeşil alanlar hakkında daha fazla bilgi vermelidir. Belediyede aktif olma imkânları çok. Yaşlılarının sosyal, kültürel ve fiziksel aktivitelere katılmaları için iyi koşullar hazırlanacak. Belediye, Botkyrka’daki yaşlı nüfusunun kendini daha iyi hissetmesi ve uzun müddet sağlıklı kalması yönünde çalışacaktır. • Belediye yaşlıların yeşil alanlarda bulunabilme ve o alanlara gidebilme olanaklarını kolaylaştırmalıdır. • Belediye vatandaşların yaşlılara yalnızlıklarını giderme amacıyla vermek istedikleri desteği ya da onlar için düzenleyeceği aktiviteleri desteklemelidir. Belediye gönüllülük bazında yapılacak çalışmaların artmasını sağlamalıdır. • Belediye, İl Meclisinin uyguladığı sağlık görüşmelerini tamamlayan görüşmeler yapmalıdır. • Katılımcılara uygun aktiviteler düzenlenmelidir. • Belediye, dernekler ve konut şirketlerinin işbirliğiyle daha fazla aktivite ve daha fazla bir araya gelme lokallerinin olmasını sağlamalıdır. Antti 76 yaşında. Österbotten, Finlandiya’ da doğdu. Eşi ve iki kedisiyle birlikte Tullinge’de kiralık bir apartman dairesinde oturuyor. Antti İsveç’e çalışmaya geldiğinde 25 yaşındaydı. Alfa Laval’da çalışmaya başladı ve o zamandan beri Tullinge’de oturuyor. Finlandiya’da, oturduğu bölgedeki çiftliklerde her türlü tarım işiyle uğraşıyordu. İsveç’e geldiğinde İsveççe bilmiyordu. ‘’Hiç İsveççe dil eğitimi görmedim. Kendi kendime öğrendim. Fakat çoğu Finli olmasına rağmen İsveççe konuşan iş arkadaşlarım vardı.’’ Eşi hep ev hanımı oldu ve hiçbir zaman doğru dürüst İsveççe öğrenemedi. Çocukları – iki erkek bir kız- evde konuşulan dil Fince olduğu için Fince biliyorlar. Kızı şimdi Malmö’de oturuyor fakat iki oğlu Botkyrka’da yaşıyor. Antti beş torun sahibi. Ne yazık ki aralarından sadece üçü Fince konuşuyor diye biraz üzülüyor. Antti İsveççesinin fena olmadığını söylüyor fakat gelecek için biraz endişeli. ‘’Halen İsveççe konuşabiliyor ve anlayabiliyorum. Fakat ilerde İsveççemin ne kadar iyi olacagini bilemiyorum. Emekliye ayrildigimdan beri hemen 14 hemen hep Fince konuşanlarla görüşüyorum. Fakat sık sık İsveç televizyon programlarına bakar ve İsveççe gazeteler okurum. Umarım faydası olur.’’ Tren istasyonundan uzak olmayan üç odalı evini seviyor. Tek dezavantaj sauna olmaması. Kendini yalnız hissetmiyor. Eşi ve çocukları ve yakınında oturan iyi arkadaşları var. Komşularıyla fazla bir iletişimi yok. Antti, yakınındaki Finliler emekli derneğine üye ve derneğin emekliler için düzenlediği gezilere örneğin Helsinki gemi gezintilerine katılıyor. O zaman en sevdiği şeye, dans etmeye özellikle Fin tangosuna fırsat buluyor. Doktorun şekeri azaltmasını tavsiye etmesine rağmen sağlığının iyi olduğunu düşünüyor. Buna karşın unutkanlığı olan eşi için endişe ediyor ve demans geliştirecek diye tedirgin. Gittikçe daha fazla kendisi ev işlerini hallediyor ve eşine bakıyor. Belediyenin yönetimindeki yaşlılar gözetimi hakkında bir tecrübesi yok. ‘’Ben ya da eşim evde hizmet servisine ihtiyaç duyarsak umarım ki Fince konuşan bir yardımcı alabiliriz. Yoksa zor olacak. Bir de personelin kedilere karşı alerjisi olmamalı.’’ 15 E V R I L I N E V Ü G R A L T U N O K R I L I B E ERIŞIL Kendimizi en fazla güvende hissettiğimiz yer evimiz olmalıdır. Belediye tüm belediye nüfusuna konut sağlama sorumluluğunu taşır. İyi ve güvenli konutlar, yaşlılar için erişilebilir3 bir konut çevresi planlamak, genel konut alanları planlamasına giren konulardandır. Sosyal Hizmetler Yasası uyarınca belediye özel ihtiyaçları olan yaşlılar için özel konut biçimleri düzenleme sorumluluğunu taşır. Yaşlılar çeşitli şekilde oturmak isterler ve koşullar kişiye göre değişir. İyi çalışan bir yaşlılar gözetimi olduğunu bilmek güven duygusunu artırır. Her insanın, oturacağı yer hakkında kendi seçimi vardır ve konaklama şeklini kendi planlar ancak belediyenin bu seçim için gerekli koşulları oluşturması gerekir. Belediye konutların tadilatında ve yeni konutlar yapıldığında, yaşlıları da göz önünde bulundurarak bunu geröekleştirebilir. Belediye yaşlılara yönelik yeni konaklama şekillerine ilişkin koşullar oluşturmak için çalışmalıdır. Yaşlı vatandaşlar Botkyrka´da nasıl yaşıyor Botkyrka’nın yaşlı nüfusunun çoğu Botkyrka’ya 1960-70’li yıllarında, şimdiki Botkyrka’nın kurulmakta olduğu dönemde, taşındı ve halen birçoğu ilk konutunda oturmaya devam etmekte. 65ve üzeri yaştaki grubun yarısından çoğu, 70’li yıllarda inşa edilen konutlarda oturuyor. 65-74 yaş grubundakilerin hemen hemen yarısı villa ya da sıra evlerde oturuyor. Daha ileri yaştakilerin oranı daha az. Genellikle ekonomik koşullar konaklama seçimini yönlendiriyor. Bakımı daha kolay ve ihtiyacı daha iyi karşılayan bir evde oturmaktansa, kaldığı evde oturmayı tercih etmenin bir nedeni ekonomik olabilir. Yaşlı nüfusun çoğu Hallunda, Alby, Fitja ve Norsborg’da ‘’milyonluk program’’ projesi ile inşa edilen konutlarda oturuyor. Bu binalarda asansör var fakat yine de yürümekte zorluk çeken ya da fonksiyon yetmezliği olan yaşlılar için uygun değil. Sağlık durumları bozulsa bile, çoğu kişi evinde kalmayı tercih ediyor. Yaşlı grubun iyi bir yaşam kalitesi sürdürerek evinde kalmaya devam etmesi için evlerinde ya da apartman dairelerinde gerekenlerin yapılması güncel olabilir. 18 Yaşlı nüfus artmakta ve 65 üzeri yaşlardakilerin çoğu bakım ve gözetim olanaklı konutlarda değil de normal koşulları olan konutlarda oturuyor. O nedenle yeni konutlar inşa edileceğinde ya da mevcut konutlar da tadilat yapilacagindayaşlıların da göz önünde bulundurulması gerekir. Bu planlanan milyonluk program projesine dâhil olan konutların yenilenmesi icin de düşünülmeli. Belediye yaşlıların kendi konutlarında yaşamaya devam etmelerini çeşitli şekillerde sağlayabilir. Yaşlı olarak nasıl yaşanmak istenir? Kadınların, oturdukları mekânlar hakkında erkeklere nazaran daha fazla talepleri var. Ancak alışveriş yerlerinin yakın olması, ulaşım, sağlık kuruluşlarına yakın oturmak ve dışarıya kolaylıkla çıkabilme imkânları herkes için ortaktır. Genel olarak evinden taşınma arzusu yaşamın son dönemlerine rasgeliyor. Sağlığın kötüleşmesine bağlı olarak daha küçük ve daha uyumlu bir yere ya da bakım ve gözetim olanakları olan bir yere taşınmak istenir. Son zamanlarda yaşlılara yönelik daha fazla konaklama şekilleri oluşturuldu. Evde hizmet ya da evde bakım, tıbbi ve günlük ihtiyaçları karşıladığı sürece, bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesislerine geçmek genelde gerekli değildir. Ancak kişi yalnızlık ve güvensizlik hissederse, normal konut piyasasında yaşlılara yönelik olarak yer alan senyör konutları (seniorboende) ya da güvenli konutlar (trygghetsboende) bir alternatif olabilir. Bu tip konutlarda orada oturanın diğer kişilerle ortak aktivite ve bir araya gelme olanakları vardır. Böylelikle sağlığı koruyan ve özendiren bir fonksiyon da devreye girer. Yaşlı kimsenin bakım ve gözetim ihtiyaçları büyük değil de sadece güvenlik ve yalnızlık söz konusuysa bu tip konutlar, bakım ve gözetimi olanaklı konaklama tesislerinin yükünü azaltır. Çoğu yaşlılar başka yere taşınmamayı tercih ediyorlar. Ayrıca yaşlılarda oluşan her yeni rahatsızlık taşınmak için bir neden değildir. Yaşlının konutu ihtiyaçlarına uygun ve uyumluysa konutunda kalması genellikle iyi bir çözüm. Birlikte yaşayan yaşlılar için de yalnızlık ve tedirginlik genelde bir sorun oluşturmaz. İhtiyaçlara göre uyarlanmış konut Hareket etmekte güçlük çekiyorsanız evinizin size göre uyarlanması gerekir. Fonksiyon yetersizliği olanlar ki bunlara bazı yaşlılar da dâhildir, evlerini ihtiyaçlarına göre uyarlamak için ‘’konutu ihtiyaca göre uyarlama desteğine’’ (bostadsanpassningsbidrag) başvurabilirler. Bu destek, örneğin kapı eşiklerini kaldırmak, küvetin yerine duş taktırmak ya da tekerlekli iskemle için dışarıya rampa koydurmak için kullanılabilir. Genellikle erişebilirlik açısından Botkyrka’nın konutlarının eksileri var. Konutların ve konut çevresinin tasarımı yaşlıların hareketliliğini ve evlerinin kullanımlı olmasını sınırlıyor. Erişilebilir konutlar oluşturmak için konutları tekrardan yapılandırmayı tasarlayanlar, yaşlıların ne gibi sınırlanmaları olduğunu ve günlük yaşamlarında ne gibi engellerle karşılaştıklarını anlamaları gerekir. Konutların mimarisi, şekil ve tasarımı herkese uygun olmalı. Bazıları için gerekli olan erişilebilir konutlar ve erişilebilir çevreler, birçok kişi için yaşamı kolaylaştırır ve herkes için günlük yaşamı rahat kılar. Konut çevresinin erişebilir olmasını sınırlayan engeller kolaylıkla ortadan kaldırılabilir fakat en basit yol baştan doğru yapmaktır. Eski engelleri kaldırdıktan sonra yerine yenilerinin oluşmaması için belediye ihalelerinde erişebilirlik ve evrensel tasarım şart koşulmalı. Erişilebilirlik prensibi belediyenin tadilat ve yeni yatırımlarının doğal bir parçası olmalıdır. ‘Fırsattan istifade’’4 denilen yöntem, hem maliyeti uygun hem de işçilik saatleri açısından tasarrufludur. Evde yardım ve güvenlik Günlük işlerinizi halletmek için bir başkasının yardımına ihtiyaç duyulduğunuzda belediyenin rolü, size bakım ve gözetim sunmaktır. Ancak bu durum bakım ya da gözetimi olan bir konuta taşınmanızı gerektirmez. Evde yardım hizmeti, oturduğunuz evde size bakım ve yardım hizmeti verir. Amaç size ağır gelen işlerde size yardım edecek birinin olması ve böylelikle evinizde oturmaya devam edebilmenizdir. Belediye, kişilerin evde yardım hizmetine güvenmeleri ve hizmeti güvenilir bulmaları için çalışır. evde yardım ve bakım taleplerini karşılayabilmek için önemlidir. Belediyenin amacı gönüllü bazında olan etkinliklerin artması için koşullar oluşturmaktır. Gönüllülerin çalışmaları güven verir ve sosyal ilişkilerinde kişiyi destekler. Yaşlı ya da fonksiyon yetersizliğine sahipseniz Botkyrkafixaren’den yardım alabilirsiniz. Botkyrkafixaren size ampul değiştirme, perde takma ya da çıkarma gibi işlerde yardımcı olabilir. Botkyrkafixaren hizmet verir veamacı aynı zamanda yaşlıların düşüp kendilerini incitmelerini önlemektir. Botkyrkafixaren’e daha fazla ihtiyaç olursa bu hizmetin kapsamı artırılabilir. Yaşlılar arasında da aile içi şiddet olabiliyor. Bir kadın olarak yakın çevrenizden şiddet, aşağılayıcı muamele, tehdit ya da saldırı ile karşılaşırsanız Botkyrka Kadın Danışma Merkezi’ne (kvinnorådgivning) başvurabilirsiniz. Burada hem başa baş konuşmalar hem de grup olarak konuşmalarla size destek verirler. Tekniksel çözümler ve yardımcı gereçler Tekniksel çözümler ve yardımcı araçlar alanındaki gelişmeler yaşlıların evlerinde daha rahat kalmasını sağlıyor. Genellikle işitme cihazı ve yürüteç (rullator) İl Meclisi – Bölge Yönetimi (landsting) tarafından verilen yardımcı araçlardır. Belediyede, görme ve işitmeye cihazları ve kullanımı hakkında bilgi veren ve yardımcı olan ‘görme ve işitme asistanı’ vardır. Evde güvenliği artıran Tekniksel çözümler de var. Botkyrka’da yaşayan bir yaşlı olarak, güvenlik alarmı alabilirsiniz. Düşme, aniden hastalanma ya da endişe durumunda beraberinizde taşıdığınız alarm butonuna basıyor ve belediye personelinin derhal size gelmesini sağlıyorsunuz. Tekniksel çözümlerin yaşlılar arasında daha çok rağbet kazanacağı düşünülüyor. Örneğin, zaman mevhumu ve günlük planlama gibi konularında zorluk çeken hafıza ve oryantasyon zayıflığı olan kişilere yardımcı olabilen, hatırlatma, gün planlama takvimi gibi fonksiyonları olan daha 3Erişilebilirlik, fonksiyon yetersizliği olan kişiler için bir lokalin, çalışma yerinin ya da herhangi bir yerin o kişinin ihtiyaçlarına göre uyarlanması anlamında kullanılan bir tanımdır. Lokallerin tasarımı, lokal hakkında bilgi ve personel tarafından iyi bir şekilde karşılanma tanımın içine girer. 4Fırsattan istifade-(passa på principen) maliyetin düşük olması için kullanılan bir yöntemdir. Yeni satın alım ya da değişiklikler yapılacağı zaman durumdan istifade edilerek erişebilirlikle ilgili iyileşmeler yapılır. 19 gelişmiş elektronik aletler de vardır. Yaşlının yakınlarına da alarmlı şilte (larmmatta), detektör (passagelarm) gibi yardımcı cihazlar verilebilir. Gelecekte yaşlılar teknik gereçleri kullanmaya daha yatkın olacaklar, bu nedenle belediye, iletişimde kullanılan teknik gereçlere daha fazla talep olacağını hesaba katıyor. Evde bir mobil robotun bulunması aile fertleri ile sağlık personeli arasındaki iletişimi kolaylaştırır. Yaşlılar için ve yaşlılar gözetiminde kullanılan bu tip teknik gereçler sürekli gelişmekte ve yaşlıların uzun zaman kendi kendilerini idare etmelerine yardımcı oluyor. Belediye gelişmeleri izlemeli ve yaşlıların bağımsız olmalarına ve kendilerini iyi hissetmelerine olanak veren bu gelişmelerden faydalanmalı. Belediye yeni tekniksel çözümleri ve yardımcı aletleri kullanmaya açık olmalı. Değişik konaklama şekilleri Bir belediyede değişik tiplerde konutlar vardır, bazıları yaşlılar için daha uygundur. Konut piyasasında belirli bir grup için düşünülmüş senyör konutları, güvenli konutlar, 55 ve üzeri yaşlara yönelik irtifak haklı konutlar ( bostadsrätt) gibi çeşitli tipte konutlar var. Belediye, örneğin müteahhit ve emlak sahipleriyle birlikte olan konutları yönlendirmeli ve söz sahibi olmalı. Bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesisleri belediyenin düzenleme sorumluluğu taşıdığı bir konaklama tipidir. Bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesislerinde oturabilmek için belediyeye başvurmanız gerekir. Belediyenin ayrıca doktor, hemşire gibi sağlık personeli olan ve ev hizmeti verilen bir dizi servis konutları (servicelägenheter)vardır, yaşlılar bu tip konutlarda kendilerine ait bir dairede otururlar. Bu tip konutlara talep azalmaktadır. Yetişkinkonutları ve korunaklı konutlar Senyör konutları çeşitli şekilde tanımlanabilir. Genellikle belirli bir yaştan sonrakiler için düşünülmüş konutlar olarak tanımlanır. Bazen bu konutlar erişebilirlik prensibi ile uyumludur ve bazı hizmetler almak mümkündür. Bu gibi konutların bazıları ihtiyaçlara göre uyarlanmıştır, iyi ulaşım koşullarına sahiptir ve herkesin bu konutlarda oturması mümkündür. Tumba ve Tullinge’de 55 ve üzeri yaşlarda olan kişilerin oturabileceği (55-plusboende) irtifak haklı konutlar var. Hâlihazırda Tullinge’de senyör konutları tipinde kiralık daireler var. Bu konutlar erişebilirlik prensibiyle uyumlu, rahat ulaşım 20 koşullarına ve bir toplantı lokaline sahiptir. Senyör konutlarının sayısını artırma planları olduğu gibi, güvenlik, erişilebilirlik ve hizmet kavramları da geliştirilecektir. Yaşlı nüfus için konaklama alternatiflerinin olması önemlidir, bu nedenle belediye yaşlı nüfusa uygun konaklama tiplerinin çoğalması icin çalışacak. Güvenli konutlar son yıllarda yerleşmiş olan bir kavram ve konaklama şeklidir. Ulusal Yapı, Konut ve Planlama Kurulu’nun (Boverket) tanımlamasına göre bu tip konaklama şekli 70 ve üzeri yaşlar grubuna yöneliktir. Bu konseptte, konutlar dışında konut sakinlerinin birlikte yemek yedikleri bir lokal, hobi ve sosyal alanlar ve konut sakinlerine her türlü yardımda bulunan personel bulunur. Güvenli konutlarda birlikte yemek yeme ve birlikte aktiviteler yapma olanakları vardır. Botkyrka’da henüz güvenli konutlar konsepti yoktur fakat belediye güvenli konutların yapılmasına ilişkin karar vermiştir. Günümüzün konut durumunu geliştirmek için konut piyasasının aktörleri işbirliği yapmalıdır. Yaşlı nüfusa yönelik konaklama şekillerini oluşturmak için en iyi çözüm, belediye idaresindeki farklı birimler ile konut şirketleri arasında yapılacak işbirliğidir. Örneğin mevcut olan bir binaya personel ve hizmet eklenirse güvenli konut oluşturulabilir. Botkyrkabyggen ve belediye güvenli konutlar oluşturmak için bir işbirliği yapmaya başladı. Milyonluk program projesi kapsamında inşa edilen konutların tadilatında yapılacak işbirliğiyle daha çok erişilebilir ve güvenli konutlar oluşturulabilir. Yaşlı nüfusun kendi girişimleriyle kendilerine uygun konaklama şekilleri geliştirmeleri bekleniyor. Yaşlı nüfusun girişimlerini onaylamak için belediye işbirliği şekilleri geliştirmeli ve bu girişimleri gerçekleştirmek için onlara yol göstermeli. Yeni inşa edilen konutların masrafları yüksek olması nedeniyle yaşlılar kendilerine daha uygun ve daha rahat konutlara taşınamıyorlar. Masrafları düşürme konusunda en büyük sorumluluk müteahhitler ve emlak sektörüne düşmektedir. Bakım ve gözetim konutları Evinizde gördüğünüz bakım ve gözetimden daha fazlasına gereksiniminizvarsa bakım ve gözetim olanaklı tesisler sizin için uygun olabilir. İsveç’te bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesislerinde yer sayısı zamanla azaldı. Bugünkü bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesisleri, evvelden huzur evi olarak adlandırılan konaklama tesislerinden farklı. Burada yer bulmak için sadece çok yaşlı olmak yeterli değil. Bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesislerinde oturabilmek için belediyeye başvurmanız ve belediyeden onay almanız gerekir. Gelecekte bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesislerine olan ihtiyacı etkileyecek birçok faktör var: Tıbbi teknoloji, demans alanında yapılan bilimsel araştırma ve gelişmeler, koruyucu sağlık önlemleri ve bu tip konaklamadan önce yaşlılara uygun diğer konaklama şekilleri gibi. Fakat ileride bu tip konaklama şekline daha fazla ihtiyaç duyulacağının bilincindeyiz. Aynı zamanda, belediyeye ait bu amaçla kullanılan yerler yıpranmış durumda, tadilattan geçmeleri ya da yenilerinin yapılması gerekiyor. Örneğin Tumba huzur evi (Tumba äldreboende) şimdi olduğu şekliyle kapatılacak. Bakım ve gözetim olanaklı yeni bir tesis 2017 yılı için planlanıyor ve demanslı yaşlılara uygun daha fazla sayıda bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesisleri gerekecek. İnşaata hazır alanların az olması nedeniyle Botkyrka imar planında bu düşünceye de yer verilmelidir. Yakın çevrenin önemi Ev çevresi ve etrafı yaşlılar için çok önemlidir. Yaşlıların özgür ve aktif kalmaları ve mümkün olduğu kadar alışık oldukları ortamda kalabilmeleri için oturdukları yakın çevre erişilebilir olmalıdır. Toplu ulaşımı kolay, hizmet veren kamu ve özel kuruluşlara yakın, rahat hareket edebilecekleri bir dış mekân önemli etkenlerdendir. Yürüme yollarının aydınlatılması, istikamet tabelaları güvenliği ve erişebilirliği artırır. Belediye, kamuya açık lokal ve yerlerde, örneğin tekerlekli iskemle için rampa düzeni kurmak, merdiven basamaklarını boyayarak daha belirgin yapmak gibi engellere çözüm getirmekle sorumludur. Genellikle bunlar büyük bir yenileme isteyen önlemler değil. Belediye yönetimi kapsamında olan faaliyetleri, kamuya açık yerleri gözden geçirmeliyiz ve noksanları 21 tamamlamalıyız. Böylelikle fiziksel çevre, hareket ve oryantasyon yetersizliği olanlar için daha rahat bir hale getirilebilir. Bir denetleme organı olarak belediyenin önemli görevlerinden biri, emlak sahiplerinin basit engelleri kaldırarak erişilebilirlik talebini sağlamasını denetlemektir. Fiziksel çevredeki eksiklikleri gidermek için iyi bir denetim şarttır. Belirli bir yeri ziyaret eden kişilerin erişebilirlik ve engeller konusunda görüşleri, erişebilirlik veri tabanında biriktirilir. Belediyenin web sayfasından bu bilgiyi edinebilirsiniz. Erişebilirlik veri tabanı şimdilik sadece Botkyrka belediyesinin faaliyet yürüttüğü lokaller için mevcuttur. İlerde bu veri tabanı, örneğin yürüyüş yolları, alış veriş merkezleri gibi diğer lokal ve yerleri de içerecek. Botkyrka yakın çevrenin erişebilir olmasına öncelik veriyor ancak belediye içinde bir bölgenden diğer bölgeye kolayca gidebilmek de önemlidir. Farklı belediye bölgeleri arasında hareket edebilmek daha fazla imkân ve seçeneğe yol açar. Toplu ulaşım sistemini kullanmakta zorluk çeken yaşlılar, Vatandaşlara Hizmet Ofisi’nde ulaşım hizmetine(färdtjänst) başvurabilirler; bununla birlikte belediye toplu taşıma sistemini daha iyi yapmak için çalışmalı. Belediyenin geliştireceği alanlar Belediye çeşitli uygulamalarla yaşlılar için iyi bir konaklama ve oturma çevresi sağlayacak. • Belediye yaşlıların konaklamasına ilişkin daha fazla seçenek için çalışacak. • Onarım ve yapılacak yeni yatırımlarda erişilebilirlik prensibi belediyenin doğal bir parçası olacak. • Belediye, yaşlıların bağımsızlığına ve esenliklerine yardımcı olan teknoloji ve yardımcı aletlere ilişkin gelişimi takip edecek. Belediye yeni tekniksel çözümlere ve yardımcı aletlere karşı açık olacak ve yeni teknoloji ve yardımcı aletleri denemek için ön ayak olacak. • Yaşlanma Eylem Planı döneminde en az bir bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesisi planlanacak. • Belediye faaliyetlerinin ve belediyenin halka açık yerlerinin kolay ulaşılabilirliği gözden geçirilecek ve eksiklikler giderilecek. • Belediyenin hedefi, gelecekte erişebilirlik veri tabanında, daha fazla lokal ve yerler hakkında bilginin olmasıdır; örneğin yürüyüş yolları, alışveriş merkezleri gibi. Meryem 70 yaşında. Türkiye’de güney doğu Anadolu’da doğdu. Meryem’in pasaportunda Türk yazılı fakat Meryem Süryani olduğunu vurguluyor. 1975 yılında İsveç’e kocası ve üç kızıyla birlikte dini inançları nedeniyle iltica etmişlerdi. İsveç’e geldiklerinde Alby’de kiralık bir dairede oturdular fakat bugün Meryem Norsborg’da kocasıyla birlikte sıra evlerin birinde oturuyor. Anadili Süryanice. İsveç’e geldiğinde tek kelime İsveççe bilmiyordu. Meryem’in okuma ve yazması yoktu fakat SFI’de okuma ve yazmayı öğrendi. İsvççeyi çok iyi konuşmadığını düşünüyor. Görüştüğü kişilerin çoğu Süryani, günlük hayatında İsveççe konuşmuyor. Meryem İsveç’e gelene kadar hiç çalışmamıştı. ‘’Türkiye’de ev kadınıydım ev işleriyle uğraşır, çocuklarıma ve anne-babama bakardım. İsveç’te pek çok kişiye yemek yapılan büyük bir mutfakta çalışmaya başladım. Bulaşık yıkadım, temizlik yaptım.’’ Yemek yapma işiyle uğraşmak isterdi, bu konuda baya maharetli. Kocasının bir kunduracı dükkânı vardı, Scania’da da çalıştı. O İsveççeyi iyi öğrendi. Küçük bir bahçesi olan evini seviyor, görüştüğü birçok iyi komşusu var. Akraba ve arkadaşlarının yakınında oturmasına rağmen Meryem bazen kendini yalnız hissediyor. ‘’Sanırım ülkemde kalsaydım kendimi daha az yalnız hissederdim. Orada torunlarıma, torunlarımın çocuklarına bakardım. İsveç’te çocukları kreşe veriyorlar.’’ Hayatta en büyük ilgisi torunları, torun çocukları ve kilise. Kendini gayet sağlıklı hissediyor, arada bir bacaklarında yorgunluk hissediyor. Buna karşın kocasının kalp sorunu var. Çocukları doktor ve hastane işlerini hallediyorlar. Tıbbi terimleri anlamak bazen güç. Sağlık Ocağı personeli bazen yetkili bir tercüman ayırıyor. Meryem’in arzusu, eşi ve kendisi daha fazla yaşlandığında kendi kendilerini idare edebilmeleri. Çocuklarının çok meşgul olmaları nedeniyle, yardıma gerek gördüğü zaman belediyenin sunduğu gözetimi kabul edebileceğini söylüyor. ‘’Belediyenin yardımını alabilmem için personel ve ben, birbirimizi anlamamız lazım. Benim dilimi konuşabilen bir personel gerekiyor.‘’ Ve dini inançlar da göz önünde bulundurulmalı. ‘’Yaşlıların konakladığı bir yere taşınmak mecburiyetinde kalırsam papazın beni düzenli olarak ziyarete gelmesini isterim – en az haftada bir kere.’’ Beş çocukları ve çocuklarının aileleri yakınında oturuyor. Sekiz torunları var ve şimdilik iki de torun çocukları var. 22 23 IYI BIR BAKIM açıklamak önemlidir. Verilen yardım, kişinin kendi yapabileceği şeyleri kapsamamalıdır. Bu, tüm yaşlı gözetiminin temel tutumudur. Yaşlandığımızda, günlük yaşamımızda artık yardıma ihtiyacımız olduğunu hissettiğimiz bir noktaya geliriz. Yaşamın bu aşamasında belediyenin görevi iyi bir gözetim sunmaktır. Yardım çeşitli türde olabilir ve kişinin ihtiyacına göre uyarlanır. Yaşlılar bakımı temel ulusal değerlerden yola çıkar ve belediye bu temel değerleri uygulamaya koymalıdır. Yaşlı gözetimine dâhil olan her kişinin onurlu bir yaşamı olmalı ve kendini iyi hissetmeli. Kendi kendini idare etme, güvenlik, anlamlı bir yaşam, kişisel bütünlük, katılım, iyi muamele görmek ve kaliteli yardım söz konusudur. Giderek daha uzun yaşıyoruz ve daha uzun sağlıklı yıllar yaşıyoruz fakat hastalıkla yaşadığımız yıllar da uzuyor. Zamanla belediye nüfusunun büyük bir kısmı, 65 ve üzeri yaşta olanlardan oluşacak. Daha uzun bir süre sağlıklı kalabiliyoruz fakat zamanla çok sayıda insanın bakıma ihtiyacı olacak. Yaşlılar için bakım kalitesi, günümüzde önem taşıdığı gibi gelecekte de önem taşıyacak. Çoğu insan, iyi bir bakımın, yakın olmasından daha önemli olduğunu düşünüyor fakat bununla birlikte çoğu insan evinde bakım görmek istiyor. Gelecekte yaşlı gözetim ihtiyacı, tıp, sağlık ve gözetim alanında yapılacak bilimsel araştırmalardan ve koruyucu sağlık alanında yapılacak çalışmalardan etkilenecek. Yaşlılar için bakım ihtiyacı Günlük yaşamını sürdürmekte zorluk çeken yaşlı bir birey belediyeden yardım alma hakkına sahiptir. Bu hak, Sosyal Hizmetler Yasasıyla düzenlenmiştir. Belediyeye yazılı ya da sözlü bir başvuruyla yaşlı gözetimi kapsamında yardım alabilirsiniz. Yaşlının yakınları da yaşlı adına böyle bir yardım için başvurabilir. Bir başvuru geldiğinde yaşlı gözetiminden bir görevli bir değerlendirme yapar ve verilecek yardım hakkında karar verilir. Ne tür bir yardım verileceğine ilişkin değerlendirme, yaşlı bireyin ihtiyacına göre yapılır. Verilen karar Yaşlı bireye bildirilir. Hangi amaçla bu yardımın verildiğini 26 Yaşlı gözetimi, yaşlı bireyin bağımsız, güven içinde ve anlamlı bir yaşam sürdürmesini sağlamalı. Yaşlı gözetimi, yaşlı bireylerin farklı ihtiyaçlarını karşılamak için farklı şekillerde uygulanır. Evde hizmet yaşlı bireye evinde bakım hizmetleri alması için verilir ancak yaşlı bireyin sosyal ilişkilerini özendirmesi ve aktif bir yaşamı olması için de bazı yardımlar vardır. Bakım ve gözetim imkânları olan konutlarda oturulduğunda, yaşlı birey için kiralanmış bir daire ya da odada gün boyunca gözetim ve bakım alma imkânı vardır. Bu tip konutlarda gün boyunca görevli personel, hemşire ve bu konuta bağlı olan bir doktor bulunur. Beslenme uzmanı da burada görevli olan personel ve hemşireyle birlikte çalışır. Fizyoterapist ve ergoterapist yaşlı bireyin fonksiyonel kapasitesini sürdürmesi ve daha iyi olması için çalışır. Olumsuzluklar, kötü bakım ve bakıma bağlı zedelenmeler söz konusu olursa, yaşlı gözetiminde çalışan herkes bunu bildirmek ve soruşturma açmakla yükümlüdür. Böyle bir durumun tekrar edilmemesi için gereken önlemler alınmalıdır. Yaşlı gözetimi verilen her bireye, irtibat sağlayacak bir kişi(kontaktman) verilir. İrtibat kişisi, yaşlıya ihtiyacı olan yardımın verilmesini sağlar. İrtibat kişisi yaşlı bireyle birlikte yaşlının ne gibi ve nasıl bir yardım alacağına ilişkin bir uygulama planı hazırlar. İstekler ve ihtiyaçlar çıkış noktasıdır. İrtibat kişisi hem yaşlının hem de yaşlının ailesinin iyi tanıdığı biri olmalı ve irtibat kişisinin görevleri açık ve net olmalı. Yaşlı gözetimi kapsamındaki tüm meslek kolları arasında işbirliği, yaşlı bireyin ihtiyacı olan yardımı en iyi şekilde ve zamanında almasını sağlar. Belediye, kendi bünyesinde yaşayan yaşlı nüfusun evde hizmet servisine, kendisinin istediği gibi kullanabileceği ek bir saatin verilmesi imkânlarını incelemek için bir ön çalışma yapacak. Bu yaşlıların seçme olanaklarını artırabilecek, yardım değerlendirmesi birimi ve yaşlılar gözetimi çerçevesinde gelişecek bir alanıdır. Hâlihazırdaki mevzuata göre, yaşlı bireye ne gibi bir yardım verileceğine ilişkin kararı belediye verir. Toplum yapısı değiştikçe, belediyenin bu alanda karar verme rolü azalacaktır. Verilen bakımda farklı ihtiyaçların karşılanması İyi bakım bireyin ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılamaktır. Herkes farklıdır ve yaşlı gözetimi kapsamında farklı kökenli, sağlık durumları farklı olan, farklı ilgi alanları ve seçme olanaklarının nasıl karşılanabileceği konusunda farklı talepleri olan bireyler vardır. Yaşlılar gözetimi alanında aşılması gereken zorluklardan biri, kendi kendini idare etme ve söz geçirme gibi özelliklerin yerine getirilmesidir. Bakım ve gözetimde farklı ihtiyaçlarla karşılaşır ve bunlara farklı çözümler getiririz ve bu farklı ihtiyaçları karşılamak, gözetim ve bakımın ilginçliğini ve çok yönlülüğünü ortaya çıkarıyor. Demans Demans, beyni etkileyen bunama rahatsızlıklarının toplu adıdır. Yaşlanmayla birlikte demans riski artar ve yaş ortalamasının yükselmesi nedeniyle demans hastalıkları daha yaygınlaşmıştır. Bunun sonucunda, demans hastalarına yönelik bakım ve gözetim olanaklı konutlara yönelik ihtiyaç artacak ve bu eğilim devam edecektir. Demans hastalarına yönelik bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesisleri, demans tanısı verilmiş olan bireyler içindir ve buradaki bakım demans hastasının ihtiyaçlarına göre uyarlanır. Koruyucu sağlık kapsamında alınan önlemlerin demans hastalıklarının ilerlemesini sınırladığı günümüzde biliniyor. Belediye bu gelişmeleri izlemekte ve daha fazla yaşlı bireyin demans hastalıklarından etkilendiginde onlara iyi bir destek sağlanmak için bir demans stratejisi geliştirdi. Demans hastaları ya da kognitif bozuklukları olan birey ve yakınları için, belediye İl Meclisi ile birlikte ortak bir bakım programı geliştirdi. Bu program, demans olan kişiler için sağlık ve bakım içerikli genel bir tanım sunar. Yaşlı gözetimi kapsamında demans hastaları için yapılan çalışmalar büyük ölçüde hastalara iyi davranmak ve sınırlar ötesi işbirliği yapmak ile ilgilidir. Demans uzmanı olan bir hemşire hastaya destek olur, hastanın yakınlarına ve personele destek ve eğitim verir. Her demanslı hastalar bölümünde demans uzmanı olan koçlar bulunur ve evde hizmet personeli de eğitime tabi tutulur. Demanslı hastalar zamanla bazı becerilerini yitirir. Kültürel bakış ve dil becerisi bu bağlamda önemlidir. Yaşlı nüfusumuzun çoğunun anadili İsveççe değil o nedenle yaşlı bireyin dilini konuşan ve anlayan personelin olması önemlidir. Yaşlıların gündüzleri gidebilecekleri lokaller (dagverksamhet) yaşlılara yönelik bir yardımdır. Demanslı hastalar için hem sosyal ilişkilerini yürütmeleri hem de meşgul olabilmeleri için onlara ayrılmış lokaller vardır. Bu gibi yerler hastaların dışarıya çıkmaları, başkalarıyla görüşmeleri ve değişik aktiviteler yapmalarına olanak sağlar. Amaç, yalnız kalmalarını önlemek, fiziksel ve sosyal kapasitelerini korumaktır. Katılımcıların kendileri ne yapmak istediklerine karar verirler, jimnastik, dışarıda yürüyüş ve soru cevap oyunları gibi etkinliklere katılabilirler. Demanslı hastaların gündüzleri gidebileceği yerlere ilişkin büyük bir talep var, bu talep demanslı hastaların yakınları için de geçerlidir. Bu nedenle demanslı hastaların gündüzleri meşgul olmaları için gidecekleri yerlerin sayısı artırılacaktır ve bireylerin farklı ihtiyaçlarını karşılayabilmek için bu yerlerin açılış ve kapanış saatleri daha esnek olacaktır. Gerektiğinde bu yerlere hafta sonlarında da gitme olanağı olacaktır. Kültürlerarası yaşlı bakımı ve Fin idari bölge Belediye, yaşlı gözetimine ilişkin düşünce ve isteklerin ne olduğunu ortaya çıkarmak için anadili Fince olan ve diğer yabancı kökenli emekliler arasında bir inceleme yaptı. Bu inceleme, gelecekte dil ve kültür ağırlıklı bakım ve gözetim olanağı olan konutlara ihtiyaç duyulacağını gösteriyor. Belediyenin, ayrıca yaşlı gözetimi hakkında İsveççe dışında başka dillerde de bilgi vermesi gerekiyor. Yabancı kökenli yaşlı nüfusun bu konutlara başvuruları artmaktadır. Daha önceden bu yaşlılar, evlerinde yakınları tarafından bakılıyordu, fakat artık bu 27 değişiyor. Bu nedenle bakım ve gözetim olanağı olan konutların planlanmasında belediye mümkün olduğu kadar yaşlı bireylerin dil ve kültürel geçmişlerini göz önünde bulunduruyor. Mümkün olduğu kadar personel ve hizmeti alanların aynı dili konuşmalarına dikkat ediliyor ve yeni konutların planlamasında kültürel geçmiş ve dil faktörleri göz önünde bulunduruluyor. Botkyrka belediyesi Fince idare bölümünün kapsamındadır ve bu nedenle Finlandiya kültürü ve diline özellikle değer vermektedir, kısmen ya da tamamıyla Fince dili ağırlıklı yaşlı bakımı sunabilmelidir 5. Günümüzde Fince konuşan demanslı hastalara yönelik iki bölümümüz var. Belediyenin Fince konuşan yaşlı nüfusunun, Fince ağırlıklı gözetim ve bakım olanağı olan konutlara yönelik belirgin bir ilgisi var. Belediye Fince evde bakım temin etmek konusunda da karar almıştır. Amaç, arzu ediliyorsa, evde hizmetin, Fince konuşan personel tarafından verilmesidir. Fin idari bölgenin hedefleri yüksek ve iyi ön koşullara sahip. Botkyrka’da çok sayıda Fince konuşan emekli olduğu gibi çok sayıda da Fince konuşan hizmet veren var. Uygulama planı aracılığıyla, yaşlı gözetimi kapsamında verilen desteğin nasıl uygulandığı konusunda katılımcı olabilirsiniz. Uygulama planı ile ilgili çalışmalar önceliklidir. Yaşlı bakımı kapsamında olan yaşlı birey ve belediyenin diğer sakinleri belediyenin çalışmaları hakkında görüşlerini, web sayfamız yoluyla, görüş bildirme kartlarıyla, telefon ya da mektupla bildirebilirler. Belediye nelerin iyi, nelerin iyi olmadığını böylece öğrenebilir. Çalışmalarımızın daha iyi olabilmesi için bu görüşlerden faydalanabiliriz. Belediye, Belediye Emekliler Kurulu (KPR) aracılığıyla emekli dernekleriyle işbirliği yapıyor. Politikacılar ve emekli dernekleri temsilcilerinden oluşan Emekliler Kurulu, belediyenin güncel sorularıyla ilgili diyalog kurar. KPR diğer belediye organlarına danışmanlık görevi yapar ve belediye çalışmalarının içeriği ve şekillendirmesi konusunda söz sahibidir. Vatandaşların katılımı ve etkileşimi için belediye etkinlikleri, hizmetleri ve planları hakkında bilgi vermelidir. Bilgi kolay ulaşılır, net, güncel ve çeşitli dillerde olmalı. Katılım ve etkileşim Belediye olarak yaşlı gözetimi kapsamında yaşlı nüfusumuz için iyi bir iş ortaya çıkarmak için yaşlı bireylerin ne istediklerini sormalıyız ve onları dinlemeliyiz. Bakım ve gözetim olanağı olan bir konut orada oturanın evidir. Yaşamın bu döneminde bir başkasına bağımlılığımız artıyor ve bağımsızlığımız azalıyor. Belediyenin burada büyük bir sorumluluğu var ve bu sorumluluğu iyi yürütmeli. İnsanın evinde kendini güvende ve rahat hissetme duygusu kişiden kişiye değişir bu nedenle belediye burada yaşayanların düşünce ve görüşlerini almak istiyor. Belediye bunu bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesislerinde etkileşim ve katılım forumları oluşturarak mümkün kılmalı. Etkileşim için bir forum olan yaşlı gözetimi kapsamındaki Hizmet Alanlar Kurulu(brukarråd) geliştirilmeli ve daha iyi olmalı. 51 Ocak 2010’da İsveç, ülkenin beş kabul edilmiş ulusal azınlıklarını ve dillerini güçlendirecek bir yasa çıkarmıştır. (Önerge 2008/09:158) Bununla birlikte birkaç yerel yönetim ve bölge yönetimleri Laponca, Tornedal Fincesi ve Fince dillerinde idari bölge haline gelmiştir. Botkyrka Fince idari bölümü için seçilen bir belediyedir.kommunerna att ingå i det finska förvaltningsområdet. 28 Yaşlının yakınlarına destek Yaşlı kişinin aile üyelerinin yükünü azaltmak amacıyla aile yakınlarının durumlarına da dikkat edilir ve onlara da destek verilir. Örneğin eşinize evde bakıyorsanız, hasta olan anne ya da babanıza yardım ediyorsanız ya da bakım ve gözetim olanağı olan bir konutta oturan bir akrabanıza yardım ediyorsanız size bu yardım verilebilir. Bir aile üyesi olarak kendi adınıza yardım için başvurabilirsiniz. Verilen destek talep ve ihtiyaca bağlı hem bireysel hem de grupça verilen bir destektir. Söz konusu desteklere şu örnekler verilebilir: yol gösterme, destekleyici konuşmalar ve bilgilendirme. Kısa süreli bakım evi, dönüşümlü bakım, gündüz aktiviteleri, nöbetleşe bakım gibi dolaylı yardımlar da var. Kısa süreli bakım evi (korttidshem) bakıma ihtiyacı olan kişinin geçici olarak bakım ve gözetim olan bir evde kısa süre bulunmasıdır. Belediye, yaşlı gözetimi kapsamında olan tüm etkinliklerde aile üyeleri perspektifi olması yolunda çalışacak. Yemek ve beslenme Gıda ve yemek yeme, sağlık ve sıhhat için önemlidir ve bakımın merkezi bir parçasıdır. Doğru beslenme sağlığımızı korur ve hastalıktan sonra çabuk iyileşmemizi sağlar. Yemeklerin besleyici ve kaliteli olmasının yanı sıra yemeğin, sosyal ilişkilerde de önemli bir rolü vardır. Yemek saatleri büyük bir istekle beklediğimiz saatler olmalı, çeşidi bol, tadı iyi ve güzel bir şekilde sunulmalı. Yemek yediğimiz ortam da iç açıcı bir ortam olmalı. Belediyede mümkün olduğu kadar yemekleri yaşlıların arzularına ve ihtiyaçlarına hitap edecek şekilde hazırlamaya çalışıyoruz. Çoğu insan alışık olduğu damak tadına uygun yemekler ister. Evde hizmet servisinden yemek tedarik edenlerin çeşitli şekillerde yemek seçme imkânları vardır. Çoğu insan yemek yerken birinin ona refakat etmesini ister. Tek başına yaşayan yaşlıların bu ihtiyacını karşılamak için belediye gayret etmelidir. İstisnai durumlar hariç yemekler belediyenin kendi mutfağında hazırlanır, böylelikle yemeğin iyi kalitede olması garanti altına alınır. Belediye, gelecekteki bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesislerinde yemek yapma imkânlarının olduğu bir mutfak olmasına gayret edecektir. Yemek servisi alanlar senede iki kez yemekler hakkında bir değerlendirme yapar. Yemeğin kalitesine önem vererek, yemeği yiyen yaşlı bireylerin görüşlerini alarak, iyi, gıdası bol yemekler ve keyifli bir yemek saati olmasını sağlayacağız. Kaliteli çalışma Belediyenin iyi bir bakım ve gözetimden sorumlu olması, çeşitli şekillerde ve çeşitli düzeylerde kaliteli bir iş yapması demektir. Onur garantimizin çıkış noktası Sosyal Sağlık Genel Müdürlüğü’nün yaşlı gözetimine ilişkin ulusal değerleridir ve her bireyin ihtiyacı olan, kendi kendine karar verme, bütünlüğünü koruma, güvenlik, refah ve iyi bir muamele görme gibi değerleri karşılamaktır. Onur garantisi çalışmalarımız kalitenin ne olduğunu gösterir ve belediyenin bir sakini olarak sizlerin yaşlı gözetiminden neler beklediğinizi netleştirir. Aktiviteler katılma imkânları ve mümkün olduğunca sağlıklı kalabilmek, onur garantisinin kapsamında olan örneklerdir. Belediye, ihtiyaçlarınızı anlayabilen personelle karşılaşmanızı ve gereken bakım ve gözetimi almanızı sağlamalıdır. Ayrıca ruhsal rahatsızlık ya da madde bağımlılığı olan yaşlı bireyler için yaşlı gözetimi, sosyal hizmetler ve sağlık sektörü ortak bir çalışma yürütmelidir. İç denetim ve kullanıcı anketleri aracılığıyla kalite izlenmekte ve kalitenin yükselmesi için sürekli çalışmalar yapılmaktadır. Yaşamın son döneminde destek ve bakım vermek yaşlı gözetiminin önemli bir parçasıdır. Gözetim ve bakım olanaklı konaklama tesislerinde yanınızda bir personel bulunur, gerektiğinde ağrı hafifletici tedavi verildiği gibi yakınlarınıza da destek sunulur. Yaşlı gözetiminde çalışan personelden yüksek performans göstermeleri beklenir. Her bir bireye iyi bir bakım verilebilmesi için personel çeşitli eğitimlerden geçer. Sağlık ve Bakım Kurulu’nun mesleki yeterlilik stratejisi, beceri amaçlarını ve bu amaçlara nasıl ulaşacağımıza ilişkin alacağımız yolu gösterir. Bakım personeli için hedef eğitiminin bakım ve gözetim programına eşit olan bir lise eğitimine sahip olmasıdır. Teknik çözümler ve yardımcı aletler devamlı gelişmektedir. Yaşlılar gözetiminde yoğunluk arttığında bu gelişmelerden faydalanmamız 29 gerekir. Yeni teknolojiyi daha fazla kullanarak bakıma daha fazla zaman ayırabileceğimizi umuyoruz. Yaşlı gözetiminde çok sayıda insan çalışır ve personele gelecekte de ihtiyaç olacaktır. Yaşlılar gözetimi hem iyi bir bakım verebilen hem de cazip bir çalışma yeri olmalıdır. Bu da yaşlılar gözetiminde birçok insanın çalışmak istediği bir yer olmasını sağlayacaktır. Koruyucu ve önleyici çalışmalarımız, teşvik edici olmamız ve günlük yaşamlarından hoşnut olmalarini sağlamamız sayesinde yaşlı bireylerin esenliğini artırabiliriz. Bakım ve gözetim olanaklı konutlarda sağlık personeli, birim şefleri ve bakım personelinin oluşturduğu bir ekip risk değerlendirmesi yapar. Bu ekip zamanında önlem alabilmek için orada oturan kişilerin düşme, kötü beslenme, yatak yaraları ya da ağız ve diş sağlığında kötüleşme riski olup olmadığını değerlendirir. Evde hizmet kapsamında bakımı veren personel da yaşlı bireyde olabilecek bu gibi durumlara dikkat eder. Yanlış ilaç tedavisi zararlara ve hastalığa yol açar. Uygun olmayan ilaç kombinasyonları ya da fazla ilaç yanlış ilaç tedavisine örneklerdir. Yanlış ilaç tedavilerini önlemek için belediyenin bakım ve gözetim olanaklı konutlarında yılda en az bir kere ilaçlar gözden geçirilip kontrol edilir. İlaç kontrolü belediyenin sözleşme imzaladığı doktorlar tarafından yapılır. Daha iyi bir ilaç kontrolü olması için belediye, eczane ile işbirliği yapar. Bakım ve gözetim olanaklı konutlarda oturanlar için aktivitelere katılmak kolay olmalıdır ancak her yaşlı bireyin durumu farklıdır. Genellikle katılacakları etkinliğin, ya oturdukları yerde ya da oturdukları yere yakın bir yerde olması gerekir. Her bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesisinde aktiviteleri düzenleyen bir kültür görevlisi vardır. Hem tekrarlanan hem de yeni düzenlenen kültür ve sağlıkla ilgili aktiviteler vardır. Her gün küçük çapta olsa da bir tür aktivite düzenlenir. Genellikle bu aktiviteler orada oturanlar için önem taşır. Konaklama tesisleri bazı basit spor aletleriyle donatılırsa orada oturan yaşlılara istedikleri zaman fiziksel aktiviteler yapabilme olanağı sağlanabilir. Gelecekteki konaklama tesislerinde örneğin sıcak bir banyo alabilme gibi refahı artıran özellikler olmalıdır. Belediye çeşitli şekillerde yaşlı insanların günlük yaşamlarında anlamlı faaliyetlerin olmasını teşvik eden çalışmalara devam edecektir. Bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesislerinde oturan herkesin varoluşsal ihtiyaçları karşılanmalı ve dini inançlarını ifa etme imkânları tanınmalıdır. 30 Belediyenin geliştireceği alanlar İyi bir bakımın birçok bileşeni var. Bu bölümde geleceği de hesaba katarak yaşlı bakımının bazı bileşenlerini tanımladık. Her bir bireye iyi bir bakım vermeliyiz ve yakınlarını desteklemeliyiz. • Belediye, planlama aşamasında, verilen hizmet saatleri dışında yaşlı bireyin kendisinin istediği gibi kullanacağı ek bir saat verebilme imkanlarını araştıracaktır. • Demanslı hastalar için gündüz aktiviteleri artırılacak ve aktivitelerin olduğu lokallerin açılış ve kapanış saatleri esnek olacaktır. • Bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesissilerimizin faaliyetleri, mümkün olduğunca orada oturanların dilleri ve kültürlerine uygun olarak planlanacaktır. • Personelin dil becerileri mümkün olduğunca bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesislerinde yaşayan yaşlıların konuştukları dillerle eslesmelidir. Benzer ve farklı Margit, Antti ve Meryem gibi günümüzün yaşlılarının pek çok farklı fakat aynı zamanda da birçok ortak tarafları var. Oturdukları muhiti seviyorlar ve oradan taşınmak istemiyorlar. Herkes arkadaşlarının dostlarının olmasını ister ve ihtiyaçları, arzuları, kültürel tercihleri, dini inançları, dilleri ve sağlık durumlarının çerçevesinde kendilerine davranılmasını ister. Herkes sağlıklı olmak ve kendi evinde yaşamak ister. Diğer taraftan yalnız ve izole olmak istemez. Herkes kendini güvende hissetmek ister. Tabi ki –özgeçmişleri ne olursa olsun- gelecekte de yaşlıların benzer düşünceleri ve benzer talepleri olacağından oldukça eminiz. Herkesin tek tek arzu ve taleplerini karşılayabilmek belediye için zorlu bir görevdir. Uzun vadeli bir plan- yaşlanma eylem planı – bu görevi başarma yolunda atılan önemli bir adımdır. • Belediye, bakım ve gözetim olanaklı konaklama tesislerinde katılım ve etkileşime imkan verecektir. Etkileşimin bir forumu olarak Hizmet alanlar kurulu geliştirilmeli ve yaşlı bakımı alanında daha iyi olmalı. • Belediye, yaşlı gözetiminin tüm faaliyetlerinde yaşlı bireylerin aile üyelerinin görüşlerini de dâhil edecektir. • Belediye, sağlık ve bakım personelinin yeterliklerini güçlendirmeye devam edecektir. • Belediye çeşitli şekillerde yaşlı insanların günlük yaşamlarında anlamlı faaliyetlerin olmasını teşvik eden çalışmalara devam edecektir. 31 Daha fazla bilgi için Telefon ediniz Kontaktcenter 08-530 610 00 E-posta [email protected] Daha fazla okumak isterseniz www.botkyrka.se Ziyaret Alby medborgarkontor (Vatandaşlara Hizmet Ofisi) Alby Centrum, Albyvägen 2-4 Fittja medborgarkontor Fittja Centrum, Fittjavägen 3-9 Hallunda medborgarkontor Hallunda Centrum, Hallundaplan 1 Tullinge medborgarkontor Tullinge Centrum, Nyängsvägen 3 Tumba medborgarkontor Tumba torg 101 (Tumba Centrum’un üst katında)
