FOTOSENTEZ #2 FOTOSENTEZDE GÖREV ALAN YAPILAR IŞIK

11. SINIF KONU
ANLATIMI
4
FOTOSENTEZ - 2
FOTOSENTEZDE GÖREV ALAN YAPILAR
Ökaryotik canlılarda klorofil pigmentini
taşıyan plastidtir. Fotosentezle görevlidir.
Kloroplastta dış ve iç olmak üzere iki tane zar bulunur. İç zar düzdür. İki zar arasındaki boşluğa zarlar
arası boşluk denir.
Kloroplast içinde üçüncü bir zar sistemi bulunur. Bu sisteme tilakoit zar sistemi denir. Bu bölge ışığın
soğurulması ve elektron aktarımından sorumludur.
Tilakoit zar sistemi grana ve granaları birbirine bağlayan tilakoit ara lamellerden oluşmuştur. Bu yapılar,
granalara denk gelmeyen ışığı soğurarak fotosenteze katkıda bulunur. Granaların her biri granumlardan
oluşmuştur. Granum zarına tilakoit zar denir. Klorofil pigmenti bu zara tutunmuş durumdadır.
Kloroplastın içini dolduran sıvıya stroma denir. Stroma içinde DNA , RNA ve ribozom organeli dahil olmak
üzere inorganik ve organik maddeler bulunur.
Kloroplast kendini eşleyebilir ve protein sentezi yapabilir.
Işık enerjisinin yakalanması tilakoit zar sisteminde;
organik maddelerin üretimi stromada gerçekleşir.
Fotosentez sonucu üretilen organik maddeler (glikoz)
nişastaya dönüştürülerek stromada kısa süre kalır.
Daha sonra sükroz haline getirilerek bitkinin gerekli kısımlarına gönderilir.
IŞIK
Işık, elektromanyetik enerji birimidir.
Güneş ışığı dalgalar halinde yayılarak dünyamıza gelir.
Bir elektromanyetik dalganın birbirini takip eden iki çukur ya da iki tepe noktası
arasında kalan mesafeye dalga boyu denir.
Işığın dalga boylarına göre sıralanmasıyla ELEKTROMANYETİK SPEKTRUM oluşur.
Elektromanyetik spektrumda, dalga boyu arttıkça ışığın enerjisi düşer. Yüksek enerjili
ışıklar (UV Işınlar, X Işınları..) zararlı ışınlardır. Spektrumda 380nm ile 750nm arasındaki
ışığa GÖRÜNÜR IŞIK denir. Bu ışık fotosentezin yapılabildiği dalga boylu ışıktır.
Görünür ışık (beyaz ışık) bir prizmadan
geçirilirse ışık dalga boylarına göre renklere
ayrılır.
PİGMENT
Işık cisimle
karşılaştığında;
• Cismin içinden geçebilir.
• Yansıtabilir.
• Soğurabilir.
Görünür ışığı
soğurabilen
cisimlere PİGMENT
denir.
Bunun nasıl olacağı
cismin kimyasal
özelliği ile ilgilidir.
Pigmentin
soğurduğu ışık,
fotosentezin
gerçekleştirilmesine
olanak tanır.
KLOROFİL
Fotosentezde görev alan birçok pigment vardır. En temel fotosentez
pigmenti KLOROFİLdir.
Klorofil pigmenti kırmızı ve mor ışığı soğururken yeşili yansıtır.
Yeşili yansıttığından klorofil yeşildir.
Doğada 20 çeşit klorofil vardır. Bitkilerde klorofil-a ve klorofil-b
olmak üzere iki çeşit klorofil bulunur. Klorofil-a temel pigmenttir.
Klorofil-b a’ya yardımcı olur. a ile b arasında yapı farklılığı vardır.
Klorofilin yapısında Mg, N, C, O, H atomları bulunur. Fe ise
yapısına katılmaz. Ancak, üretiminden enzimin çalışması için
gereklidir.
Canlılarda fotosenteze yardım eden farklı pigmentlerde
vardır. Bu pigmenteler klorofilin soğurmadığı dalga boylarındaki
ışığı soğururlar. Ayrıca, klorofile zarar verebilecek ışıkların zararlı
etkilerinden klorofili korur.
Bu pigmentler;
Karotenoidler:
Karoten: Turuncu
Likopen: Kırmızı
Ksantofil: Sarı
Fikosiyanin: Mavi-yeşil alglerde bulunur.
Fikoeritin: Kırmızı alglerde bulunur.
Engelmann beyaz ışığı bir prizmadan geçirerek ışığın renklere
ayrılmasını sağlamıştır. Oluşan ışığı ipliksi yeşil alg üzerine
düşürmüştür. Yeşil algin etrafına oksijenli solunum yapan
bakteri türü yerleştirmiştir. Bakterilerin kırmızı, mavi ve mor
ışık etrafında daha çok; yeşil ışık etrafında ise daha az
ürediği görülmüştür.
FOTOSİSTEM
Pigment, protein ve moleküllerin tilakoit zar üzerinde kümeleşmesiyle oluşmuş yapılara
FOTOSİSTEM denir.
Fotosistemler, ışığı soğurarak elektron aktarımını sağlarlar.
Her fotosistemin, ANTEN VE REAKSİYON KOMPLEKSİ vardır.
Anten merkezi reaksiyon merkezinin çevresindedir. Pigment taşır. Pigment ışığı soğurarak
reaksiyon merkezine yollar.
Reaksiyon merkezi anten merkezinin ortasındadır. Bu bölgede ilk elektron alıcısı bulunur.
Anten merkezinden gelen elektron reaksiyon merkezinde bulunan ilk elektron alıcısı tarafından
alınır.
FTS1 ve FTS2 olmak üzere iki çeşit fotosistem vardır.
FTS1 : 700nm deki ışığı soğurur.
FTS2 : 680nm deki ışığı soğurur.