türkiye`nin orman ağaçları

advertisement
TÜRKİYE’NİN
ORMAN AĞAÇLARI
BAŞLICA AĞAÇLARIMIZ











SARIÇAM
KARAÇAM
KIZILÇAM
FISTIKÇAMI
ARDIÇ
DİŞBUDAK
AKÇAAĞAÇ
ÇINAR
KAYIN
LADİN
SERVİ











KIZILAĞAÇ
HUŞ
PORSUK
SEDİR
SIĞLA
DİŞBUDAK
GÜRGEN
IHLAMUR
KAVAK
KESTANE
MEŞE
SARIÇAM

Sarıçam, Kuzey Anadolu'nun yüksek dağlık
kesimlerinde saf yada karışık ormanlar kurmakla
birlikte, küçük adacıklar halinde iç ve güney
bölgelerimize kadar ulaşır. Ülkemizde bulunan
sarıçam ormanlarının kapladığı alan 757.426
Hektardır.
Adını, levhalar halinde ayrılan gövde kabuğunun
tilki sarısı renginden alır. Narin gövdeli, sivri
tepeli ve ince dallı bir ağaçtır. Yetişkin bireylerinin
boyu 40 metreyi aşar. kendine özgü kabuk
renginin dışında, ince yapraklarının kısalığı ve
mavimsi yeşil rengi ilk bakışta diğer çam
türlerinden ayırt edilecek özellikleridir.
KARAÇAM

Bütün kıyı bölgelerimizin dağlık kesimlerinde saf ya
da karışık ormanlar kurar, hatta stebe kadar
sokulur.Ülkemizde 2.527.685 hektar saf karaçam
ormanı bulunmaktadır. Gövdesinin ve dallarının
kalınlığı, gri ve derin çatlaklı kabuğu, iğne
yapraklarının koyu yeşil rengi ile diğer çam
türlerinden ayrılır.30-35 m'ye kadar boylanabilir.
Doğal olarak yetişen dört alt türü; Anadolu karaçamı
(P.nigra var. Pallisiana Y), Ehrami karaçam (P.nigra
var. Pyramidata E.T), Ebe çamı (P.nigra var
seneriana, E.T) ve büyük kozalaklı karaçam (P.nigra
var. Yaltıriana E.T) dır.
KIZILÇAM

Dünyadaki en geniş yayılışı Türkiye'dedir.
Esas olarak Akdeniz ve Ege Bölgelerinde geniş
ormanlar kurmakla birlikte, Batı ve Orta
Karadeniz Bölgesi'nde de lokal yayılış gösterir.
Ülkemizde 3.729.866 hektar saf Kızılçam
ormanı bulunmaktadır. Deniz seviyesinden
1000-2000 m yüksekliğe kadar ulaşan
Kızılçam, ışığı seven hızlı büyüyen bir çam
türüdür. 20 m'ye kadar boylanabilir.Kalın ve
genellikle koyu kızıl renkteki genç
sürgünlerinden dolayı bu adı alır.
FISTIKÇAMI

Tipik bir Akdeniz ağacı olan fıstıkçamı,
özellikle Batı ve Güney Anadolu'da ormanlar
kurar. Ülkemizde 46.490 hektar saf fıstıkçamı
ormanı bulunmaktadır.Olgun bireyleri 15-20 m
boyundadır.
Gençlikte yuvarlak, yaşlılıkta şemsiye gibi
tepesiyle diğer çamlardan ilk bakışta ayırt
edilebilir. Tohumları oldukça büyüktür. Halk
arasında "çam fıstığı" diye adlandırılan
tohumları Batı Anadolu yöresindeki köylüler
için önemli bir gelir kaynağıdır.
ARDIÇ

Sürüngen çalılardan büyük ağaçlara kadar çok çeşitli türleri
olan ardıç, hemen hemen bütün bölgelerimiz yüksek dağlık
kesimlerinde doğal yayılış gösterir. Bazıları servi gibi pul
yapraklara, bazıları da batıcı iğne yapraklara sahiptir.
Ülkemizde 1.100.492 hektar saf ardıç ormanı bulunmakta ve
önemli doğal türleri;
Katran ardıcı
Adi ardıç
Finike ardıcı
Kokulu ardıç
Sabin ardıcı
Boylu ardıçtır.
DİŞBUDAK

Trakya, Doğu ve Batı Karadeniz Bölgesi, Marmara ve Ege
Bölgesi'nde yayılış gösterir. Türüne göre maksimum boyu 1030 m arasında değişebilen dolgun ve düzgün gövdeli yuvarlak
tepeli ağaçlardır. Ülkemizde 4.690 hektar koru, 743 hektar
baltalık dişbudak ormanı bulunmaktadır. Genellikle sulak ya
da derin toprağa sahip yerlerde bulunur. Olgun bireyleri gri
kabuklu ve derin çatlaklıdır. Genellikle elips ve kenarları ince
dişli olan yaprakları, bir sap üzerinde birarada bulunur. Beyaz
çiçekleri salkım, meyveleri de dar ve uzun şerit şeklindedir.
Türkiye'de doğal olarak yetişen üç türü ;
Adi dişbudak (F. Excelsior, Y),
Sivri meyveli dişbudak (F. Angustifola, Y),
Çiçekli dişbudaktır. (F. Ornus, Y).
AKÇAAĞAÇ

Adını, açık renkli odunundan alan akçaağaçların
Türkiye'de 9 türü yetişir. Kanatlı meyveleri kelebeğe
benzediği için bazı bölgelerde "kelebek ağaçları"
olarak da anılmaktadır. Yaşlı bireylerinin boyları
türüne göre 10-30 m arasında değişebilir. Yaprak
şekilleri de türüne göre değişiklik gösterir ve
genellikle lopludur. Sarımsı yeşil renkteki çiçekleri
salkım halindedir.
Türkiye'de yetişen bazı türleri;
Çınar yapraklı akçaağaç (A. Platanoides, Y),
Ova akçaağacı (A. Campestre, Y),
Tatar akçaağacı (A. Tatarcium, Y)
Fransız akçaağacıdır (A.monspessulanum, N).
ÇINAR

Orman bölgelerindeki dere içlerinde ve akarsu
yataklarında doğal olarak yetişir. Ülkemizde
yayılış gösteren türü doğu çınarıdır.
(P.orientalis, Y). Boyu 30 m'ye, gövde çevresi
bazen 10 m'ye ulaşabilir. Kabukları diğer çınar
türlerinin tersine küçük parçacıklar halinde ve
yavaş yavaş dökülür. Elsi lopları olan iri
yaprakları ve küremsi topluluklar oluşturan
çiçekleri vardır. Kentlerimizde rastlanan diğer
türlerinden Batı çınarının (P.occidentalis) ve
Akçaağaç yapraklı çınarın (P.acerifolia)
anayurtları Kuzey Amerika ve Avrupa'dır
KAYIN

Daha çok kuzey bölgelerimizde doğal yayılış göstermekle
birlikte kayın ağacı güneydeki Amanoslar'da da yayılış
gösterir. Saf yada göknar, ladin, çam ve meşelerle karışık geniş
ormanlar kurar. Ülkemizde 713.842 Ha. koru ve 1.555 Ha.
baltalık kayın ormanı bulunmaktadır. 40 m. boya ulaşabilen
kayınların düzgün ve silindirik gövdeleri vardır. 6-9 cm
uzunluktaki dalgalı kenarlı elips şeklindeki yapraklarının
sonbahardaki kırmızı rengi çok etkileyicidir. Yağlı meyveleri
doğada yaban hayvanları için önemli bir besin kaynağıdır.
Türkiye'de doğal olarak yetişen türleri;
Doğu Kayını (Fagus orientalis)
Avrupa Kayını (Fagus silvatica)
KIZILAĞAÇ

Trakya, Marmara çevresi, Batı Karadeniz ve Doğu
Karadeniz'de saf ve karışık olarak yayılış gösteren
kızılağaç, boyu 20 m'yi aşabilen, esmer kabuklu,
seyrek dallı bir ağaçtır. Daha çok serin bölgelerde ve
nemli dere yataklarının bulunduğu yerlerde görülür.
Ülkemizde 66.357 hektar koru, 297 hektar baltalık
kızılağaç ormanı bulunmaktadır. Uzunluğu 4-9 cm
genişliği 3-7 cm arasında değişen ters yumurta
biçimli ve testere dişli yaprakları vardır. Köklerinde
bulunan, havanın serbest azotunu bağlayan yumrular
nedeniyle toprakları azotça zenginleştirir.
HUŞ

Anadolu'nun kuzeydoğusundaki yüksek
kesimlerde tek başına ya da başka ağaçlarla
karışık olarak bulunan huşlar 10-20 m'ye kadar
boylanabilen çeşitli türlere sahip, soğuğa
dayanıklı ağaçlardır. Ülkemizde 263 ha. Saf
huş ormanı bulunmaktadır. Dalları, ağaç
yaşlandıkça sarkık bir görünüm alır. Beyaz
renkli gövde kabuğu en karakteristik
özelliklerindendir. Yumurta ya da üçgen
biçimindeki yaprakları genellikle sivri uçlu ve
kenarları dişlidir.
PORSUK

Avrupa, Akdeniz ülkeleri ve Kafkasya'da yayılış
gösteren porsuk ağacı ülkemizde kuzeyden güneye
birçok yörede görülür. Kendi başına büyük ormanlar
kurmaz. Kayın, göknar, ladin ormanlarında tek tek
veya küçük gruplar halinde bulunur. Bazen küçük bir
çalı, bazen sık dallı yuvarlak tepeli bir ağaç formunda
görülür.
Esnek odunu, eski çağlarda yay yapımında
kullanılmıştır. Yaprak ve genç sürgünlerinde "taksol"
adlı zehirli bir alkoloid vardır. Buna karşın
tohumunun kırmızı renkli kapçığı zehirsizdir ve yenir.
SEDİR

Batı, Orta ve Doğu Toroslarda doğal olarak bulunur, kuzeyde
Erbaa ve Niksar yörelerinde küçük ve izole bir yayılış gösterir.
Dört sedir türünden biri olan Toros sedirinin dünya üzerindeki
en geniş doğal ormanları Türkiye'dedir. Ülkemizde 109.440
hektar Sedir ormanı bulunmaktadır. 40 m'ye kadar
boylanabilir.Gençlikte piramide benzer bir forma sahip olan
ağacın tepesi zamanla bozulur ve yayvanlaşır. İğne yaprakları
kısa, sivri, batıcı ve kısa sürgün denilen tutam üzerinde
birçoğu biraradadır.
Fıçı ya da yumurta biçimindeki kozalakları olgunlaşınca
pulları göknarlarda olduğu gibi dağılır ve eksenleri sürgün
üzerinde kalır .
SIĞLA

Dünya üzerindeki tek doğal yayılış alanı Türkiye'nin
güneybatısı ile Rodos adasıdır. Saf ya da başka
ağaçlarla karışık ormanlar kurar. Ülkemizde 1.348
hektar saf sığla ormanı bulunmaktadır. Ortalama 1520 m'ye kadar boylanabilen sığla, kalın dallı ve geniş
tepeli bir ağaçtır. İlk bakışta çınarı andırır.
Yaşlandıkça, kabuğu koyulaşır ve derin çatlaklı bir
görünüm alır. Dallara uzun saplarla bağlanan
yaprakları genellikle beş lopludur. Gövdesinden
çıkarılan balzam kozmetik ve eczacılıkta kullanılır.
LADİN

Kuzey yarıkürenin ılıman ve soğuk bölgelerinde
yayılış gösteren ladinin 40 değişik türü ve bu türlere
ait varyete ve formları vardır. Uzaktan bakıldığında
göknara benzese de piramide benzer tepesi ve sarkık
dalları ile ondan ayırt edilebilir. Boyu 40-50 m'ye
kadar ulaşabilir. İğne yaprakları kısa, sivri uçlu ve
kesitli dört köşedir. Olgunlaşmış kozalağının pulları
dağılmaz.
Ülkemizde Doğu Karadeniz dağlarının denize bakan
yüksek kesimlerinde saf ya da karışık ormanlar kuran
türü Doğu ladinidir (P. Orientalis, Y). Ülkemizde
146.300 hektar saf Ladin ormanı bulunmaktadır.
GÜRGEN

Trakya, Ege, Marmara Bölgesi, Kuzey Anadolu ve
Doğu Anadolu Bölgesi'nde yayılış gösterir. Genellikle
kuzey ve güney kıyı bölgelerimizin karışık
ormanlarında bulunur. Ülkemizde 7.170 hektar koru,
1.031 hektar baltalık gürgen ormanı bulunmaktadır.
Girintili grimsi kabuklu gövdelere sahip ağaç ya da
ağaçcıklardır. Yumurta biçimindeki yapraklarının
kenarları dişlidir. Yaklaşık 1 cm uzunluğunda, sivri
uçlu ve sert kabuklu meyveleri, yaprağı andıran üç
toplu bir meyve örtüsüyle kaplıdır.
IHLAMUR

Marmara, Batı Karadeniz, Orta Toroslar ve Kuzey
Anadolu'da yayılış gösterir. Özellikle kuzey ve batı
bölgelerimizdeki ormanlarda rastlanan sık dallı, geniş
tepeli ağaçlardır. Boyları 20-30 m'ye kadar ulaşabilir.
Büyüklüğü 5-10 cm arasında değişen yaprakları
genellikle yürek şeklinde ve çarpık, kenarları dişli ve
uzun saplıdır. Sarkık çiçek demetleri sarımsı bir renge
ve karakteristik bir kokuya sahiptir. Çok geç açan bu
çiçekler (Haziran-Temmuz) kurutularak çay gibi
içilir.
KAVAK

Türkiye'nin hemen her bölgesinde yayılış
gösterir. Türüne göre, form, büyüklük ve
yaprak şekli bakımından farklılıklar gösterir.
Yaygın bir şekilde yetiştirilen servi kavağı,
neredeyse gövdeye paralel uzanan dallarıyla
sütunsu bir görünüme sahiptir. Türkiye'de
bulunan doğal türleri genellikle geniş tepelidir.
Yaprakları düz ya da dişli, üçgen, oval ya da
kalp biçimlidir.
KESTANE

Kuzey Anadolu ve Marmara Bölgesi'nde yayılış
gösterir. Türkiye'de doğal olarak yetişen tek kestane
türü olan "Anadolu kestanesi" 30 m boya erişebilen,
geniş tepeli bir ağaçtır. Ülkemizde 25.278 hektar
koru, 3.614 hektar baltalık kestane ormanı
bulunmaktadır. Gençken düzgün olan gövde
kabukları yaşlandıkça çatlaklı bir görünüm alır.
Mızraksı yapraklarının kenarları kaba dişlidir.
Çiçekleri önemli bir bal kaynağı olan kestanenin
meyvesi de ekonomik değere sahiptir.
MEŞE

Ülkemizin hemen her bölgesinde türlerine bağlı olarak yayılış
gösterir. 25m boya ve 2m çapa erişebilen geniş tepeli
ağaçlardan, 3-5 m boya sahip çalılara kadar değişen türleri
vardır. Yaprakları da formları gibi değişkenlik gösterebilir,
loplu, dişli ya da düz kenarlıdır. Ülkemizde 747.856 hektar
koru ve 4.984.149 hektar baltalık meşe ormanı bulunmaktadır.
"Palamut" adı verilen silindirik meyveleri bir kadeh içinde yer
alır. Odunlarının anatomik özelliklerine göre kırmızı meşeler,
ak meşeler ve herdem yeşil meşeler olmak üzere üçe ayrılan
meşelerin 18 türü bulunmaktadır.
SERVİ

Dünya üzerindeki nadir doğal ormanlarının bir
bölümü de ülkemizin güneyindedir. Fıstık çamı ile
birlikte Akdeniz'in doğal peyzajını karakterize eder.
Türkülere konu olmuş inceliği, uzun boyu (30-35 m)
ve koyu yeşil yaprak dokusu ile uzaklardan dikkati
çeker. Ülkemizde 599 hektar saf servi ormanı
bulunmaktadır. Küçük bir futbol topuna benzeyen
kozalakları ve birbiri örtecek şekilde üst üste
yerleşmiş pul yaprakları ile diğer iğne yapraklılardan
farklıdır. Türkiye'de doğal olarak yetişen alt türü Dallı
servidir.
Download