Meslek Hastalıkları

GÜRÜLTÜ
ŞEREF TUĞLU
İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI
E mail: [email protected]
1
2
MESLEK HASTALIKLARININ
ANA
SEBEBLERİ( ETKENLERİ)
A-KİMYASAL ETKENLER
* Ağır metaller
* Çözücüler
* Gazlar
B- BİYOLOJİK ETKENLER
* Bakteri kaynaklı olanlar
* Virus kaynaklı olanlar
* Biyoteknoloji kaynaklı olanlar.
C-PSİKOLOJİK ETKENLER
D- ERGONOMİK ETKENLER
3
F-FİZİKSEL ETKENLER
- Gürültü ve sarsıntı
- Yüksek ve alçak basınçta
çalışma
- Soğuk ve sıcakta çalışma
- Tozlar
- Radyasyon
4
FİZİKSEL ETMENLER
- GÜRÜLTÜ VE SARSINTI:
Darbe ve gürültüye maruziyet
Gürültüye uzun süreli maruziyet
- YÜKSEK-ALÇAK BASINÇTA ÇALIŞMA
- SICAK VE SOĞUKTA ÇALIŞMA
5
- TİTREŞİM:
Tüm vücut titreşimi
Vücudun bir bölümüne (örneğin, el ve
ayaklara) iletilen titreşim
- TOZLAR
- RADYASYON
Ark kaynakları
İnfrared ışınlar
Mikro dalgalar
Lazerler
6
GÜRÜLTÜ 0.30
7
GÜRÜLTÜ
GÜRÜLTÜ NEDİR?
• İnsan ve toplum üzerinde olumsuz etkiler
meydana getiren istenmeyen seslerdir.
• İşyerlerinde gürültü kaynağı olarak,
makinelerin meydana getirdiği sesler,
perçin- çekiç ve testere sesleri, vantilatör
sesleri, basınç altındaki gaz
kaçaklarından dolayı meydana gelen
sesler örnek verilebilir. Toplum içindeki
en önemli gürültü kaynağı kara yolu,
demiryolu araçları ve uçaklardır.
8
GÜRÜLTÜYÜ
MEYDANA GETİREN SESLERİ 3
TÜRDE TANIMAK MÜMKÜNDÜR.
1- SUBSONİK SESLER:
Frekansı 20 Hz.'den düşük olan sesler,
2- İŞİTİLEBİLEN SESLER:
Frekansı 20 Hz. ile 20 kHz. arasında olan
seslerdir.
3- ULTRASONİK SESLAR:
Frekansı 20 kHz.'den yüksek olan sesler
9
10
* SESİN BASINCI SESİ DUYAN KİŞİNİN
SES KAYNAĞINA YAKINLIĞI VEYA
UZAKLIĞI İLE BAĞLANTILIDIR.
* SES KAYNAĞINDAN 1 METRE
UZAKLIKTAKİ SES BASINCI SESİN
GÜCÜ OLARAK BİLİNİR.
11
BAZI SES BASINÇ DEĞERLERİ:
• Havalanan bir jetin 100 metre yanı
desibel
• Pnömatik çekiç
• Pres tezgahlarının vurma hareketi
• Zımpara taş tezgahında
parça işleme
• Şehirde çalışma odası, büro
“
• Sessiz bir oda
• Sessiz bir orman veya kır
• Duyma eşiği
140
“
“
“
100
90
85-90
70
“
“
“
40
20
0
12
13
Ses ve Gürültü
Dayanılmaz
Kısa tek gürültü
= Sağırlık.
Acı Verici
Birçok insan
için acı verici
Sağırlık Yapan
Son derece rahatsız
Çok Yüksek
Devamlı maruz
kalınması
sağırlığa yol
açabilir
Çok Düşük
Orta Düzey
Ofis Ortamı
dB
Zor Duyulabilen
14
GÜRÜLTÜNÜN
İNSAN SAĞLIĞINA
ZARARLARI
1-GEÇİCİ İŞİTME KAYBI: Belli sürelerde
gürültüye maruz kalan kişilerde geçici işitme
kayıpları (GİK) olur. Bu geçici kayıplar,
gürültülü ortamdan uzaklaştıktan belli bir süre
sonra düzelir.
15
2- KALICI İŞİTME KAYBI:
• Gürültüde kalma süresi arttıkça veya çok
yüksek gürültülerde, geri dönüşümü olmayan
kalıcı işitme kayıpları (KİK) oluşur. Artık bu
işitme kaybını düzeltebilmek mümkün olmaz.
Çünkü iç kulaktaki duyma hücrelerinin bir kısmı
ölmüştür.
• Kalıcı işitme kayıpları birden bire anlaşılmaz.
Belli aşamalarda belli belirtiler gösterir.
• İşitmede azalma başlangıçta reversibldir;
etkiden uzaklaşınca birkaç saat ya da gün içinde
geriler. Gürültüsüz süre yeterli olmazsa, işitme
azalması süreklilik kazanır. Ama kişi bunu ancak
subjektif olarak çoğu kez birkaç yılda fark eder.
16
İŞİTME
KAYIPLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
• 0- 26 dB………Normal
• 27-40 dB………Çok hafif derecede işitme
kaybı
• 41-55 dB………Hafif derecede işitme kaybı
• 56-70 dB………Orta
“
“
“
• 71-90 dB………İleri
“
“
“
• 91-120 dB………Çok ileri “
“
“
17
GÜRÜLTÜNÜN
İNSAN SAĞLIĞINA ZARARLARI
• a-KULUÇKA DÖNEMİ:
Kulakta dolgunluk, uğultu çınlama ve
yorgunluk başlar. Konuşmaları anlamada bir
zorluk görülmez.
• b-GİZLİ TOTAL DÖNEMİ:
Odiometrik olarak 2000-4000 Hz. Çevresinde
tipik çukurlar görülür.
Konuşmaları duymada bir zorluk yoktur
ancak gürültülü ortamlarda konuşulanları
duymada zorluk vardır.
18
• c-SUBTOTAL DÖNEMİ:
4000 Hz de işitme kaybı 30-60 desibel
arasında değişir.
Konuşmaları anlamakta zorluk başlar.
• d-BELİRLİ DÖNEM:
İşitme kaybı, 500,1000,2000 Hz. lerde
ortalama 25 dB’i aşmaya başlar.
Bu durumda kişi işitme kaybının farkına
varır.
19
GÜRÜLTÜNÜN
İŞİTME DUYUSU
DIŞINDAKİ ETKİLERİ:
1- Gürültü kişilerde sadece işitme duyu
kaybına değil genel sağlık üzerinde de
zarar verir,
20
50-65 dB arası
2- Konsantre olamama, uyku bölünmesi,
dağılması veya uykuya geç başlamaya
neden olur.
3-Kızgınlık-saldırganlık gibi belirtiler ortaya
çıkar.
4-Yapılan araştırmalar, gürültünün merkezi
ve otonom sinir sistemini etkilediğini
göstermiştir.
5-Davranış bozukluklarına neden olur,
6-Strese neden olur.
21
65-90 dB arasında;
7-Kan basıncı değişir, solunum hızlanır ve
beyin sıvısındaki basınç azalır.
8-Metabolik ve hormonal bozukluklar
yapar.
9-Psikolojik etkiler yapar.
10-Performans düşmesi yaratır.
22
80-85 dB arası gürültüye sürekli
maruz kalan kişinin;
11-Kan basıncının yükselir.Terleme
artar.Kan dolaşımının bozulur.
Yüksek tansiyona neden olur.
12-İşitme eşiği yükselir.Kişi başkaları
ile konuşurken duymak ve duyurmak için yüksek sesle bağırır,
23
90-120 dB arası;
13-Baş ağrısı yapar.
14-Fizyolojik rahatsızlıklar görülür.
120 dB üstünde;
15-İç kulakta ani bozukluk yanında denge
bozukluklarıda ortaya çıkar,
140 dB üstünde;
16- Kulak zarı patlar ve beyinde de ciddi hasar
yaratır,
24
SÜREKLİ GÜRÜLTÜ:
- Verimliliği azaltır,
- Dikkatin azalması ve iş kazalarına
neden olur,
25
GÜRÜLTÜYE KARŞI KORUNMA
TEDBİRLERİ
A-TEKNİK KORUNMA:(Gürültü kaynağında)
1-Makinaların daha az gürültülü olanlarla değişimi,
2-Daha az gürültü gerektiren işle değişiklik yapma,
3-Gürültü kaynağının ayrı bir bölüme alınması,
B-Gürültülü ortamda alınması gerekli tedbirler:
1-Makinaların montajında önlem almak(lastik takoz)
2-Elemanla makine arasına engel koymak,
3-Elemanla gürültü kaynağı arasındaki mesafeyi
arttırmak,
4-Gürültü emici veya yansıtıcı malzemeler kullanmak,
26
GÜRÜLTÜYE KARŞI ALINMASI GEREKEN
ÖNLEMLER
I-TEKNİK ÖNLEMLER:
1-GÜRÜLTÜYÜ KAYNAĞINDA YOKETMEK:
Bu tedbir inşaatta, makinelerde ve
makinelerin yerleştirilmesinde,üretim
metot ve tekniklerin uygulanmasında
yapılması gereken çalışmalardır.
a) Gürültü düzeyinin en düşük olduğu
sistemler kurulmalıdır
27
b) Makinelerin ve tesislerin bakımı
periyodik aralıklarla yapılmalıdır.
c) İşyeri ortamında belli periyotlarda,
gürültü ölçümleri yapılmalıdır.
d) Gürültüyü azaltmak için mühendislik
çalışmaları yapılmalıdır.
28
2- GÜRÜLTÜ KAYNAĞI İLE ÇALIŞAN
ARASINDAKİ YOLDA ÖNLEM ALMAK:
a) Gürültü kaynağı ve kişi arasındaki
mesafe artırılmalıdır.
b) Sesin havada yayılmasını azaltmak
için ses emici sistemler kurulmalıdır.
c) Tavan ve duvarlarda ses izolasyonu
yapılmalıdır.
d) Gürültü kaynağı tecrit edilmeli,gürültü kaynağı ayrı bir bölüme alınmalıdır.
29
3- GÜRÜLTÜYE MARUZ KALAN KİŞİDE ÖNLEM
ALMA:
a) Gürültüye maruz kalan kişiyi tecrit etmek,
maruz kalan kişilerin sayısını azaltmak,
b) Kişisel koruyucular kullanmak,
Kulak koruyucuları mutlaka sessiz ortamda
takılmalı ve çıkarılmalı ayrıca temiz ve bakımlı tutulmalıdır,
c) İş programlarını değiştirerek gürültüye
maruz kalma süresini azaltmak,
d) Gürültülü işlerde, sağır kişileri çalıştırmak,30
II- TIBBI ÖNLEMLER
:
SAĞLIK KONTROLLERİ:
a) -Gürültülü yerlerde çalıştırılacak kişilerin işe
alınmalarında, kulak odyometrileri çektirilmelidir,
b) Sinir hastalığı ve hipertansiyonlu olanların
gürültülü işlerde çalıştırılmaması,
c) Gürültülü yerlerde sağır kişilerin çalıştırılma
sı.
d) Çalışmalar süresince, periyodik sağlık
kontrolleri düzenli olarak yaptırılmalıdır.
e) Duyma durumunda azalma ve herhangi bir
bozukluk görülenler ve kulak ve sinir hastalığı bulunanlar,hipertansiyonlu olanlar bu
31
işlerden alınmalı,görev yeri değiştirilmeli
32
Gürültü Koruyucu Gereçlerin
Kullanım ve Bakım Eğitimi
1100 / 1110 Atılabilir Kulak Tıkaçları
1
2
3
4
Bu kulak tıkaçları kullanıldıktan sonra kirlenince atılmalı ve
yenisi ile değiştirilmelidir.
33
GÜRÜLTÜYÜ KONTROL
ALTINA ALMA
Gürültü
Kaynağı
Akustik Mühendislik
ORTAK KORUNMA
Ses Yalıtımı
Koruyucu Ekipman
Kullanımı
KİŞİSEL KORUNMA
GÜRÜLTÜYÜ KAYNAĞINDA KONTROL ETMEK
34
İŞİTME
İşitme Kaybı
dB
Karaelmas Diyarı Zonguldak
-0
-10
Önce….
-20
-30
Karels Diyar Ongulak
-40
-50
Sonra ...
-60
-70
Kars Diy Onlak
-80
-90
Hz
-100
125
250
1 year
500
5 years
1000
2000
4000
10 years
8000
15000
Sonuçta...
Kas Di Nak …..
30 years
İşitme Kaybının Tipik Evreleri
35
.
36
.
37
KULAK KORUYUCULARININ
GÜRÜLTÜ
ENGELLEME DEĞERLERİ
CİNSİ
PAMUK
PARAFİNLİ PAMUK
CAM PAMUĞU
KULAK TIKACI
KULAKLIK
AZALTMA DERECESİ
5
-
20
7,5
20
12
16
-
dB
35
32
45
48
dB
dB
dB
dB
38
39
GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ YASAL MEVZUAT
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü
* Madde 59- 78
• Madde 22- Ağır ve tehlikeli işlerin yapılmadığı yerlerde,gürültü derecesi 80 dB li
geçmeyecektir. Daha çok gürültülü çalışmayı gerektiren işlerin yapıldığı yerlerde
gürültü derecesi en çok 95 dB olabilir.
Ancak,bu durumda işçilere başlık,
kulaklık veya kulak tıkaçları gibi uygun
koruyucu araç ve gereçler verilecektir,
40
• 4857 SAYILI İŞ KANUNU
• AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLER YÖNETMELİĞİ:
• SAĞLIK KURALLARI BAKIMINDAN GÜNDE
ANCAK 7.5 SAAT VEYA DAHA AZ
ÇALIŞILMASI GEREKEN İŞLER
HAKKINDAKİ YÖNETMELİK,
41
GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ:
• 1) Maruziyet sınır değerleri : LEX, 8h = 87
dB (A) ve ppeak = 200 µ Pai [i]
• 2) En yüksek maruziyet etkin değerleri :
LEX, 8h = 85 dB (A) ve ppeak = 140 µ Pa [ii]
• 3) En düşük maruziyet etkin değerleri : LEX,
8h = 80 dB (A) ve ppeak = 112 µ Pa iii
42
GÜRÜLTÜ- YASAL DAYANAKLAR
• Gürültü Yönetmeliği
• İşçiyi etkileyen maruziyetin belirlenmesinde,
işçinin kullandığı kişisel kulak koruyucularının
koruyucu etkisi de dikkate alınarak maruziyet sınır
değer uygulanacaktır. Maruziyet etkin
değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate
alınmayacaktır.
• Günlük gürültü maruziyetinin günden güne
belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak
tespit edildiği işlerde ve aşağıdaki şartlara
uyulmak kaydı ile maruziyet sınır değerleri ve
maruziyet etkin değerlerinin uygulanmasında
günlük maruziyet değerleri yerine haftalık
maruziyet değerleri kullanılabilir:
43
GÜRÜLTÜ-
YASAL DAYANAKLAR - KORUYUCU KULLANMA
• Gürültü Yönetmeliği
• 1) Gürültü maruziyeti en düşük maruziyet etkin
değerleri aştığında, işveren kulak koruyucuları
sağlayarak işçilerin kullanımına hazır halde
bulunduracaktır,
• 2) Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin
değerlerine ulaştığında ya da bu değerleri
aştığında, kulak koruyucuları kullanılacaktır,
• 3) Kulak koruyucuları işitme ile ilgili riski ortadan
kaldıracak veya en aza indirecek bir biçimde
seçilecektir.
• 4) İşveren kulak koruyucularının kullanılmasını
sağlamak için her türlü çabayı gösterecek ve
alınan önlemlerin etkililiğini denetlemekten
sorumlu olacaktır.
44
Gürültü Kontrol Yönetmeliği
-Madde 11:
Gürültü derecesi
80 dB
90 dB
95 dB
100 dB
105 dB
110 dB
115 dB
140 dB
Çalışma zamanı
7.5 saat
4.0 saat
2.0 saat
1.0 saat
30 dkk
15 dkk
7.5 dkk
Kesinlikle çalışılamaz
45
• Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü:
Gürültü zararlarının meslek hastalığı
sayılabilmesi için gürültülü işte en az iki
yıl, gürültü şiddeti sürekli olarak 85
desibelin üstünde olan işlerde en az 30
gün çalışmış olması gereklidir.
46
TİTREŞİM
• Etkisi: Merkezi sinir sistemi, dolaşım
sistemi, kaslar ve eklemler
• Titreşimden korunmanın temel hedefi
vibrasyonun kaynağında azaltmaya
yönelik olmalıdır.
47
Meslek Astımı
• Meslek astımı, sanayileşen toplumlarda
en önemli solunumsal meslek hastalığı
iken, ülkemizdeki resmi veriler silikozis
gibi toz hastalıklarını hâlâ en fazla
gözlenen mesleksel akciğer hastalıkları
olarak göstermektedir.
48
Meslek Astımı
• Ülkemizde 1940'lardan bu yana meslek
hastalığı tanısı konulmaktadır.
İstatistiklere göre bu hastalıkların
başında silikozis gelmektedir.
• Toplumumuzda astım sıklığının %5-10
düzeyinde
49
TEŞEKKÜR
EDERİM.
50