Kanser, vücut hücrelerinin kontrolsüz olarak anormal şekilde

Kanser, vücut hücrelerinin kontrolsüz olarak anormal şekilde çoğalması ve bölünmesi sonucu oluşur. Kanser
hücreleri birikerek tümörleri (kitleleri) oluşturur. Geliştikleri yerde sınırlı kalan kitlelere iyi huylu tümörler;
yayılıp, çevre dokuları işgal eden ve diğer organlarda tekrar tümör odakları oluşturan kitlelere kötü huylu tümör
veya kanser denir. Kanser hücrelerinin oluştukları tümörden ayrılarak kan ya da lenf dolaşımı aracılığı ile
vücudun diğer bölgelerine yayılmasına metastaz denir.
Kanser yüzyıllardır var olan bir hastalık olup sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle
günümüzün de en önemli halk sağlığı sorunlarından biridir. Her yıl yaklaşık olarak dünyada 7 milyon kişi kanser
hastalığı sonucu ölmekte ve yine her yıl yaklaşık 12 milyon kişide yeni kanser hastalıkları oluşmaktadır.
Kansere yol açan etkenlere maruz kalmadaki artış sebebiyle kansere yakalanan insanların sayısında da mutlak
bir artış bulunmaktadır.
Kanserin Nedenleri
Kanserin sebebi kesin olarak bilinmemektedir. Kanser hastalığı için iki grup risk faktörü vardır. Bunlar
değiştirilebilir faktörler ve değiştirilemeyen faktörlerdir. Değiştirilemeyen faktörler yaş, cinsiyet ve aile
öyküsüdür. Değiştirilebilir faktörler ise çevresel etkenlerdir. Bunlar:
• Sigara ve alkol kullanımı,
• Radyasyona maruz kalma,
• Bazı virüsler,
• Kötü beslenme alışkanlığı,
• Gıdalardaki katkı maddeleri,
• Uzun süre güneş ışığına maruz kalma,
• Aşırı dozda röntgen ışınına maruz kalma,
• Bazı kimyasal maddeler (katran, benzin, boya maddeleri, asbest v.b.),
• Hava kirliliği
Kanserde risk faktörleri dört grupta toplanabilir:
Davranışsal Risk Faktörleri:
Sigara içmek, diyet, egzersiz ve alkol tüketimi gibi değiştirebileceğiniz risk faktörleridir. Sigarayı bırakmak veya
düzenli egzersizlerle kansere yakalanma riskinizi azaltabilirsiniz.
Biyolojik Risk Faktörleri:
• Cinsiyet:
• Yaş
• Irk
• Cilt
Çevresel Risk Faktörleri:
Yaşadığınız ya da çalıştığınız çevre koşulları kanser gelişimi için risk faktörü olabilir. Ev ya da iş yerinde
bulunan bazı maddeler, kanser riskini artırır. Asbest, radon, hava kirliliği, UV radyasyon, sigaraya maruz kalma
çevresel risk faktörlerindendir.Yine diyetle alınan bazı besinler kanser gelişim riskini artırırken, bazıları da
koruyucu olabilmektedir.
Genetik Risk Faktörleri:
Genetik Risk Faktörleri, aileden kalıtımsal olarak geçen genlerle ilişkilidir.
Aile bireyleri arasından birden fazla kişide aynı tip kanser olsa bile bu kalıtımsal olmayabilir. Kanserin
kalıtımsal olduğundan şüphe ediliyorsa genetik tarama testleri yapılmalıdır.
Sık Görülen Kanser Tipleri
•
•
•
•
•
•
•
•
Cilt kanseri
Meme kanseri
Akciğer kanseri
Prostat kanseri
Mide kanseri
Kalın bağırsak (kolon) kanseri
Rahim ağzı (serviks) kanseri
Lenf bezi tümörleri
Sağlık Bakanlığı' nın kayıtlarına göre erkeklerde en yaygın olarak görülen kanserler; akciğer, mide, mesane, cilt,
prostat, kemik iliği, kolon, beyin ve rektum kanserleridir.
•
Erkeklerde Yerleşim Yerlerine Göre En Sık Görülen Kanserler, Türkiye *
*T.C. Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesinin kayıtlarından alınmıştır.
Kadınlarda en yaygın olarak görünen kanserler ise meme, mide, yumurtalık, cilt, kolon, akciğer, serviks (rahim
ağzı), beyin, kemik iliği ve rektum kanserleridir.
•
Kadınlarda Yerleşim Yerlerine Göre En Sık Görülen Kanserler, Türkiye*
Kanserin Belirtileri Nelerdir?
Kanserin belirtilerini bilmek hastalığın erken teşhisi açısından önemlidir, ancak bu belirtilerin birine
veya daha fazlasına sahip olmak kişinin kanser olduğu anlamına da gelmez.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Açıklanamayan kilo kaybı
Ateş
Halsizlik
Ağrı
Memede veya vücutta hissedilen kitleler
Cilt değişiklikleri
Kanama
Dışkılama veya idrar yapma alışkanlığında değişiklik
Öksürük ve horlama
Ses kısıklığı
Yutma zorluğu
Ben ve siğillerdeki değişiklikler
Kanserden Korunma
•
•
•
Kanserden korunma ve riski azaltma yöntemlerinin geliştirilmesi, kanserin mali, fiziksel ve ruhsal
yükünü oldukça azaltacaktır. Ayrıca bu yöntemler kanserin yineleme riskini ya da ikincil kanser ortaya
çıkma riskini de azaltacaktır.
Risk faktörlerinden kaçınmakla; kanser gelişme riski büyük ölçüde azaltılabilmektedir, ancak tüm
kanserler önlenebilir değildir.
Kanserden korunma kanserin tedavisinden daha önemli bir husustur. Korunmada, başta sigara ve alkol
olmak üzere, kanser yapıcı çevresel etkenlerden uzak durmak önemlidir. Bunun dışında düzenli spor
yapmak, aşırı güneşten ışığından sakınmak, özellikle meyve ve sebze ağırlıklı uygun bir diyet
uygulamak ve doğal gıdalarla beslenmek kanser sıklığını azaltabilir.
Tanı Nasıl Konur:
Kişilerde; belli yaşlarda belli aralıklarla önerilen belirli tarama testlerinde kanser şüphesi belirirse ya da
kanserin belirti ve bulgularından birine sahipse
kanser tanısı için doktor tarafından bazı testlerin
uygulanması gerekmektedir.Tanı konmasında çeşitli görüntüleme yöntemleri ve biyopsi materyallerinin
laboratuvarda histo-patolojik incelenmelerinden faydalanılmaktadır.
Sağlık Bakanlığı’nca “Ulusal Kanser Tarama Standartları” meme kanseri, rahim ağzı kanseri ve kolorektal
kanserler için belirlenmiştir.
Kanser Haftası
Nisan ayının ilk haftası, Türkiye'de "Kanserle Savaş Haftası" olarak kabul edilmiştir.Her yıl 1-7 Nisan
Ulusal Kanser Haftasında, ülkemiz açısından önemi giderek artan kanser hastalığına karşı halkta
farkındalık yaratmak için bir çok etkinlik düzenlenmektedir.Kanser haftası yıl boyunca sürdürülmesi
gereken halkı bilgilendirme- bilinçlendirme farkındalık kazandırma çalışmalarına yoğunluk verilmesi
nedeniyle kanser mücadelesinde oldukça önemli yer tutmaktadır.
Halkın kanser konusunda bilgi ve bilinç düzeyinin yükseltilmesi amacıyla her yıl 5 Nisan günü “Ulusal
Çocuk Kanserleri Günü” olarak değerlendirilmesi de bu yıl Sağlık Bakanlığı’nca benimsenmiştir.
Kanser Kontrol Birimi:
İstanbul Sağlık Müdürlüğü’nde İl Kanser Kontrol Koordinatörlüğü’ne bağlı olarak İl Kanser Kontrol
Birimi 2008 yılında çalışmalarına başlamıştır. Kanser Kontrol Birimi; ilimizdeki kanser kayıt
çalışmalarını, ilde “Kanser Erken Teşhis, Tarama Ve Eğitim Merkezleri”nde (KETEM) ve diğer tüm
kamu, özel ve üniversite sağlık merkezlerinde ulusal standartlarca belirlenmiş tarama amacıyla
yürütülen her türlü faaliyetin izlenmesini, erken teşhis, tarama ve eğitim çalışmalarının
koordinasyonunu ve il düzeyinde kanser konusunda toplumun farkındalığının sağlanması, özel gün,
hafta ve aylarla yıl boyu süren kanser konulu eğitimlerde katkı sağlanması faaliyetlerini yürütür.
Kanserle ilgili önemli günler
(1-7 Nisan Kanser Haftası, Ekim Ayı Meme Kanseri Bilinçlendirme Ayı, 4 Şubat Dünya Kanser Günü, 9
Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü. 31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü)
Düzenlenen hizmetiçi, halk ve okul eğitimleri ile hazırlanan çeşitli afiş, bez afiş, broşür,rozet vb. İle halkın
erken teşhis ve tarama konularında bilinçlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Eğitimler; kanser hastalığı,belirtileri, nedenleri, teşhisi, korunma yolları, sigaranın zararları ve sigara
bırakma yolları, kanserde erken tanı ve tarama, kendi kendine meme muayenesi (KKMM) konularında
verilmektedir.
2010 Kanser Haftası
•
Kanser Haftası’nın etkin, verimli olarak, toplumda davranış değişikliği sağlayabilecek faaliyetlerle
değerlendirilmesi doğrultusunda Kanser Haftasında ve Nisan ayı boyunca 2010 da da çeşitli faaliyetler
planlanmıştır.