MADDE Uzayda yer kaplayan ve kütlesi olan her şeye madde denir

MADDE
Uzayda yer kaplayan ve kütlesi olan her şeye madde denir.
Madde
Saf madde
Element
Bileşik
Metal
Ametal
Yarı metal
Soygaz
Karışımlar
Homojen
(Çözelti)
Heterojen
Emülsiyon
Süspansiyon
SAF MADDELER
Her yerinde aynı özelliğe sahiptir. Saf maddeler aynı
cins atom yada moleküllerden meydana gelir. Saf
maddelerin öz kütle, çözünürlük, öz ısı, erime noktası ve
kaynama noktası gibi ayırt edici özellikleri vardır.
Element: Aynı cins atomlardan meydana gelir.
Element, hiçbir yolla kendinden basit maddelere ayrılmaz.
Genel olarak elementler kimyasal özelliklerine göre metal,
ametal ve soy gazlar olmak üzere üçe ayrılır.
Bileşikler: İki ya da daha fazla cins atomdan meydana
gelen saf maddeye denir.
Bileşikler;
Elementlerin belirli oranlarda birleşmesiyle meydana gelir.
Kendisini oluşturan elementlerin özelliklerinden tamamen
farklı özellik taşır. Kendilerini oluşturan elementlere
kimyasal yollarla ayrıştırılabilir.
Saf Olmayan Maddeler (Karışımlar) :Birden fazla
maddenin özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle
oluşan madde topluluğuna karışım denir.
Karışımlar homojen veya heterojen olabilir.
Karışım kendini oluşturan maddenin özelliklerini taşır.
Karışımı oluşturan maddelerin belirli bir birleşme oranı
yoktur. Erime, çözünme, süzme gibi fiziksel yöntemlerle
ayrıştırılabilir.Saf değildirler.
Erime ve kaynama noktası, öz ısıları, öz kütle gibi ayırt
edici özellikleri yoktur.
Homojen Karışımlar: Özellikleri her yerinde aynı olan ve
dışarıdan bakıldığında tek bir madde gibi görülen
karışımlardır.Tuzlu su, şekerli su,hava, alaşım homojen
karışımlardır.
Heterojen Karışımlar: Özellikleri her yerinde aynı olmayan
karışımlardır.Kum - su, yağ - su, ayran karışımları
heterojen karışımlardır.
Elektron: Atomun çevresinde çok büyük hızla dönen
hareketli parçacıktır. Elektronlar çekirdek etrafında farklı
enerji seviyelerinde dolanır.
Atom çekirdeğinin
çapı, atom çapının
100 binde biri
kadardır. Atom
çekirdeğinde
yüklü olarak
sadece protonlar
Atomun yapısı ve gösterimi
bulunduğu için,
atomun çekirdek
yükü daima (+) artıdır.
Atom numarası: Bir element atomunun çekirdeğinde
bulunan proton sayısıdır. Z ile gösterilir.
Z=p
Kütle numarası: Bir atomun çekirdeğindeki proton ve
nötron sayılarının toplamıdır. A ile gösterilir.
Kütle numarası = Proton sayısı + Nötron sayısı
A
=
p
+
n
Nötr ve Yüklü Atom: Bir atomdaki proton ve elektron
sayıları birbirine eşitse bu atoma nötr atom denir. Nötr
atomda (+) ve (–) yükler birbirine eşittir.
Örneğin nötr karbon atomunda 6 proton 6 elektron
vardır. Nötr atomda, p = e’dir.
Atomlar elektron alıp verebilirler. Ancak çekirdekte
bulunan proton ve nötronu alıp veremezler.
(–) yüklü atom
Eğer bir atom dışarıdan elektron alırsa, (–) yük sayısı (+)
yük sayısından fazla olur. Bu durumda atom (–) yüklü olur.
Örneğin nötr flüor atomunun 9 elektronu, 9 protonu vardır.
Flor atomu 1e– alınca 10 elektronlu ve (–) yüklü olur.
(+) yüklü atom
Eğer bir atom bir elektronunu kaybederse, (+)yük sayısı (–)
yük sayısından fazla olur. Bu durumdaatom (+) yüklü olur.
Örneğin nötr lityum atomunun 3 protonu 3 elektronu vardır.
Lityum 1e– verirse 2 elektronlu ve (+) yüklü olur.
Elementlerin Sembollerle Gösterilmesi
Kimyasal hesaplamalarda maddelerin Lâtince isimleriyle
işlem yapmak zordur. Bunun yerine elementlerin Lâtince
isimlerinin kısaltmalarından oluşan semboller kullanılır.
Element sembollerinde ilk harf her zaman büyük, varsa
diğerleri daima küçük yazılır.
Örneğin;
Hidrojen H,
Helyum He,
Karbon C
Kalsiyum Ca,
Bor B,
Berilyum Be
Element sembolünün sol üst köşesine atomun kütle
numarası, sol alt köşesine ise atom numarası yazılır.
Kütle numarası
Maddenin Yapısı ve Atom
Madde, atom adı verilen taneciklerden oluşur. Atom
maddenin en küçük yapı taşıdır.
Atomun yapısında proton, nötron ve elektron bulunur.
Proton ve nötron atomun çekirdeğinde yer alır. Elektron ise
çekirdek etrafında dolanır.
X=
Atom numarası
A
X=
Z
p+n
X
p
İyon atom
(+) ya da (–) elektrik yüklü atoma iyon atom denir. İyon
yükü element sembolünün sağ üst köşesine yazılır. Eğer
atom yüklü değilse herhangi bir ibare konmaz.
Proton: Atomun çekirdeğinde bulunur. (+) yüklü bir
parçacıktır.
Örneğin, nötr X atomu 1e–verdiğinde X atomu +1 yüklü
iyon hâline gelir.
Nötron: Atomun çekirdeğinde bulunur. Kütlesi protona
yakındır.Elektrik yükü taşımaz. Yani yüksüz bir parçacıktır.
Nötr X atomu 1e– aldığında X atomu –1 yüklü
iyon olur.
Bu örneklerden de anlaşılacağı gibi iyon hâline geçen bir
atomun elektron sayısı değişir.
(+) yüklü iyona katyon denir.
(–) yüklü iyona anyon denir.
Bir atomun yük miktarı;
İyon yükü = p – e
bağıntısından hesaplanabilir.
İzotop Atomlar
Bir elementin tüm atomlarındaki proton sayıları aynıdır.
Fakat nötron sayıları farklı olabilir.
Proton sayıları aynı, nötron sayıları farklı olan atomlara
izotop atomlar denir. İzotop atomların atom numaraları
aynı olsa da nötron sayıları farklı olduğu için kütle
numaraları da farklı olur.
12 C,
6
13
6
C ve
14
6
C atomları karbonun izotop
atomlarıdır.

İzotop atomların fiziksel özellikleri
farklı, kimyasal özellikleri aynıdır.
Elektron Dağılımı
Elektronlar çekirdek çevresinde belli enerji seviyelerinde
ve belli sayılarda dolanır. Enerji seviyeleri çekirdekten
dışa doğru, 1. seviye, 2. seviye, 3. seviye şeklinde
sıralanır. Bazen enerji seviyeleri, K, L,M, N... harfleriyle
de gösterilir.
1. seviyede en fazla 2 elektron bulunur.
2. seviyede en fazla 8 elektron bulunur.
Bir enerji seviyesinde bulunabilecek en fazla elektron
sayısı, 2 n2 bağıntısı ile hesaplanır. (n, enerji seviyesini
gösterir.)
Atomun en dış enerji seviyesinde en fazla 8 elektron
bulunabilir. En dış enerji seviyesinde 8 elektron
bulunduran elementlere soy gazlar ya da asal gazlar
adı verilir. Bunun tek istisnası helyumdur. Helyum
elementi soy gaz olduğu hâlde 2 elektronu vardır.
Bazı atomlar ve enerji seviyelerine göre elektronların
dağılımı;
2He )
3Li ) )
2
21
8O ) )
10Ne ) )
26
28
12Mg ) ) )
16S ) ) )
282
286
Örneğin 7N elementinin elektronlarının dağılımı şöyledir:
Bu sonuçlara göre,
Azot elementi 2. periyotta 5 A grubundadır.
Elementlerin Sınıflandırılması
Elementler, metaller, ametaller, yarı metaller ve soy gazlar
olmak üzere sınıflara ayrılır.
Metallerin Genel Özellikleri
Periyodik çizelgenin sol tarafında bulunurlar.
Parlak ve serttirler.
Şekil verilebilirler, tel veya levha hâline gelebilirler.
Oda sıcaklığında katı hâlde bulunurlar. Civa (Hg) hariç.
Elektriği ve ısıyı iyi iletirler.
Bileşik oluştururken elektron verirler. Elektron verince
(+) pozitif yüklü olurlar.
Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar.
Ametallerin Genel Özellikleri
Periyodik çizelgenin sağ tarafında bulunurlar.
Mat görünüşlüdürler.
Vurulunca kırılabilirler, şekil verilemezler.
Grafit hariç elektrik ve ısıyı iyi iletmezler.
Oda sıcaklığında brom sıvı, karbon, kükürt ve bor katı,
diğerleri gaz hâldedir.
Metallerle yaptıkları bileşiklerde (–) negatif yüklüdürler.
Kendi aralarında bileşik oluşturabilirler.
Yarı Metaller
Periyodik çizelgede metallerle ametalleri ayıran zig-zag
çizginin sağ ve solunda bulunurlar.
Bazen metal, bazen ametal özellik gösterirler.
Bor, silisyum, germanyum, arsenik, antimon, tellür,
polonyum ve astatin yarı metallerdir.
Soy Gazlar
Kararlı yapıya sahiptirler. Elektron alma ve
verme eğilimleri yoktur.
Başka maddelerle reaksiyona girmezler.
Oda sıcaklığında gaz hâlde bulunurlar.
Periyodik çizelgenin en sağında bulunurlar.
Periyodik Cetvel
Elementlerin benzer özelliklerine göre sınıflandırılması
ile oluşturulan tabloya periyodik cetvel denir.Elementler
artan atom numaralarına göre dizilmiş ve benzer
özellikteki elementler alt alta gelmiştir. Periyodik cetvele
periyodik tablo ya da periyodik çizelge de denir. Cetveli
oluşturan yatay sıralara periyot adı verilir.
Yatay sıralarda atom numaraları arttıkça, elementlerin
fiziksel ve kimyasal özellikleri değişir. Periyodik
cetveldeki düşey sütunlara grup denir.
Aynı gruptaki elementler benzer kimyasal özellikler
gösterir. Periyodik cetvelde 8 tane A ve 8 tane B grubu
vardır. Periyodik cetvel 18 sütundan oluşur.
Periyodik cetveldeki ilk sütuna 1A grubu denir. Son
sütunu ise 8A grubu oluşturur.1 A grubu elementlerine
alkali metaller adı verilir.
Hidrojen 1 A grubunda olduğu hâlde alkali metaller
grubuna girmez. 7 A grubu elementlerine halojenler, 8A
grubu elementlerine soy gazlar adı verilir.
Periyodik tabloda soldan sağa gidildikçe:
Atom numarası artar. Elektron sayısı artar. Atom çapı
küçülür. Ametallik özellik artar.
Grup ve Periyodun Bulunması
Bir elementin atom numarası biliniyorsa, bu elementin
grup ve periyodu bulunabilir.
Yukarıdan aşağı inildikçe:
Atom numarası artar. Elektron sayısı artar.
Atom çapı büyür.