Ergenlik Dönemi
advertisement
Ergenlik Dönemi Ergenlik Döneminde Gelişim – – – – Fiziksel Gelişim Bilişsel Gelişim Duygusal Gelişim Sosyal Gelişim 2 Ergenlik Döneminde Gelişim • Fiziksel Gelişim UNESCO ergenlik dönemini 15-25 yaş dilimleri arasında gösterirken ülkemizde ergenlik dönemi ortalama olarak kızlarda 10-12, erkeklerde 12-14 yaşları arasında başlar. 3 Ergenlik Döneminde Gelişim Erinlik evresi cinsel organların olgunlaştıkları sırada oldukça kısa süren fizyolojik değişiklikler evresidir. Bu evre ergenlik döneminin bir bölümünü oluşturur ve bu dönemden önce görülür. Ergenliğin erinlikten farkı tek başına fizik olgunluğu değil tam bir olgunluğu kapsamasıdır. 4 Ergenlik Döneminde Gelişim Ergenlik dönemi en hızlı büyüme evresinden biridir. Biyolojik değişme ile başlar. Bedensel zihinsel ve ruhsal gelişme ile son bulur. Değişimler vücudun hızlı büyüyerek gelişmesi, hormonların çalışması ve cinsel dürtülerin artması şeklindedir. Ergenin vücudundaki hızlı değişimler hipofiz bezinin büyüme hormonu salgılamasıyla olur. Kızlarda ve erkeklerde 5 Ergenlik Döneminde Gelişim Hormon değişikliği nedeniyle tüylenme görülür. Bedensel ve iç gelişmelerle birlikte kızlarda kanama meydana gelir. 6 Ergenlik Döneminde Gelişim Erkeklerde hem boyda hem de ağırlıkta artış görülürken, kızlarda ergenlik döneminde yavaşladığı görülür. Erinlik öncesinde kızların ağırlığı erkeklere oranla daha azken, erinlik başlarında kızların erkeklerden daha ağır oldukları görülür. Erinlik sonlarına doğru erkeklerin ağırlığının kızlara oranla arttığı dikkati çeker. 7 Ergenlik Döneminde Gelişim Ergenlik döneminde kas ve kemiklerin büyümesi ile ağırlık artışı olur. Beden şekli ve oranlarındaki önemli değişikliklere bakıldığında ergenlik döneminde erkeklerde dar kalça, geniş omuzlar, dümdüz uzanan bacaklar gözlenirken; kızlarda, geniş kalça, dar omuzlar ve eğimli olarak uzanan bacaklar şeklinde olur. 8 Ergenlik Döneminde Gelişim - Bilişsel Gelişim 11 yaşından sonra başlayan ve mantıksal düşünmenin yetişkinler düzeyine ulaştığı bu döneme soyut işlemler dönemi denir. 7-8 yaşlarında sosyalleşmeye başlayan çocuk 11-12 yaşlarında kuralların kişiler arası anlaşma sonucu olduğunu anlayacak duruma gelmiştir. Görüş alışverişi ve 9 Ergenlik Döneminde Gelişim tartışma ile çocuklar görüşlerini haklı gösterebilecek düşünce kurallarını ve mantık yollarını bulmaya başlarlar. Bunun sonucu olarak da çeşitli varsayımlar oluşturup bunları sınayıp soyut düşünür, genelleme yapar ve soyut kavramları kullanarak bir durumdan ötekine geçiş yapabilir. 10 Ergenlik Döneminde Gelişim Zihinsel muhakeme, işbirliği mantığın gelişmesi ve kurulmasında önemlidir. Ergen gerçek ya da olası sosyal durumlara karşı ilgisinin artması sonucu kendisini ve üyesi olduğu çeşitli grupların görüşlerine eleştirici gözlerle bakabilir. Toplumun gelenek ve göreneklerine, kurallarına karşı tutumu değişir. Ergen deneme yanılma yoluyla 11 Ergenlik Döneminde Gelişim sebep sonuç ilişkisini daha rahat anlar. 12 Ergenlik Döneminde Gelişim - Duygusal Gelişim Ergenin duygusal gelişimine bakıldığında • yalnızlıktan duyulan haz yanında bir gruba katılma özlemi, • yetişkini hor görme ama ona katlanma, • endişe ve umutsuzluğa karşın geleceğe umutla bakma gibi belirgin çelişkili duygular vardır. 13 Ergenlik Döneminde Gelişim Duygusal tepkileri sağlık durumu, cinsiyet, zeka düzeyi, okul başarısı ve sosyal kabul düzeyi gibi etkileyen faktörler vardır. Bu evre fırtına ve gerginlik dönemi olarak tanımlanabilir. Karamsarlık, gerçekle ilgili çatışmalar, kişisel üzüntü, güvensizlik duygusu, çevrenin takdirini kazanma duygusu, başarısızlıkları ve yetersizlikleri 14 Ergenlik Döneminde Gelişim gencin içine kapanmasına neden olabilir. Ergenlik döneminde duyguların şiddetlendiği görülür. Bunun sonucunda gerginliğin iyi uyum sağlayamayanlarda belirli alışkanlıklara neden olduğu görülür. Örneğin ; tırnak yeme, parmak emme, saç bükme veya saç çekme, yüze elle dokunma gibi alışkanlıklar. 15 Ergenlik Döneminde Gelişim Ergenlik dönemindeki bu şiddetli duygusallık çevresel ve toplumsal faktörlerle birlikte güvensizlik duygusu yaratır. Aile içindeki duygusal ve sosyal etkileşim kuşaklar arasındaki farklı düşünceler, sosyal beklentiler ve çevreye uyum süreci ergeni etkileyen durumlardır. Belirsizlik ve bilinmeyene karşı korku ergenlikte de görülür. Ergen korkuları 16 Ergenlik Döneminde Gelişim objelere karşı sosyal ilişkilerde duyulan ve kendisi ile ilgilidir. Ergende koşullanmış bir korkunun benzer durum ve nesnelere genellenmesi olarak ifade edilen kapalı ve yüksek yerlerden korkma, karanlıktan korkma gibi fobi türleri görülür. Ergenin yaşının ilerlemesi ile birlikte görüşleri değişir ve giderek olgunlaşmaya 17 Ergenlik Döneminde Gelişim başlar. Bu durum ergende endişeyi oluşturan kaynakları ve endişenin şiddetini etkiler. Ergenlerde alay edilmesi, yalan söylenmesi gibi öfkeye neden olan durumlar sosyal kaynaklıdır. 18 Ergenlik Döneminde Gelişim • • • • Ergenin duygusal kısıtlanmalarına bakıldığında aşağıdaki dört nedenden bahsedebiliriz: çelişkiler arasındaki çatışmalar, çevresel yetersizlik ve tehlikeler, yetersiz alışkanlık ve beceriler, biyolojik yetersizlikler 19 Ergenlik Döneminde Gelişim - Sosyal Gelişim Ergen her toplumda o çağa özgü duygu düşünce, tutum, davranış ve eylem içindedir. Bu çağda da duygusal coşku ve taşkınlık çabuk kurulan ve bozulan ilişkiler, kolay etkilenme, toplum içinde sivrilme, ilgi çekme, rol sahibi olma gibi durumlar ergenleri doğrudan etkilemektedir. 20 Ergenlik Döneminde Gelişim Bir çocuğun ergen olması, toplumda saygınlık kazanma ve statü sahibi olma gibi gereksinimlerin görülmesi ile birlikte toplumsal gelişim ve uyum süreci başlar. Ergenlik döneminde kişinin toplumsal nitelik kazandığı bir kimlik arayışı dönemidir. Kimlik arayışı kişiliğe şekil vermek içinde bulunduğu çevrenin ekonomik ve sosyo-kültürel koşulları etkisi 21 Ergenlik Döneminde Gelişim altında sorumluluk ve özerklik arasında denge kurma çabasıdır.Ayrıca ergenin ailesine, çevresindeki kişilere, düşüncelere, kültüre doğru gittikçe genişleyen bir alanda istemli yada istemsiz olarak benimsediği düşünce, davranış tutum ve eylemlerden oluşan bir süreçtir. 22 Ergenlik Döneminde Gelişim Ergen 13 yaşında dışa dönük daha ciddi ve dikkatliyken, 14 yaşında daha mutlu, enerjik, güven dolu, yetişkinlere ve aile bireylerine olan tutumu daha olgunlaşmış, anne babayı eleştirme onların görüş ve düşüncelerine benimsememe eğilimlerine karşın aile bağları daha güçlenmiştir. 15 yaşındaki bir genç aksine ilgisiz ve kayıtsızdır. Duygularındaki değişim onun 23 Ergenlik Döneminde Gelişim alınganlaşmasına, bir çok konuda rahatsız olmasına, bazı şeylere karşı koymasına ve bazılarından da korkmasına neden olur. Ayrıca ev içi ilişkilerinin giderek zayıflaması yalnız kalma ve bağımsızlık arzusunun olması görülürken giderek artan kendini gözleme ve tanıma, evdeki, okuldaki ve toplumdaki gruplara bağlanma 24 Ergenlik Döneminde Gelişim ve uyum sağlama gibi çabalar oluşur. 16 yaşında bir ergen kendini daha iyi idare edebilmekte, güven duygusu artmakta, bağımsızlığı yaşamak istemesi gözlenmektedir. Geleceğe daha fazla yönelmişlerdir. Bu yaştaki ergenin kendini algılaması, kendine yetmesi ve topluma uyması, yasaları ve toplumsal kuralları 25 Ergenlik Döneminde Gelişim kavramaya başlaması gibi olumlu gelişmelerle toplumun bir üyesi olarak yetişkinliğe iyice yaklaşmıştır. 26
