PowerPoint Sunusu - İç Denetim Birimi Başkanlığı

KAMU MALİ YÖNETİMİ VE
KONTROL
KANUNU
Maliye Müfettiş Yardımcıları
Yetiştirme Çalışmaları
Hazırlayan
Burak BAĞLAR
Yönetenler
Kürşat ÖZGÜLER
Ersan GÜNDEŞLİ
10.05.2010
1-TARİHÇE
 Kamu mali yönetim sistemimiz 1927 yılında çıkarılan 1050 sayılı
Muhasebe-i Umumiye Kanunuyla düzenlenmiş, söz konusu
Kanun az sayıda değişiklikle uzun yıllar yürürlükte kalmış ve
kamu mali yönetimini düzenleyen temel kanun olma niteliğini
sürdürmüştür.
 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 24.12.2003
tarihinde kanunlaşarak 1050 sayılı kanunun yerini almıştır.
Genel Gerekçe
 Bütçe kapsamının genişletilmesi suretiyle bütçe hakkının en iyi
şekilde kullanılması
Genel ve Katma Bütçeden Merkezi Yönetim Bütçesine
geçilmesi
Döner Sermaye ve Fon Bütçelerinin ilgili idare bütçesine
dahil edilmesi
 Mahalli İdareler Bütçesi ve Sosyal Güvenlik Kurumları
Bütçesinin TBMM’nin bilgisine sunulması
 Bütçe hazırlama ve uygulama sürecinde etkinliğin arttırılması
Çok Yıllı Bütçeleme Sistemine geçilmesi
Stratejik Plan-Performans Program, OVP-OVMP-Kalkınma
Planları çerçevesinde Performans Esaslı Bütçeleme
Sisteminin benimsenmesi
Genel Gerekçe
 Malî yönetimde mali saydamlığın sağlanması
 Faaliyet raporları
 Sağlıklı bir hesap verme mekanizması ile harcama sürecinde
yetki-sorumluluk dengesinin yeniden kurulması
Kusursuz Sorumluluk harcama sürecinde görevleriyle sınırlı
sorumluluk
Genel Gerekçe
 Etkin bir İç Kontrol Sistemi
İç kontrol sistemi ile harcama öncesi kontrol ve harcama
sonrası iç denetim ilgili kamu idarelerine devredilmesi
Vize uygulamalarının kalkması (Maliye Bakanlığının yetkisi)
 Kamuda aynı Muhasebe Sisteminin kullanılması zorunlu hale
getirilmiştir.
2-GENEL HÜKÜMLER
AMAÇ, KAPSAM
VE TANIMLAR
KAMU MALİYESİ
KAMU
KAYNAĞININ
KULLANILMASININ
GENEL ESASLARI
Kanunun Amacı
Kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler
doğrultusunda
1. Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde
elde edilmesi ve kullanılmasını,
2. Hesap verebilirliği,
3. Malî saydamlığı,
sağlamak üzere;
• Kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini,
• Kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını,
• Tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını,
• Malî kontrolü,
düzenlemektir.
Kanunun Kapsamı
MERKEZİ
YÖNETİM
GENEL
YÖNETİM
Mahalli
İdareler
sosyal
güvenlik
kurumları
Kanunun Kapsamı
Genel Bütçe Kapsamındaki
Kamu İdareleri
(I Sayılı Cetvel)
Genel Yönetim
Merkezi Yönetim Bütçesi
Özel Bütçeli İdareler
(II Sayılı Cetvel)
Düzenleyici ve Denetleyici
Kurumlar
(III Sayılı Cetvel)
Sosyal Güvenlik Kurumu
Sosyal Güvenlik Kurumları
(IV Sayılı Cetvel)
Türkiye İş Kurumu Gn. Müd.
Belediyeler
Mahalli İdareler Bütçesi
İl Özel İdareler
Mahalli İdareler ve Birlikler
Kanunun Kapsamı Dışındaki
Kamu Kurumları
 Kamu İktisadi Teşebbüsleri
 Belediye İktisadi Teşebbüsleri
 T.C. Merkez Bankası
 Özel hukuk hükümleri çerçevesinde kurulmuş,
sermayesinin tamamı veya bir kısmı Devlete ait kamu
şirketleri
 Türkiye Radyo Televizyon Kurumu
 Toplu Konut İdaresi Başkanlığı
 Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu
 Kamu görevi veya hizmeti yürüten vakıf ve dernekler
İstisnalar
1) Avrupa Birliği fonları ile yurt içi ve yurt dışından
kamu idarelerine sağlanan kaynakların kullanımı ve
kontrolünde uluslararası anlaşmaların hükümleri
geçerlidir. Uluslararası anlaşmalarda buna yönelik
bir hüküm yoksa Avrupa Birliği fonları da 5018 sayılı
Kanuna tabidir.
İstisnalar
2) Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar, bu Kanunun sadece
tanımlar, mali saydamlık, hesap verme sorumluluğu, bütçe türleri
ve kapsamı, merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması, sunulması
ve görüşülmesi, kamu yatırım projeleri, kesin hesap kanunu,
genel uygunluk bildirimi, taşınır ve taşınmaz işlemleri, taşınmaz
tahsisi, mal yönetimindeki etkinlik, kamu hesapları ve mali
istatistikler, dış denetim, kamu idarelerinin sorumluluğu ve
kurumlardan alınacak hasılat payı ile ilgili hükümlerin yer aldığı
3, 7, 8, 12, 15, 17, 18, 19, 25, 42, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 52,
53, 54, 68, 76 ve 78’ıncı maddelerine tâbidir.
Tanımlar
Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Uluslararası
sınıflandırmalara göre belirlenmiş olan, merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve
mahallî idareleri.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Bu Kanuna
ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri.
Tanımlar
Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri: Devlet tüzel kişiliğine dahil
olan ve bu Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kamu idareleridir. Genel
bütçeli kuruluşlar; tek bir tüzel kişilik dahilinde, aynı nakit idaresi
kapsamında, kendilerine has mal varlığı ve geliri olmayan, hazine birliği
ilkesi kapsamında yer alan idareler olarak varlığını sürdürmektedir.
Özel bütçe kapsamındaki kamu idareleri: Bir bakanlığa bağlı veya ilgili
olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis
edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma
esasları özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer
alan her bir kamu idareleridir. Her birinin ayrı tüzel kişiliği bulunmaktadır.
Tanımlar
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar: Bu Kanuna ekli (III)
sayılı cetvelde yer alan kurumlar.
Sosyal güvenlik kurumları: Sosyal güvenlik hizmeti sunmak
üzere, kanunla kurulan ve bu Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde
yer alan kamu kurumlarıdır.
Mahallî idare: Yetkileri belirli bir coğrafi alan ve hizmetlerle
sınırlı olarak kamusal faaliyet gösteren belediye, il özel idaresi
ile bunlara bağlı veya bunların kurdukları veya üye oldukları
birlik ve idareler.
Tanımlar
Bütçe: Belirli
Belirli bir
bir dönemdeki
dönemdeki gelir
gelir veve gider
gider tahminleri
tahminleri ileile bunların
bunların
Bütçe:
uygulanmasına ilişkin
ilişkin hususları
hususları gösteren
gösteren veve usulüne
usulüne uygun
uygun olarak
olarak
uygulanmasına
yürürlüğekonulan
konulanbelge.
belge.
yürürlüğe
Kamukaynakları:
kaynakları:
Borçlanma
edilen
Kamu
Borçlanma
suretiylesuretiyle
elde edilenelde
imkânlar
imkânlar
dahilkamuya
kamuyaaitait
gelirler,
taşınır
taşınmazlar,
hesaplarda
bulunan
para,
dahil
gelirler,
taşınır
ve ve
taşınmazlar,
hesaplarda
bulunan
para,
alacakvevehaklar
haklarileileher
hertürlü
türlüdeğerler.
değerler.
alacak
Kamugideri:
gideri:Kanunlarına
Kanunlarınadayanılarak
dayanılarakyaptırılan
yaptırılaniş,iş,alınan
alınanmal
malvevehizmet
hizmet
Kamu
bedelleri,sosyal
sosyalgüvenlik
güvenlikkatkı
katkıpayları,
payları,içiçvevedış
dışborç
borçfaizleri,
faizleri,borçlanma
borçlanma
bedelleri,
genelgiderleri,
giderleri,borçlanma
borçlanmaaraçlarının
araçlarınıniskontolu
iskontolusatışından
satışındandoğan
doğanfarklar,
farklar,
genel
ekonomik,malî
malîvevesosyal
sosyaltransferler,
transferler,verilen
verilenbağış
bağışveveyardımlar
yardımlarileilediğer
diğer
ekonomik,
giderler
giderler
Tanımlar
Kamu geliri: Kanunlarına dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya
benzeri gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, taşınır ve taşınmazlardan elde edilen her türlü
gelirler ile hizmet karşılığı elde edilen gelirler, borçlanma araçlarının primli satışı
suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri, alınan bağış ve yardımlar
ile diğer gelirler.
Özel gelir: Genel bütçe kapsamındaki idarelerin kamu görevi ve hizmeti dışında ilgili
kanunlarında belirtilen faaliyetlerinden ve fiyatlandırılabilir nitelikteki mal ve hizmet
teslimlerinden sağlanan ve genel bütçede gösterilen gelirler.
Harcama birimi: Kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi
bulunan birimi
Tanımlar
Üst yönetici: Bakanlıklarda müsteşar (MSB hariç) diğer kamu idarelerinde
en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı
Harcama yetkilisi: Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama
biriminin en üst yöneticisi
Gerçekleştirme görevlisi: Harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması,
mal ve hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması,
belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanmasını
sağlayan görevliler
Muhasebe yetkilisi: Gelirlerin tahsili, giderlerin hak sahiplerine
ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin
alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm
mali işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanmasını yapan
görevliler.
Kamu Maliyesi
Gelirlerin toplanması,
Harcamaların yapılması,
Açıkların finansmanı,
Kamunun varlık ve borçları ile Diğer yükümlülüklerinin
yönetimini kapsar.
Kamu maliyesi, merkezden ve yerinden yönetim esaslarına göre
yürütülür.
- Kamu Mali Yönetimi
- Mali Kontrol
Hazine Birliği
Hazine birliği; devletin her türlü gelirinin Hazine havuzunda
toplanması ve bütün giderlerinin bu havuzdan ödenmesidir.
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir, gider,
tahsilat, ödeme, nakit planlaması ve borç yönetimi Hazine
birliğini sağlayacak şekilde yürütülür.
Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin tüm gelirleri Hazine
veznelerine girer, giderleri bu veznelerden ödenir. Bu idareler
özel vezne açamaz.
Kamu Kaynağının Kullanılmasının
Genel Esasları
MALİ
SAYDAMLIK
HESAP VERME
SORUMLULUĞU
STRATEJİK PLANLAMA
VE PERFORMANS
ESASLI BÜTÇELEME
Mali Saydamlık
Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında denetimin
sağlanması amacıyla kamuoyu zamanında bilgilendirilmesidir.
Bu amaçla;
•Görev, yetki ve sorumlulukların açık olarak tanımlanması,
•Hükümet politikaları, kalkınma planları, yıllık programlar, stratejik planlar ile
bütçelerin hazırlanması, yetkili organlarda görüşülmesi, uygulanması ve
uygulama sonuçları ile raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması,
•Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından sağlanan teşvik ve
desteklemelerin bir yılı geçmemek üzere belirli dönemler itibarıyla kamuoyuna
açıklanması,
•Kamu hesaplarının standart bir muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş
muhasebe prensiplerine uygun bir muhasebe düzenine göre oluşturulması
Zorunludur.
Hesap Verme Sorumluluğu
Her türlü kamu kaynağının
elde edilmesi ve
kullanılmasında görevli ve
yetkili olanlar,
kaynakların etkili, ekonomik, verimli
ve hukuka uygun olarak elde
edilmesinden, kullanılmasından,
muhasebeleştirilmesinden,
raporlanmasından ve kötüye
kullanılmaması için gerekli
önlemlerin alınmasından
sorumludur ve yetkili kılınmış
mercilere hesap vermek zorundadır.
Hesap Verme Sorumluluğu
BAKANLAR;
 Hükümet politikasının uygulanmasından,
 Stratejik planların hazırlanmasından ve
uygulanmasından,
 Bütçelerin hazırlanmasından ve
uygulanmasından,
Diğer bakanlıklarla işbirliğinin ve koordinasyonun
sağlanmasından
Her mali yılın ilk ayı kamuoyunun
bilgilendirilmesinden sorumludurlar.
(Siyasi sorumluluk)
Hesap Verme Sorumluluğu
ÜST YÖNETİCİ;
 İdarelerin stratejik plan ve bütçelerinin
hazırlanmasından ve uygulanmasından,
Kayıp ve kötüye kullanmanın önlenmesinden,
Mali yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin
gözetilmesinden ve izlenmesinden
sorumludur. (idari sorumluluk)
Hesap Verme Sorumluluğu
HARCAMA YETKİLİSİ
Harcama talimatlarının bütçe ilke ve esasları ile
mevzuata uygun olmasından,
 Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli
kullanılmasından
sorumludur. (idari ve mali sorumluluk)
Hesap Verme Sorumluluğu
 HARCAMA YETKİLİSİ
Sayıştay’ın 14.06.2007 tarihli ve 5189\1 No.lu Genel Kurul
Kararında harcama yetkililerinin mali sorumluluğu da
karara bağlanmış bulunmakta, Sayıştay’a karşı hesap
verme konusunda tam ve doğrudan sorumlu olduğu
belirtilmektedir.
- Harcama Yetkisinin Devri
Hesap Verme Sorumluluğu
GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİSİ
 Harcama talimatı üzerine; işin yaptırılmasına ilişkin
işlemlerin yapılması, belgelendirilmesinden,
 Ödeme için gerekli belgelerin hazırlanmasından
sorumludur. (göreviyle sınırlı mali sorumluluk)
Hesap Verme Sorumluluğu
Muhasebe Yetkilileri
ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler
üzerinde;
a) Yetkililerin imzasını,
b) Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında sayılan
belgelerin tamam olmasını,
c) Maddi hata bulunup bulunmadığını,
d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri,
Kontrol etmekle yükümlüdür.
Muhasebe yetkilileri, ilgili mevzuatında düzenlenmiş
belgeler dışında belge arayamaz.
Hesap Verme Sorumluluğu
TBMM
BAŞBAKAN
Bakan
Üst yönetici
Harcama Yetkilisi
Gerçekleştirme Görevlileri
Stratejik Planlama ve Performans
Esaslı Bütçeleme
STRATEJİK PLAN
PERFORMANS
PROGRAMI
FAALİYET
RAPORLARI
31
Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme
Sisteminin Temel Unsurları
• Stratejik Plan
Misyon
• Performans Programı
Vizyon
• FaaliyetStratejik
Raporu
Amaçlar
Stratejik Hedefler
Performans Hedefleri
Faaliyet/Projeler
Performans Esaslı Bütçeleme
Performans esaslı bütçeleme;
– kamu idarelerinin ana fonksiyonlarını,
– bu fonksiyonların yerine getirilmesi sonucunda
gerçekleştirilecek amaç ve hedeflerini belirleyen,
– kaynakların bu amaç ve hedefler doğrultusunda tahsisini
ve kullanılmasını sağlayan,
– performans ölçümü yaparak ulaşılmak istenen hedeflere
ulaşılıp ulaşılamayacağını değerlendiren,
– sonuçları raporlayan,
bir bütçeleme sistemidir.
33
Stratejik Planlama
 Kamu idarelerinin;
–
–
–
–
–
–
Orta ve uzun vadeli amaçlarını,
Temel ilke ve politikalarını,
Hedef ve önceliklerini,
Performans ölçütlerini,
Bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemleri,
Kaynak dağılımlarını,
içeren plandır.
 Kamu idareleri;
– Kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri
temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını
oluşturmak,
– stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak,
– performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler
doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve
değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle
Stratejik plan hazırlarlar.
34
Performans Programı
 Kamu idareleri;
–
–
–
–
Yürütecekleri faaliyet ve projeler ile
Bunların kaynak ihtiyacını,
Performans hedeflerini,
Performans göstergelerini,
içeren performans programı hazırlar.
Bu programlar,
 Yıllık olmalıdır.
 Stratejik planda yer alan amaç ve hedefler doğrultusunda
hazırlanmalıdır.
 Performans hedefleri ve göstergelerine yer vermelidir
 İdarenin faaliyet/projelerini ve bu faaliyet/projeler için gerekli
kaynak ihtiyacını göstermelidir
35
Stratejik Planlama ve Performans
Esaslı Bütçeleme Sistemi
 Stratejik Plan bir kurumun
– Neredeyiz
– Nereye Gideceğiz
• Misyon (Ne iş yapıyoruz-yapmalıyız?)
• Vizyon (nerede olmak istiyoruz) ?
• Nasıl yaparız ?
– Sorularına yanıt aradığı belgedir.
 Performans esaslı bütçeleme ise bunu gerçekleştirmeye
yönelik kaynakları tahsis eden ve bunu hedeflere ulaşılıp
ulaşılmadığını test eden bütçedir.
Sistemin İşleyişi
37
3- MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE KANUNU
Bütçe
Türleri,
Kapsamı ve
İlkeleri,
Gelir ve
Giderleri
Etkileyecek
Kanun
Tasarıları
Merkezi
Yönetim
Bütçe
Kanunu
Bütçelerin
Uygulanma
Esasları
Harcama
Yapılması
Gelirlerin
Toplanması
Faaliyet
Raporları ,
Kesin
Hesap
Kanunu ve
Genel
Uygunluk
Bildirimi
Bütçe Türleri ve Kapsamı
Genel Bütçe
(I Sayılı Cetvel)
Genel Yönetim
Merkezi Yönetim Bütçesi
Özel Bütçe
(II Sayılı Cetvel)
Düzenleyici ve Denetleyici
Kurum Bütçesi
(III Sayılı Cetvel)
Sosyal Güvenlik Kurumu
Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi
(IV Sayılı Cetvel)
Türkiye İş Kurumu
Belediyeler
Mahalli İdareler Bütçesi
İl Özel İdare
Mahalli İdare Birlikleri
• Klasik Bütçe İlkeleri
1. Genellik İlkesi
2. Birlik İlkesi
3. Açıklık İlkesi
4. Subjektif Doğruluk (Samimiyet) İlkesi
5. Objektif Doğruluk İlkesi
6. Önceden İzin Alma İlkesi
7. Harcamalarda Tahsis İlkesi
8. Denklik İlkesi
Bütçe İlkeleri
Bütçe İlkeleri
1-Bütçelerin hazırlanması ve uygulanmasında, makro ekonomik istikrarla
birlikte sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak esastır.
2-Kamu idarelerine bütçeyle verilen harcama yetkisi, kanunlarla düzenlenen
görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır.
3-Bütçeler, kalkınma planı ve programlarda yer alan politika, hedef ve
önceliklere uygun şekilde, idarelerin stratejik planları ile performans
ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre hazırlanır, uygulanır ve kontrol
edilir.
4-Bütçeler, stratejik planlar dikkate alınarak izleyen iki yılın bütçe
tahminleriyle birlikte görüşülür ve değerlendirilir.
Bütçe İlkeleri
Bütçe İlkeleri
5-Bütçe, kamu malî işlemlerinin kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini
sağlar
6-Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak bütçelerde gösterilir.
7-Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır.
8-Bütçelerde gelir ve gider denkliğinin sağlanması esastır.
Bütçe İlkeleri
Bütçe İlkeleri
9-Bütçeler, ait olduğu yıl başlamadan önce Türkiye Büyük Millet Meclisi veya
yetkili organlarca kabul edilmedikçe veya onaylanmadıkça uygulanamaz.
10-Bütçelerde, bütçeyi ilgilendirmeyen hususlara yer verilmez.
11-Bütçeler kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların görülmesini
sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca uluslararası standartlara uygun olarak
belirlenen bir sınıflandırmaya tabi tutularak hazırlanır ve uygulanır.
12-Bütçe gelir ve gider tahminleri ile uygulama sonuçlarının raporlanmasında
açıklık, doğruluk ve mali saydamlık esas alınır.
Bütçe İlkeleri
Bütçe İlkeleri
13-Kamu idarelerinin tüm gelir ve giderleri bütçelerinde gösterilir.
14-Kamu hizmetleri, bütçelere konulacak ödeneklerle, mevzuatla belirlenmiş
yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirilir.
15-Bütçelerde, ödenekler belirli amaçları gerçekleştirmek üzere tahsis edilir.
Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu
Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu; merkezî
yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir
ve gider tahminlerini gösteren, bunların
uygulanmasına ve yürütülmesine yetki ve izin
veren kanundur.
Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Hazırlama Süreci
11 Aralık
31 Aralık
Komisyon
Genel Kurul
CB Onay
Tasarı
17 Ekim
Orta
Vadeli
Program
En geç Eylül
ayının ilk haftası
sonuna kadar
En geç Eylül
ayının 15’ine
kadar
Orta
Vadeli
Mali
Plan
En geç Eylül
ayının 15’ine
kadar
En geç Ekim ayının
ilk haftası
Bütçe Çağrısı ve
Bütçe Hazırlama
Rehberi
En geç Eylül ayı
sonuna kadar
Teklif
Yatırım Genelgesi ve Yatırım
Programı Hazırlama Rehberi
YPK
Görüşmeler
Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Hazırlama Süreci
1
Kurumların stratejik planlarını hazırlamaları
2
Bakanlar Kurulu en geç Eylül ayının ilk haftası sonuna kadar toplanarak Kalkınma Bakanlığınca
hazırlanan Orta Vadeli Programı kabul eder. Program aynı süre içinde resmi gazetede yayımlanır.
3
Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Orta Vadeli Malî Plan, en geç Eylül ayının onbeşine kadar
Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanır ve Resmî Gazetede yayımlanır
4
a) Maliye Bakanlığınca hazırlanan Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberinin
en geç Eylül ayının onbeşine kadar Resmi Gazetede yayımlanır.
b) Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama
Rehberinin en geç Eylül ayının onbeşine kadar Resmi Gazetede yayımlanır.
5
Kamu idarelerince, önceden hazırlanan Stratejik Planlar, Performans kriterleri ve Bütçe Hazırlama
Rehberindeki esaslara göre gider ve gelir (Genel Bütçeli İdareler gelir teklifi Maliye Bakanlığınca
hazırlanır) tekliflerinin hazırlanması
6
Kamu idareleri, stratejik planları ile Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde,
bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış olarak
Maliye Bakanlığına gönderir. Kamu idarelerinin yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı süre
içinde Kalkınma Bakanlığı verilir.
Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Hazırlama Süreci
7
Kurumlardan gelen tekliflerin değerlendirilmesi ve Maliye ve Kalkınma Bak. yetkilileri ile ilgili
kuruluş yetkilileri ile görüşmelerin yapılması
8
Kesinleşmiş Bütçe Tekliflerinin kurumlarca gönderilmesi
9
Maliye Bakanlığınca, bakanlık gider tekliflerinin ve Genel Bütçe Gelir Teklifinin hazırlanması
10
Makro ekonomik göstergeler ve bütçe büyüklüklerinin en geç Ekim ayının ilk haftası içinde Yüksek
Planlama Kurulunda görüşülmesi
11
Maliye Bakanlığınca Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının Hazırlanması
12
Bütçe
Tasarısı,
Milli
Bakanlar Kuruluna sunulması
13
Bakanlar Kurulunca incelenen ve kabul edilen Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının mali yıl
başından en az 75 gün önce TBMM'ye sevk edilmesi
14
Eylül ayının sonuna Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların, Sayıştay’ın ve TBMM’nin bütçelerinin
doğrudan TBMM’ye sunulması
15
Bütçe Tasarısının TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülmesi
Bütçe
Tahmin
Raporu
ve
diğer
dokümanların
Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Hazırlama Süreci
16
Plan ve Bütçe Komisyonunca kabul edilen bütçe tasarısının TBMM
genel kurulunda görüşülmesi ve tasarının kanunlaştırılması
17
Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun Cumhurbaşkanınca Onaylanması
18
Bütçe Kanununun Resmi Gazetede yayımlanması
Maliye Bakanlığı, merkezi yönetim bütçe kanunu tasarısının
hazırlanmasından ve bu amaçla ilgili kamu idareleri arasında
koordinasyonun sağlanmasından sorumludur.
OVP:
- makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge
niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri de
kapsayacak şekilde hazırlanır
- Büyüme ve İstihdam, Kamu açığı ve GSYH’ye
oranı, Ödemeler dengesi vb. hususlara ilişkin
tahminleri içerir.
OVPM:
- gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider
tahminleri
- Hedef açık ve borçlanma durumu
- Kamu idarelerinin ödenek teklif tavanları
Merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması
Gelir ve gider tekliflerinin hazırlanmasında;
a) Orta vadeli program ve mali planda belirlenen temel büyüklükler
ile ilke ve esaslar,
b) Kalkınma planı ve yıllık program öncelikleri ile kurumun stratejik
planları çerçevesinde belirlenmiş ödenek tavanları
c) Kamu idarelerinin stratejik planları ile uyumlu çok yıllı bütçeleme
anlayışı,
d) İdarenin performans hedefleri
dikkate alınır.
Kamu idareleri, merkez ve merkez dışı birimlerinin ödenek taleplerini
dikkate alarak gider tekliflerini hazırlar. Genel bütçe gelir teklifi Maliye
Bakanlığınca, diğer bütçelerin gelir teklifleri ilgili idarelerce hazırlanır.
Kamu idareleri, stratejik planları ile Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan
esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak
hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış olarak Temmuz ayı sonuna
kadar Maliye Bakanlığına gönderir.
Kamu idarelerinin yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı süre
içinde Kalkınma Bakanlığına verilir.
Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda;
1-Yılı ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri
2-Varsa bütçe açığının veya fazlasının tutarı, açığın nasıl kapatılacağı veya fazlanın
nasıl kullanılacağı
3-Vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle
vazgeçilen vergi gelirleri ve garanti sınırları
4-Borçlanma ve garanti sınırları
5-Bütçelerin uygulanmasında tanınacak yetkiler
6-Bağlı cetveller
7-Malî yıl içinde gelir ve giderlere yönelik olarak uygulanacak ve kısmen veya
tamamen uygulanmayacak hükümleri
yer alır.
KAMU YATIRIM PROGRAMI
Kamu yatırım programı, merkezî yönetim
bütçe kanununa uygun olarak Kalkınma
Bakanlığı tarafından hazırlanır ve anılan
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on
beş gün içinde Bakanlar Kurulu kararıyla
Resmî Gazetede yayımlanır.
EK BÜTÇE
Merkezi
yönetim
kapsamındaki
kamu
idarelerinin
bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalması halinde veya
öngörülmeyen hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla,
karşılığı gelir gösterilmek kaydıyla, kanunla ek bütçe
yapılabilir.
1- Ödenek Var
2- Ödenek Yok
GEÇİCİ BÜTÇE
Zorunlu nedenlerle merkezî yönetim bütçe
kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması
halinde, geçici bütçe kanunu çıkarılır.
Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki yıl bütçe
başlangıç ödeneklerinin belirli bir oranı esas
alınarak belirlenir.
Geçici bütçe uygulaması altı ayı geçemez.
Cari yıl bütçesinin yürürlüğe girmesiyle geçici
bütçe uygulaması sona erer ve o tarihe kadar
yapılan harcamalar ve girişilen yüklenmeler ile
tahsil olunan gelirler cari yıl bütçesine dahil edilir.
Harcama Yapma Süreci
Kanuni Dayanağının Olması (Örn: bütçe k., 657, 6245, 4734,4735)
Bütçede Ödeneğinin Bulunması
Ayrıntılı Harcama Programı, Ayrıntılı Finansman Programı ve Serbest Bırakma Oranı
Harcama Talimatı
Yüklenmeye Girişilmesi
Giderin Gerçekleştirilmesi (istisna: ön ödeme)
Ödeme
Bütçede Ödeneğin Bulunması
 Kamu idareleri, bütçelerinde yer alan ödeneklerin
üzerinde harcama yapamaz.
 Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis edildikleri amaçlar
doğrultusunda yılı içinde yaptırılan iş, satın alınan mal
ve hizmetler ile diğer giderlerin karşılanmasında
kullanılır.
 Harcama yetkilileri bütçede öngörülen ödenekleri
kadar, ödenek gönderme belgesiyle kendisine ödenek
verilen harcama yetkilileri ise tahsis edilen ödenek
tutarında harcama yapabilir.
 Ancak cari yılda kullanılmayan ödenekler yıl sonunda
iptal olunur
Ödenek Aktarmaları
 Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin
bütçeleri arasındaki ödenek aktarmaları kanunla yapılır.
 Ancak, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri,
aktarma yapılacak tertipteki ödeneğin yılı bütçe
kanununda farklı bir oran belirlenmedikçe yüzde beşine
kadar bütçeleri içinde ödenek aktarması yapabilirler. Bu
şekilde yapılan aktarmalar, yedi gün içinde Maliye
Bakanlığına bildirilir.
 Personel giderleri tertiplerinden, aktarma yapılmış
tertiplerden ve yedek ödenekten aktarma yapılmış
tertiplerden, diğer tertiplere aktarma yapılamaz.
Yedek Ödenek
Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nda;
– belirtilen hizmet ve amaçları gerçekleştirmek,
ödenek yetersizliğini gidermek,
– Veya bütçelerde öngörülemeyen hizmetleri
gerçekleştirmek,
için ihtiyat amaçlı olarak Maliye Bakanlığı
bütçesine, genel bütçe ödeneklerinin %2’sine
kadar ödenek konulabilmektedir.
Örtülü Ödenek
– Gizliliği olan istihbarat ve savunma hizmetleri,
– Siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü
hizmetlerle
– Devlet ve Hükümet İcapları
ilgili olarak Cumhurbaşkanlığı
bütçesine konulan ödenektir.
ve
Başbakanlık
 İlgili yılda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplamı,
genel bütçe başlangıç ödenekleri toplamının binde
beşini geçemeyecektir.
Yüklenmeye Girişilmesi
 Yüklenme;
– Usulüne uygun olarak düzenlenmiş sözleşme esaslarına veya
kanun hükmüne dayanılarak iş yaptırılması, mal veya hizmet
alınması,
– Karşılığında geleceğe yönelik bir ödeme yükümlülüğüne
girilmesidir.
 Bütçede yeterli ödeneği bulunmayan işler için yüklenmeye
girişilemez.
 Yüklenme süresi mali yılla sınırlıdır.(Ertesi yıla geçen
yüklenme ve Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler)
 Harcama yetkilileri, tahsis edilen ödenekler dahilinde
yüklenmeye girebilirler.
 Yüklenmeye girişilen tutara ait ödenekler saklı tutulur;
başka iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması için
kullanılamaz.
Harcama Talimatı
 Bütçeden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin
harcama talimatı vermesiyle mümkündür.
 Harcama talimatlarında;
–hizmet gerekçesi,
–yapılacak işin konusu ve tutarı,
–süresi, kullanılabilir ödeneği,
–gerçekleştirme usulü,
–Gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler,
yer alır.
Harcama Yetkilisi
• Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama
biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.
• Harcama yetkilileri bütçede öngörülen
ödenekleri kadar, ödenek gönderme belgesiyle
kendisine ödenek verilen harcama yetkilileri
ise tahsis edilen ödenek tutarında harcama
yapabilir.
Giderin Gerçekleştirilmesi
•
Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve
esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin,
– Görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması
– Gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması
gerekir.
•
Giderlerin gerçekleştirilmesi;
– Harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin
harcama yetkilisince imzalanması,
– Tutarın hak sahibine ödenmesiyle,
tamamlanır.
•
Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine;
– İşin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması,
– Teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması,
– Belgelendirilmesi,
– Ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması,
görevlerini yürütürler.
Ödeme

Muhasebe Yetkilisi tarafından yapılır.
Muhasebe yetkilileri ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki
belgeler üzerinde;
a) Yetkililerin imzasını,
b) Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında sayılan belgelerin tamam
olmasını,
c) Maddi hata bulunup bulunmadığını,
d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri
Kontrol etmekle yükümlüdür.
Bunlar konusunda hata bulursa ödeme yapmaz. Durumu 1 işgünü
içinde harcama yetkilisine bildirir.

Ödenemeyen Giderler
Kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri
karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına
göre ödenir.
- Sırasıyla kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi
gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri
tutarlara,
- tarifeye bağlı ödemelere,
- ilama bağlı borçlara,
- ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek
borçlara
- ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara öncelik
verilir.
Ödeme emri belgesine bağlandığı halde ödenemeyen tutarlar,
bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınır ve buradan ödenir.
Ancak, malın alındığı veya hizmetin yapıldığı malî yılı izleyen beşinci
yılın sonuna kadar talep edilmeyen emanet hesaplarındaki tutarlar
bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme kararı
üzerine ödenir.
Gelirin Dayanakları
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler
kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.
Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin
gelirlerinin kanuni dayanakları bütçelerinde
gösterilir.
Genel bütçe gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsili
Maliye Bakanlığı veya tarh ve tahakkuka ilgili
mevzuatına göre yetkili idareler tarafından yapılır.
Gelirlerin Toplanması Sorumluluğu
Kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk, tahsiliyle yetkili
ve görevli olanlar, ilgili kanunlarda öngörülen
tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında
ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumludur.
Bütçenin Kapatılması
- Egzersiz Usulü
- Jestiyon Usulü (İstisna: Bütçe Emanetleri,
Avans ve Kredilerin Mahsubu)
Üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen
harcama yetkililerince, hesap verme
sorumluluğu çerçevesinde, her yıl faaliyet raporu
hazırlanır.
Faaliyet Raporları Kamuoyuna açıklanır.
Birer örneği Sayıştaya ve Maliye Bakanlığına
gönderilir
IV. Faaliyet Raporları ve Kesin Hesap
Faaliyet Raporları
RAPORUN ADI
HAZIRLAYAN
SUNULAN
SÜRESİ
BİRİM FAALİYET RAPORU
Harcama Yetkilisi
Üst Yönetici
Mart
İDARE FAALİYET RAPORU
Üst Yönetici
Sayıştay
Maliye Bakanlığı
Kamuoyu (İçişleri
Nisan
-Merkezi Yönetim Kapsamındaki
Kamu İdareleri
-Sosyal Güvenlik Kurumları
- Mahalli İdareler
Bakanlığı -Mahalli
İdareler için)
MAHALLİ İDARELER GENEL
FAALİYET RAPORU
İçişleri Bakanlığı
Sayıştay
Maliye Bakanlığı
Kamuoyu
Haziran
15
GENEL FAALİYET RAPORU
Maliye Bakanlığı
Sayıştay
Kamuoyu
Haziran
SAYIŞTAY DEĞERLENDİRMESİ
Sayıştay
TBMM
Ağustos
Analitik Bütçe
Sınıflandırmasının Yapısı
Temelde Uluslararası Para Fonu’nca hazırlanan Devlet Mali
İstatistiklerine dayanmaktadır.
1- Harcama Ve Borç Vermenin Sınıflaması
* Kurumsal Sınıflama
* Fonksiyonel Sınıflama
* Finansman Tipi Sınıflama
* Ekonomik Sınıflama
2- Gelirin Sınıflaması
3- Açık/Fazlanın Finansman Sınıflaması
ABS’nin Temel Özellikleri
Kurumsal sınıflama yolu ile program sorumlularının
belirlenmesine imkan verir
Bütün genel yönetim birimleri için uygulama
zorunluluğu olduğu için bütçe verilerinin kolay
konsolide edilmesini sağlar
Uluslararası karşılaştırma yapmaya ve analize imkan
verir
Bu yolla mali saydamlığı hedefler
Özellikle performans esasına dayalı bütçe sistemi için
gerekli altyapıyı ve veri desteğini sağlamayı amaçlar
I. DÜZEY
- Bakanlıklar ile
Anayasal olarak
eşdeğer kurumlar,
- Bütçe türleri
itibariyle
sınıflandırmayı
içermektedir.
II. DÜZEY
III. DÜZEY
-Birinci düzeydeki
tanımlanan
yöneticilere
doğrudan sorumlu
olan birimler,
- Ana hizmet
birimleri gibi
politikaların
uygulanmasında
n sorumlu olan
birimleri ifade
etmektedir.
-Bütçe türleri
kapsamında yer
alan kurumları
ifade etmektedir.
IV. DÜZEY
-Danışma ve
denetim
birimlerini,
-Destek ve
lojistik
birimlerini,
-Politikaları
uygulayan
birimleri ifade
etmektedir.
Kurumsal Sınıflandırma
Fonksiyonel Sınıflandırma
 Fonksiyonel sınıflandırma devlet faaliyetinin türünü
göstermek üzere tasarlanmıştır.
 Dört düzeyli ve altı haneli kod grubundan oluşmaktadır.
 Fonksiyonel sınıflandırma ekonomiye müdahalesinin yönü ve
sonuçları hakkında bilgi verir.
BİRİNCİ DÜZEY, devlet faaliyetlerini ana fonksiyona ayırmaktadır.
İKİNCİ DÜZEYDE, ana fonksiyonlar programlara bölünmektedir.
ÜÇÜNCÜ DÜZEYDE, kodlar nihai hizmetleri göstermektedir.
DÖRDÜNCÜ DÜZEY, açılacak muhtemel ihtiyaçlar için boş
bırakılmıştır.
Fonksiyonel Sınıflandırma
I
FONKSİYONEL SINIFLANDIRMA
II III
GENEL KAMU HiZMETLERİ
01
Yasama ve Yürütme Organları, Finansal ve Mali işler, Dışişleri Hizmetleri
1
1
Yasama ve yürütme organları hizmetleri
2
Finansal ve mali işler ve hizmetler
3
Dışişleri hizmetleri
9
Sınıflandırmaya girmeyen yasama ve yürütme organları, finansal ve mali işler, dışişleri hizmetleri
Dış Ekonomik Yardım Hizmetleri
2
1
Gelişmekte olan ülkelere yapılan ekonomik yardım hizmetleri
2
Uluslararası kuruluşlar aracılığı ile yapılan ekonomik yardım hizmetleri
9
Sınıflandırmaya girmeyen dış ekonomik yardım hizmetleri
3
Genel Hizmetler
1
Genel personel hizmetleri
2
Genel planlama ve istatistik hizmetleri
9
Diğer genel hizmetler
Finansman Tipi Sınıflandırma
Bu sınıflandırmanın amacı ülkemizde çok
karmaşık olan kurumlararası fon aktarmaları yolu
ile yapılan harcamaların kaynağının nereden
geldiğini yani finansmanını görmektir.
Kurumun
performansını
değerlendirirken
finansman kaynaklarının yani başka kurumlara
bağımlılık derecesinin de göz önüne alınması
konusunda bize işaret vermesi açısından
önemlidir.
Sınıflandırma tek haneli koddan ibarettir.
Finansman Tipi Sınıflandırma
Ekonomik Sınıflandırma
 Bu sınıflandırma ile devletin yaptığı harcamaların ekonomiye olan etkisini görmemizi
sağlar.
 Ekonomik sınıflama kamu hizmetlerinin ne kadarının kurum tarafından yerine
getirilmesini ne kadarının kurum dışından satın alınmasını gerektiği konusunda da
yardımcı olur.
 Ekonomik sınıflama aynı tür harcamanın (temizlik hizmetleri) kurumsal sınıflama ile
birlikte ele alındığında değişik kurumlarda kaça mal olduğunu görmemize yarar.
 Aynı zamanda bütçe ödeneklerinin ekonomik dağılımı kamu hizmetlerinin sunumundaki
stratejik tercihleri sorgulamayı ve stratejik planlarda buna göre düzenleme yapmayı
gerektirir.
Ekonomik Sınıflandırma
Ekonomik Sınıflandırma
Gelirin Sınıflandırılması
Gelirin sınıflandırılması dört düzeyli bir kod
sisteminden oluşmaktadır.
Gelir türleri itibariyle her bir gelir türü alt
gruplara ayrılmıştır. Her alt grup da kendi
içinde gruplara ayrılmış ve bu ayrım IV.
Düzeyde sona ermektedir.
Gelirin Sınıflandırılması
ANALİTİK BÜTÇE SINIFLANDIRMASI
BİRİNCİ DÜZEY GELİR KODLARI
GELİRİN EKONOMİK SINIFLANDIRMASI
I
01
Vergi Gelirleri
02
Vergi Dışı Gelirler
03
Sermaye Gelirleri
04
Alınan Bağış ve Yardımlar
08
Alacaklardan Tahsilatlar
09
Red ve İadeler (-)
Gelirin Sınıflandırılması
I
GELİRİN EKONOMİK SINIFLANDIRMASI
II III IV
01
Vergi Gelirleri
Gelir, kar ve sermaye kazançları üzerinden alınan vergiler
1
1
Gelir Vergisi
01
Beyana dayanan gelir vergisi
02
Basit usulde gelir vergisi
03
Gelir vergisi tevkifatı
04
Gelir geçici vergisi
2
Kurumlar Vergisi
01
Beyana dayanan kurumlar vergisi
02
Kurumlar vergisi tevkifatı
03
Kurumlar geçici vergisi
Gelir, kar ve sermaye kazançlarından alınıp ayırımı yapılamayan diğer vergiler
3
01
Gelir, kar ve sermaye kazançlarından alınıp ayırımı yapılamayan diğer vergiler
Finansmanın Ekonomik
Sınıflandırması
 Finansmanın ekonomik sınıflandırması,
bütçe açığının nasıl finanse edileceği yada
bütçe fazlasının nasıl değerlendirileceğinin
sınıflandırılmasında kullanılmaktadır.
 Açık/fazla finansmanın ekonomik
sınıflandırması dört düzeyli ve altı haneli bir
kod grubundan meydana gelmektedir.
4: TAŞINIR VE TAŞINMAZLAR
- Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince, taşınır
ve taşınmaz edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden
çıkarılması, ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek
yöntem, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin
yönetimi ve korunması, işgalli malların tahliyesi gibi
hususlar ilgili kanunlarında düzenlenir.
- Bu malların kaydı ile taşınırların muhafazası, kullanımı,
mal yönetim hesabının verilmesi ve mal yönetim
sorumlularıyla bunlar adına görev yapacak olanların
belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar, Maliye Bakanlığınca
hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak
yönetmeliklerle belirlenir
Taşınır ve Taşınmazlar
Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin
edindiği taşınmazlar Hazine adına, diğer kamu idarelerine
ait taşınmazlar ise tüzel kişilikleri adına tapu sicilinde
tescil olunur.
Hazine adına tescil edilen taşınmazlar Maliye
Bakanlığı tarafından yönetilir.
Taşınır ve Taşınmazlar
EDİNİM
İDARE
ELDEN ÇIKARMA
Taşınmaz Satın Alma
ECRİMİSİL
SATIŞ
Taşınır Satın Alma
TAHSİS
DEVİR
Yapım (İnşaat)
KİRA
TERK
Kamulaştırma
KAMU KONUTLARI
Devletleştirme
İRTİFAK HAKKI TESİSİ
Trampa
Teferruğ
Tefevvüz
İzale-i Şuyu
Bağış
İstimval
Kanunlar Gereği Mal
İntikali
4- KAMU HESAPLARI
VE MALİ İSTATİSTİKLER
4- KAMU HESAPLARI VE MALİ
İSTATİSTİKLER
 Muhasebe sistemi; karar, kontrol ve hesap verme
süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak ve malî
raporların düzenlenmesi ile kesin hesabın çıkarılmasına
temel olacak şekilde kurulur ve yürütülür.
 Kamu hesapları, kamu idarelerinin gelir, gider ve
varlıkları ile malî sonuç doğuran ve öz kaynağın
artmasına veya azalmasına neden olan her türlü
işlemlerle garantilerin ve yükümlülüklerin belirlenmiş
bir düzen içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve
denetim yetkilileriyle kamuoyuna gerekli bilgilerin
sağlanması amacıyla tutulur.
Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri
malî yılın hesaplarında gösterilir. Bütçe gelirleri
tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği
yılda muhasebeleştirilir.
Bütçede nakit esası benimsenirken devlet
muhasebe sisteminde tahakkuk esası
benimsenmiştir.
5: BÜTÇENİN DENETİMİ
Bütçenin Denetim Aşamaları
1. Ön Mali Kontrol
2. İç Denetim
3. Dış Denetim
4. Kesin Hesap Kanunu ve Parlamento Denetimi
İÇ KONTOL SİSTEMİ
5018 sayılı Kanun Bütçenin idari denetiminin iç kontrol
yöntemi ile yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
İç Kontrolün Tanımı
• İdarenin amaçlarına, belirlenmiş
mevzuata uygun olarak faaliyetlerin;
politikalara
ve
– Etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini,
– Varlık ve kaynaklarının korunmasını,
– Muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak
tutulmasını,
– Mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir
olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından
oluşturulan;
• organizasyon,
• yöntem ve süreçle,
• iç denetimi
kapsayan mali ve mali olmayan diğer kontrollerin bütünüdür.
İç kontrolün amacı
• a) Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili,
ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini,
• b) Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere
uygun olarak faaliyet göstermesini,
• c) Her türlü malî karar ve işlemlerde usulsüzlük ve
yolsuzluğun önlenmesini,
• d) Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında
ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini,
• e) Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve
kayıplara karşı korunmasını,
Sağlamaktır.
Kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrol
sistemleri;
- harcama birimleri,
- muhasebe ve malî hizmetler ile ön malî kontrol,
- iç denetimden
oluşur.
 İç Kontrol Sistemi üst yöneticinin gözetiminde,
– Mali hizmetler biriminin teknik desteği ve koordinatörlüğünde
– Harcama birimlerinin bizzat katılımıyla ve uygulamasıyla
– İç denetim biriminin danışmanlık desteğiyle
Yürütülmelidir.
Mali Yönetim Ve Kontrol Yapısı
BAKAN
ÜST YÖNETİCİ
Mali Hizmetler
Birimi
Muhasebe
Birimi*
İç Denetim
Birimi
Harcama
Birimi
Harcama
Birimi
Harcama
Birimi
Ön Mali Kontrol
Harcama Sonrası
Denetim
İç Kontrol
*Genel bütçe kapsamındaki idarelerde muhasebe hizmetleri Maliye Bakanlığı tarafından yürütülmektedir.
Ön Mali Kontrol
• Ön
mali
kontrol,
mali
işlemlerin
sonuçlandırılmasından önce yürütülen tüm
kontrol faaliyetleridir.
• Ön mali kontrol, harcama birimlerinde
işlemlerin gerçekleştirilmesi aşamasında yapılan
kontroller ile mali hizmetler birimi tarafından
yapılan kontrolleri kapsar.
Ön Mali Kontrolde Süreç
•
•
•
•
mali karar ve işlemlerin hazırlanması,
yüklenmeye girişilmesi,
iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesi
belgelendirilme
Harcama yetkilisi ile muhasebe yetkilisi görevi
aynı kişide birleşemez.
Muhasebe Hizmeti
• Muhasebe hizmeti; gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak
sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile
emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi
ve diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması
• Muhasebe Yetkilisi; sayılan işlemleri yürüten ve muhasebe
biriminin yönetiminden sorumlu, usulüne göre atanmış sertifikalı
yönetici,
• Muhasebe Birimi; sayılan işlemlerin yapıldığı birim.
• Muhasebe Yetkilisi Mutemedi; muhasebe yetkilisi adına ve
hesabına para ve parayla ifade edile bilen değerleri geçici olarak
almaya, muhafaza etmeye, vermeye, göndermeye yetkili ve bu
işlemler ile ilgili olarak doğrudan muhasebe yetkilisine karşı
sorumlu olan kamu görevlileri ve yetkili memurlar..
Muhasebe Yetkilisi Görev ve
Sorumlulukları
•
•
•
•
•
Gelirleri ve alacakları ilgili mevzuata göre tahsil etmek,
Giderleri ve borçları hak sahiplerine ödemek,
Mali rapor ve tabloları düzenlemek,
Vezne ve ambarların kontrolünü yapmak,
Muhasebe birimini yönetmek
Muhasebe yetkilileri, ilgili mevzuatında düzenlenmiş belgeler
dışında belge arayamaz. Sayılan konulara ilişkin hata veya eksiklik
bulunması halinde ödeme yapamaz. Belgesi eksik veya hatalı olan
ödeme emri belgeleri, düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç
bir iş günü içinde gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı
olarak gönderilir. Hataların düzeltilmesi veya eksikliklerin giderilmesi
halinde ödeme işlemi gerçekleştirilir.
İç Denetim
Ön Mali
Kontrol
İÇ KONTROL
İç
Denetim
İç Denetim
• İç denetim, kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve
geliştirmek için kaynakların
etkililik
ekonomiklik
esaslarına göre yönetilip
yönetilmediğini
değerlendirmek ve
rehberlik yapmak
amacıyla yapılan bağımsız
ve nesnel güvence
sağlama ve danışmanlık
faaliyetidir.
106
İç Denetim
• İdarelerin yönetim ve kontrol yapıları,
• Mali işlemlerin risk yönetimi,
Etkinliğini değerlendirmek
ve geliştirmek yönünde
sistematik,
sürekli
ve
disiplinli bir yaklaşımla ve
genel
kabul
görmüş
standartlara uygun olarak
gerçekleştirilir.
• Yönetim ve kontrol süreçlerinin
107
DIŞ DENETİM
Dış Denetim
Dış denetim idarenin dışında kamu idarelerinin
veya özel idarelerin kaynak kullanımını ve
sonuçlarını denetleyen mekanizmaya denir.
Dış denetimin amacı, genel yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinin hesap verme
sorumluluğu çerçevesinde, yönetimin malî faaliyet,
karar ve işlemlerinin; kanunlara, kurumsal amaç,
hedef ve planlara uygunluk yönünden incelenmesi
ve sonuçlarının TBMM'ye raporlanmasıdır.
109
Dış Denetim
Genel kabul görmüş uluslararası denetim standartları dikkate
alınarak;
a) Mali ve hukuki denetim: Kamu idaresi hesapları ve bunlara
ilişkin belgeler esas alınarak, malî tabloların güvenilirliği ve
doğruluğuna ilişkin denetim.
b) Uygunluk denetimi: Kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına
ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki
düzenlemelere uygunluğunun denetimi
c) Performans denetimi: Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve
verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi, faaliyet
sonuçlarının
ölçülmesi
ve
performans
bakımından
değerlendirilmesi
110
Dış Denetimin Sonuçları
• Denetimler sonucunda düzenlenen raporlar, idareler itibarıyla
konsolide edilir ve bir örneği ilgili kamu idaresine verilerek üst
yönetici tarafından cevaplandırılır.
• Sayıştay, denetim raporları ve bunlara verilen cevapları dikkate
alarak düzenleyeceği dış denetim genel değerlendirme
raporunu TBMM'ye sunar.
• Sayıştay tarafından hesapların hükme bağlanması; genel
yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir, gider ve mal
hesapları ile bu hesaplarla ilgili işlemlerinin yasal
düzenlemelere uygun olup olmadığına karar verilmesidir.
111
Sayıştayın Denetlenmesi
• Sayıştay’ın denetlenmesi, her yıl TBMM adına TBMM Başkanlık
Divanı tarafından görevlendirilen ve gerekli mesleki niteliklere
sahip denetim elemanlarından oluşan bir komisyon tarafından,
• Hesaplar ve bunlara ilişkin belgeler esas alınarak yapılır.
112
KESİN HESAP KANUNU
 TBMM, merkezi yönetim bütçe kanununun uygulama sonuçlarını onama
yetkisini kesin hesap kanunuyla kullanır.
 Kesin hesap kanunu tasarısı, Maliye Bakanlığınca hazırlanır.
 İzleyen mali yılın Haziran ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulunca TBMM’ne
sunulur ve bir örneği Sayıştay'a gönderilir.

•
•
•
•
•
TBMM’de
İdarelerin faaliyet raporları,
Genel faaliyet raporu,
Dış denetim genel değerlendirme raporu ve
Kesin hesap kanunu tasarısı ile
Merkezi yönetim bütçe kanunu tasarısı,
birlikte görüşülür.
Genel Uygunluk Bildirimi
 Sayıştay, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri için
düzenleyeceği genel uygunluk bildirimini, kesin hesap
kanun tasarısının verilmesinden başlayarak en geç yetmiş
beş gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.
 Genel uygunluk bildirimi; dış denetim raporları, idare
faaliyet raporları ve genel faaliyet raporu dikkate alınarak
hazırlanır.
 Kesin hesap kanunu tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin
Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş olması, ilgili yıla ait
Sayıştay'ca sonuçlandırılmamış denetimleri önlemez ve
hesapların kesin hükme bağlandığı anlamına gelmez.
Ödenek Üstü Harcama
• Kamu zararı oluşturmamakla birlikte
– bütçelere,
– ayrıntılı harcama programlarına,
– serbest bırakma oranlarına
aykırı olarak veya ödenek gönderme belgelerindeki ödenek
miktarını aşan harcama talimatı veren harcama yetkililerine,
her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dâhil yapılan bir
aylık net ödemeler toplamının iki katı tutarına kadar para
cezası verilir.
116
Kamu Zararı
• Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden
kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri
sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden
olunmasıdır.
• Kamu zararının belirlenmesinde;
– İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme
yapılması,
– Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,
– Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,
– İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya
yaptırılması,
– İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir
şekilde yapılmaması,
– Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Esas alınır.
117
Kamu Zararının tespiti:
I. Kontrol, denetim veya inceleme,
II. Sayıştayca kesin hükme bağlama,
III. Adlî, idarî veya askerî yargılama,
Kamu Zararının Tahsili:
I. Rızaen ve sulh yolu ile ödenmek,
II. Borçlar Kanunu hükümlerine göre takas
yapılmak,
III. 2004 sayılı Kanun hükümleri uygulanmak,
Kamu Zararı
• Alınmamış para, mal ve değerleri alınmış;
• sağlanmamış hizmetleri sağlanmış;
• yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş
gibi gösteren gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu
kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu
gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış
bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunların bu
fiillere ilişkin hükümleri uygulanır.
Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam,
tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar
para cezası verilir.
• Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik
119
Para Cezaları ve Yetkili Merciler
• Bu Kanunda belirtilen para cezaları, ilgili kamu idaresinin üst
yöneticisi tarafından verilir.
• Para cezaları, karar verilmesini izleyen ay başından başlamak
üzere ve herhangi bir hüküm almaya gerek kalmaksızın;
ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir
aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek tahsil olunur.
120
Maliye Bakanlığınca Yürütülecek
Hizmetler
• Malî yönetim ve kontrol sisteminin tümüyle zaafa uğradığı, belirgin
yolsuzluk veya kamu zararına yönelik emarelerin ortaya çıktığı
durumlarda;
– İlgili bakanın talep etmesi veya
– doğrudan Başbakanın onayı üzerine Maliye Bakanı,
yetkili denetim elemanlarına,
kamu idarelerin tüm malî yönetim ve kontrol sistemlerini, malî
karar ve işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirir. Bu
teftişler sonucunda düzenlenecek raporların bir örneği İç Denetim
Koordinasyon Kuruluna, bir örneği de gerekli işlemlerin yapılması
için ilgili bakana gönderilir.
122
Teşekkürler…