BURSA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ DEPREM RİSK YÖNETİMİ VE KENTSEL İYİLEŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI DEPREM VE ZEMİN İNCELEME ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ BURSA’DA DEPREMSELLİK ÇALIŞMALARI BURSA’NIN DEPREMSELLİĞİ Bursa ili ve çevresi sismik aktivite açısından oldukça hareketli bir coğrafyada bulunmaktadır. Marmara Bölgesinin çoğu yerinde olduğu gibi Türkiye’nin en aktif fay kuşaklarından biri olan Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun etkisi altındadır. Bursa çevresinde yıkıcı etki yaratabilecek depremler Gemlik-Geyve Segmenti, Uluabat Fayı, Bursa Fayı’ndan beklenmelidir. Geçmişte bu fayların neden olduğu depremler Bursa yöresini etkilemiştir. Bursa ve çevresi tarihsel dönemde birçok hasar verici depremlerle karşı karşıya kalmıştır. Bunlardan en önemlileri 28 Şubat 1855 (IX şiddetinde) Bursa-Kemalpaşa ve 44 gün sonra, 1855 11 Nisan günü (X şiddetinde) oluşan Bursa depremleridir. 1999 DEPREMİNDEN SONRA BURSA’DA YAPILAN ÇALIŞMALAR Zemin Etütleri Araştırma Biriminin Kurulması İmar Planlarının Revizesine Yönelik jeolojik-jeofizik Çalışmalar, Zemin Değerlendirme Haritasının Hazırlanması Mevzuat ve İmar Planlarında Revizyonların Yapılması Bursa Büyükşehir Belediyesi Kullanımındaki Binaların Mevcut Durumları ve Zemin Durumlarının İncelenmesi Bursa İli Sismik Zemin Tehlike Değerlendirme Projeleri ZEMİN DEĞERLENDİRME HARİTASI Jeolojik (sondaj-laboratuvar)-jeofizik çalışmalar (sismik-rezistivite)- jeoteknik çalışmalar sonucunda yapılan Yıldırım Osmangazi Nilüfer ilçeleri için hazırlanmıştır. Bursa’nın jeoloji haritası Jeofizik Vp, Vs hız dağılım ve zemin özdirenç dağılım haritası Hidrojeoloji haritası Yerleşime uygunluk haritaları Dere taşkın sahaları haritaları (DSİ ortak çalışma) üretilmiştir. Ayrıca; çalışma bölgemizin jeolojik-jeofizik ve jeoteknik özellikleri göz önünde bulundurularak planlamaya yönelik; 1) Sıvılaşma riski potansiyeli olan alanlar, 2) Kaya düşme riski olan alanlar 3) Taşıma gücü yönünden zayıf olan alanlar 4) Heyelanlı alanlar 5) Kum-çakıl-kil ocağı olarak işletilmiş ve zemin özelliğini kaybetmiş alanlar Belirlenerek “Zemin Değerlendirme Haritası” ve raporu hazırlanmıştır. 17.01.2001 tarihinde Afet İşleri Genel Müdürlüğü tarafından onaylanmıştır. Onaylanan raporlar planlama çalışmalarında kullanılmak üzere BBB Şehir Planlama Şb. Md. İle ilçe belediyelerine gönderilmiştir. TÜBİTAK Bursa İli Zemin Sınıflaması ve Sismik Tehlike Değerlendirme Projesi BBB – TÜBİTAK Projesi BURSA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ile TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (TÜBİTAK-MAM) arasında 2010 yılında protokol imzalanmış olup proje 2013 yılında tamamlanmıştır. DEPREM MASTER PLANI BİLEŞENLERİ Doğal Geri plan •Topoğrafya •Jeolojik •Hidrojeolojik •Jeofizik veriler •Jeoteknik Veriler •Sismotektonik Geri plan Sismik Tehlike Yapısal Geri plan •Bina Verileri •Yol Verileri •Köprüler •Altyapı Verileri •Kamu Yapıları •Endüstriyel Tesisler •Yer İvmesi •Spektral İvme •Sıvılaşma •Heyelan •Nüfus Dağılımı •Gelir Durumu •Eğitim Durumu •Kültürel Doku •Yöresel Kültür Yapısı Sismik Risk/Hasar Önleme Acil Müdahele •İlk Yardım •Acil Tıbbi Bakım •Çadır Kent •Geçici İskan •Yangın •Enkaz Kaldırma... Sosyal Geri plan Arazi Kullanım Mevzuatı Depreme Dayanıklı Tasarım Güçlendirme Projenin Amaçları / Hedefleri AMAÇ: Bursa ilinde Deprem Güvenli Yerleşim ve Deprem Zararlarının Azaltılması için yer bilimsel çıktıların üretilmesi HEDEFLER: Sismik Tehlike Haritaları Anakaya Derinlik Haritası Zemin Sınıfları ve Hakim Frekans Haritası Jeoloji Haritalarının Oluşturulması SİSMİK TEHLİKE Sismik Tehlike Deprem sırasında kaydedilen ivmenin değeri dolayısı ile oluşabilecek hasar çeşitli faktörlere bağlıdır; Deprem kaynağı ile ilgili olanlar • Kaynağın gücüne, • Kaynağa olan uzaklığa, M=7.0 depremin gücü 5 km uzakta yarı yarıya düşer. 20 km uzakta dörtte bir oranında azalır. Zemin ile ilgili olanlar • Zemin sınıfına (Vs30’a göre) • Zeminin hakim frekansına • Anakaya derinliğine Yapı ile ilgili olanlar • Yapıların kalitesine • Yapıların doğal frekanslarına Hakim Titreşim Periyotları ve Büyütme Etkisi 503 nokta ölçümü + 177 noktada ek ölçüm (Mikrotremör ölçümleri) Hakim Titreşim Periyotları ve Büyütme Etkisi Vs30 hızlarının Belirlenmesi ve Zemin Sınıflaması 150 nokta ölçümü + 10 noktada ek ölçüm 195 adet Jeoteknik Sondaj Logu derlendi 7 noktada sondaj+PSLOG (260m) Gravite Ölçümleri ve Veri Değerlendirilmesi 205 nokta ölçümü + 81 noktada ek ölçüm Bursa ili Vs30 Haritası Anakaya Derinlik Dağılımı 3 Boyutlu Anakaya Derinlik Haritası Coğrafi Bilgi Sistemi Veri Bankası Kurulması 1/100.000 ve 1/25.000’LİK JEOLOJİ HARİTALARI Coğrafi Bilgi Sistemi Veri Bankası Kurulması 27 m Çözünürlüklü Topoğrafya Haritası İP5. SİSMİK TEHLİKE DAĞILIMI KESTİRİMİ Fay Tipi Uzunluk (km) ZTOR İznik-Gemlik SS 174 5 7.2 İznik-Gençali SS 90 5 Segment2 7.2 Uluabat SS 51 5 Segment3 7.0 Bursa + İnegöl NF 56 5 Segment4 7.1 M.Kemal + Orhanlı SS 78 5 Segment5 7.0 Soğukpınar + Oylat SS 56 5 Segment6 6.2 Barakfaki NF 10 3 Segment7 6.2 Yenişehir NF 25 5 Segment8 7.6 Marmara SS 230 5 KOD Mw Fay Adı Segment1A 7.5 Segment1B BİRLEŞTİRİLMİŞ SİSMİK TEHLİKE HARİTASI Bursa Havzası Yerleşim Yerleri ve Faylar Sıvılaşma riski olan alanlar • Vs30 hız değerlerinin 200 m/s’nin altında kaldığı yerlerin sıvılaşma potansiyeli taşıyan alanlar olarak değerlendirilmesi ve detay jeofizik/jeoteknik çalışma gerektiren alanlar olarak işaretlenmesi önerilmektedir. SONUÇLAR Proje ile Bursa ili için; 1/100.000 ve 1/25.000 ölçekli birleştirilmiş ve düzeltilmiş jeoloji haritaları Yüksek çözünürlüklü topoğrafya haritası Jeofizik ölçümler yolu ile; Uluslararası (NEHRP, EuroCode 8) ve Ulusal Deprem Koduna (TDY) göre Zemin Sınıfları Ana Kaya Derinlik Haritası Zemin Hakim Titreşim Periyodu Haritası Bursa ili için tehlike yaratabilecek 9 ayrı fay segmenti için SİSMİK TEHLİKE HARİTALARI üretilmiş ve bu haritalar ilgili personel tarafından sayısal ortamda sorgulanarak kullanılabilmesi için Coğrafi Bilgi Sistemleri veri bankası olarak teslim edilmeye hazır hale getirilmiştir.
