Uploaded by User10460

MMT-KGOE

advertisement
ÇİZGİ ROMANDAN BEYAZ PERDEYE: MARVEL SÜPER KAHRAMANLARININ
SÜPER MEKÂNLARI
Kemal SAKARYA1, Gözde ALTIPARMAKOĞLU2, Onur KILIÇ3, Emre PINAR4
1-2-3-4
Çukurova Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, İç Mimarlık Bölümü, Adana / Türkiye
[email protected]
Öz: Giriş: Çizgi roman, bir hikâyeyi okuyucuya anlatmak için çizim ve yazıyı aynı anda kullanan ve birbirlerini takip eden resim karelerinin kullanıldığı bir sanat türüdür. Tarihsel kökeni milattan önceki yıllarda
Yunan çanak çömlekleri üzerindeki mitoslar ve Mısır hiyerogliflerindeki çizgisel anlatımlara dayanan çizgi
romanların basılı ilk örnekleri 1800’lü yıllarda okuryazarlık oranı nispeten düşük işçi grubunu basılı yayınlara
çekmek amacıyla hazırlanan eğlencelik resimlerle ortaya çıkmıştır. Önceleri yazısız ve 3-4 resimden oluşan
bantlara ilerleyen dönemlerde altyazılar eklenmiş, konuşma balonunun icadıyla birlikte de karmaşık olaylar
anlatılabilmeye başlanmıştır. Çizgi romanda görülen ilk süper kahraman, 1938 yılında DC Comics’in Superman’idir. Dönemin sıkıntılı zamanlarında halkın böyle bir süper kahramana ihtiyaç duymasıyla kolaylıkla
benimsenmiş ve Superman çizgi romanları yüksek satış rakamlarına ulaşmıştır. Bu durum, süper kahraman
hikâyelerinin çeşitlenmesine, yeni süper kahramanların yaratılmasına ve farklı yayınevlerinin açılarak çizgi
romanın bir popüler kültür ürünü haline gelmesine sebep olmuştur. Aynı zamanda oluşan bu çizgi roman
sektörü televizyon ve sinema gibi farklı sektörleri de beslemeye başlayarak daha geniş kitlelere yayılmıştır.
Amaç: Çalışma kapsamında beyaz perdeye uyarlanan süper kahraman filmleri için kurgulanan mekân tasarımlarını incelemek amaçlanmıştır. Kapsam: Bu amaç doğrultusunda öncelikle Marvel, DC, Image, Vertigo,
Dark Horse Comics gibi mevcut çizgi roman yayıncıları arasından, eserlerine sinema filmi çekilmiş en fazla
yapıma sahip olan Marvel Comics yayınevi seçilerek araştırma evreni sınırlandırılmıştır. Daha sonra Marvel
süper kahramanlarının film haklarını elinde bulunduran stüdyolar ele alınmış ve karakter filmlerini çekme
hakkına sahip olan bu stüdyolar Marvel Studios, 20th Century Fox Studios ve Sony Pictures olmak üzere
üç ana başlık altında gruplandırılmıştır. Karakter yayın hakları bazında incelendiğinde en çok film hakkına
sahip stüdyonun Marvel Studios olduğu ve onu 20th Century Fox Studios ve Sony Pictures’ın takip ettiği
gözlemlenmiştir. Elde edilen bu veri, çalışma kapsamında incelenecek sinema filmleri için bir sınırlama yapılabilmesine olanak sağlamıştır. Sınırlıklar: Marvel Comics şirketinin kendi stüdyosu olan ve aynı zamanda
Marvel karakterlerinin büyük çoğunluğunun yayın hakkını elinde bulunduran Marvel Studios üretimi filmler
araştırma kapsamında incelenecek süper kahraman filmleri olarak belirlenmiştir. Marvel Studios, çekeceği süper kahraman filmleri için Phase 1-2-3 olarak adlandırılan üç aşamalı bir kronoloji kurgulamış ve bu kurguyu
Marvel Sinematik Evreni olarak tanımlamıştır. 2008 yılında gösterime giren ilk Marvel filminden günümüze
kadarki süreçte Marvel Sinematik Evreni bünyesinde toplam 15 Marvel filmi seyirciyle buluşmuştur. Bununla
birlikte 2 filmin çekimleri tamamlanmış ve vizyona girmesi beklenmekte, 5 film ise halen çekim ve senaryo
aşamasındadır. Yöntem: Marvel Sinematik Evreni’nin ilk aşaması olan Phase 1 bünyesinde 2008-2012 yılları
arasında gösterime giren Iron Man, Hulk, Thor, Captain America ve Avengers filmleri olmak üzere toplam 5
396
film çalışma kapsamında incelenmiştir. Seçilen bu 5 farklı süper kahraman filminde kullanılan sahnelerin çekildiği mekânlarda; mekân atmosferi, renk, doku, ışık ve mobilya tasarımları ele alınmıştır. Bulgular: Yapılan
incelemelerde çizgi roman uyarlaması filmlerdeki hikayelerin çizgi roman kökenine genel hatlarıyla sadık kaldığı, fakat senaryoların senaristler tarafından bilinçli olarak değişikliğe uğratıldığı gözlenmiştir. Örneğin çizgi
romanda hikayesi derinlemesine işlenen bir karakterin senaryosu yüzeysel olarak yazılabilmekte veya senaryodaki olay örgüsünün işlenişi çizgi romandaki hikaye ile paralel gibi görünse de daha farklı ve beklenmedik
sonuçlar oluşturabilmektedir. Bazen senaristler oldukça radikal kararlar almakta ve senaryo/hikaye ile birlikte
karakter tasarımlarında, kostüm-ekipman detaylarında ve çevre atmosferlerinde de değişikliğe gitmektedir.
Yapılan bu değişiklikler Sinematik Evren ile çizgi roman evrenlerini birbirinden beslenen fakat birbirlerinden
bağımsızlığı kabul edilebilir alanlar haline getirmektedir. Çizgi roman ve sinema arasındaki bu farklılık mekân
tasarımı özelinde de görülmektedir. Sinema filmlerinde kullanılan mekân tasarımlarının, çizgi romanda çizilen
mekânlarla birebir örtüşmediği ve genellikle yepyeni mekân kurgularının yapıldığı gözlenmiştir. Çizgi romanda geçen ve film için senaryolaştırılan hikâyelere bağlı olarak çok zengin çeşitlilikte mekân tasarımlarıyla karşılaşılmıştır. Örneğin bir süper kahraman konutu olarak favela, apartman dairesi, müstakil konut ve malikâne
gibi farklı nitelikte konutların iç mekân tasarımları gözlemlenebilmektedir. Bunun yanında sahnelerin geçtiği
farklı işlevlerdeki mekânlar olarak klinik, laboratuar, ofis, fuar pavyonu ve hatta hellicarier adındaki uçan bir
gemiye ait iç mekân tasarımlarını da gözlemlemek mümkün olmuştur. Çizgi romanların yayınlanma yılları da
göz önünde bulundurulduğunda, karakter hikâyelerinin geçmiş dönemlerde veya çizerlerin kurguladığı “gelecekte” yaşandığı gözlenmiştir. Sinemaya uyarlanan hikâyelerde ise, eğer senaryoda flashback yazılmış ve
bu geçmişe dönüş mekân tasarımlarında dönemsel farklılıkların uygulanması gerektirmişse çizgi romanlar
bir referans olarak kullanılabilmiş ve mekânı oluşturan elemanlarda çizgi romandan izler yansıtılabilmiştir.
Fakat çizerlerin kurguladığı “gelecek” olan günümüzün mekânları ister istemez çizgi romandaki mekânlardan
farklılaşmaktadır. Sonuç: Çizgi romanlarda öncelik karakterlere ve süper güçlere verilirken çizgi bantlarda
karakter tasarımları, konuşma balonları ve efekt çizimleri görülmektedir. Bu nedenle mekân tasarımları çizgi
romanlar için genellikle ikinci planda kalmaktadır. Çizgi roman uyarlaması filmlerde ise mekân tasarımlarının
çizgi romanlardaki gibi ikinci plana atılmadığı ve konuların işlendiği sahnelerde güçlü bir mekân kurgusunun
oluşturulduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çizgi roman uyarlaması filmlerde, hikayelerin geçtiği dönemlere uygun
mekan tasarımlarının yapıldığı fakat bu tasarımların çizgi romandan farklılaştığı söylenebilir. Çizilen süper
kahramanın mistik, kozmik veya teknolojik karakterine uygun hikâyelerinin senaryolaştırıldığı ve bu karakter
orijinine ait renk, yüzey tasarımı, mobilya ve mekan atmosferi gibi detayların film sahnelerinde görülebildiğini
de söylemek mümkündür.
Anahtar Kelimeler: Çizgi Roman, Süper Kahraman, Sinema, Mekân, Kurgu
397
Download