Kişilerarası İletişim

Neden İletişimde Farkındalık
???
1 Kg Çelik
1 Kg Mercedes
1 Kg DVD
1 Kg İ.Kramer Gecelik
1 Kg Altın
1 Kg Viagra
1 Kg Pentium III 800
0,42 dolar
43 dolar
1.925 dolar
2.500 dolar
8.500 dolar
25.900 dolar
94.000 dolar
Bilgi ve kişiler arası ilişkiler
yeni ekonominin temelini
oluşturuyor
Neden İletişimde Farkındalık
???
İLETİŞİMİN TANIMI
•İletişim, bir kişinin bir bilgiyi anlaşılır şekilde
başkalarına aktarabilmesidir.
•İletişim, bireyler arasında bilgi alıp vermek amacıyla
oluşturulan bir ilişkiler sistemidir.
•İletişim, anlam alış verişi ile sonuçlanan herhangi bir
davranıştır.
•İletişim, kişileri birbirine bağlayan bir süreçtir.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Etkili İletişim Önce Kendini Fark
Etmekle Başlar !
Ben Kimim ?
Kendime ilişkin benlik algım ne ?
Kendimin farkında mıyım?
Kendimi seviyor muyum?
Kendimi değerli ve yeterli buluyor muyum?
Yapabileceklerimi yapma gücüne sahip miyim ?
Ne için yaşıyorum ?
Neye değer veriyorum ?
Dünya görüşüm ne?
Güdülerim-dürtülerim ne?
Rollerim neler?
Kişisel gelişimim için neler yapabilirim?
Pasif isem;
• Önemli değil yerimi alabilirsin, bu kadar
önemli değil,
• Her söylenenden etkilenirim, kendi başıma
karar alamam,
• Kaçınırım ya da vazgeçerim,
• Suçluluk, öfke, engellenme, güvensizlik
Saldırgan isem;
• Kendi doğrularım için diğerlerini
harcayabilirim
• Bu benim düşüncem,sen farklı
düşünüyorsan aptalsın
• Savunabilmek için küçük düşürürüm,
incitirim, insan yerine koymam
• Amacım kazanma, diğerlerini aşağılama,
güç gösterme
Pasif - Saldırgan isem;
• Düşünce ve duygularımı öyle ifade
etmeliyim ki, başkaları yetenekli olduğumu
anlamasın
• Size ne düşünce ve duygularımı tam olarak
söyleyemem, umarım senden daha
önemliymişim gibi davranırsın
• Her zaman suçlayacak birileri vardır
Atılgan-Kararlı-Girişken isem;
• Dürüst ve açık biriyim
• Doğru kararlar alabilirim
• Etkili iletişim kurarım
• Kararlı beden dili kullanırım
• Başkalarının , görüşlerine, haklarına saygı
duyarım bunu da anlaşılır ve net iletirim
Türk Zihin Haritası 
(Benim Dışımdaki Hayat)
• Akıllıyım...Sihirbazım...Ne İş Olsa
Yaparım...
• Mutluymuşum...
• Samimi Değilim...
• Güvenmiyoruz... Kavgalıyız... 3.742.902
???
• Konuştuğumuz gibi yaşamıyoruz...
Türk Zihin Haritası 
(Benim Dışımdaki Hayat)
• Öğretmen Hakkımı Yedi...
• Hakem Taraf Tuttu...
• Amirim Diğer Kişiyi Kayırdı...
• Eşim Beni Anlamadı...
• Tavlada kazandık mı ? Bükülmeyen bilek,
kaybettik mi zarları suçlarız...
• Bağımlı, çaresiz ve kurban anlayışının
hakim olduğu özellikler ön planda.
İletişimde KENDİNİ TANIMAK
• Benlik bilinci; kişinin kendisi hakkında sahip
•
•
olduğu görüşüdür.
Kendini açmak ; Birisiyle karşılıklı etkileşim
sürecinde ki düşünce ve duyguları paylaşmaktır.
Açık benliğimiz; bilinçli olarak yaptığımız
davranışlar ve sarf ettiğimiz sözlerdir. Bunlar hem
kendimiz hem de başkaları tarafından bilinen
özelliklerimizdir.
İletişimde KENDİNİ TANIMAK
• Kör benliğimiz; farkında olmadığımız,
ancak başkaları tarafında bilinen
özelliklerimizdir. (genellikle bunlar
alınganlık vb. Savunma
• Gizli benliğimiz; başkalarının bilmediği
ama bizim için açık olan düşüncelerimiz,
duygularımız ve özlemlerimizdir.
İletişimde KENDİNİ TANIMAK
• Bilinmeyen Benliğimiz ise, ne başkaları ne de
•
•
kendimiz tarafından bilinmez. Buna bilinçaltı da
deniliyor.
İki kişi arasındaki en etkin iletişim, her iki tarafın
da birbirine açık olduğunda gerçekleşir.
Bir kişiyle etkileşim sırasında açık
olabilmemizde güven önemli bir rol oynar.
Kendimizi Doğru İfade Etmek
- Mesajlarımız
Konuşurken çok şey söyleriz, ama
verdiğimiz mesajların dört öğeden
oluştuğunu çoğu zaman fark etmeyiz.
– Gözlemler
– Düşünceler
– Duygular
– İhtiyaçlar
Etkin İfadenin Kuralları
Ne söylenmek isteniyorsa;
• Dolaysız,
• Hemen,
• Açıkça ve
• Dürüstlükle söylenmeli.
Hangisi Olmak İstiyoruz?
Kazanan (pozitif düşünen)
Kaybeden(pozitif olamayan)
der ki..
-Yaşamımdan memnunum
-Evet yaparım, hayır yapmam
-Yapmak için zaman bulurum
-Kendimi tam olarak ifade edemedim.
-Bu konuda farklı düşünüyoruz
-Bunun daha iyi bir yolu olmalı
-Artık halledelim şu işi
-İnsan hergün bir şey öğrenir
der ki ..
-Hiçbir şey yolunda gitmiyor
-Belki... bakalım... sonra.
-Zaman ayırmamı nasıl beklersiniz
-Anlamıyorsun ki
-Fikrimi değiştirmem
-Bunu her zaman böyle yaparız
-Yeniden denemenin anlamı yok
-Benim bunca yıllık deneyimim
boşuna mı
-Ama buradaki talimat diyor ki
-Diğerleri kadar kötü değilim
-Daha esnek olabiliriz
-İyiyim ama kendimi geliştirmeliyim
İletişimi Engelleyen
Davranışlar
İletişimi Kolaylaştıran
Davranışlar
Ellerinizi kenetleyin, kollarınızı
bağlayın, ayak ayak üstüne atın
ve geriye doğru yaslanarak
oturun.
Kollarınızı bağlamadan, ayak ayak
üstüne atmadan, elleriniz açık
olarak öne doğru eğilin.
Karşınızdaki insanın yüzüne
bakmayın, mümkünse gözlerinizi
kaçırın.
Karşınızdaki insanın yüzüne bakın,
mümkün olduğu kadar çok göz
teması kurun.
Karşınızdaki insanı ses çıkarmadan
dinleyin veya karşınızdaki
söyleyeceğini tamamlamadan
sözünü kesin.
Karşınızdaki konuşurken "evet",
"demek öyle", "gerçekten mi?"
gibi etkin dinlediğinizi belirten
sözler söyleyin.
İfadesiz bir şekilde durun
Gülün
İletişimi Engelleyen
Davranışlar
İletişimi Kolaylaştıran
Davranışlar
İlişkide olduğunuz insanın karşısına
oturun
İlişkide olduğunuz kişi ile 90
derecelik bir açı ile mümkün ise
de yanına oturun.
Konuştuğunuz kişinin adını
öğrenmek için çaba harcamayın
ve kullanmayın.
Konuştuğunuz kişinin adını
öğrenmeye gayret edin ve
unutmamak için ilişkinin
başlangıcında sık sık kullanın.
Hiç soru sormayın ya da kapalı uçlu
sorular sorun.
İlişkide olduğunuz kişiye açık uçlu
sorular sorun.
Karşınızdaki kişinin söylediklerinden
ne anladığınızı kontrol etmeyin.
Karşınızdaki kişinin söylediklerinden
ne anladığınızı tekrarlayın.
İletişimi Engelleyen
Davranışlar
İletişimi Kolaylaştıran
Davranışlar
Karşıdaki kişinin fikir ve görüşlerinde
boşluklar bulup, ortaya koyun.
Karşınızdaki kişinin fikir ve
görüşlerini geliştirecek
yaklaşımlarda bulunun.
Önce aynı fikirde olmadığınızı
söyleyin, sonra nedenini söyleyin.
Karşınızdaki kişi ile aynı fikirde
değilseniz önce sebebini belirtin,
sonra kendi görüşünüzü belirtin.
Ketum olun ve karşınızdakini
etkileyecek bile olsa onunla ilgili
bilgiyi kendinizde tutun.
Ne yaptığınızı ve ne yapmakta
olduğunuzu açık olarak ortaya
koyun.
Karşınızdaki kişiden uzak durun ve
ona hiçbir temasta bulunmayın.
Uygun düşen durumlarda temas
edin.
• Kişisel iletişim
Kişinin iç dünyasını ilgilendiren psikolojik bir olaydır.
Kendi kendini anlama ve çeşitli duyu organları
arasında gerekli ilişkileri kurabilmesiyle ilgilidir.
Düşünme eylemidir
• Toplumsal iletişim
Kişi,
grup ve
örgütsel yapılar
arasındaki iletişimi kapsar bir biriyle etkileşim
halindedir.
Kişilerarası iletişim için koşullar
• Kişiler arasında bir ilişkinin kurulmak
istenmesi,
• Bir amacın bulunması,
• Belirli kuralların bulunması,
• Rol ilişkilerinin varlığı ve
• Ortak bir dilin varlığıdır.
İletişim Ortamı
İletişim sürecini etkileyebilecek nitelikleri
olan ve iletişim durumu içinde bulunan
kişi, nesne ve olayların tümüne “iletişim
ortamı” adı verilir.
1. İletişimde bulunan kişilere bağlı özellikler
2. İletişimin içinde oluştuğu ortamın sosyal
özellikleri
3. İletişimin içinde oluştuğu ortamın fiziksel
özellikleri
İLETİŞİM SÜRECİNDEKİ
UNSURLAR
İletişimin kurulmasında birkaç unsur rol
oynar.Bunlar;kaynak(verici),kodlama,
mesaj,kanal(araç),alıcı ,alıcının eşik değeri,
alıcının şablonları, kod çözme ve
geribildirimdir.
Eşik
Mesaj
Verici
Kodlama
Mesaj Oluşturma
Mesaj
Kanal
Geribildirim
Değerler
Alıcı
Şablonlar
• 1- KAYNAK:
Kaynak (Verici) iletişimi başlatandır.Kaynak,mesajı
iletilmek üzere veren,iletiler zinciri üreten,bir insan
veya bir makine olabilir.
Kaynak, bir konuşmada konuşmacıyı,bir
tebliğde sunanı,eserde yazarı,şiirde şairi,kitle
iletişim sürecinde ise yayının veya mesajın
üretimine katkıda bulunan kişi veya gurubu kapsar.
İkna olayının olabilmesi için kaynağın bir takım
özellikleri taşıması
gerekmektedir.Bunlar;güvenirlilik,sosyo-demografik
özellikler,empati gibi özellikler sayılabilir.
• 2-KODLAMA:
Kaynak iletmek istediği bilgileri bir dizi sembole
çevirerek,sinyaller halinde kodlar.Kodlama
olamadan,bilgilerin bir insandan diğerine
nakledilmesi mümkün değildir.
Örnek: Duman ateşin göstergesidir.
Gazetenin kullanmış olduğu kod
yazı,radyonun ki ses,televizyondaki ise ses ve
görüntüdür.
• 3-MESAJ:
– Mesaj;”Konuşmacı ile dinleyici veya kaynak ile hedef
arasındaki ilişkiyi sağlayan unsurdur (Gökçe,1993,52).
– Harf,rakam,renk,ses,ses tonu,yüz ifadesi,(jest ve mimik)
her türlü görsel ve işitsel işaretler,her türlü sözlü ve yazılı
ifadeler kaynağın alıcıya ulaştırmak istediği duygu,düşünce
ve davranışların kodlanmış halidir.
– Bir mesajın istenilen amaca ulaşabilmesi ya da hedef kitle
tarafından verilmek istenilen şekilde anlaşılabilmesi için şu
özellikleri taşıması gerekir(Rigel,1995,142).
1. Mesaj,hedef kitlenin dikkatini ekecek şekilde
2.
3.
4.
kurgulanmalı ve sunulup dağıtılmalıdır.
Mesaj;anlamı bozmadan aktarabilecek
şekilde hem kaynağı,hem hedef kitlenin
ortaklaşa sahip oldukları yaşam
deneyimlerini ifade eden işaretlerle
verilmelidir.
Mesaj,hedefte ihtiyaç uyandırmalı ve bu
ihtiyaçların karşılanıp giderilmesi için bir
şeyler önermeli ve yol gösterici olmalıdır.
İhtiyaçların giderilmesinde ileti ile önerilen
yol bireyin içinde bulunduğu grup normuna
uygun düşmelidir.
• 4-KANAL:
Kanal kaynakla alıcı arasındaki mesajın
aktarılmasını,geçmesini sağlayan yoldur.
Bu kavramın içine ışık ve ses dalgalarından
iletişim araçlarına kadar mesajı aktaran tüm
yollar girer ( Köknel,1986,51). İletişimde
kanal,önemli işlevi olan unsurlardan
biridir.Kanal olmadan iletişimin olması mümkün
değildir.Yüz yüze iletişimde kişinin
bedeni,yüzü,giysileri ve sesi kanal olarak
nitelendirilirken,kitle iletişiminde ise
gazete,radyo ve televizyon birer kanaldır.
• 5-HEDEF (ALICI):
•
•
Vericinin mesajını algılayan kişi alıcıdır.
Alıcının işlevi vericinin karşıtıdır.
Alıcının gelen mesajı alabilmesi için,mesajı
almaya hazır olması gerekir.Alıcının örneğin;yüz
yüze iletişimde dinlemesi,telefonu veya faksı
açması,televizyon veya radyonun düğmesini
çevirerek mesajı almaya hazır olması gerekir.
Mesajın algılanmasında alıcının içinde bulunduğu
psikolojik durumun,vericiye ait ön
yargılarının,eşik değerlerinin ve şablonlarının da
rolü vardır.
6-GERİBİLDİRİM (FEEDBACK)
Geri besleme ya da yansıma olarak ta ifade
edilebilen feedback iletişim sürecinin son
aşamasıdır.Feedback,kaynağın
gönderildiği mesaja karşılık hedef kitlenin
verdiği cevap mesaj olarak
tanımlanabilir(Cüceloğlu,1995,78).
Geribildirimler birkaç şekilde olabilir.
• Karşıdakine bakış şekli
• Kişinin beden hareketleri
• Kişinin sözlü olarak söyledikleri
• Bütün bunların hepsinin beraber ortaya
konması
• Sessiz kalma
TEMEL İLETİŞİM VARSAYIMLARI
1. İletişim kurmamak (iletişimsizlik) olanaksızdır
Hiçbir şey yapmamanın da anlamı vardır. İletişim kurmak için
belirli bir davranış göstermek zorunluluğu yoktur.
İletişim kavramı ilişki kavramı ile karıştırılmamalıdır.
2. İletişim ilişki ve içerik düzeyleri vardır
Aynı içerik iletişim kuran kişilerin ilişkilerine göre farklı biçimde
ifade edilebilir.
Gelir misin? (Eşit ya da güçlüsünüz)
Gelir misiniz? (Eşit ama resmi ya da güçsüzsünüz)
Gelmeyi düşünür müsünüz? (Eşit değil, güçsüz ya da karar
özgürlüğüne saygılısınız)
TEMEL İLETİŞİM VARSAYIMLARI
3. Mesaj alışverişindeki dizisel yapının kendi başına
bir anlamı vardır.
İlişki türü mesajların oluşturduğu sıralamaya göre değişebilir.
Bir dizi karşılıklı davranışta neden ve sonucu ayırt etmek her
zaman mümkün değildir.(İşe geç gelme, derslere çalışmama)
4. Mesajlar dijital ve analojik olmak üzere iki tiptir.
Dijital iletişimde mesajlar sözlü veya yazılı olarak bildirilir.
Analojik iletişim sözel olmayan tüm iletişimi biçimlerini kapsar.
TEMEL İLETİŞİM VARSAYIMLARI
5. İletişim kuran kişiler ya eşit (simetrik) ya da eşit
olmayan (tamamlayıcı) ilişkiler içindedir.
Simetrik iletişimde taraflar eşit düzeydedir.
Tamamlayıcı iletişim eşitsizlik temelinde ortaya çıkar.
“SEN DİLİ”
Suçlayıcıdır.
.Kusur bulur, yargılayıcı, aşağılayıcı mesajlar taşır.
. İşbirliğinden uzaklaştırır.
. Savunucu ve düşmanca tavırlara neden olur.
. olumsuzlukları pekiştirir. (inandırır.)
. İnsanlar kendilerini kızgın, incinmiş ve değersiz görür
. Değişmeye direnç olur.
. Kişi önemsenmediğini düşünür.
. Kızgınlığı kışkırtır.
- Öç almaya hakkım var düşüncesini doğurur.
.
“BEN DİLİ”
. Hissedilenleri ifade eder.
. İyi niyetle işbirliği çağrısıdır.
. Çözüm getirmez, durumu açıklar.
. Güven geliştirir.
. Suçlamaz, yargılamaz.
. Savunmaya itmez.
. Paylaşmaya çağrıdır.
. Karşıdaki kişide düşünme ve empati yaratır.
. Hisler ve kaygılar açıkça dile getirilir.
. Hislerin sorumluluğu yüklenilir.
. Durum, davranış ve olumsuz duygu belirtilir.
. "KİŞİLİGE SALDIRI YOKTUR
BEN MESAJLARI
• Kolumun
çekiştirilmesinden
hoşlanmıyorum
• Kapının açık kalması
beni rahatsızediyor.
• Konuşmaya başlayıp
sonunu Getiremeyince
Sinirleniyorum
• Bu akşam kendimi
yorgun hissediyorum,
oyunu bir başka
akşama erteleyelim.
SEN MESAJLARI
• Kes şunu, baş belas
• Niçin kapıyı hep açık
• Çok kabasın her zama
sözümü kesiyorsun
• Her zaman aynı şey,
bıktım artık....
• Bu kadar kavgacı
olduğun
Sözünü bilen kişinin
Yüzünü ağ ede bir söz
Sözünü pişirip diyenin
İşini sağ ede bir söz.
Söz ola kese savaşı
Söz ola kestire başı
Söz ola oğulu aşı
Bal ile yağ ede bir söz
Yunus Emre
SÖZLÜ İLETİŞİM
Sözlü iletişim düşüncelerin sesli olarak ifade
edilmesi anlamına gelmektedir.
SÖZLÜ İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ
• İletilecek fikir veya bilginin tanımlanması,
• Beklenen sonucun tanımlanması,
• Düşüncelerin dinleyicinin anlayabileceği bir dile dökülmesi,
• Dinleyicinin tepkisinin gözlemlenmesi,
•Kişisel kaygı ve endişelerin bir yana bırakılması,
Karşımızdakilerin dikkatle dinlenmesi ve
Sözsüz iletişim faktörlerinin kullanılması gerekmektedir.
SÖZLÜ İLETİŞİMDE TEPKİ GRUPLARI
DEVAM ETTİRİCİ TEPKİLER
1. HIM HIM TEPKİSİ
2. İÇERİK TEPKİLERİ
(Söylenenin içeriğini özetler ve yansıtır. En son söyleneni; etkileşim
sırasındaki çeşitli ifadeleri ya da tüm iletişimi özetleme biçiminde olabilir.)
3. DUYGU TEPKİLERİ
(Karşımızdaki
kişinin henüz adını koymadığı bir duygusunu yansıtmaya
yardımcı olur. Bu nedenle bu tür tepkileri verebilmek zordur; çünkü ifade
edilmeyen duyguyu bulmak, onu tanımlamak zordur.)
Sanki bana ……… demek istiyormuşsun gibi geliyor
Belki de …. hissediyorsun
Sanki …. Hissediyorsun, çünkü …..
ÖNCE İÇERİĞİ ANLA, FARKINA VAR
SONRA DUYGUYU ORTAYA KOY
Bunun için DİKKATLİ DİNLE, NEYİ NASIL SÖYLEDİĞİNE ODAKLAN ve HİSSETTİKLERİNİ
ANLAMAYA ÇALIŞ
SÖZLÜ İLETİŞİMDE TEPKİ GRUPLARI
YOL AÇICI TEPKİLER
1. SORU SORMA
(Daha önce bilinmeyen, söz edilmeyen yeni bir bilgiyi elde etmek için kullanılır)
Kapalı sorular: Evet ya da hayır gibi bir iki sözcükle yanıtlanabilen sorulardır
Açık sorular: Dinlenilen kişiye tepkide bulunmak için geniş özgürlük sağlar.
Nasıl ve ne ile başlar.
Dolaysız ve dolaylı sorular: Doğrudan sorulan ya da sorulmayan sorulardır.
Seçenekli sorular: En az iki seçenekten birini seçmeye zorlayan sorulardır.
Niçin sorusu= Derinliğine anlama amacıyla sorulur, ancak yanıtlanması zordur.
2. TAVSİYE VEYA ÖNERİ VERME
Seçenek davranışı (eylem ve düşünceleri) gösteren bir tepkidir. Sorun
çözmeye yardımcı olabilecek eylem planlarından oluşur.
3. ETKİLEME
Tutum ve davranışları dolaysız olarak değiştirmek için kullanılır. Düşünce ve
ifadeleri olumlu ya da olumsuz olarak pekiştirmeyi amaçlar. Cesaretlendirme
veya cesaretini kırma amacıyla kullanılır.
SÖZLÜ İLETİŞİMDE TEPKİ GRUPLARI
KENDİNDEN REFERANS VERME
1. KENDİNİ KATMA
Kişinin karşısındakinin davranış, tutum ve kelimeleri gibi ifade ettiği bazı uyarıcılara
verdiği kişisel tepkisidir.
Kişinin kendi duyguları ile ilgilidir. Böyle yaptığında kendimi dışlanmış hissediyorum.
2. KENDİNİ AÇIĞA VURMA
Kişinin kendisi ile ilgili gerçek bilgileri sunduğu tepkilerdir.
!!! DİKKAT !!!
Kendinden referans verirken kendi kişisel gereksinimlerimizi mi karşılıyoruz
Karşımızdakinin tepkilerinin neler olabileceğini biliyor muyuz
Bu tepkiler ilişkimizi nasıl etkileyecek
Dilde Peşin Hükümler
•
•
–
EĞER
Seçenekler bulunduğuna işaret eder, bu nedenle
bir insan seçenek sunarken kullanılmalı
•
•
–
Eğer saat 14:00 için toplantı ayarlayabilirsem!
Olası sonuç: Toplantı yok, ayarlayamadım
DENEMEK
Kullanımı başarısızlığın bulunduğuna işaret eder,
bu nedenle başarısız bir insanın başarı şansını
artırmak için kullanılmalı
•
•
Dene ve cumaya kadar bitir
Olası sonuç: Denedim ama zamanında bitiremedim
Dilde Peşin Hükümler
•
–
AMA
Sözcüğün etkisi bir önceki cümleyi olumsuz kılar,
bu nedenle doğru kullanılmazsa karşınızdaki
kişide direnç oluşturur
•
•
•
–
Sizi anlıyorum ama
Olası sonuç: Benim görüşümü önemsemediler
HİÇ BİRŞEY / HERKES / HİÇ KİMSE /HER
ZAMAN
Olumsuz kullanımı tüm olumlu anlamları ortadan
kaldırır, bu da aynı şekilde direnç oluşturur
•
•
•
Hiçbir şey çalışmıyor!
Hiç kimse beni anlamıyor!
Herkes lafa dalmış!
Alternatifleri
• Eğer - Zaman
–
Toplantıyı ayarladığınız zaman
• Denemek - Yapmak
–
Cumaya kadar yapın lütfen
• Ama – Ve
–
Sizi anlıyorum ve görüşlerinizi düşündük
• Hiçbirşey- Bazı şeyler / Herkes –
Bazı kişiler/ Herzaman - Bazen
• YAPMAAAAAAAAAAA
• HUZUR VER
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ
•Sözsüz iletişim, iletişimin harekete geçiricisidir,
Sözsüz iletişim etkilidir,
Sözsüz iletişim duyguları daha etkin olarak dile getirmeye olanak
sağlar,
Sözsüz iletişim belirsizdir,
Sözsüz iletişim sözel içeriği daha iyi yansıtır,
Sözsüz iletişim daha güvenilirdir,
 Sözsüz iletişim ilişkileri tanımlar ve belirler.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
GÖZ İLİŞKİSİ
Etkili göz ilişkisi: Karşıdaki kişiyi dinlerken ve onunla konuşurken
doğrudan bakmak şeklindedir. Göz ilişkisi spontan, rahat ancak
ciddidir. Karşıdaki kişiye odaklanılmıştır.
Etkili olmayan göz ilişkisi: Karşımızdaki kişiye bakmamak, göz
ilişkisini çok sık koparmak, boş boş bakmak, çok derin bakmak
veya aşağı-yukarı bakmak şeklindedir.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
BEDEN DURUŞU
Etkili beden duruşu: Beden hafifçe öne eğiktir, karşımızdakine dönük
durumdadır, rahat ancak açıktır, eller hafifçe birleşmiş olarak
kucaktadır, önemli noktaları vurgulamak üzere arada sırada akıcı el ve
kol hareketleri vardır, ayaklar paraleldir veya rahat bir şekilde
birleşiktir.
Etkili olmayan beden duruşu: Beden öne doğru çok fazla eğiktir veya
arkaya doğru yaslanıktır, beden karşımızdaki kişiye doğru yan
durumdadır, beden katı, gergin ve serttir, el ve kol hareketleri pek
yoktur, kollar önde kapanmıştır.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
BAŞ VE YÜZ HAREKETLERİ
Etkili baş ve yüz hareketleri: Yeri geldikçe baş hareketi ile onaylar
şekildedir, uygun bir gülümseme vardır ve karşımızdakinin duyguları
ile uyuşan ifadeleri vardır.
Etkili olmayan baş ve yüz hareketleri: Sürekli veya çok az olarak
baş ile onay yer alır, baş öne eğiktir, sürekli veya çok az gülümseme
vardır, soğuk ve mesafeli bir ifade bulunur, yüz hareketleri çok
katıdır ve abartılı duygusal yüz ifadeleri ile tepkide bulunulur.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
SÖZEL KALİTE
Etkili sözel kalite: Hoş ve ilgili bir tonla, sesin tonunun uygun ve
konuşma hızının orta olmasıyla, basit ancak yeterli bir dille doğal bir
konuşma stilini kullanma ve akıcı bir konuşmayla belirgindir.
Etkili olmayan sözel kalite: Monoton veya çok heyecanlı bir ses
tonuyla, sesin çok yumuşak veya sert olmasıyla, konuşma hızının
çok hızlı, çok yavaş veya kesik kesik olmasıyla, argo dilin aşırı
kullanımıyla, aşırı formal bir konuşmayla veya teknik kelimelerin
kullanılmasıyla, tamam mı, eeee, aaaa, gibi duraklamalarla
belirgindir.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
KİŞİSEL ALIŞKANLIKLAR
Kişinin saçı, sakalı veya bıyığı ile oynaması, kalem gibi bir
şeyle oynaması, sigara veya çay/kahve içmesi, ayakları
veya elleriyle seri hareketler yapması, karşımızdaki kişinin
dikkatini dağıtıcı ve rahatsız edici olacağından bunlar etkili
olmayan sözsüz davranışlardır.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
SÖZSÜZ İLETİŞİM VE İLETİŞİM ORTAMI
İletişimde bulunan kişilere bağlı özellikler: Yaş, cinsiyet, eğitim durumu,
medeni durum vb. özellikler iletişimin niteliğini belirler.
İletişimin gerçekleştiği ortamın sosyal özellikleri: Resmi bir ortamda bulunup
bulunmama durumuna göre iletişim kalıpları değişir. Ortama ilişkin sosyal
kurallar, normlar, değerler ve beklentiler iletişimin niteliği üzerinde etkilidir.
İletişimin gerçekleştiği ortamın sosyal özellikleri: Büyüklüğü, biçimi, rengi,
aydınlatma derecesi, ısısı, sessiz ya da tenha oluşu iletişimin niteliğini büyük
ölçüde belirler.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
KİŞİLER ARASI MESAFE
Mesafenin bir dili vardır, iletişimin niteliğini, kişiler arasındaki konum
farklılıklarını, eşitliği ya da eşitsizliğini görmeye yardımcı olur.
1. Mahrem (içli-dışlı) mesafe: bedenden başlayarak 35 cmlik
mesafeyi kapsar.
2. Kişisel, samimi mesafe: bedenden başlayarak 40-80 cmlik
mesafeyi kapsar.
3. Sosyal (toplum kurallarına uygun) mesafe: 80-200cmlik mesafeyi
kapsar.
4. Genel topluma açık (kamusal) mesafe: Sosyal mesafenin
bitiminden itibaren başlar.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
JESTLER
Jestlerimiz ilişkinin dinamiği üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.
Jestlerimizle karşımızdaki kişiye kimi zaman bilinçli, kimi zaman
da bilinçsiz olarak mesajlar göndeririz. Meydan okuma, üstünlük
belirtme, gerginlik, çekingenlik, içe kapanıklık vb. gibi
durumlarımızı jestlerimiz aracılığıyla aktarırız.
BACAKLARIN KULLANIMI
Bacak bacak üstüne atılmasının, ayakların çarpı konumunda
tutulmasının, bacak kilitlemenin farklı anlamları vardır ve
iletişimin niteliğini belirlemede önemli bir etkisi bulunmaktadır.
TİPİK DİNLEME TÜRLERİ
Görünüşte dinleme
Seçerek dinleme
Saplantılı dinleme
Savunucu dinleme
Tuzak kurucu dinleme
Yüzeysel dinleme
DİNLEME VE ANLAMA
YETERSİZ DİNLEME VE SEBEPLERİ
•İşitme, doğal ve akustik enerjinin iç kulakta elektrokimyasal
enerjiye dönüştüğü bir süreçtir.
•Dinleme süreci ise, bilişsel bir süreçtir ve temelde denetimimiz
altındadır.
AKTİF DİNLEME
•Aktif dinlemede, dinleyen, konuşanın söylediklerini açarak geri
verir ve böylece konuşan, dinleyenin ne anladığını öğrenir.
•Bireyler iç dünyalarına kapanıp kendi anlamları içine gömülerek
bir monolog geliştirme yerine, karşılarındaki kişiyle bir diyalog
kurar, anlamlı bir ilişkiye girme olanağı bulmuş olurlar.
İLETİŞİMİN NİTELİĞİNİ BELİRLEYEN ÖNEMLİ
YAPISAL DEĞİŞKENLER
Aile yapısı
Arkadaş çevresi
Çalışma ortamı
ETKİLİ İLETİŞİM BİLİNCİ
SORUN ÇÖZME
YETENEĞİ
İYİ İLİŞKİLER
TUTARLI VE DENGELİ
OLMA
UYUM İÇİNDE OLMA
İYİ İLETİŞİM
KURABİLME
GELİŞME VE
DEĞİŞME
BAŞKALARINI SEVME
VE SEVİLME
İÇİNDE OLMA
BAŞKALARININ
DÜŞÜNCELERİNE AÇIK
OLMA
DUYGULARI İFADE
ETME
AÇIK VE SAVUNUCU İLETİŞİM
OLUMLU KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
OLUMSUZ KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
YUMUŞAK BAŞLI
DİK BAŞLI
KONUŞKAN
SESSİZ
DİKKATLİ
DİKKATSİZ
TUTUMLU
SAVURGAN
DIŞA DÖNÜK
İÇE DÖNÜK
TEDBİRLİ
TEDBİRSİZ
DÜZENLİ
DÜZENSİZ
SAKİN
ÇABUK KIZAN
GİRİŞKEN
ÇEKİNGEN
SORUMLU
SORUMSUZ
AÇIK VE SAVUNUCU İLETİŞİM TUTUMLARI
SAVUNUCU İLETİŞİM TUTUMLARI
AÇIK İLETİŞİMTUTUMLARI
YARGILAYICI TUTUM
TANITICI TUTUM
DENETLEMEYE YÖNELİK TUTUM
SORUNA YÖNELİK TUTUM
BELLİ BİR STRATEJİ İZLEYEN
PLANLI TUTUM
PLANSIZ, KENDİLİĞİNDEN
OLUŞAN TUTUM
ALDIRMAZ, UMURSAMAZ TUTUM
ALDIRAN, UMURSAYAN TUTUM
ÜSTÜNLÜK BELİRTEN TUTUM
EŞİTLİK BELİRTEN TUTUM
KESİN TUTUM
DENEMECİ TUTUM
İLETİŞİM SORUNLARI VE ÇATIŞMA
• Alıcının kendisi hakkındaki imajı,
• Alıcının kaynak hakkındaki imajı,
• Sosyo-kültürel farklılıklar,
• Dil engelleri,
• Sembollerin yanlış anlaşılmasıdır.
İnsanları anlama becerisi;
insanın sahip olabileceği
en büyük değerdir.
Algılama
İletişim, algılama ve algılatmakla kurulur.
Biz bir şeyi algılarız ve algılarımız doğrultusunda
da karşı tarafa algılatırız.
Karşımızdaki kişi de bizim ona algılatmak
istediğimizi, kendi algı sınırları içinde algılayıp
yorumlar.
Ne kadar doğru algılarsak, o kadar doğru
algılatabiliriz.
Algımızı ne kadar açarsak, algılayabilme
yeteneğimiz de o kadar artar.
Haritalarımız
 Belirli bir dürtüye belirli bir tepki verecek şekilde
koşullandırılıyoruz.
 Genetik determinizm: doğanızı temelde atalarınıza
borçlu olduğunu söyler
 Psişik determinizm: aslında herşeye annenizin ve
babanızın sebep olduğunu söyler, yetişme tarzı,
karakter yapısı
 Çevresel determinizm: temelde herşeye patronun veya
eşinizin, veya ekonomik durumun veya siyasi durumun
neden olduğunu söyler. Yani durumunuzdan,
çevrenizdeki biri veya bir şey sorumlu
 Determinizmle ilgili bu haritalar araziyi nereye kadar
tanımlıyor?
...
Paradigma
Paradigma; dünya görüşü, algılamak, anlamak,
yorumlamak
Haritanın arazi olmadığını biliriz. Paradigma da
bir kuram, bir açıklama veya bir şeyin modelidir
Elinizde harita varsa;
 Davranışlar üzerinde çalışabilirsiniz; daha çok çaba
gösterir, iki kat hızlanırsınız. Haritanız yanlışsa, yanlış
yere iki kat hızlı gidersiniz!
 Tutum üzerinde çalışabilirsiniz; olumlu olabilirsiniz,
yanlış yere gitseniz bile aldırış etmeyip orda da mutlu
olabilirsiniz!
 Yine de yolunuzu kaybetmiş vaziyettesiniz!
 Harita doğruysa çaba ve tutumunuz önem kazanır
Paradigma
 Hepimizin kafasında birçok haritalar vardır
 Şeyleri olduğu gibi gösteren..
 Şeyleri olması gerektiği gibi gösteren..
 Başımıza gelenleri bu zihinsel haritalara göre
yorumlarız, doğru olup olmadıklarını ender olarak
kendimize sorarız!
“ Biz dünyayı olduğu gibi değil, olduğumuz gibi
görürüz”
Biz haritalarımızın ne kadar çok farkına varırsak, o
kadar çok sorumluluklarını alır, bakış açımızı
değiştirebilir, büyük resmi görebiliriz.
İletişim aynı zamanda;
-- Ne söyleyeceğimizi ve
-- Bunu ne zaman söylemenin daha uygun olacağına
bilmek,
-- Nerede söylemenin doğru olduğuna karar vermek,
-- En iyi nasıl söyleneceğini düşünmek,
-- Olayları basitçe anlatabilmek,
-- Akıcı bir dille ve karşımızdaki kişiyle göz kontağı
kurarak konuşabilmek,
-- Dikkati yoğunlaştırmak ve verdiğimiz mesajların alınıp
alınmadığını fark edebilmektir.
ETKİN İLETİŞİMİN ÖNÜNDEKİ
ENGELLER
•
•
•
•
•
•
•
Korkularımız
Önyargılarımız
Duyarsızlığımız
İsim takma merakımız (etiketleme)
Kendimize güvensizliğimiz.
Alınganlığımız
Sürekli kendimizi öne çıkarma merakımız
(Ben-merkezciliğimiz)
Korkularımız
• - Yeni durum ve insanlardan
• - Yanlış şeyler söylemekten
• - Alaya alınmaktan
• - Başkalarının gözünde aptal
görünmekten
• - Eleştirilmekten
KARŞIMIZDAKİNİ DİNLEME
BECERİSİ
“Herkes konuşmak istiyor, bazıları
düşünmekte istiyor ama hiçkimse
dinlemek istemiyor.”
KİŞİ, SÖYLENEN ŞEYİN İLGİNÇ, ÖNEMLİ VE
YARARLI OLDUĞUNU DÜŞÜNDÜĞÜ ZAMAN
DİNLER
NASYONEL & PANASONIC’IN
SAHİBİ MATSU SITA’NIN
FİRMASINDA ÇALIŞAN
• 1975 yılında
• 63 000 kişiye = 663 475
• 1991 yılında
• 95 000 kişiye = 4 000 000
Fikir üretiştir.
• Toyota her işcisinden;
• yılda 300 öneri ve fikir almaktadır.
ETKİLİ VE DOĞRU
DİNLEMENİN KURALLARI
• Yapmakta olduğunuz işi bir tarafa bırakın.
Biri bir şey anlatırken başka bir şeyle
meşgul olmayın, başka şeyler
düşünmemeye çalışın.
• Diğer düşüncelerinizi geri plana itin;
dikkatinizi konuşmacının ne söylediğine
verin. Konuya, olaya konsantre olun
• Konuşmacının gözlerine bakın.
• Konuşan kişiye doğru biraz eğilin
• Konuya ilişkin değerlendirme yapmadan
önce, mesajın tamamlandığından emin
olun. Hemen sonuca varmayın ve onu
peşinen yargılamayın.
• Kendini beğenmiş biri güzel şeyler
anlatamaz mı?
•Başınızı sallayarak veya anlattıklarını kendi
kelimelerinizle tekrar ederek konuşanı
cesaretlendirin.
•Anlatılanları kendi kelimelerinizle
tekrarlamanız dikkatinizi söylenenlere
vermenizi sağlar. Aynı zaman da “Ben seni
dinliyorum, sana değer veriyorum ve seni
anlamaya çalışıyorum” mesajı verir.
•Sorular sorarak konuya açıklık kazandırın.
“Çok mu üzüldün?”
“Her zaman mı böyle yapar?
•Dinlerken kulaklarınız kadar gözlerinizi de
kullanın Yüz ifadeleri
• Çok kızdığınız ya da şaşkınlığa uğradığınız
durumlarda bile önce gerçekte ne söylendiğini
anlamaya çalışın. Kendinizi konuşanın yerine
koyup, empati gösterin.
• Dinlerken kendinize şunu sorun; “Onun
yerinde ben olsaydım ne düşünürdüm ne
yardım?”
• Anlamadığınızda yorum yapmayın, gerekirse
doğrudan sorun
ÖZETLE:
Göz iletişimi sağlayarak, sorular sorarak,
başınızı sallayarak, konuşmacının
söylediklerini özetleyerek, (konuşulanlara
dayanarak) bir şeyler ekleyerek,
dinlemenizi engelleyecek telefonlara ve
diğer engellere izin vermeyerek
konuşmacıyı “gerçekten dinlediğinizi”
onu ve söylediklerini önemsediğinizi belli
edin.
Boyumuzla (Yüksekliğin gücü)
- Yüzümüzle
- Sesimizle
- Bedenimizle
- Oluşturduğumuz ortamlarla
sürekli mesaj veriyoruz
“NE SÖYLEDİĞİNİZ DEĞİL,
NASIL SÖYLEDİĞİNİZ ÖNEMLİDİR.”
J. TSCHOHL
SÖZ VE DAVRANIŞLARIMIZDA
MESAJLAR SAKLIDIR
1- KABUL
2- REDDETME
3- UMURSAMAMA
“Allah büyüklük taslayan her zorbanın kalbini
mühürler.”
(Mümin 35)
“İnsanları küçümseyip yüz çevirme, yer yüzünde
böbürlenerek yürüme. Allah kendini beğenip
övünen hiç bir kimseyi şüphesiz ki sevmez.”
(Lokman 18)
“Üç şey helak edicidir:
Kişinin kendini beğenmesidir.”
İNSAN KARŞISINDAKİNDEN
NELER BEKLER?
• İnsan ilişkilerinin temelinde karşılıklı
sevgi ve saygının yattığını
unutmayın.
• İnsanları oldukları gibi kabul edin,
değiştirmeye çalışmayın.
• Kendinize ve başkalarına seçim hakkı
tanıyın. Baskı ve zorlamalardan
kaçının.
• İnsanların övgü ve onay
beklediklerini unutmayın.
• Hatalı olduğunuzda özür dilemekten
çekinmeyin.
• İnsanlara yardım edin ve onlara size
yardım etme fırsatı verin.
• İyi bir dinleyici olun.
• Kırıcı ve kaba olmaktan kaçının.
Daima nazik olun.
• Kendinizi geliştirmeye açık olun.
• Kendinize özen gösterin.
DUYGUSAL BANKA HESABINA
ALTI YATIRIM
İki kişi arasındaki ilişki duygusal banka
hesabı olarak düşünülebilir:
1. Kişiyi anlama
2. Küçük şeylere dikkat etme
3. Verilen sözü tutma
4. Beklentileri açıklığa kavuşturma
5. Kişisel bütünlük gösterme
6. Hata yapınca özür dileme
BİR
ÖĞRENCİ MESAJI
• BENİ KABA DAVRANIŞLARIMDAN ÖTÜRÜ
SEVMİYOR SANIZ; GÖRGÜ KURALLARINI
ÖGRENEBİLİRİM.
• PİS OLDUGUM İÇİN BENİMLE
İLGİLENMİYORSANIZ; TEMİZLENEBİLİRİM.
• BİLGİSİZLİĞİMDEN ÖTÜRÜ BENİ
SUÇLUYORSANIZ; KENDİMİ YETİŞTİREBİLİRİM.
• FAKAT BENİ YETENEKLERİMDEN DOLAYI
KÜÇÜMSÜYORSANIZ DEĞİŞMESİ GEREKEN
SİZSİNİZ!..
YÖNETİCİLERİN İYİ BİR İLETİŞİM ORTAMI
GELİŞTİRMELERİ İÇİN ŞU ÖZELLİKLERİ
TAŞIMASI GEREKİR.
• Kendisini iyi tanımalı
• İletişimin anlam ve işlevini iyi bilmelidir,
• İletişimin yönetimde her düzeydeki çalışanları
•
•
•
kapsaması gerektiğini ve onlar için iletişimin
temel bir ihtiyaç olduğunu bilmelidir.
Çalışanlar arasında bireysel farklılıkları
değerlendirebilmelidir.
Duygusallıktan kaçınmalı,objektif olmalıdır.
Anlatılanı dinlerken görselleştirme,canlandırma
yapılamalıdır.
• Konuşurken ses tonunu iyi
ayarlayabilmelidir.
• Aceleci olmamalıdır.
• Hoşgörülü olmalıdır.
• Göz temasını gerçekleştirmelidir.
• Söz kesmemelidir.
• Söylenenleri çarpıtmamalıdır.
• Yönetici kendini ve düşüncelerini kabul
ettirebildiği sürece liderdir ve iletişim yöneticinin
ortak bir amaç için faaliyetleri ortak bir amaç için
koordine etmesi ve üyelerin isteyerek amaca
yönelik çalışmaları için motive edilmeleri,iletişim
becerilerinin kullanımına bağlıdır.Ayrıca
yöneticiler,etkin iletişim becerilerinin
gelişme,yükselme ve ödüllendirmelerinin de
önemli olduğunu bilirler.
Zaman Kullanımı – Etkin Karar
Alabilme - Gelişim
 Sıkıcı işleri önce yapın!
 Haftalık plan yaparak, günü de ona göre bloklara ayırın
 Operasyonel ve Yönetimsel işleri birbirinden ayırın
 Randevu verin ve ona uyun
 Toplantıların zamanında, ajandasına uygun
yapılmasını sağlayın
 Ekibinizin de bunlara uymasını sağlayın
 Aklınızı ve zamanınızı çelenlere kısaca “HAYIR” deyin
Yukarıdaki adımlar kişisel gelişimin bir
parçasıdır
ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ ve VELİ
İLİŞKİLERİ
• İlköğretim kurumlarında,öğretmenle öğrenci
arasında,öğrencinin bedensel ve zihinsel
becerilerinin gelişmesini destekleyici bir ilişki
kurulur.Bu ilişki öğrenciye rehber olur ve örnek
teşkil eder.Şefkat ve dürüstlüğün ağır bastığı
mesajlar güvenli davranışla verilmeye çalışılmalıdır.
• Öğretmenlerin velilerle olan ilişkilerinde,
öğrencinin önce olumlu yanlarını söyleyerek söze
başlaması ,velinin öğretmene saygısı ve onu
dinlemeye yönelik eğilimini yönlendirir.Eleştirilerle
başlamak ,velinin çocuğundan dolayı yara alan
benliğini savunmaya geçirir veya kendisini bu
duruma düşüren çocuğuna öfkeyle dolmasına
neden olur.
• SORULAR VE CEVAPLAR
• PK 21 BAKANLIKLAR / ANKARA
• [email protected]
• Tel: 0535-250 88 36