Slayt 1
advertisement
Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Doç. Dr. Gülten HERGÜNER ÖĞRETİM KAVRAMININ TANIMI Öğretim, bir yada bir dizi amaca ulaşmak için yapılır. Amaçlar; öğrenciye kazandırılacak davranışları, bunların nasıl kazandırılacağını ve değerlendirme ölçütlerini ortaya koyar. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Eğitim ile öğretim sözcükleri sürekli birbirinin yerine kullanılmakta ve anlamları da birbirine karıştırılmaktadır. Bireyin tüm yaşantısı boyunca süren eğitimin, planlı, programlı ve amaçlı olarak okullarda veya kurumlarında gerçekleşen kısmı öğretimi oluşturur. eğitim Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Eğitim zaman ve mekân bakımından kapsamlı, sürekli ve çok boyutludur. Öğretimde zaman ve mekân kadar öğretmenin velinin ve öğrencinin beklentileri de etkilidir. Eğitimde bilgi dâhil her çeşit tecrübe üzerinde durulur. Bu tecrübeler eğitsel olabileceği gibi eğitsel olmaya bilir de. Öğretim ise amaçlı, planlı, programlı ve desteklidir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretimin bazı tanımlarını vermek gerekirse; Öğretim; belli bir amaca göre gereken şeyleri öğretme işidir. Öğretim; eğitim sürecinin, planlı, programlı ve amaçlı şekilde öğreten gerçekleşen kısmına denir. öğrenen ilişkisiyle Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretim; öğrenmeyi kolaylaştıracak etkinlikleri düzenleme, araç gereçleri düzenleme, araç gereçleri sağlama ve rehberlik etme eylemidir. Öğretim, öğrenmenin gerçekleşmesi ve bireyde istenen davranışların gelişmesi için uygulanan süreçlerin tümüdür. Öğretim, öğrenmenin gerçekleşmesi istenilen davranışların gelişmesi süreçlerin tümüdür. için ve bireyde uygulanan Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretim; Pedagojik formasyonu olan kimselerin ( öğretmenlerin) bilgi ve maharet kazandırmak veya bilgi maharet kazanmalarına yardım etmek suretiyle, öğrenim müesseselerinde bulunan öğrencilerin fiziki, ruhsal ve zihni gelişmelerini ve hayat şartlarına kolayca intikal etmelerini sağlamak için yaptıkları etkinliklerdir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretim; eğitim kurumlarında, öğretmenler tarafından, öğrencilere bilgi ve beceri kazandırmak, fiziksel ve zihinsel gelişmeler sağlayarak, öğrencilerin toplumsal yaşantıya uyumlarına yönelik etkinliktir. (L.Küçükahmet,2006) yapılan her çeşit Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Beden Eğitimi Ve Sporda Öğretim Programın hedefleri: Atatürk’ün ve düşünürlerin beden eğitimi ve spor konusunda söylediği sözlerin açıklanması, sistemlerini geliştirme, sinir-kas-koordinasyonu duruş alışkanlığı edinme, spor ile ilgili organ ve sağlama, temel iyi bilgi ve alışkanlıkları kazanma, ritim ve müzik eşliğinde hareket yapma, ulusal etkinliklere katılmaya istekli olma, beden eğitimi ve sporun sağlık ve serbest zamanların değerlendirilmesinde katkısını bilme ve uygulama, ilk yardım bilgisi kazanma, doğayı sevme ve açık alanda yararlanma, işbirliği ve liderlik yapma, görev ve sorumluluk alma, kendine güven duyma, çabuk karar verme, dostça oynama, kazanma ve kaybetmeyi kabullenme şeklinde özetlenebilir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretimin Öğeleri Öğretim; öğrenci, öğretmen, amaç, konu, yöntem (metod) ve çevre öğelerinin bulunduğu bir ortamda karşılıklı etkileşimleriyle oluşmaktadır. İyi bir öğretim, bu öğelerin birbirleriyle işbirliğine bağlıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER ÖĞRETİM ÖĞELERİ Öğrenci Öğretmen Amaç Konu Yöntem Çevre a) Maddi Çevre b) Manevi Çevre Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğrenci: Öğretimin en önemli öğesi olan öğrenci, eğitim ihtiyacı olan ve bu ihtiyacı karşılamak için eğitim kurumlarına devam eden kişidir. Öğretimde her şey öğrenciye Öğretimde yönelik öğrencilerin ve ona uygun yetenekleri, olmalıdır. ilgileri ve ihtiyaçları dikkate alınmalıdır. Öğretimin diğer öğeleri öğrencilere göre düzenlenerek, öğrencilerin öğretimin merkezinde yer almaları sağlanmalıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmen, gerekli öğrenme ortamını hazırlamakta, öğrenciyi öğrenme yollarına yöneltmekte, onun aktif olarak öğrenmesine öğretim öğrenme yöntem rehberlik ve yaşantıları etmektedir. tekniklerinden düzenleyen, Çeşitli yararlanarak öğrencilerin bu yaşantıların içine atılmalarına rehberlik eden ve istenilen davranışların ne ölçüde değerlendiren bir öğretim öğesidir. kazanıldığını Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğreten bazı bilgi ve becerilere sahip olan taraf durumundadır ve öğrenene de bazı öğrenmeleri gerçekleştirmede Öğreten; yardımcı gösterme, olmaya açıklama çalışmaktadır. yapma, güdüleme, yanlışları düzeltme, öğrenenin çabalarını yönlendirme, başarılarını övme vb. etkinliklerle öğrenene yardımcı olmaya çalışır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Amaç Öğretimde her etkinliğin mutlaka bir amacı vardır. Öğretimin amacı; öğrencilerde geliştirilmesi istenen davranışları meydana getirmek ve istenmeyen davranışları azaltmaktır. Öğretimin amacının gerçekleşmesi ise; öğrencinin önce yapamadığını yapabilir duruma gelmesidir. Amaçların, öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine uygun olması gerekir. Amaç; hem öğrenen, hem de öğreten tarafından açıkça bilinmelidir. Bu durumda; amacı gerçekleştirecek konu, yöntem ve çevre daha iyi düzenlenerek öğretmen ve öğrencinin sonuca varmaları kolaylaşır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretim, eğitimin amaçlarının gerçekleşmesini sağlayan bir araçtır. Eğitimin amaçlarının gerçekleşmesi etkili bir öğretimle mümkündür. Bu nedenle eğitimin amaçları aynı zamanda öğretimin amaçları olmaktadır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Konu Öğretimin amaçlarından biri olan konu, öğretimin amaçlarına ulaşmak için yapılacak etkinlikleridir. Öğretimde konunun en önemli görevi, öğrenciye amaçlara uygun davranışların kazandırılmasını sağlamaktır. Konunun öğrencilerin ihtiyaçlarına, olgunluk ve hazırlık durumuna uygun olması gerekir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Yöntem (Metod) Bir amaca varmak için takip edilen, doğruluğu ve başarısı denenmiş en kısa ve en emin yola, hareket ve iş tutma tarzına yöntem denilir. Öğretimde yöntem, kısa zamanda daha çok amacın gerçekleştirilmesini sağlar. Öğretimde amaçların gerçekleştirilmesi ise; öğrencilerin, amacın, konunun, eldeki araç ve gereçlerle öğretmenin özelliklerine uygun bir metodun bulunmasına ve uygulanmasına bağlıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Çevre Öğretimde çevre; öğrencilerin öğrenme sırasında fiziksel, zihinsel ve toplumsal yönden etkileşimde bulunduğu alan ve şartların tümüdür. Öğretim belirli ve uygun şartlara sahip olan bir çevrede gerçekleşir. Bu çevreyi maddi ve manevi çevre şeklinde ayırabiliriz. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Maddi Çevre Sınıfın ısıtılması, aydınlatılması, öğrenci sayısı, konu ile ilgili araç ve gereçlerin sağlanması ne ölçüde yeterliyse, öğretimde o ölçüde başarılı olacaktır. Yetersiz olan çevrenin öğretimdeki olumsuz etkilerini ne çok yetenekli öğretmenle ne de çok iyi metotlarla ortadan kaldırmak mümkün değildir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Manevi Çevre Öğretim sırasındaki psikolojik ortamla ilgilidir. Öğretmenin öğrencileriyle hoşgörü, sevgi, saygı ve karşılıklı güvene dayanan duygusal bir bağ kurması, onlara karşı adil, kibar, sabırlı ve sempatik davranması manevi çevreyi olumlu kılar. Bu durumda öğretim daha başarılı olur. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Sonuç olarak; Öğretimin başarıyla gerçekleşmesi için, öğretmenin diğer öğelerinin her birinin öncelikle öğrenciye uygun olması önemli olmakla birlikte, bütün öğeler arasında bir uyum ve denge olması da gerekir. Öğretim etkinlikleri düzenlenirken bu öğelerin (tek tek) birbirleriyle ilişkileri incelenerek bir uyum ve denge sağlanmalıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER ÖĞRETMENDE BULUNMASI GEREKEN NİTELİKLER Öğretmenlerin sahip olması gereken nitelikleri; program açısından, yeterlilik açısından, kişilik özellikleri, açısından olmak üzere üç ana başlıkta inceleyebiliriz. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Program Açısından Günümüzde öğretmen olabilmenin temel şartı; standart bir örgün eğitimden geçmektedir. Bu öğretim esnasında öğretmen adaylarına genel kültür, alan bilgisi ve meslek formasyonu verilmektedir. Genel Kültür Alan Bilgisi Meslek Formasyonu dersleri Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Genel kültür dersleri; Öğretmen adaylarının ilgi ve yeteneklerine göre, öğretmek istedikleri verilmektedir. Sağlam konuları bir alan öğrenmeleri bilgisi için öğretmen olabilmek için gerekli fakat yeterli değildir. Çünkü, iyi bir öğretmen olabilmek için alan bilgisinin mesleki formasyonla desteklenmesi gerekmektedir. Sporda çok başarılı olan bir kişinin, beden eğitimi öğretmeni olarak çok iyi anlatabileceği anlamına gelmez. Çünkü bir beceriyi kazanmış olmakla, öğretebilecek seviyede olmak birbirinden farklı durumlardır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmenlik yapacak olan kişilerin bir takım ortak tecrübelere sahip olması gerekmektedir. Çünkü öğrenilen konular farklı olmakla birlikte öğretim metotları ve öğrenme kuralları ortaktır. İşte; mesleki formasyon dersleri vasıtasıyla, öğretmen adayları için geçerli ve gerekli olan ortak bir yaşantı birikimi oluşturulmaktadır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Yeterlilik Açısından Johnson, etkili bir öğretmen olmak için iki tür etkinliğe ihtiyaç olduğunu belirtmektedir. Bunlardan birincisi teknik, ikincisi sosyal yeterliliklerdir. Teknik Yeterlilikler + Sosyal Yeterlilikler = Etkili Öğretmenlik Şimdi ise Johnson tarafından belirlenen yeterlilik alanlarına göz atalım. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Teknik Yeterlilikler a) Öğrenme Hedeflerinin Düzenlenmesi b) Öğrencilerin Gelişim Düzeylerinin Gözden Geçirilmesi c) Çalışma Düzeninin Belirlenmesi d) Öğrencilerin Motive Edilmesi(Güdülenmesi) e) Olumlu Öğrenme İklimi Oluşturma f) Kavramsal Zıtlık Meydana Getirme g) Öğrencilerin Gösterdikleri İlerlemeyi Değerlendirme Doç. Dr. Gülten HERGÜNER TEKNİK YETERLİLİKLER a) Öğrenme Hedeflerinin Düzenlenmesi: Bir öğretim ünitesini başarıyla öğretmek için ulaşılmak istenen sonuçların bilinmesi şarttır. Bunun içinde önceden belirli öğretim hedeflerinin düzenlenmesi gerekmektedir. Öğrenme hedefleri düzenlemek; bir öğretmene, öğretimi planlamada, öğretimde nelere öncelik verileceğini anlamada, öğrencileri güdülemede ve onların gelişimlerini değerlendirmede yardımcı olur. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER b) Öğrencilerin Gelişim Düzeylerinin Gözden Geçirilmesi: Öğretimin planlanmasında, öğrencilerin daha önceki öğrenimleri boyunca gösterdikleri sosyal ve zihinsel gelişim büyük önem taşımaktadır. Çünkü öğrencilerin dil ve zekâ gelişimi, onların öğrenecekleri konuların muhtevasını ve karmaşıklık derecesini doğrudan etkilemektedir. Aynı şekilde, öğrencilerin kültürel ve sosyo-ekonomik özellikleri de öğretimin nasıl organize edileceğini etkilemektedir. Bu nedenle, her öğretmenin öğrencilerin gelişim düzeyleri konusunda yeterli bilgilere sahip olması mecburiyet söz konusudur. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER c) Çalışma Düzeninin Belirlenmesi: Öğrencilerin çalışma şekli bakımından üç türlü yapı vardır: Bunlar; işbirliği, rekabet ve bireysel çalışmadır. İşbirliği durumunda öğrenciler üç beş kişilik küçük gruplar halinde yerleşirler ve bu öğrencilere bir grup hedefi verilir. Rekabet ortamında ise, her öğrenci kendi kendine çalışır. Yapılan çalışmalar diğer öğrencilerin yaptığı çalışmalar ile karşılaştırılır ve değerlendirme buna göre yapılır. Öğrenciler bireysel olarak çalıştıklarında, başarı düzeyleri akranlarıyla karşılaştırılmaz. Her öğrenci kendisin önceki performansına bakılarak değerlendirilir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Sınıf içi çalışma düzeni, öğrencilerin birbirleriyle ve öğretmenleriyle olan ilişkilerini dolayısıyla zihinsel, duyuşsal sonuçlarını doğrudan etkilemektedir. Öğretmenlerin sınıfın durumuna bakarak, hangi tür çalışmanın daha verimli olacağını kestirmeleri ve buna karar vermeleri gerekmektedir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER d) Öğrencilerin Motive Edilmesi(Güdülenmesi): İyi bir öğretmen, öğrencisini hedefe ulaşması için gayrete getirir ve öğrencinin hedefini öğrenme hedefi üzerine yoğunlaştırır. Buda öğrenciyi motive etmeyi gerektirmektedir. Çok fazla ve çok az motivasyon öğrenmeyi güçleştirmektedir. Bu nedenle öğretmenler, orta seviyede motivasyon sağlamayı ve sürdürmeyi amaçlamalıdırlar. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER e) Olumlu Öğrenme İklimi Oluşturma: Öğrenme iklimi öğretmenlerine öğrencilerin ilişkin birbirlerine tutumlarını, ve duygusal tepkilerini ve algılarını içermektedir. Sınıfın fiziki düzeni, öğretmen ve öğrencilerin kişiler arası becerisi, öğretmenin öğrencilerin yetenekleri ve kişilik özellikleri ile ilgili izlenimleri, öğrenme iklimini etkileyen önemli etkenlerdir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER f) Kavramsal Zıtlık Meydana Getirme: Önemli bir öğretim yeterliliği de, öğrencilerin ilgi ve merakını uyandırmak ve onları zihinsel mücadeleye davet etmek için kavramsal çatışmalara yer vermektedir. Birbirleriyle uyuşmayan iki zıt bilgiyi karşılaştırmak, bir konunun önemini vurgulamak için oldukça iyi bir yoldur. Kavramsal zıtlık meydana getirmek motivasyonu ve merakı uyandırır, araştırma yapmayı ve problemlere farklı açıdan bakmayı sağlar. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER g) Öğrencilerin Gösterdikleri İlerlemeyi Değerlendirme: Öğrendiği bir konu da ne kadar hatalı yada hatasız olduğu hakkında netice bilgisi yahut geri bildirim (feedback) alan bir öğrenci eksiklerini göreceği için daha çabuk öğrenir. Bu sebeple her öğretmenin öğrencilerin öğrenme hedeflerine erişip erişmediğini anlamak için netice bilgisine yada geri bildirime başvurması gerekmektedir. Bu suretle öğretmenler öğrencilerin nerede hata yaptıklarını görebilir ve programda gerekli değişiklikleri yapabilirler. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Sosyal Yeterlilik Teknik beceriler, okuldaki diğer personelle birlikte uygulanmadığı takdirde yeterince etkili olmaz. Bundan dolayı öğretmenlerin teknik becerilerin yanı sıra, hatta ondan daha fazla sosyal becerilere sahip olması gerekir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Johnson, sosyal becerileri aşağıdaki şekilde özetlemektedir. a) Okulda ve sınıfta ortak hedeflerin belirlenmesi, b) Öğretim ve öğrenme süreçleriyle ilgili mesajların etkili bir şekilde verilmesi ve alınması, c) Gerekli hallerde uygun liderlik davranışlarının gösterilmesi, d) Öğrencilerin karşılaştığı gelişimsel problemler ve görüş ayrılıkları gibi konularda ortaya çıkan çatışmaların çözülmesi, e) Veliler, öğrenciler ve okul personeliyle açık ve dürüst ilişkiler kurulabilmesi. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Sosyal Nitelikler a) Toplumda örnek bir insan ve halka yardımcı olma, b) Diğer öğretmenlere olumlu ilişkiler kurma, c) Vatanını ve milletini sevme, d) Sade bir yaşantısı olma ve kötü alışkanlıklardan uzak durma Doç. Dr. Gülten HERGÜNER a) Toplumda Örnek Bir İnsan ve Halka Yardımcı Olma Öğretmenin görevi yalnızca okul binası içinde değil okul dışında da devam etmektedir. Özellikle küçük yerleşim birimlerinde halkın gözünde öğretmen, her şeyi bilen, herkesin yardımına koşan, örnek ve kültürlü bir insandır. Bütün gözler öğretmenin üstündedir konuşması, hareketleri, giyimi hatta yürüyüşü bile dikkat çeker devamlı izlenmektedir. Bu konumda olan bir öğretmenin hareketlerinde görgü ölçülü ve kurallarına tutarlı olması, geldiğince herkese yardım etmesi gerekir. uyması, elinden Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Ülkemiz çok hızlı sosyo- kültürel gelişmeler içindedir. Bu gelişmeler büyük oranda sorunları da birlikte getirmektedir. Bu sorunlar karşısında öğretmen aydınlatıcı olmalıdır. Bu nedenle öğretmen, örneğin aşırı nüfus artışının kalkınmayı engellediği gibi ülke veya uluslararası düzeyde bir sorunu halkın diliyle örneklerle açıklayabilmeli, anlatabilmelidir. Öğretmenin model olması, davranışta olduğu kadar görünüşte de önemli görülmektedir. İnsanlar hakkında ilk yargımız dış görünüşlerinden kaynaklanır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Her davranışıyla topluma örnek olduğu için hata yapma şansı en az olan öğretmendir. Toplum içinde hataları art arda gelip halka gerektiği gibi yardımcı olmayan bir öğretmenin sosyal statüsü düşer ve güvenirliği kalmaz. Güvenirliği toplumun gözünde düşen bir öğretmenin kendini öğrencilerine kabullendirip, onlara eğitim verme olanağı zayıflar, iyi bir eğitimci olabilmek ve öğretmenlik misyonunu yerine getirebilmek için öğretmen toplum içinde örnek olabilmeli ve halka elinden geldiği kadar yardımcı olabilmelidir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER b) Diğer Öğretmenlerle Olumlu İlişkiler Kurma Öğretmen, okul içinde ve dışında kendi meslektaşlarıyla her zaman için iyi ilişkiler yardımlaşabilmelidir. kurabilmeli Özellikle ve gerektiğinde öğretmenlerin kendi aralarındaki ilişki ve yardımlaşma toplumun diğer fertlerine ve öğrencilerine iyi bir emsal teşkil etmelidir. Mesleki ve toplumsal her hangi bir ihtiyacında ilk başvuracağı insan yine öğretmen arkadaşı olmalıdır. Öğretmenin halinden ve yaşadığı sıkıntıdan en iyi anlayacak olan yine kendi meslektaşıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmenlik kurumunun toplum içinde hak ettiği statüyü alması için öğretmenlerin kendi kurumu içinde dayanışma halinde olması gerekir. Gerek toplumun gerekse öğrencinin gözünde problemli olarak görülen bir eğitimcinin güvenirliği ve saygınlığı kalmaz. Bu da eğitim faaliyetlerini olumsuz yönde etkiler. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Aynı veya farklı okullardaki tüm öğretmenler birbirleriyle müspet ve seviyeli ilişkiler kurmalıdırlar. Bir öğretmenin yanlış hareketi yine bir öğretmen tarafından düzeltilmelidir. Eksik olduğu noktalar yine birbirleri tarafından giderilmelidir. Aynı kuruma mensup bu insanlar birlik ve dayanışma içinde olmalıdırlar ki toplumun diğer fertleri ve öğrenciler bu olayı örnek alsın, öğretmenlerin kendi aralarında hiçbir çatışma ve çekişme olmamalıdır. Zira huzuru olmayan ve meslektaşlarıyla sorunu olan bir öğretmenden eğitim öğretim faaliyetlerinde istenilen başarı elde edilemez. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER c) Vatanını ve Milletini Sevme Öğretmen vatanını ve milletini seven insandır. Zira vatan ve millet sevgisi olmayan insanların öğretmenlik mesleğini layıkıyla yerine getirmelerine olanak yoktur. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmen; kendi milletinin çocuğuna eğitim veren, onlara hizmet eden bireydir. Milletini, hizmet ettiği ve eğitim verdiği insanları sevmemesi görevini yerine getirmesini engeller. Yaşadığı vatana hizmet etmeyi kendine ilke edinmemiş bir öğretmen ne kadar kaliteli eğiticide olsa verimli olamaz. Öğretmen kendi içindeki vatan ve millet sevgisini de öğrencilerine aşılamalıdır. Yetiştirdiği bireylerin her biri meslek hayatına atıldığında aynı sevgi ve sorumlulukla çalışmalıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmen; toplumu geliştirmek, düzeltmek ve vatanı yüceltmek için seçilmiş ve yetiştirilmiş kişidir. O, yetiştirdiği öğrenciler aracılığıyla toplumu düzeltir. Toplumların kurtuluşu da, felaketi de öğretmenlere bağlıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER d) Sade Bir Yaşantısı Olma ve Kötü Alışkanlıklardan Uzak Durma Öğretmen; toplum içinde göze batan, diğer insanları rahatsız eden bir yaşantı içinde olamaz. Kendisini birçok göz izlediğini düşünen ve diğer insanlara örnek teşkil etmesi gerektiğinin bilincinde olan öğretmen her türlü aşırılık ve uç noktadan kaçınır. Böylece hem toplum tarafından sevilmeyen biri olmaz hem de mesleğine daha fazla vakit ayırabilir ve itina gösterebilir. Buda onun eğitim öğretime katkısını artırarak kalitenin yükselmesini sağlar. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmen, kendini her türlü kötü alışkanlıklardan uzak tutmalıdır ki topluma ve öğrencilerine iyi örnek olsun. Elinde sigara ile çocuklara sigaranın sağlığa zararlı olduğunu ve içmemeleri gerektiğini anlatan bir öğretmen inandırıcı olmaz. Böyle tutumda ki bir öğretmenin diğer davranışları da inandırıcılığını kaybeder, güven duygusunun çürümesine sebep olur. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Kişilik Özellikleri Açısından Kişilik; genel anlamıyla bireyi diğer bireylerden ayıran fiziksel, sosyal, zihinsel ve ahlaki özelliklerdir. Kişiliğin oluşumunda kalıtımsal ve çevresel etkenler birlikte rol oynamaktadırlar. Bireyin içinde bulunduğu meslekle kişilik özellikleri birbiriyle ilgili olabilen konulardır. Birçok mesleği icra eden insanların kişilikleri onların mesleki verimini fazlaca etkilemez. Örneğin makinelerle, sayılarla uğraşan teknisyenlerin, mühendislerin A yada B kişilik yapısında olmaları onların mesleki başarısı üzerinde çok fazla etkili olmayabilir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Buna karşılık, gün boyu öğrencilerle, idarecilerle ve velilerle ilişki içinde olan bir öğretmenin kişiliği başarılı bir öğretmen olması açısından daha da önemlidir. Çünkü bilhassa okul öncesi ve ilkokul çağlarındaki öğrenciler öğretmeni kendileri için bir model olarak algılamaktadırlar. Bu nedenle öğretmen olacak kişilerin gerektirdiği mutlak kişilik gerekmektedir. surette özelliklerine öğretmenliğin sahip olması Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmenlerin kişilik özelliklerini net olarak vurgulamak güçtür. Zira iyi bir öğretmende bulunması gereken özellikler toplumlara ve zamana göre değişebilmektedir. Bu özellikler, kişi ve gruplara göre değişiklik gösterebilmektedir. Örneğin: öğrenciler; adil, samimi, mizah duygusu olan, iyi ilişkiler kurabilen, öğrencinin dersleriyle ilgilenen, öğretmenleri beğenmektedirler. yardımsever Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Buna karşılık yöneticiler, uyumlu ve otoriter öğretmeni iyi bir öğretmen olarak nitelendirmektedir. Ruh sağlığı bozuk bir öğretmen öğrencilerde korku, endişe, güvensizlik ve nefret duyguları uyandırmaktadır. Aşırı derecede mükemmeliyetçi, çok fazla dikkat çeken tikleri olan, öğrencilerin robot gibi davranmasını bekleyen, onları tehdit eden, sınıfta küçük bir gürültü çıkmasından son derece rahatsız olan, sürekli olarak öğrencilerle alay eden başarısızlığın garantisidir. nevrotik bir öğretmen, Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmen mesleğinin olacak adaylar gerektirdiği seçilirken, kişilik öğretmenlik özellikleri taşıyıp taşımadıkları dikkatle incelenmelidir. Bunun yanı sıra öğretmen olacak bireylerin tercih yapmadan önce kişilik özelliklerinin olmadığını öğretmenliğe değerlendirmeleri yapmaları için şarttır. doğru uygun bir olup seçim Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Aslında iyi bir öğretmenin özellikleri, iyi insanın özellikleriyle ötüşmektedir. Çocuklara sevgiyle yaklaşan, onların gelişmeleri için yardımcı olan, öğrencilerinin başarılarından haz duyan, her öğrencinin değerli bir varlık olduğunu ön şart olarak kabul eden herkes eğer ilgi ve yeteneği de varsa öğretmen olabilir. Öğretmenlik temelde bir ideal ve misyon işidir. Farklı amaçlara ve sebeplerle öğretmenlik mesleğini seçmek mesleğin baltalanmasına yol açar. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Kişisel Nitelikler a) Dürüst ve Tutarlı Olmak b) Hoşgörülü Sevecen Olmak c) Güzel Ahlaklı Olmak d) Sabırlı Olmak e) Adil Olmak Doç. Dr. Gülten HERGÜNER a) Dürüst ve Tutarlı Olmak Etkili öğretmen; konuşmalarında ve davranışlarında dürüst ve tutarlı olmak zorundadır. Hem topluma ve öğrencilerine örnek olması açısından hem de güvenilirliğini yitirip eğitim öğretime zarar vermemesi açısından her konuda doğrunun yanında olup doğru işler yapması gerekir. Dürüstlüğü, yaşadığı toplumdaki fertlerin ve öğrencilerinin de yaşam biçimi haline getirmesini sağlamalıdır.. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Toplumun ve öğrencilerin gözlerinin her an üstünde olduğunu bilerek tutarsız hareket ve davranışlardan öğrencilerine kaçınılmalıdır. karşı yaptığı Topluma konuşmalar ve ve gösterdiği davranışlar kendisine duyulan saygıyı ve güvenilirliği sarsmamalıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmenin dürüst ve tutarlı olması kendisine duyulan güven ve saygıyı arttıracaktır. İnsanlara verdiği bilgiler kazandırdığı davranışlar her zaman geçerli olacak, öğretmesi ve örnek olması kolaylaşacaktır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER b) Hoşgörülü Sevecen Olmak İnsan ilişkilerinde ve toplum yaşantısında bir çok insanla iletişim ve etkileşim halindeyiz. Bazen yaşanan olaylar istediğimiz doğrultuda gitmeyebilir. İstenmeyen bu olaylara karşı öğretmenin tepkisi sert ve sinirli olmamalıdır. Yapılan yanlışlar hoşgörüyle karşılanmalıdır. Zira hoşgörü insanlar arasındaki bağı kuvvetlendirir ve hatanın tekrar yapılmasını engeller. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmen insanları ve öğrencilerini sevdiğinden dolayı onlara hoşgörüyle bakabilir. Hiçbir insanın hatasız olmayacağının bilincindedir ve insanlara karşı sevecen bir tutum izler. Tabi ki hoşgörünün karşılığı taviz vermek değildir. Gerektiğinde tatlı-sert bir otoriteyle olaylara müdahale edebilir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Eğitim ve öğretim faaliyetlerinde öğretmen hoşgörülü ve sevecen olmalıdır, çünkü çocuklar hata yapmaya müsaitlerdir. Her hata ve yanlış harekette sinirlenip kızacak olursak başarılı olamayız. Hoşgörülü ve sevecen olmayan öğretmenler toplum ve öğrenciler tarafından sevilmez. Çocuklarımızı eğitmek istiyorsak onlara hoşgörüyle yaklaşmalı ve onlara karşı sevecen olmalıyız. Öğrencileri sevmek ve hoşgörülü olmak öğretmenliğin temel ilkeleridir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER c) Güzel Ahlaklı Olmak Güler yüzlülük, cömertlik, mertlik, dürüstlük, cesaret, mütevazılık… diye çoğaltabileceğimiz davranışlar güzel ahlaklı insanda biçimleridir. bulunması Eğitimin gereken amaçlarından biri davranış de bu özelliklerin insana kazandırılmasıdır. Bu özellikleri insana kazandıracak olan eğiticilerin öncelikle bu davranışları kendileri sergilemesi gerekmektedir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmen, insanlara ve öğrencilere karşı samimiyetle, tatlı dil, güler yüz ve ahlak kuralları içinde muamele etmelidir. Selam vermek, cömert davranmak, insaflı olmak, iyiliğe teşekkür etmek, yardıma koşmak, insanları sevmek…vb. şeklinde sıralayabileceğimiz bu vasıflara sahip olması gerekir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Bütün bu vasıflara, güzel ahlak prensipleri diyebiliriz. Öğretmen de herkes gibi güzel ahlak sahibi olduğu zaman saygı görür, sözü sohbeti dinlenir. Çünkü toplumu ayakta tutan en önemli unsurlardan biri de öğretmenlerdir. Öğretmen hata ve noksanını bilmeli, başkası söylediğinde kabul etmeli ve bundan vazgeçmelidir. Hatada ısrar sağlam ahlaki bilgisizlik alametidir. davranışlar Öğrencilerine kazandırmak öğretmen, önce kendini tanımalıdır. isteyen Doç. Dr. Gülten HERGÜNER d) Sabırlı Olmak Öğretmen, görevini yerine getirmede karşılaştığı güçlüklere, olumsuz davranışlara ve mesleğinden kaynaklanan zorluklara sabretmelidir. Onu eğitim-öğretim faaliyetinde, öğrenciye öğretmede karşılaştığı zorluklara karşı sabırlı olması lazımdır. Çünkü her çocuğun genetik yapısı ve gelişimi birbirinden farklıdır. O, faaliyetlerini çocuğun gelişen seyrine göre yürütmelidir. Dersi anlamayan öğrenci olduğunda, imtihanda başarısız sonuçlar alındığında üzülmemeli, ümit kesmeyip başarılı olabileceği uygun bir zaman kollamalıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmen, öğrencilerden gelen hata ve kusurlara da katlanmalıdır. Çünkü büyümekte ve gelişmekte olan öğrencilerin hatalı davranmaları doğaldır. Zaten onlar okula eksiklerini tamamlamak hatasına karşı gayesiyle öfkelenmemek, gelirler. Öğrencinin sabretmek, öğretmenin kendine hâkim bir şahsiyet olduğunu ispat eder. Çocuk psikolojisini, öğretim ilke ve yöntemlerini bilen bir öğretmen daima ölçülü davranmalıdır. Kızmadan, sıkılmadan, sabır ve metanetle meseleleri çözmeye çalışır. Sabırsız öğretmen, öğrenci üzerinde etkili ve nüfuz sahibi olamaz. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Sabırsız ve öfkeli bir öğretmen, öğretemez ve öğrencileri istenilen şekilde eğitemez. En zor durumlarda bile sabredip soğukkanlılığını koruyan öğretmenlerin öğrenciler üzerinde son dereceetkili oldukları bilinmektedir. Soğukkanlı ve sabırlı olmak, öğretmen davranışının vazgeçilmez yanlarındandır. Davranışın kalıcı olması, yeterli süre ve sayıda yinelenmesine de bağlı olduğundan, sabırda gerektirir. Öğretmen herhangi bir olumsuz durumda öfkelenmemeye bastırabilmelidir. çalışmalı, olumsuz duyguları Doç. Dr. Gülten HERGÜNER e) Adil Olmak Öğretmen, öğrenciler arasında daima eşit davranan, zenginfakir ayrımı yapmayan bir karakter yapısına sahip olmalıdır. Çünkü öğrenciler, öğretmenlerinin her şey den önce nazik, yumuşak huylu, samimi ve adil olup olmadığına dikkat ederler. Bu sebeple öğretmen, öğrencilerine karşı adil olup, birini diğerine üstün tutmamalıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğretmen gerek not takdirinde gerekse diğer münasebetlerinde öğrencilerine karşı bir baba, bir anne, adil bir hâkim gibi olmalıdır. O, öğrencilerin bazılarını kayıran ve koruyan, bazılarına sırt çeviren bir tavır takınmamalıdır. Öfke halinde bile normal zamandaki gibi davranıp, adil olabilmelidir. Öğrenciye olan kini, not sürüklememelidir. kırmaya ve sınıfta bırakmaya Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Öğrenci ayrımı yapmayan, öğrenciye hak ettiği notu veren, sınav kâğıtlarını objektif ölçüde değerlendiren öğretmenler, öğrenciler tarafından saygı görür. Öğretmen, öğrencilerine karşı tavır ve davranışlarında, onları tenkitte, yönlendirmede , not vermede adil olmalıdır. Bu iyi bir öğretmenin karakter özelliklerindendir. öğretmenlerin kararlarına itiraz etmezler. Öğrenciler adil Doç. Dr. Gülten HERGÜNER ÖĞRETİMDE ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ a) Öğretim için gerekli hazırlığı yapmak. Bu amaçla öğrencilerin yeteneklerine, ilgi ve ihtiyaçlarına göre konuların nasıl ele alınacağını ,araç- gereç ve kaynaklarla, deney, gezi, gözlem vb. etkinliklerin neler olacağını tespit etmek. b) Öğretim getirmek. konularını hayati problemler haline Doç. Dr. Gülten HERGÜNER c) Öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştıracak öğrenme ortamını hazırlamak. d) Öğrencilerde çalışma istek ve heyecanı uyandırmak için teşvik etmek ve güdülemek. e) Öğrencilere çalışma yöntemleri önermek, neyi, nereden ve nasıl öğrenebileceklerini, ders araç ve gereçlerden nasıl yararlanabileceklerini açıklamak. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER f) Öğrencilerin öğrenmeye katılmasını sağlamak. g) Öğrencilere sorular sormak ve onları soru sormaya cesaretlendirmek. h) Öğrencilerin öğrendiklerini uygulamalarını sağlamak. pekiştirmelerini ve Doç. Dr. Gülten HERGÜNER i) Öğrencilerin çalışmalarını değerlendirmek. j) Öğrencilerin yanlışlarını öğrenme düzeltmek eksiklerini ve gidermek, öğrenemediklerini yeniden öğretmek. k) Öğrencilere öğrendiklerini kullanabilmelerine yönelik önerilerde bulunmak ve uygulamalarını sağlamak.
