elektron hayattır - Prof.Dr.Orhan Canbolat

ELEKTRON HAYATTIR
“ BİLİM “ KAVRAMI ÜZERİNE TARTIŞMA
Prof. Dr. Orhan CANBOLAT
BİLİM NEDİR ?
Bilimsel bilgi nasıl ortaya çıkar ?
Bilim nasıl , hangi yöne ilerler ?
Bilimsel olanla olamayanın ayırımı nedir ?
Varlık ?
Evren ?
Dünya ?
 Mistizim
 Bilim
Dostoyevski
Medeniyetler





Hint,
Çin,
Mezopotamya,
Mısır,
Yunan
 Batı
İslam ( Doğu)
BATI
 Orta Çağ
Doğru bilgi arayışı
Doğru davranış
arayışına dönüşür
DOĞU
 Orta Çağ
Doğru davranış ve
bilgiyi beraber arar
Bilim ortadan kalkar
Medeniyetlerin dalgalanması
ANTİK ATOMCULUK FELSEFESİ
 Evren doludur
Dolu kısım küçük parçacıklar atomlar - tarafından doldurulmuştur.
 Ruh maddeden ayrılmaz ve
maddeden oluşur
 Evren canlı ve akıllıdır.
 Yer düz ve delik bir diske benzer
Madde akıllıdır
Maddeci ve ateist bir tanımlamanın temelini
oluşturur
Demokritus M:Ö. 5yy
(Leukippos’un öğrencisidir)
PLATON : MÖ 427- 347
 Dualizm
- İdealar ;değişmeyen şeyler , ebedi , ruh
- Algılanabilen şeyler; değişen şeyler
;adet,düşünce
 Varlık bilgisi
 Bilgi teorisi

-
Siyaset teorisi
devlet
yönetim
eğitim
sanat
aile
İdealist -rasyonalist
ARİSTO - MÖ : 384 -347
-Evren küreseldir
-Sonludur
-Yer evrenin merkezindedir
-Evrenin merkezi yerinde merkezidir.
-İlk başlatıcı –hareket ettirici-nihai son-saf gerçeklik
Varlık varmıdır ?
Varlık ne biçimdedir?
Valık neden vardır ?
Varlık niçin vardır ?
Aristo MÖ. 367
Tales MÖ 5yy; Töz
Anaxemis ;
MÖ: 5yy ;Toprak, hava, ateş ,su
4 cevher
Wu Hsing terimi ‘Beş Form’, (Qi dönüşümünün) ‘Beş
Evre’si veya daha genel olarak ‘Beş Element’ (Odun,
Ateş, Toprak, Metal, Su) olarak ifade edilebilir.
‘Beş Evre’ Yin ve Yang dönüşümlerinin etaplarını
detaylı olarak açıklar.
BİLİMSEL BİLGİ
 Bilgiye giden yol;
-Tecrübe
-Evrensele doğru soyutlama
 Bilimsel bilgi bir varlığın özsel niteliğinin
nedensel bir şekilde belirlenmesidir.
 Nedeni ortaya koymak, niçin sorusuna
cevap vermektir.

İlk biyolog – gözlemci


Varlık Teorisi : Ontoloji
Bilgi Teorisi : Epistemoloji



Demokrat – Liberal
Hukukun üstünlüğü
Doğal haklar
FARABİ 870-950



İkinci öğretmen
İslam felsefesinin kurucusu
Varlıkların bilimi olan felsefe ve metafizik yoluyla “ varlığa “erişilebilir.
 Varoluş akında bilgi edinebilmek
-Neden
-Nasıl
-Niçin
En uzak başlangıca ulaşmak
 “Vacibü’l vücud”
Siyaset felsefesinin kurucusudur
-Filozof “ peygamber “ yönetici ,üstün insan
-Devlet
Felsefe
Teorik Felsefe
Matematik
Tabiyat
Metafizik
Sosyal Felsefe
Siyaset felsefesi
İbni Sina - 980 1037
Felsefi açıdan Farabiyi takip eder
En uzak başlangıca ulaşmak
“Vacibü’l vücud” ilkesini destekler
 Tıp Doktoru
 15.yy. kadar Batı Üniversitelerinde
birinci kaynaktır
 İlk Psikanalist
Bilgiye ulaşım yolu
 Akademia - 592 kapanış
Universitas - Bologna – İtalya 1000. yıl
– Hukuk öğrenmek isteyen öğrenciler
kendilerine bir çeşit öğrenci locası
kurdular.
 İlk medrese 1092 - Selçuklular
Sosyal ve Fen Bilimleri
 Trivium
– Gramer
– Konuşma
– Diyalektik
 Quadrivium
–
–
–
–
Aritmetik
Geometri
Müzik
Astronomi
Agustine MS : 354
 Hırıstiyan Devlet – Kilise ikilisi
 Dualizm
Tanrı – Şeytan
İyi - Kötü
Ruh – Beden
Yoktan Var etme
-Teolojik düşünce
-“Anlamak için inanıyorum “
-Akıl inançtan bağımsızdır
-İnanç ve düşünce çatışırsa ,doğru olan inaçtır.
Panteisimi red
Panteism,vahdeti - vücud, Kabala
Üniversiale - Particularia
 Evrensel kavramlar
 Nesneler
 Platon
 İdealar ; Üniversilia
 Nesneler ; Particulare
 Aristo
 Töz ;Particulare
 Tözlerin evrensel şekli Üniversiale
 Üniversiale : nesneden önce , içinde , sonra
Bilimsel araştırma
 Çözme
 Birleştirme
Grosseteste 1170-1251
Birleştirme;
işlemin doğru yapılıp yapılmadığın gösteren yegane işlemdir.
RÖNESANS’IN HAZIRLANMASI
 Güvenilir bilgiye ancak akıl ve deney yoluyla ulaşılır.
Akıl ; Kanıtlayıcı
Deney; Bilgi toplayıcıdır.
R. Bacon 1220 -1292
BİLGİNİN KAYNAĞI

Aristonun keşfi 1200
İlk neden

Bilginin iki kaynağı var;
- Akıl ve inanç
- İnanmak için bilmek kavramını getirmiştir
Ruh ve beden birdir , ruh ölümsüzdür
BİLGİ TEORİSİ
Particularia ve Üniversali her ikisinide Tanrı yaratır
Doğa felsefesi
Matematik
Metafizik
Bilgi duyusal deneyimlerle ortaya çıkar

Yer merkezli evren tanımlaması
-Hırıstiyanlığın temel kavramı
Tomas Aqunias 1225 – 1271
SKOLASTİK FELSEFE
 Felsefe sorunlarını akılla
çözmeye çalışırken akılla
çatışmamıştır
 Felsefenin temel konusu
varlık bilgisidir.
- Akıl ve vahiy çatışmaz
-Batini bilgi
 Alber Magnus 1193 – 1280

İbn-i Rüşt ; 1126 - 1198
MARSİLİUS 1275-1342






Toplum kiliseden bağımsızdır
İman vahye dayalıdır diğer tarafa aittir
İman ve aklın doğruları ayrıdır
Din iç dünyaya aittir
Thomaist uyumu red eder
Sekülerleşme ve Protestanlığın izleri
DOĞA BİLİMLERİ
Doğu romanın yıkılışı
? ???? Antik Yunanın yeniden keşfi ????
Metod üzerine tartışma
 Tümevarım
Tümevarımla elde dilen sonuçlar çürütülebilir fakat asla doğrulanamaz
 Tümden gelim
Tümden gelimle elde edieln cevaplar kesindir fakat yeni bilgi arayanlar
için verimsizdir = Skolastik felsefe
 Hipotetik tümden gelim
Hipotez ,çıkarım ,deneme ,hipotezi test, teori, bu bilgi kesin olmayabilir
Rönesans’ın Hazırlanması
 Bilginin temeline deney vardır.

Tanrı ve sonsuzluk alanlara yönelik bilgi, inanç bilgisidir.
 Bu tür bilgilere gerçek anlamda bilgi
denilemez, onlara ancak inanılabilir.
Böylece inanç ve bilgi arasına kesin bir ayrım konulmuştur.
Ockham’lı
William
1285 - 1347
Kolomb 1492
 Bu yöndeki gelişim Rönesansı meydana
Vespuci 1492
getirecektir.
Vasco de gama 1552
Magellan 1592
Dünya yüzeyi iki katına çıktı
Güneş merkezli evren
 Ay yerin uydusudur
 Yerin kendi etrafında
dönmesi ; Gece ve gündüz
 Yerin güneş etrafında
dönmesi ; Mevsimler
Kopernik 1473
 Bilim insan refahı ve doğayı çözmek
için önemlidir.
Yanlış düşünmenin sebebi;
Aristo mantığıdır.
Deney ve gözlem başvurusu yok
Üniversitede eğitimin bozulması
İnsan aklı;
-Geneller,
-Yanlışa düşer
-Yanılır
-Önyargılı
Doğru bilgi elde etmek; Bilgi güçtür
-Ön
yargılardan sıyrılmak
-Sağlam bir yöntem uygulamak
Tümden gelime karşıdır
Tüme varımı savunur
Francis Bacon 1561 - 1626
MODERN BATI FELSEFESİ
 İnsan doğayı egemenlik altına alırsa
mutlu olur.
 Skolastik Yöntem doğru bilgi elde
etmek için yanlıştır.
- Skolastik ; doğru zaten mevcuttur
temeli teolojidir.
- Dini , felsefe ve akıla uydurmanın
ve problemleri yolla çözmek
Descartes 1596-1650
Descartes’in bilim felsefesi
 Doğruluğu apaçık bilinmeyen hiçbir şeyi doğru
kabul etme
 Daha iyi çözümlemek için gerektiği kadar
parçalara ayır
 En kolay ve en yalın olanlardan başla
 Bir şeyi unutup unutmadığını emin olmak için
say
 Kuşkuculuk yöntemi
Galileo ; GÖZLEM ve KURAM




Güneş merkezli astronomi
Teleskop kullanımı
Ay ve güneşin gözlenmesi
Modern gök mekaniğini
kurucusu
Hristiyanlığın temeline saldırı
Galileo 1561 - 1642
FİZYOLOJİ -TIP
 Leeuwenhook ; Üreme
– Aristo’nun kendiliğinden üreme tanımını yıkar
 Harvey ; Kan dolaşımı 1578 – 1657
– Galen’in kan dolaşımını yıkar. 2.yy
 Schman , Hücre tanımı
 Malpighi , Mikroskobik inceleme 1628-1694

-Gözlem
Aydınlanma
 Akla dayanarak dünyayı ve yaşamı kavrama
 Akıl irrasyonel gelenek ve ön yargıları ortadan kaldırır
“İnsanın kendi kusurlarıyla düştüğü durumdan yine kendi aklını
kullanmak suretiyle çıkma çabasıdır. “
 “Kendinden şey = Ding an sich “
-İdealizm
Bilgi sürecini deneyim dünyasına yönelmesi
- metaryalizm
Kant 1724-1804
 1) Evrensel Çekim kuvveti;
Gezegenleri,yıldızları ve galaksileri birada
tutan ve hep çekici olan bu kuvvet, temel
parçacıklar dünyasında önemsizdir. Çekim
kuvvetinin parçacıkları
gravitonlardır.
 3) Atomun çekirdeğindeki
proton ve nötronları bir arada
tutan güçlü kuvvet; proton ve
nötronları çekirdek içinde tutan kuvvetin
adıdır. Şiddetli kuvvet etkileşiminin
parçacıklarına gluon adı verilir.
 2) Atomları birbirine bağlayan
elektromanyetik kuvvet; şiddetli
kuvvetin 0.01 katı kadar olup atom ve
moleküllerin bağlanmasından sorumludurlar
Elektromanyetik etkileşimin parçacıkları
fotonlardır.
 4) Radyoaktiviteden sorumlu
zayıf kuvvet: çekirdekteki kararsızlığı
(radyoaktifliği) üretmeye eğilimli kısa menzilli
kuvvettir.. Zayıf kuvvete W ve Z bozonları
denen parçacıklar değiş tokuşu eşlik eder.
EVREN TANIMI
 Kendi etrafında dönen bir gaz ve gaz kütlesi vardı.
 Bu giderek yoğunlaştı ve dönüş hızı arttı ,
kollar oluştu ve bu kollardan gezegenler oluştu.
Kant 1724-1804
Hubble 1898- 1953
Evren genişler, dinamiktir
ATOM ?
 Demokritus; var olan tek şey atomlar ve boşluktur,
gerisi insanların kanaatinden ibarettir. MÖ. 370
 Dalton; madde atomlardan oluşur ve bölünmez .19yy
 Josef Guy Lussac; gaz atomların birleşmesinde oluşur

 Avagodro; aynı basınç ve sıcaklık altında eşit hacimde
bütün gazlar aynı sayıda molekül içerir
Atomu yeniden tanımlamak ; KUANTUM
 Atom altı parçacıkların tamamı kuantum
olarak nitelendirilebilir.
-Günümüzde bu gruba giren pek çok parçacık bulunmuş ve
bulunmaya da devam edilmektedir.
-İçlerinde en fazla bilineni elektronlardır diyebiliriz.
 Elektronun keşfi; J.J. Thomson 1856-1940;
1906 Nobel Ödülü
Elektronlar atomun parçasıdır.
Protonun keşfi ; Rutherfort; 1871-1937,
1908 Nobel ödülü
Pozitron – Nötron
Paul Dirac 1902- 1984
1931 ; + yüklü elektron vardır.
1933 Nobel ödülünü Scrödinger ile paylaştı
 1932 ; Nötronunu keşfi
James Chadwick
1891-1974;
1935 Nobel ödülü
Yeni Atom Modeli
 Atom altı parçacıklar ; Protonlar, nötronlar ve elektronlar.
J .J. Thomson ;
Elektron
Rutherford ;
Proton
James Chadwick ; Nötronun
Rurherford ;
+ yüklü çekirdek
- yüklü elektron
Çekirdek büyülüğü atomun büyüklüğünün 1/ 100.000
Bu model fizikte dönüşüm sağlar
Rutherford ;Bütün bilim ya fizikten ibarettir ya da pul koleksiyonculuğundan
Bohr ;
1885-1962;
 Atom modeli;
- Elektronların ancak belirli yörüngelere
döndüklerini,ışın yaydıklarını bir yörüngeden bir
diğerine sıçradıklarını belirtti.
- Atom minyatür bir güneş sistemidir.
 Kimyayı bilimsel bir temele
oturtur.
1922 yılı Nobel ödülü
Işık Nedir ?
 Newton;
 Heisenberg;
 Scrödinger;
 Dirac;
1642-1727; Klasik fiziğin kurucusudur. Işık parçacıktır.
1901-1976: Işık Parçacıktır.Belirsizlik kuralı,
1932 Nobel ödülü
1887 -1961 Işık dalgadır.
1933 Nobel Ödülü
1902 - 1984; Işık Dalga +parçacık ( Dualizm )
1933 Nobel ödülü
Einstein ; 1879-1955:
 “kanaatime göre kuramsal fiziğin
gelişimindeki bir sonraki safha bize
dalga ve yayılma kuramlarını bir tür
birleşimi biçiminde bir ışık kuramı
gatirecek “ 1909
 Işık parçacıktır = taşıyıcısı foton
 Quanta
-
Daha şiddetli ışık demek hepsi de aynı enerjiye sahip daha
çok ışık paketçiği demektir.



Uzay – zaman tanımı
Madde – enerji ilişkisi
Görelilik kuralı
Einstein; 1879-1955
1912 Nobel ödülü
PAULI Wolfgang ; 1900-1958
Dışlama ilkesi
 - Kuantıum sayısı ve spin

-
 - Fermiyon = elektron ,proton ,nötron
 - Bozon = foton
 - Beta bozunma
1945 Nobel ödülü


Alfa ışıma ; atom çekirdeği
Beta ışıma ; elektronların katot ışımasının radyo aktif eş değeri

Gama ışıma ; elektron +pozitron
Foton ; Elektromanyetik kuvveti 'taşıyan'
parçacıklardır
- Kütlesi yok ,ışık hızında hareket eder
Foton; Yunanca ışık anlamında bir sözcükten gelir
Elektron; Yunanca kehribar karşılığından gelir.
Arhur Compton ; Foton tanımı
1927 Nobel ödülü
DÖNÜŞÜM
 Pozitron ; elektronun kardeş parçacığı ve bir “karşıtparçacık” örneğidir.
 Dirac,”karşıt-elektronların” varlığını 1931’de önerdi.
 Carl Anderson ; pozitron deneysel olarak ispatladı.
 Foton = Elektron +pozitron
 Elektron + pozitron = Foton
DÖNÜŞÜM - I
 Yeterince yüksek enerjili bir FOTON ; enerjisini bir ELEKTRON ve bir
POZİTRON kütlesi oluşturarak şekilde çevirerek onları boşluktan
oluşturur.
 Pozitron ve elektronların yok olmasından genellikle bir veya iki foton
çıkar.
 Bir elektron-pozitron çiftinin yok oluşu her zaman foton oluşturmaz.
Kimi zaman,ama çok ender olarak,ortaya bir nötrino veya karşı-nötrino
çifti çıkar.
 Nötrinolar, protonlar ve elektronlar arasındaki çarpışmalarla oluşur
Diğer bir soru ?
 Çekirdek kuvvetini ne taşır?
 Çekirdekleri oluşturan nedir ve onlar nasıl
birlikte durur?
Pionlar
Proton,Yunanca “ilk” anlamı taşır.
Bir atom çekirdeğinde proton ve nötronları birbirine bağlayan
kuvvetlere güçlü kuvvetler ya da çekirdek kuvveti denir.
- Leptonlarla baryonlar arasında bir de orta parçacıklar denen mezonlar
= pionlar vardır.
Lepton ; hafif parçacık = Elektron , nötrinolar ve muonlar bulunuyor.
Baryon ; ağır Parçacık = Protonlar ve nötronlar bu gruba giriyor.
 Protonun ömrü evrenin yaşından daha büyüktür.
 Yukawa ; 1907-1981 Pionlar
 1949 yılında Nobel alan ilk Japon oldu.
Pionlar
 Pionlarla fotonlar arasında çok önemli bir fark vardır. Pion belirli
bir “ kütleye” sahiptir. Çok hızlı hareket ederse kütlesi de artar.
 Foton için geçerli değil. Fotonun kütlesi sıfır ve hızı saniyede
300.000 km dir.
 Pionlar asla bu hıza ulaşamaz. Çünkü bunun için piona sonsuz
kinetik enerji verilmesi gerekir.
 Foton açısından kütle, kinetik enerji olarak değerlendirilebilir.
- Bir proton kaybolup kütle enerjisini bırakıp bir piyon
( mezon ) + proton oluşturur.
DÖNÜŞÜM – II
 İlk proton biraz enerji bırakıp biraz enerji kazanıp nötron+
piyon oluşturur.
 Proton pozitif yünlü piyonu değiştirip kendisi nötron , nötron
ise protona değiştirebilir.
 Bir proton ve bir pozitron yoktan ortaya çıkabilir.Bunun için
fotona ihtiyaç var
Elektron ve proton oluşması için fotona ihtiyaç var
Canlı nedir?
“Evrim cansızdan canlıya dönüşümdür”.
Darwin
Evrim ; “Rasgele varyasyona dayalı doğal seleksiyon”
1809-1882
Evrim hücre içindeki moleküler seviyedeki etkileşimler ve olaylar hakkında ne
söyler ?
Evren nedir
??????? ???? ???
HİDROJEN
 H = +
Hidrojen dediğimiz en basit atom bir proton ve bir elektrondan ibarettir.




Asit baz dengesi
Elektron zinciri – oksidatif fosfrilasyon , ATP sentezi
Enzimatik kimyasal reaksiyonlar
Anabolizma ve katabolizma
 Kimyasal bağlar = moleküller ve makromoleküller
 En küçük atom olarak bilinen Hidrojen atomuna
bakalım ;
 Hidrojen atomunun çekirdeği bir futbol topu kadar büyürse,
atomun kendisi 2000 metre çapında bir küre olarak
karşımıza çıkar.

“Eğer bir oksijen çekirdeğinin protonunu şu önümdeki masanın üstünde duran bir toplu
iğnenin başı gibi düşünürsem, o zaman çevresinde dönen elektron Hollanda, Almanya ve
İspanya’dan geçen bir çember çizer . Bedenimi oluşturan tüm atomlar birbirine değecek
kadar bir araya gelseydi, artık beni göremezdiniz.
Jean Guitton, milimetrenin birkaç binde biri boyutunda ufacık bir toz zerresi olurdu”
Jean Guitton 1901 -1999
EVREN NEDİR.?
Termodinamik



Boltzman, Entropi, II. yasa
Doğal süreçler daima düzensizliğin artışına yöneliktir.
Enerjini korunumu var hareketin korunumu yok
Evren dinamik denge halinde olmalıdır
-Şu anki durum dengeden sapmadır
-Evren uzun süre dengede kalmıştır.
-Tekrar denge haline gelebilir.
-Şu anda burada olmamızın sebebi evrenin
dengeden saptığı yegane andır.
Entropi yasasındaki evrensel "düzensizliğe gidiş" olgusu,
Budha düşüncesinde de yer almaktadır.
Ayrıca Budha düşüncesince, bu düzensizliğin ardından
yeniden düzenlilik geleceği öngörülmemiştir.
HAYAT NEDİR.?
 What is life?
“Hayatın temel molekülleri fizik
yasalarıyla anlaşılabilir.” Schrödinger
Francis Crick biyofiziğe Schrödingerden
esinlenerek geçer
 Francis Crick 1916 – 2004
 1962 Nobel Ödülü
KUANTUM
 Genlerin nasıl inşa edilebileceğini yada
yeniden inşa edilebileceğini anlamak için
atomların nasıl , neden sadece belli
durumlarda , belli mesafelerde belli
kuvvetlerdeki bağlarla birleştiğini bilmek
durumundayız.
J. Gribbin , 1946 -
KİMYASAL




Kovalent
İyonik
Hidrojen
Wander walls çekim
 Enzim kinetiği
 Doğru zaman , yer ,açı
BAĞLAR
KUANTUM MEKANİĞİ
 Hidrojenin tek elektronu doğal olarak en düşük enerji
seviyesindedir. Kuantum mekaniğini en alt seviyesini
oluşturur.Merdivenden yüksek seviyeye çıkar , tekrar
temel duruma iner.
 H bağ uzunluğu 0.17 angstrom
W.Pauli
KUANTUM KURALI
 Kuantum kuralı en alt seviyede sadece iki elektrona izin
verir
 İlk elektron hidrojenin temel durumuna karşılık gelen enerji
seviyesine gider.
 İki elektrondan sonraki enerji seviyeleri için 8 elektron
ayrılır.
“Kimya için önemli olan en dış kabuktaki
elektron sayısıdır.”
Niels Bohr (1885-1962)
1922 yılı Nobel ödülü
KUANTUM KURALI
 Elektronlar arası etkileşim sonucu kimyasal bağ oluşur.
 Elektron spini terstir
 Bir bağdaki atomlar ek bir bağ yapmaz
 Elektron değişimi her
bir atomda elektriksel
bir yük farkı meydana
getirir.


Protein ; hidrojen bağları, peptid bağları
Nükleik asitler ; hidrojen bağları , Fosfo
diester bağı , Glikozidik bağ
“Kimyasal bağların temelinde
neler yatığını
tanımlayamıyorum”

Linus Pauling
1954 Nobel Ödülü
1901 -1994 ,
KUANTUM KURALI
DNA
 “ Onların güçlü ve etkili çalışmaları
 Donohuenin nitrojen bazları ve hidrojen
bağları hakkındaki tavsiyeleri
 Wilkinsin X ray difraksiyon fotoğrafları
olmasaydı bu keşif ciddi ölçüde
geçikebilirdi “
Linus Pauling
ATOMİK ORBİTAL – MOLEKÜLER ORBİTAL
KUANTUMUN HEDİYESİ




Elektronlar en düşük seviyeden başlayarak doldurulur.
1s orbitalini enerjisi en düşüktür.
Atomik orbitaller moleküler orbitali oluşturur
Melez atomik orbital – çift ve üçlü bağlar
ATOMİK ORBİTAL – MOLEKÜLER ORBİTAL
KUANTUMUN HEDİYESİ
 Her bir orbitale elektron spinleri eşleşmiş en fazla iki elektron
yerleştirilebir.
 Bir elektronun yeri ve momenti aynı anda bilinenemez
- Heisenberg belirsizlik kuralı
-Karl Werner Heisenberg, 1901 -1976
-1932 Nobel Ödülü
 Elektronlar belirli bir yerde durmaz
 Kuantum mekaniğinin Kimyaya , Kimyanın Biyokimyaya indirgenmesi
 DNA bilir ?
 RNA bilgi taşır ?
 Protein iş yapar ?
ATOMİK ORBİTAL – MOLEKÜLER ORBİTAL
KUANTUMUN HEDİYESİ
 Molekül oluşumu atomik orbitalin
molekül orbitaline dönüşmesiyle başlar
 Moleküller orbitaller her bir çekirdeği ve
etrafında dönen elektronları kapsar.
 “Canlılığın tüm aktivitesi moleküler
seviyede cerayan eder.En az bildiğimiz
alanda burasıdır.”
Orhan Canbolat
“…Çünkü bir insan kuantum teorisinden ürkmezse,
onu anlaması da olanaksızdır.
Belki de o kadar kötü bir konferans verdim ki, kimse
neden söz ettiğimi anlamadı."
Niels Bohr (1885-1962)
1922 yılı Nobel ödülü
Bilimsel Bilginin Anlamlılığı
 Doğrulamacılık = Mantıksal Pozivitizim
Bilim ve metafiziği diğerinden ayırma
1.Gözlem,deney
2.Tümevarımsal genelleme
3.Varsayım.
4.Varsayımı doğrulama
5.Doğruluk kanıtlanması
6. Bilgi
Moritz Schlick. 1882-1936
 Yanlışlamacılık
Eleştiri
Tartışma
Ayıklama
Karl Raimund Popper 1902 -1994
Doğrulamacılık
 Deney ve gözlemle doğrulanamayan her şey
anlamsız ?
 Metafizik önermeler anlamsızdır.
 Metafizikle bilimi “doğrulamacılık” ayırır
 Metafizik hükümler temellendirilemez yinede hayatımızda öneli rol oynar
 Hipotezin evrenselliği bir bir olumlu cevapla testten geçer fakat geride
sonsuz sayıda sınama vardır.Bu durumda hipotezin evrensel olup
olmadığını bilemeyiz , ancak bir tanesi yanlışlansa hipoezin yanlışlığını
anlarız
BİLGİ VE BİLİM
 Bilim
– Problem
– Çözüm denemesi
– Ortadan kaldırma
 Bilgi
– Yanlışlanabilir
– Denetlenebilir
– Sınanabilir
 Bilimsel bilgi sadece tahmin bilgisidir.
Karl Raimund Popper 1902 -1994
BİLGİ VE BİLİM
 Bilim
– Problem
– Çözüm denemesi
– Ortadan kaldırma
 Bilgi
– Yanlışlanabilir
– Denetlenebilir
– Sınanabilir
 Bilimsel bilgi sadece tahmin bilgisidir.
Karl Raimund Popper 1902 -1994
BİLGİ VE BİLİM
 Doğru kuram arıyorsak yanlışları
ayırmalıyız
 Neden aklı başındaki insanların tümü ,
Deneyimi elde edilmemiş durumların ,
deneyimi elde edilmiş durumlara
uymasının beklerler = psikolojik bir hal

Temel önermelerden tümel önermelere gidilemez , fakat
tümel bir önerme , kendine aykırı temel bir önerme
tarafından yanlışlanabilir
 Bir evrensel kuramın doğruluğu savı , hiçbir
sayıda doğru test önermesiyle haklı
çıkarılamamaz
BİLGİ VE BİLİM
SINIR KOYMA = YANLIŞLAMACILIK
Doğrulara ulaşma
Bilimsel bilginin gelişimi
Bilimsel olmayan bilgi türlerininin anlamlılığı
Nesnelliğin sağlanması
Deney bilimleri ile metafiziği birbirinden
ayıran nedir ?
 Çürütülemez bir önerme deneysel bilimlerin konusu olamaz ,
fakat bu onu anlamsız kılmaz
 Bilimsel Kuramların çoğu bilim öncesi öykülerden doğmuştur
 Sınır doğrunabilirlik ise teolojide bir bilimdir ,Dünyada bunu
doğrulayacak binlerce veri sunulabilir
BİLGİ VE BİLİM
 Bilimin amacı yüksek içeriktir, yüksek
olasılık değil
 Olasılık düşük , içerik yüksek olmlıdır
 Yüksek yanlışlanabilirlilikte bilimin
amacıdır
 Yanlışlanamayan kuramlar bilimsel
değildir
 Elimizde başka durum durumlarda
verimli sonuçlar verdiği kanıtlanmış
hipotezi değiştirecek alternatif hipotez
yok ise değiştirmek mantıksızdır.
BİLGİ VE BİLİM
Eski problemle yeni problem arasındaki süreç bilimsel
ilerlemeyi gösterir
Sezgilere , fikirleri mümkünse çelişen fikirlere ihtiyacımız var dahası bu
fikirleri nasıl eleştirip , iyileştirip eleştirel olarak sınayabileceğimize dair
fikirlere ihtiyacımız var.
Kuhn :1927 -1998 ;Gerçek görecelidir farklı paradigmalara
göre değişir , paradigma değişir = şüphecilik
Feyerabend : 1924 – 1994 ; Bilim için evrensel yöntem .
Kuralları yoktur , Bilimin gelişmesi için her fikir yaralıdır .
Metafizik ve fizik arasında fark yok
Herşey iyidir.
Çİn Tıbbı
BİLİME BAKIŞ
“ Kendi hipotezimi yalanlamak veya yanlışlığının
anlaşılması bilimsel olarak gurur kırıcı bir şey değildir.
Sinaptik aktarımın elektriksel olduğunu
sanıyordum.Şimdi bu sevgili kuramlarımın
yanlışlanmasına seviniyorum bile , çünkü bu yanlışlama
bilimsel bir başarıdır.”
 John Carew Eccles 1903-1997
1963 Nobel ödülü
Bilime Bakış
 “ Bilim adamının hislerinin * ışığı altında gözlem veya
deneye müracaatı bilgiyi elde etmede bir yol
olabilir.Temel sıkıntı tenkite kapalı olmaktır “
* tümevarım – tümden gelim
 Orhan Canbolat