Slayt 1 - Biyoloji Kutusu

BİTKİLERDE BİRİNCİL VE İKİNCİL
BÜYÜME
Birincil Büyüme:
► Bitkinin, uç meristemleri ile yeni dokular ve
organlar meydana getirmesidir.
► Birincil büyüme ile bitkiler boyca uzar, yeni
organlar meydana getirir.
► Birincil büyüme, tüm bitkilerde görülür.
İkincil Büyüme:
► Bitkinin, lateral meristemler ile enine
kalınlaşması ve zaten var olan dokuların yanına
yeni dokular meydana getirmesidir.
► Açık Tohumlu Bitkilerin hepsi ve Dikotil
bitkilerin büyük bir bölümünde görülür.
Bir bitkide, birincil ve ikincil
büyüme eş zamanlı olarak farklı
bölgelerde gerçekleşebilir.
a) Kökün Birincil Büyümesi
Kök ucu
Meristemi
Kökte birincil büyümeyi, kök ucu meristemi
İle sağlanır.
3 Olgunlaşma
Bölgesi
2
1
Uzama
Bölgesi
Bölünür
Hücre
Bölgesi
Kökün büyüme ucu
3 bölgeye ayrılarak
incelenir.
Apikal Meristem
Kök Şapkası
Korteks Stele
Anahtar
Örtü
Temel
İletim
Epidermis
Kök tüyü
3 temel
meristem
protoderm
Olgunlaşma
Bölgesi
Uzama
Bölgesi
Temel
Meristem
Prokambiyum
Apikal
Meristem
Büyüme
Merkezi
Kaliptra
Bölünür Hücre
Bölgesi
Bölünür Hücre Bölgesi:
► Hücreler durmadan bölünerek uca doğru
ilerlediği bölgedir.
► Buradaki Meristem hücrelerinin önünde
kaliptra(kök şapkası) bulunur.
Uzama Bölgesi
► Meristem hücrelerinin farklılaşmaya başladığı
bölgedir.
► Bu bölgede hücreler uzunlamasına bölünmeye
devam ederler.
► Bu sayede Büyüme ucunun uzamasını sağlarlar.
Olgunlaşma Bölgesi:
► Farklılaşmanın tamamlandığı
bölgedir.
► Örtü,Temel ve iletim doku oluşturulur.
b) Kökün İkincil Büyümesi
Kökte ikincil büyüme, vasküler kambiyum ve
Mantar kambiyumu ile gerçekleşir.
Vasküler Kambiyumun faaliyetiyle
ikincil ksilem ve ikincil floem
meydana getirilir.
Korteks
İkincil Floem
Vasküler
Kambiyum
İkincil Ksilem
Epidermis
Korteks
Perisikl
İkincil Floem
Vasküler Kambiyum
İkincil Ksilem
Vasküler kambiyum;
dışarıya doğru ikincil floem’i,
içeriye doğru ise ikincil ksilemi
yapar.
Bu içeriden gelen büyüme baskısı sonucu
korteks ileriye doğru itilir.
Bu kalınlaşma sonucu en dışta
bulunan epidermis parçalanır ve
yerine peridermis meydana getirilir.
Periderm, suyu geçirmediği için ikincil
büyümeye uğramış kökler su ve
mineral emme özelliğini kaybeder.
Bu kökler artık sadece bitkiyi toprağa
bağlayıcı bir kazık görevi üstlenirler.
c) Gövdenin Birincil Büyümesi
Gövdenin birincil büyümesi, tepe tomurcuğunun
Faaliyetiyle gerçekleşir.
Nodyum
Nodyum
Birincil Büyüme nasıl gerçekleşir ?
► Tomurcuğun hemen altında bulunan
internodyum bölgesi hücreleri hızlı bir şekilde
bölünerek ve uzayarak, internodyumları
uzatırlar.
İnternodyum
İnternodyum
Bu sırada embriyonik yapraklar,
farklılaşarak genç yapraklara dönüşmeye
başlarlar.
İnternodyum
İnternodyum
Yanal Tomurcukların uzamasıyla
meydana gelmiş internodyumlar da
dalları meydana getirir.
Gövde bu şekilde dallanırken,
uç meristemleri aynı kökteki uç
meristemleri gibi davranır.
Bölünür Hücreler
Bölgesi
Birincil Meristem
Protoderm
Temel Meristem
Prokambiyum
Uzama Bölgesi
Farklılaşma Bölgesi
Apikal Meristem
Birincil Dokular
Epidermis
Temel Doku
İletim Doku
Odunsu Bitkilerde, her büyüme
mevsiminde birincil büyüme ile
gövdelerin genç uzantılarını
oluştururken,
ikincil büyüme ile bitki
yaşlı kısımlarını kalınlaştırır.
d) Gövdenin İkincil Büyümesi
Gövdenin ikincil büyümesi, ikincil meristemler ile
Gerçekleşir.
Gövdenin İkincil Büyümesi
► Çok yıllık bitkilerde görülür.
►
(Dikotillerin çoğu ve açık tohumlular)
► Enine büyüme olarak gerçekleşir.
 Enine büyümeyi vasküler kambiyum ve
mantar kambiyumu sağlar.
Kökte olduğu gibi, gövdede de…
► Vasküler kambiyum;
dışarıya doğru ikincil Floem’i,
► İçeriye doğru ise ikincil ksilem’i meydana
getirir.
►
Peridermis
► Genişleyen gövde de, epidermis parçalanır.
► Parçalanan epidermis yerine periderm
meydana getirilir.
► Dışarıdaki periderm hücreleri öldükçe, içeriden
yeni mantar kambiyum’ları yapılır.
► Böylece İkincil floem’deki parankima
hücrelerinde mantar kambiyumu üretilmeye
başlanır.
Dış kabuk
İç kabuk
Ölü peridermler ve ölü birincil floem dış
Odun
kabuk yapısını oluşturur.
Canlı
ikincil floem ise iç kabuğu meydana
Vasküler
getirir.
kambiyum
ODUN
Vasküler kambiyum’un dış kısmında
kalan ikincil floem ve periderm
kabuk olarak kabul edilir.Vasküler
kambiyum’un iç kısmında kalan
ksilem dokuları ise odun olarak
kabul edilir.
Kabuk
Odun
Yaş Halkaları ne anlama
geliyor ?
Erken Odun
► Ilıman iklimde yaşayan ağaçlar ilkbaharın
başlangıcından, sonbaharın başına kadar yeni
ksilem boruları meydana getirir.
► Bu döneme “büyüme mevsimi” denir.
► Büyüme mevsimi sırasında yaz sonuna kadar
üretilen ksilem tabakasına “erken odun” adı
verilir.
Mantar Doku
Mantar Kambiyumu
İkincil Floem
Vasküler Kambiyum
KSİLEM
Geç Odun
Erken Odun
ERKEN ODUN HÜCRELERİ
Ksilem
GENİŞTİRÇizgisi
VE ÇEPERLERİ
Floem
İNCEDİR.
KABUK
Geç Odun
► Yazın sonuna doğru, erken odunun hemen
ardından bir de geç odun yapılır.
► Bu geç odun hücreleri küçüktür ve çeperleri
kalındır.
Erken Odun
Geç Odun
Geç odun
ÖZ
Erken odun
KABUK
Trakeidler
Geç Odun
Erken Odun
► Erken odun ile geç odun arasındaki geçişler
belirgindir.Ve bir halka görünümü oluşturur.
Yıllık Büyüme Halkaları:
► Bir büyüme mevsimine ait erken odun ile
ondan önceki büyüme mevsimine ait geç odun
arasındaki geçiş çok belirgindir.
► Bu geçiş bölgeleri yıllık büyüme halkaları olarak
kabul edilir.
Her bir halka bir büyüme mevsiminden
Diğerine geçişi gösterir.
Canlı ve Cansız odun
► İkincil Gövde yapısında;
► İşlev gören ksilem dokusuna canlı odun;
► İşlev görmeyen ksilem dokusuna ise cansız
odun adı verilir.
Canlı Odun
Cansız Odun
Cansız Odun
Canlı Odun
Cansız Odun:
► Taşıma işlevi yoktur.
► İç boşlukları kalloz,reçine gibi maddeler ile
dolmuştur.
► Destek doku olarak işlev görür.
Canlı Odun:
► Su
ve minerallerin taşındığı odun boruları
bulunur.
► Gerçekte hücreleri cansızdır.
► Canlı adını almasının sebebi taşıma işini yerine
getirmesinden dolayıdır.
Birincil Meristem Birincil Dokular
Lateral
Meristem
İkincil Dokular
Epidermis
Protoderm
İkinci Ksilem
ODUN
Birincil Ksilem
UÇ
MERİSTEM
Vasküler
Kambiyum
Prokambiyum
Birincil Floem
İkinci Floem
Temel
Meristem
Öz
Mantar Doku
Temel
Doku
Korteks
İç Kabuk
Mantar
Kambiyumu
Periderm
KABUK
Dış Kabuk