Slayt 1 - Sakarya Üniversitesi | Sağlık Bilimleri Fakültesi
advertisement
KİŞİLİK BOZUKLUKLARI • • • • • • • • • • ŞİZOİD KB. ŞİZOTİPAL KB. ANTİSOSYAL KB. HİSTRİONİK KB. NARSİSİSTİK KB. ÇEKİNGEN KB. BAĞIMLI KB. BORDERLİNE (SINIRDA) KB. OBSESİSİF – KOMPULSİF KB. HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ Kişilik; sosyal insanı bireyselliği ve birlikteliği içinde tek ve farklı kılan,kendini ifade edişini,ilişki tarzını belirleyen ve çevreye özgün uyumunu sağlayan psikofizyolojik sistemlerin dinamik ve açık örgütlenmesidir. Kişilik kalıpları en sağlıklı yapılarda bile çok esnek değildir,mevcut olan muhafazakarlığın uyumu ve doyumu optimize ettiği sürece sağlıklı kabul edilir.ancak kişilik bozukluğunda bu işlev bozulur. Karikatürize bir hal alan patolojik tutarlılık değişime bütünüyle kapalı bir katılığa dönüşür. KB; yaşam kalitesini bozar. GENEL KİŞİLİK BOZUKLUĞU DSM-V'e göre Kişilik bozuklukları; kişinin kendi kültürüne göre, beklenenden önemli ölçüde sapmalar gösteren, süreklilik arz eden bir iç yaşantılar ve davranışlar örüntüsüdür. Kişinin içinde yaşadığı kültürün beklentilerinden belirgin olarak sapan, süregiden bir davranış ve içsel yaşantı örüntüsüdür. Süregiden bu örüntü çok değişik kişisel ve toplumsal durumları kapsar. Bu örüntü klinik açıdan sıkıntıya ya da toplumsal sıkıntıya yol açar. • Ergenlik ya da genç erişkinlik yıllarında başlar, zamanla kalıcı olur ve sıkıntıya ya da işlevsellikte bozulmaya yol açar. Herkeste çeşitli biçimlerde görülebilecek kişilik özelliklerinin, kişilik bozukluğu olarak değerlendirilebilmesi için, bunların esneklikten yoksun ve uyum bozucu olması, işlevsellikte belirgin bir bozulmaya ya da kişisel sıkıntıya neden olması gerekmektedir. Değişmeyen bu tutum ve davranış kalıpları şu alanlarda kendini gösterir : Düşünce farklılıklarında (kişinin kendisini, başkalarını ve olayları yorumlama biçiminde) Duygulanım farklılıklarında (duygusal tepkilerin görülme aralığı, yoğunluğu, değişkenliği ve uygunluğu) İnsanlar arası ilişkilerde yaşanan zorluklarda İtkilerini kontrol etmekte yaşanan zorluklarda KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA SIK GÖRÜLEN ORTAK ÖZELLİKLER • Biliş, duygulanım, dürtü denetimi yada insan ilişkilerinde belli bir toplum için geçerli ölçülerden sapması, topluma aykırı davranışlar göstermesi • Çocukluktan yada ergenlikten beri süregelmesi • Toplum içinde, iş yaşamında belirgin bozulmaya yol açması • Genellikle benliğe uyumlu yani benimsenmiş olması ve değiştirilmek istenmemesi • Genel olarak çevre ile sürtüşme ve çatışmaya yol açması • Kişinin bilişsel yetilerinde, temel duygulanım ve düşünce yapısında belirgin bozukluk olması • Bu durumun bir ruhsal bozukluk yada madde etkisiyle açıklanamaması EPİDEMİYOLOJİ Genel popülasyonda yaygınlık oranı %10-13 Yatarak tedavi gören psikiyatrik bozuklukların %15’i kişilik bozukluğu nedeniyle yatmakta. Erken dönem analoğu mizaç bozukluğudur. Kadın ve erkekte eşit görülür. Özgül olmayan psikiyatrik bozukluk öyküsü yaygındır. Bazı kişilik bozukluklarında kısmi genetik geçiş saptanmıştır. ETYOLOJİ Kişilik bozukluklarının oluşumunda en çok kalıtım ve kişilik gelişimini etkileyen psikososyal etkenler üzerinde durulmuştur. Etyolojide kişiliği biçimlendiren çevresel etkenler ve çocukluk yaşantıları üzerinde daha çok durulmuştur. Psikoanalitik kurama göre ; Yanlış yada yetersiz anne baba tutumları, Olumsuz aile koşulları gibi çevresel etkenler kişinin belli bir psikoseksüel döneme saplanmasına yol açar. Bu şekilde örneğin; aşırı titizlik yada cimrilik anal döneme Aşırı bağımlılık ise oral döneme saplanmış olmaya bağlı gelişir. A KÜMESİ B KÜMESİ C KÜMESİ Paranoid KB Antisosyal KB Çekingen KB Şizoid KB Sınırda (borderline) KB Bağlımlı KB Şizotipal KB Histrionik KB Obsesif - Kompülsif KB Narsisistik KB Kişilik bozukluğunun bugün için standart bir somatik tedavisi yoktur. Ancak bazı paranoid ve şizotipal kişilik bozukluğundaki algı ve düşünde değişiklikleri antipsikotik ilaçlarla kısmen düzelir.benzer şekilde C kümesi kişilik bozukluklarıda antidepresan ilaçlardan fayda görebilir. Öte yandan kişilik bozuklukları başka nedenlerle de karşımıza sık çıkar. En sık görülenler ; intihar, depresyon, geçici psikotik ataklar, anksiyete, öfke ya da saldırganlık krizleri, alkol yada madde entoksikasyonu, kendini yaralama davranışı sorunlarıdır. PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU (PKB) • Paranoid ‘’ kuşkucu ’’ demektir. Temel özelliği yaygın bir kuşkuculuk ve başka insanlara karşı güvensizliktir. Bu davranış kalıbı erken erişkinlikte başlar ve çok değişik koşullar altında kendini gösterir. KLİNİK ÖZELLİKLERİ Hasta her şeyden kuşkulanır, aslı yokken başkalarının kendisinden yararlanacağını, kendisini kullanacağı, kötülük edeceği beklentisi olan bir insandır. Alıngandır. Masum hareketlerin ve gelişigüzel söylenmiş sözlerin ardında kendisine yönelik bir ima, alay ya da tehdit sezer. Bir hasta kalabalık bir yere girdiğinde, insanlara sırtını dönmemeye dikkat ediyordu. Sanki insanlar ona arkadan bir kötülük yapacakmış gibi, hep sandalyesini duvara dayayarak otururdu. Benzer bir özellik referans fikirlerdir. Hasta, aslı yokken çevresinde olan bitenlerin kendisiyle ilgili olduğu düşüncesine kapılabilir. ETYOLOJİ Psikodinamik görüşe göre kuşkucu tutum ve düşünce, hastanın iç dünyasının açığa çıkması korkusundan ve incinme korkusundan kaynaklandığı şeklindedir. Çocuklukta koruyucu bakımın ve duygusal desteğin yetersiz olması, paranoid mekanizmlara zemin hazırlayabilir olduğu, kortikal dopamin aktivitesindeki yetersizliklerin de bir neden olduğu düşünülmüştür. ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU (ŞKB) Şizoid kişilik bozukluğu, temel olarak izolasyon ve toplumsal ortamlarda daha belirgin hale gelen bir duygusal küntlük ile belirli bir bozukluktur. Bu davranış kalıbı erken erişkinlikte başlar ve çok değişik koşullar altında kendini gösterir. KLİNİK ÖZELLİKLERİ Şizoid kişilik bozukluğu olan hastalar, insanlarla ilişkiye girmekten kaçınan ve yalnızlığı seven insanlardır. Kendi ailesi ile birlikte olmak dahil, sosyal ilişkilerden hoşlanmazlar. İnsan içinde olmak onları rahatsız eder. Bu nedenle hemen hemen hiç yakın arkadaşları yoktur. Başkalarınca, soğuk, ilgisiz, duygusuz yada ‘’ ruhsuz’’ biri olarak nitelendirilirler. Başkalarından gelen övgü ve eleştirilere kayıtsızdırlar. Başka insanların kendisi hakkında ne düşündüğü pek umurlarında değildir. Önemli bir başka özellikleri DUYGUSAL KÜNTLÜK’tür. Dışarıdan amaçsız, belirsiz, davranışlarında kararsız, dalgın ve kendi halinde insanlar olarak görülebilirler. İnsanlara yakın olmak istemedikleri için, cinsel ilişkiye girmekte de isteksizdirler. Evlendiklerinde eş ve çocuklarına beklenen duygusal yakınlığı gösteremezler. Zamanının önemli bir bölümünü hayal kurarak geçirebilirler. Yalnız yapılan işleri seçmeye çalışırlar. Ağır stres karşısında psikotik kısa dönemler yaşayabilirler. ETYOLOJİ Genetik geçiş eğilimi vardır. Psikodinamik açıdan erken dönemlerde anne yokluğu ya da yetersizliği sonucu, obje ilişkilerinin normal gelişim basamaklarına erişememesinin, şizoid kişiliğe yol açtığı ileri sürülmüştür. ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU (ŞTKB) Şizotipal kişilik bozukluğu, bilişsel ve algısal çarpıklıklar, sosyal ve kişilerarası ilişkilerde yetersizlikler ve davranış gariplikleri ile belirli bir bozukluktur. KLİNİK ÖZELLİKLERİ Şizotipal kişilik bozukluğu olan hastalar, garip davranış ve düşünceleri olan egzantirik görünümlü kişilerdir. Düşünce gariplikleri arasında; referans fikirler, tamamen hastanin kendisine özgü, acayip batıl inançlar, telepati ya da altıncı hisse sahip olduğunu düşünme, büyücülük ya da ‘’ruhlar alemi’’ gibi konulara aşırı bir düşkünlük sayılabilir. Olağandışı düşünceler arasında, PKB’da olduğu gibi, kuşkuculuk, güvensizlik ve alınganlık görülebilir. Bunlardan başka garip, yandan bir akıl yürütme biçimi de sık olarak görülür. Örneğin ; Kilo vermek isteyen bir hastanın kolu havada televizyon seyrederek, efor gerektiren bu duruşun enerji kaybına neden olacağını. Böylece zayıflayacağını düşünmesi. Alışılmadık algısal yaşantıları vardır. İnsanlar sanki odundan yapılmışlar gibi. Bazıları gerçek olmayan güç ve insanların varlığını hisseder. Fakat bunlar sanrı boyutunda değildir. Konuşması garip ne dediği anlaşılmaya aşırı soyut ve dolaylı bir konuşma biçimi vardır. Pasaklılık, özensizlik, uygunsuz giyim ve makyaj sık görülür. Kendi kendine konuşma ve manyerizmler vardır. Aşırı bir sosyal anksiyete de görülür ETYOLOJİ Kalıtım önemli bir etkendir. Şizofrenide görülen bazı biyolojik ve psikolojik bulgular ŞTKB’da da sıktır. ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU (ASKB) Antisosyal kişilik bozukluğu, 15 yaşından önce başlayan, yaygın bir antisosyal davranış ve pişmanlık duymadan başka insanların haklarını çiğneme ile belirli bir bozukluktur. Ciddi sosyal sorunlara yol açtığından, tüm bu kişilik bozuklukları içinde en önemlilerinden biridir. KLİNİK ÖZELLİKLER Antisosyal, bir toplumda suç, ayıp, günah ya da ahlak dışı sayılan davranışları tekrarlamaya eğilimli demektir. Bu karakter yapısı, tüm kişilik bozuklarında olduğu gibi, küçük yaşlardan itibaren kendini belli eder. Ancak diğer kişilik bozukluklarından farklı olarak antisosyal kişilik bozukluğu tanısı koyabilmek için bu tür davranışların 15 yaşından önce ortaya çıkması şart koşulur. Hasta her türlü suç işleyebilir. En çok görülenler, hırsızlık, gasp, saldırganlık, ırza geçme ve diğer cinsel suçlardır. Hasta bu suçları aklına estiği gibi ya da sonuçlarına aldırmıyormuş gibi (dürtüsellik) ve tekrar tekrar işler. Verilen cezalardan ders almaz. Başka insanlara karşı sorumluluk, sadakat ve dürüstlük duygusu yoktur. Verdiği sözleri tutmaz, durmadan yalan söyler ve insanları kolayca aldatır. Başkalarının iyi niyetinden faydalanır. Yalanı yüzüne vurulunca utanmaz. Bu hastaların çoğu iş tutmaz. Çalışacak iş olduğu halde işe girmez. En kötü özellikleri arasında saldırganlık ve kolay öfkelenme vardır. Örneğin ; küçük çocuğun üstünde sigara söndürür. Çocuğu varsa, ebeveynlik görevlerini de genellikle yerine getirmez. Önemli bir özellik hasta asla yaptıkları yüzünden pişmanlık ya da suçluluk duymaz. Bu nedenle bu bozukluğu, bir tür vicdan ya da süperego yokluğu gibi düşünmenin uygun olduğu da ileri sürülmüştür. Alkol, madde bağımlılığı çok sık gelişir. ETYOLOJİ Anne- babasız büyümüş çocuklarda, örneğin sokakta ya da yetiştirme yurtlarında büyümüş, tutarlı bir ebeveyn eğitimi görmemiş çocuklarda ileride bir bozukluğun ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Baba da alkolizm olması, çocukken cinsel ya da fiziksel olarak sömürülmüş olma ve çocuklukta dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olması diğer yatkınlaştııcı etkenlerdir. HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU BOZUKLUĞU (HYKB) Histrionik kişilik bozukluğu, çok değişik koşullar altında ortaya çıkar, aşırı bir duygusallık ve dikkati çekme isteği ile belirli bir bozukluktur. KLİNİK ÖZELLİKLERİ Bu hastalar başkalarının ilgi ve dikkatinin hep kendi üzerlerinde olmasını isteyen aşırı duygusal insanlardır. Hasta sürekli çevresindekilerin yaptıklarını onaylamasını, kendisini övmesini, güzel bulmasını ve beğenmesini ister. Tüm bu davranışları övgü almak ve beğeni toplamaya yöneliktir. Bu nedenle histrioniklerin jest, mimik ve konuşmaları canlı, dramatik ve abartılıdır. (tetralizm) Bazı kadın hastalarda uygunsuz erotik bir görünüm ya da davranış görülebilir. Hasta koyu makyaj, açık giyim ve erotik tavırlara bakışları üstünde toplamaya çalışabilir. Ama bu genellikle yüzeyeldir. Hastanın istediği, cinsellikten çok ilgi görmektir. Cinsel açıdan bir bölümü soğuk, bir bölümü normaldir. Bir bölümü de borderline hastalar gibi gelişigüzel cinsel ilişkiler kurar. Histrionik kişilik bozukluğu olan hastalar, başkalarının kolay etkisi altında kalır. Telkine yatkındır, insanlara kolay inanırlar. Çok güçlü duygusal tepkiler verir. Küçük bir nedenle herkesin içinde ağlama, aşırı neşe gösterileri, az tanıdığı insanlara bile hararetle sarılma gibi davranışlar gösterirler. Duygusal tepkileri hızla değişir. Küçük bir duygusal olay karşısında kontrolsüz sinir krizleri, dissosiyatif bayılmalar görülebilir. ETYOLOJİ Birinci derecede akrabalarında normalden fazla görülmesi ailesel yatkınlığı düşündürür. Ancak bu hastaların çocuklarında daha çok yoksunluk ve travma yaşamış oldukları görüşü yaygın kabul görür. NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU (NKB) Yaygın bir üstünlük duygusu, beğenilme gereksinimi empati yapmama ile belirli bir bozukluktur. Bu davranış kalıbı genç erişkinlik döneminde başlar. KLİNİK ÖZELLİKLER Bu hastalar, kendilerini çok üstün ve önemli gören insanlardır. Hasta, kendisinin, olduğundan daha yetenekli, başarılı, güzel ya da zeki olduğuna inanır. Bu davranış kalıbı genç erişkinlik döneminde başlar. Başkalarından farklı, özel bir insan olduğu, özel muamele görmesi gerektiği inancındadır. Başkalarının kendisin önem vermesini bekler. Her şeye hakkı olduğunu düşünür. Kurallar onun için değil, sıradan insanlar için konmuştur. Eleştiriye çok duyarlıdır. İnsanların kendi hakkındaki düşüncelerine çok önem verir. Histrionikler gibi başkalarının kendilerine ilgi göstermesini ve iltifat etmesini isterler. Fakat histironiklerden farklı olarak ilgi görmek için binbir oyun oynamazlar. Bunun hakkı olduğunu düşünür ve çoğu zaman açıkça talep eder. Önemli bir özellik de empati yoksunluğudur. Aşk ilişkilerinde, sevgiliyi bir nesne gibi görür karşılık vermeyi düşünmez. ETYOLOJİ Psikodinamik görüşe göre; çocukluk çağında yaşanan korku Başarısızlık ya da bağımlılık gereksinimlerinin,ebeveynin yokluğu Patolojisi sonucu ihmal, alay ya da eleştiri ile karşılık görmesi patolojik narsisizmin gelişmesine yol açabilir. ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞU (ÇKB) Çekingen kişilik bozukluğu, yaygın yetersizlik duyguları, sosyal inhibisyon ve eleştirilmeye karşı aşırı duyarlılıkla belirli bir bozukluktur. Bu davranış kalıbı genç erişkinlik döneminde başlar. KLİNİK ÖZELLİKLERİ Hastalar aşırı utangaç ve çekingen insanlardır. Başkalarının kendisini beğenmeyeceğini ya da istemeyeceğini düşündüğü için, insanların arasına karışmaz. İnsan içindeyken huzursuz ve sıkılgandır. Bu yüzden insanlarla yakın ilişki gerektiren sosyal ya da mesleki etkinliklerden kaçınırlar. Toplum içinde uygunsuz bir şey söyleme korkusu ile pek konuşmaz. Konuşursa ağzından aptalca bir şey kaçacak, insanlar onun söylediğine gülecek, kekeleyecek ya da kızaracak diye korkar. Eleştiriye çok duyarlıdır. Küçük bir söz ya da davranıştan çok incinebilir Sıradan işler dışındaki işler ona zor görünür. Rutini dışında iş yapmak gözünde büyür. Güç durumda kalacağından korkar. Bu hastalar depresyon, sosyal fobi ve diğer anksiyete bozukluklarını geçirmeye yatkındırlar. ETYOLOJİ Agorafobi ve depresyonla ÇKB arasında genetik bir bağ olduğu ileri sürülmüştür. Çevresel etkenler de önemli rol oynar. Fobik evhamlı ebeveyn, çocukluk döneminde cinsel sömürü ile ya da şiddetle karşılaşmış olma etkenler arasında yer alabilir. BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU (BKB) Bağımlı kişilik bozukluğu, aşırı bir korunma ve bakılma gereksinimi ile belirli bir bozukluktur. Bu gereksinim, hastada ciddi bir ayrılma anksiyetesine, başka insanlara yapışma ve boyun eğme davranışına yol açar. Genç erişkinlik döneminde başlar. KLİNİK ÖZELLİKLER BKB, kendi başlarına karar veremeyen, insiyatiften yoksun, başka insanlara bağımlı ve ilişkilerinde boyun eğici insanlardır. Hasta yanında kendisine destek olacak birisi olmadıkça tek başına bir işe başlayıp sürdüremez. Öğüt ve güvence almadıkça sıradan karar vermekte bile zorlanır. En basit günlük işlerde bile başkalarına danışma ihtiyacı duyar. Kendisi ile ilgili bütün konularda başkalarının girişimde bulunmasını ve karar vermesini bekler. Güvensizdir, kendisinin çok beceriksiz ve aptal bir kişi olduğunu söyleyebilir. Sorumluluk gerektiren işlerden kaçınır. Yalnızken kendini aciz hisseder. Çabuk incinir. ETYOLOJİ Çevresel etkenlerin kalıtımsal nedenlerden daha fazla rol oynadığı kabul edilir. Aşırı koruyucu mükemmelliyetçi ve baskıcı ebeveynlerin çocuğun, özgüvenli bir insan haline gelmesini engellediği ileri sürülmüştür. Çocukluk çağındaki kronik fiziksel hastalık ayrılma anksiyetesi, oral dönemde doyumsuzluk yaşamış olmanın bağımlılık gereksinimini arttırdığı öne sürülmüştür BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞU (SINIRDA) Borderline kişilik bozukluğu (BKB) hastalar nevroz ve psikoz arasında bulunurlar. Stabil olmayan duygulanım, duygudurum, davranış, obje ilişkileri ve kendilik imajına sahiptirler. KLİNİK ÖZELLİKLERİ Aşağıdakilerden beşinin (yada daha fazlasının) olması ile belirli genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik koşullar altında ortaya çıkan, kişiler arası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüselliğin olduğu sürekli bir örüntü vardır . Gerçek ya da hayali bir terk etmeden kaçınmak için çılgınca çabalar gösterme. Gözünde aşırı büyütme (göklere çıkarma) ve yerin dibine sokma uçları arasında gidip gelen, gergin ve tutarsız kişiler arası ilişkiler örüntüsü. Kimlik karmaşası belirgin olarak, sürekli biçimde tutarsız benlik algısı ya da kendilik duyumu. Kendine zarar verme olasılığı yüksek en az iki alanda dürtüsellik (örn.para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, pervasızca araba kullanma, tıkınırcasına yemek yemek yeme) Yineleyen intiharla ilgili davranışlar, girişimler, göz korkutmalar ya da kendine kıyım davranışı. Duygudurumda belirli bir tepkiselliğin olmasına bağlı affektifinstabilite (örn. Yoğun irritabilite ya da genellikle birkaç saat süren, nadiren birkaç günden daha uzun süren anksiyete) Kendini sürekli boşlukta hissetme Uygunsuz, yoğun öfke ya da öfkesini kontrol altında tutamama (örn.sık sık hiddetlenme, geçmek bilmeyen öfke, sık sık kavgalara karışma) Diğerleri tarafından terkedilmeye aşırı duyarlılık ve bundan rahatsızlık duyma. Bu kişiler cinsel, mesleksel ve toplumsal kimliklerinde derin güvensizlik ve dengesizlik gösterirler Çocukluk çağında iyi ve kötü olarak bölünen (splitting) ve içe atılan (nesne tasarımları yetişkin yaşamdaki ilişkilere de yansır. İyiler sevilir, kötüler değersizleştirilir. İçe atma (introjeksiyon), bölünme (splitting) yansıtma ve yansıtmalı özdeşim (projektive identification) kullanılan savunma mekanizmalarıdır. ETYOLOJİ Fiziksel ve cinsel kötüye kullanım, ihmal edilme, düşmanca çatışma ve erken ebeveyn kaybı ya da ayrılığı bu kişilik bozukluğu olan hastaların öykülerinde daha sık görülür. İlk çocukluk döneminde yetersiz destek, ilgi ve disiplinin olması ya da aşırı denetimler nedeniyle bireyleşmenin, temel güven ve özerklik duygusunun engellenmesi, özerklik (self) sınırlarının yeterince belirlenememesi, kalıtımsal etkenler ve çocukluk çağında örseleyici olaylar sayılabilir. OBSESİF- KOMPULSİF KİŞİLİK BOZUKLUĞU (OKKB) Temel özelliği genç erişkinlik döneminde başlayan ve çok değişik koşullar altında ortaya çıkan, aşırı bir mükemmeliyetçilik, düzenlilik, kendini ve başkalarını denetleme isteğidir. Bu özellikler hastanın, esnek, açık ve verimli olmasını engeller. KLİNİK ÖZELLİKLERİ Yapılan etkinliğin asıl amacını unutturacak derecede ayrıntılar, kurallar, listeler, sıralama, organize etme ya da program yapma ile uğraşır durur. İşin bitirilmesini güçleştirecek denli eksiksiz yapma uğraşı gösterir (örn.kendi koyduğu aşırı katı ölçütler karşılanamadığı için bir tasarıyı tamamlayamaz) Boş zamanlarını değerlendirme etkinliklerinden arkadaşlıklarından yoksun kalacak derecede kendisini işe ya da üretkenliğe adar. Özel bir değeri olmasa bile eskimiş ya da değersiz şeyleri elden çıkaramaz. Hiç esnemez (Katı)ve hep ayak direr(inatçıdırlar) Hasta her şeyi kusursuz biçimde yapmak ister. Kendisinin ya da başkasının yaptığı bir işi kolay kolay beğenmez. Bir işi defalarca bozup yeniden başlayabilir. İnce eleyip sık dokur. Zamanını iyi kullanamaz. Antisosyal kişilik bozukluğunun tam tersine ahlak kurallarına aşırı bağlıdır. Kolay karar veremez. Sık sık karar değiştirirler. Önemli kararları ertelerler. Cimridirler. Çıkarı yoksa başka insanlara ikramda bile bulunmaz. ETYOLOJİ Psikanalitik kurama göre katı tuvalet eğitimi gibi anal dönemde saplanmaya yol açan etkenler, titizlik, inatçılık ve düzenlilik gibi karakter hatlarının gelişmesine neden olabilir. Geleneksel kişilik bozukluklarıyla ilgili temel inançlar ve stratejiler Kişililik Bozukluğu Temel inanç ve Tutumlar Strateji (açık davranış) Bağımlı ‘’ Ben çaresizim ‘’ Bağlanma Çekingen ‘’ İncinebilirim ‘’ Çekinme Paranoid ‘’ İnsanlar tehlikelidir ‘’ Tetikte olma Narsisistik ‘’ Ben özelim ‘’ Büyüklenmecilik Histriyonik ‘’ Etkilemeliyim ‘’ Dramatik davranışlar Obsesif – Kompülsif ‘’ Hata yapmamak zorundayım’’ Mükemmeliyetçilik Antisosyal ‘’ Diğerleri ele geçirmek içindir’’ Saldırma Şizoid ‘’ Geniş bir alana ihtiyacım var’’ İzolasyon Kişilik Bozukluklarında Semptomlar ve Hemşirelik Girişimleri Kişilik Bozukluğu Karakteristik Semptom Hemşirelik Girişimi PARANOİD K.B. Diğer bireylere güvensizlik, şüpheci yaklaşım ve kısıtlayıcı boyutta tetikte bulunma durumu içindedirler. Bireye yönelik açık, dürüst yaklaşım ve tedavi planında işlem öncesi bireyin onayının alınması önemlidir. ŞİZOİD K.B Sosyal iletişimden uzaklaşırlar. Bireyin toplum içindeki fonksiyonlarının gelişmesi desteklenir. ŞİZOTİPAL K.B. Yakın ilişkide bulunmaktan kaçınma, sıkılma ; algısal ve bilişsel bozukluklar, tuhaf davranışlar gösterirler. Bireyin toplum içindeki işlevselliği ve kendine bakma becerileri desteklenir, sosyal beceri eğitimi sağlanır. Kişilik Bozukluğu Karakteristik Semptom Hemşirelik Girişimi ANTİSOSYAL K.B. Yasalara, kurallara ve diğer insanların doğruların aldırmazlar. Problemleriyle yüzleşerek çözmesini ve engellenme ve öfke gibi duygularını etkin bir şekilde yönetmesi gerektiği öğretilir. BORDERLİNE K.B. Kendilik algısı, dürtü kontrolü bozulur, ilişkilerde istikrarsız olurlar. Bireyin duygularını kontrol etmesi, başetme stratejilerinin geliştirilmesi, bilişsel yeniden yapılanma tekniklerinin öğretilmesi, sosyal becerilerinin zamanla yapılandırılması sağlanır. Kişilik Bozukluğu Karakteristik Semptom Hemşirelik Girişimi HİSTRİONİK K.B. Duygularında aşırılık, dikkatli arayışlar olur Davranışları hakkında gerçekçi geribildirimler sağlanır, sosyal beceriler geliştirilir. NARSİSİSTİK K.B. Büyüklük duyguları, yönetme istekleri, empati yoksunluğu vardır. Bireyin narsisistik yaklaşımlarına karşı savunmaya geçilmez. Birey, kendilik algısını gerçekçi yönde geliştirmesi desteklenir. ÇEKİNGEN K.B. Sosyal ketlenme yaşarlar, kendilerini yetersiz hissederler, negatif değerlendirmelere aşırı hassasiyet gösterirler. Bilişsel yeniden yapılanma teknikleri öğretilir, birey kendilik algısını geliştirmesi için desteklenir. Kişilik Bozukluğu Karakteristik Semptom Hemşirelik Girişimi BAĞIMLI K.B. İtaatkar ve bağımlı davranışlar gösterirler, başkasının ilgisine aşırı ilgi duyarlar. Bireyin kendine güven ve otonomisi geliştirilir, problem çözme ve karar verme becerileri geliştirilir, bilişsel yeniden yapılanma tekniği öğretilir. OBSESİF – KOMPÜLSİF K.B. Kontrol, mükemmeliyetçilik ve düzenlilikle meşgul olurlar. Birey diğer insanlarla görüşmesi için cesaretlendirilir. Karar vermede etkin zaman kullanma, etkin çalışmak için yardım edilir, bilişsel yeniden yapılandırma teknikleri kullanılır. Paranoid Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları Düşünme sürecinde bozulma Etkisiz başetme Kendine zarar verme riski Başkalarına zarar verme riski Gereksiniminden az beslenme riski Korku Sosyal etkileşimde bozulma Yalnızlık riski Anksiyete Paranoid Kişilik Bozukluğu Tıbbi Tanı : Paranoid Kişilik Bozukluğu TANI Düşünme süreçlerinde bozulma TANILAYICI SEMPTOMLAR İç ve çevresel uyaranları farklı şekilde yorumlanması Çevresindeki bireylere şüpheci yaklaşım olması NEDEN ? Yaşadığı hastalığın semptomu AMAÇ ? KISA DÖNEM Şüpheci yaklaşımını daha az sıklıkta sergilenmesi UZUN DÖNEM Bireyin düşünce ve davranışındaki değişimleri tanıması/ kabul etmesi Bireyin düşünce ve davranışlarının kabul edilebilir uygun davranışlara dönüşmesi GİRİŞİM Bireye sakin ve destekleyici yaklaşımda bulunulacak Başkasının güvenirliği test ettiği zamanların farkında olunacak Bireye yerine getirilemeyecek sözler verilmeyecek Bireyin ekip üyeleri ile tanıştırılması sağlanarak , sağlık profesyonelleri ile etkileşiminde güven oluşturulmaya çalışılacak GİRİŞİM Bireyin başlangıçta şüpheci yaklaşımının yoğun olduğu dönemlerde ; sağlık profesyoneli ile iletişimin kısa tutulması sağlanacak Bireyle iletişimde kısa ve açık ifadeler kullanılacak Bireyin söylemek istediği şeyler ‘’ bunu mu demek istediniz ? ‘’ şeklinde ifadelerle netleştirilecek GİRİŞİM Bireyin şüpheci davranışlarını destekleyici, onaylayıcı yaklaşımdan kaçınılacak Bireyin şüpheci tavırlarını yargılayıcı yaklaşımdan kaçınılacak Bireyin diğer bireylerle öncelikle birebir sonra küçük gruplar ve daha büyük grup şeklinde iletişimi desteklenecek Şizoid Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları Rol performansında etkisizlik Sosyal etkileşimde bozulma Sağlığını etkisiz yönetme Özbakım eksikliği sendromu Etkisiz başetme Yalnızlık riski Şizoid Kişilik Bozukluğu Tıbbi Tanı : Şizoid Kişilik Bozukluğu TANI Rol performansında etkisizlik TANILAYICI SEMPTOMLAR Aile üyelerine karşı sorumluluklarını yerine getirmemesi Öğrenci rolüne uygun davranması NEDEN ? Hastalığın neden olduğu içe çekilme, yalnız kalma süreci nedeniyle sosyal etkileşimin bozulması AMAÇ KISA DÖNEM Ailesi ile daha fazla zaman geçirmesi UZUN DÖNEM Mevcut rollerinin sorumluluklarını bilmesi Sorumluluklarını yerine getirmesi GİRİŞİM Bireyin rollerine ilişkin duygu ve düşüncelerini ifade etmesi sağlanacak Bireyin rollerini yerine getirmesinin sonuçları kendisi ile tartışılacak Bireyin rollerini yerine getirmesine ilişkin aktivite planları yapması için desteklenecek GİRİŞİM Bireyin kademeli olarak sosyal aktivitelere katılması desteklenecek Bireyin kademeli olarak sosyal aktiviteleri arttırma ve etkin iletişime geçme davranışları olumlu pekiştirmelerle desteklenecek Şizotipal Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları Düşünce sürecinde bozulma Sosyal izolasyon Sosyal etkileşimde bozulma Yalnızlık Anksiyete ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU Tıbbi Tanı : Şizotipal Kişilik Bozukluğu TANI Anksiyete TANILAYICI SEMPTOMLAR Yeni bir ortamda kendisini tedirgin, endişeli hissettiğini ifade etmesi Yeni ortama girmekten kaçınması NEDEN ? Etkisiz baş etme Rahatsızlığına bağlı yaşadığı biyokimyasal değişim AMAÇ KISA DÖNEM Bireyin anksiyetesini ve baş etme örüntülerini tanımlaması Anksiyeteye bağlı yaşanan işlev kayıplarını tespit etmesi (yalnız kalmak vs.) Anksiyeteyle etkili baş etme yollarını öğrenmesi UZUN DÖNEM Anksiyeteye bağlı işlevsellikteki kayıpları en aza indirmesi Etkili baş etme yollarını günlük yaşamına adapte edebilmesi Rahatladığını ve kendini daha iyi hissettiğini ifade etmesi GİRİŞİM Bireyin anksiyete düzeyi değerlendirilecek 0 ? 10 Anksiyete ile ilgili duygu ve düşüncelerini ifade etmesine fırsat verilecek Bireyle iletişimde kısa basit cümleler kurarak, sakin ve yavaş konuşulacak GİRİŞİM Hemşire kendi endileşelerinin farkında olarak karşılıklı anksiyeteden kaçınacak Bireyle iletişimde empatik yaklaşım sergilenerek terapötik iletişim teknikleri etkin bir şekilde kullanılacak (sessizliği kullanma, dinleme, özetleme, gözlemleri iletme vs.) Ortamdaki fazla uyaranlar uzaklaştırılacak GİRİŞİM Anksiyetesini arttıran risk faktörleri belirlenecek Mevcut baş etme stratejileri belirlenecek Herkesin zaman zaman yoğun anksiyete hissedebileceği vurgulanacak Bireye yeni ortama uyum sağlamada kullanabilmesi için girişkenlik eğitimi verilecek Antisosyal Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları Etkisiz başetme Kendisine zarar verme riski Başkasına zarar verme riski Etkisiz inkar Sosyal etkileşimde bozulma ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU Tıbbi Tanı : Antisosyal Kişilik Bozukluğu TANI Etkisiz başetme * Bireysel TANILAYICI SEMPTOMLAR Dürtüsel davranışları olması Yalan söylemesi Öfke kontrolünün düşük olması Sağlık profesyonelleri ile çatışma NEDEN ? Bilgi eksikliği kişinin durumuyla, yaşadıkları ile ilgili bilgi eksikliği olması ve olası uygun başetme yöntemlerini bilmemesi Kendisine ilişkin olumsuz inançları nedeniyle yardım arama davranışlarında eksiklik olması AMAÇ KISA DÖNEM Kendisine ve diğer bireylere zarar vermemesi Mevcut uygunsuz başetme davranışlarını tanımlaması Terapötik ortamın sınırlılıklarında fonksiyonel olması UZUN DÖNEM Kişinin kendisiyle ilgili olumsuz inançlarını değiştirmesi Uygun stratejilerin davranış örüntüsü olarak benimsenmesi ve kullanılması Kişinin mevcut durumun iyileştirilmesi için belirlenen kaynaklardan yardım sağlaması Kişinin güçlü yönlerini tanıması GİRİŞİM Birey psikoterapi sürecine dahil olmasına neden olan yasal suçları ve ailevi sorunlarını tanımlaması için cesaretlendirilecek Yaşadığı problemlerle ilgili olası çözümler tartışılacak Uygun olmayan davranışları tanımlanacak Kabul edilmeyen davranışlarının olası zararları hakkında bilgi verilecek GİRİŞİM Bireyle yasalar ve zorunluluklarla ilgili tartışmaya girmekten kaçınılacak Kişisel başarı ve benlik saygısını destekleyici girişimlere yönelik tartışılacak Bireye terapötik ortamdaki fonksiyonel davranışlarında olumlu geri bildirimler verilecek GİRİŞİM Doğrudan çözülemeyecek problemlerini tanıması sağlanacak Bireyi yargılamadan sorumluluklarına yönelik görüşmeler yapılacak Duyguların ve belirtilerin başlangıcını, bunların olaylarla ve yaşam değişimleri ile ilişkisini tanımlaması sağlanacak Birey kendi davranışlarını kendisi değerlendirecek ( bu davranış işinize yaradı mı ? ) Sınırda Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları Suicid (intihar) riski Kendine zarar verme riski Başkalarına zarar verme riski Etkisiz başetme Benlik saygısında rahatsızlık Sosyal izolasyon Ümitsizlik SINIRDA KİŞİLİK BOZUKLUĞU Tıbbi Tanı : Sınırda Kişilik Bozukluğu TANI Kendisine zarar verme riski TANILAYICI SEMPTOMLAR İntiharla ilgili düşünceler ifade etmesi Yetersiz/olumsuz benlik kavramı ifadeleri olması Daha önce kendisine zarar verme girişimi olması NEDEN ? Benlik saygısının düşük olması Kendisini değersiz hissetmesi AMAÇ KISA DÖNEM Bireyin kendisine zarar vermemesi UZUN DÖNEM Birey dürtüsel davranışları üzerinde kontrolünün artması Öfke, yalnızlık, ümitsizlik duygularının sözelleştirilmesi UZUN DÖNEM İntihar düşünceleri olduğunda iletişime geçeceği kişileri bilmesi Alternatif başetme mekanizmalarının farkında olması GİRİŞİM İntihar önlemleri alınarak terapötik ortam sağlanacak (Odada cam eşya, çivi, makas, metal dosya, aseton, ayna, iğne, plastik torba, jilet, kemer, çakmak, elektrikli araç, cımbız, oksijen tüpü aparatları vb. olmamalı) Yasaklanan objeler hakkında ziyaretçiler bilgilendirilecek Yemekler yakından, iyi denetlenebilen bir alandan servis edilecek GİRİŞİM Oral ilaçlar verildiğinde tüm ilaçların yutulup yutulmadığı kontrol edilecek Doktor tarafından talep olmadığı sürece kişi klinikten ayrılmamalı, ünite dışına çıktığında kendisine mutlaka bir ekip üyesi eşlik edecek Eğer kişi kaçarsa ve intihar riski taşıyorsa polise haber verilecek Kişinin intihar etme riski ekip üyeleriyle paylaşılacak GİRİŞİM Kişi ile ‘’ intihar etmeme ‘’ anlaşması yapılacak (evde iken bu anlaşmaya aile üyeleri de dahil edilmeli) Problem çözme becerilernin geliştirilmesi desteklenecek İntihar riskinde artış olmaya ilişkin belirtiler bireyin yakınlarına öğretilecek (davranışta, sözel ve sözel olmayan etkileşimde değişim olması, depresyon belirtileri vb.) Bireyin tedavisinin devamı için toplumsal kurumlara yönlendirilecek Histrionik Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları Kendine zarar verme riski Etkisiz başetme Sosyal izolasyon Sosyal etkileşimde bozulma HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU Tıbbi Tanı : Histrionik Kişilik Bozukluğu TANI Sosyal izolasyon TANILAYICI SEMPTOMLAR Bireyin çevresinde arkadaşları olmaması Yalnız olduğunu ifade etmesi NEDEN ? Yaşadığı davranış kontrol bozukluğu AMAÇ KISA DÖNEM Bireyin yalnızlık duygusunda azalma bildirmesi UZUN DÖNEM Bireyin dürtüsel davranışları üzerinde kontrolün artması Bireyin sosyal etkileşimlerinin gelişmesi GİRİŞİM Bireyin sosyal beceri gelişimi desteklenecek Bireyin sosyal etkileşiminin bozulması ve yalnız kalma nedenine odaklanılacak Bireyin aşırı, uygunsuz davranışlarının yaşamındaki sonuçlarını görmesi sağlanacak Uygunsuz davranışlarının altında yatan nedeni anlaması için destekleyici yaklaşımda bulunulacak GİRİŞİM Bireyin sosyal izolasyonuna yol açan uygunsuz davranışlarını değiştirmeye yönelik alternatif davranışlar tartışılacak Bireye kabul görebilecek uygun davranışları görebilmesi için rol modeli olunacak Sosyal etkileşimlerindeki uygun davranışları için olumlu geri bildirimler verilecek Narsisistik Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları Sosyal etkileşimde bozulma Etkisiz başetme Etkisiz inkar NARSİSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU Tıbbi Tanı : Histrionik kişilik bozukluğu TANI Sosyal Etkileşimde bozulma Tanımlayıcı semptomlar Sağlıklı ilişkiler kuramadığını ve sürdüremediğini ifade etmesi Çevresindeki insanların kaçınma davranışı göstermesi AMAÇ KISA DÖNEM Bireyin klinikteki oda arkadaşı ile ‘’günaydın, merhaba’’ ve benzeri iletişim ifadeleri kullanması UZUN DÖNEM Bireyin sosyal izolasyonla ilgili doyumda artış olduğunu ifade etmesi Sosyal izolasyonu bozan problem yaratıcı davranışları tanıması Rahatsız edici sosyal davranışları yapıcı davranışlar ile değiştirmesi Etkili sosyalizasyonu sağlayacak stratejiler geliştirmesi GİRİŞİM Bireysel, destekleyici bir ilişki sağlanacak Davranışlarının problemlere nasıl bir zemin hazırladığını tanımasına yardım edilecek Bireyin sağlıklı savunmaları desteklenecek En iyi, en çok işe yarayan yaklaşımların analiz edilmesine yardım edilecek Bireyin anlamları ve desteklemeleri konusunda da aile üyelerine destek olunacak GİRİŞİM Bireye kabul gören davranışlarla ilgili rol model olunacak ( Örneğin, önemsememe yerine dostça bir selamlama) Başkalarına önem ve saygı göstermesini sağlayan etkileşimleri tanıması desteklenecek Gerekiyorsa bireyin toplumsal kurumlardan (sosyal hizmet, aile terapisi, krize müdahale vb.) danışmanlık alması sağlanacak Çekingen Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan Bireylerde Olası Hemşirelik Tanılar Sosyal izolasyon Korku (Başarısız olma vb.) Etkisiz başetme Rol performansında bozulma Yalnızlık riski ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞU Tıbbi Tanı : Çekingen Kişilik Bozukluğu TANI Korku *Bireysel Tanımlayıcı Semptomlar Çekindiği ve yeteneksiz olduğunu düşündüğü için sosyal etkinliklerde görev almaması Etkileşim gerektiren sınıftaki sunumdan kaçınması NEDEN ? KISA DÖNEM Mevcut uygunsuz başetme davranışlarını tanımlaması Bireyin psikolojik olarak rahatladığını ifade etmesi UZUN DÖNEM Kişinin kendisiyle ilgili olumuz inançlarını değiştirmesi Uygun stratejilerin davranış örüntüsü olarak benimsenmesi ve kullanılması Kişinin mevcut durumun iyileştirilmesi için belirlenen kaynaklardan yardım sağlanması Kişinin güçlü yönlerini tanıması GİRİŞİM Başarısızlık, yetersizlik, korku ve benzeri duygularını ifade etmesi için desteklenecek Başarı ve benlik saygısını destekleyici girişimlere yönelik tartışılacak Bireye fonksiyonel davranışlarında olumlu geri bildirimler verilecek Kendi kişisel başetme şeklinin ve davranışlarının yol açtığı sonuçları fark etmesi sağlanacak GİRİŞİM Duyguların ve belirtilerin başlangıcını, bunların olaylarla ve yaşam değişimleri ile ilişkisini tanımlaması sağlanacak Bireyin kendi davranışlarını kendisi değerlendirecek ( bu davranışı işinize yaradı mı ?) Gevşeme egzersizleri, solunum egzersizleri öğretilerek korku ve kaygı ile başetmede kullanılması için desteklenecek Sosyal beceri eğitimleri alması sağlanacak Bağımlı Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları Etkisiz başetme Rol performansında bozulma Anksiyete Kronik düşün özsaygı Korku Aile başetmesinde yetersizlik BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU Tıbbi Tanı : Bağımlı Kişilik Bozukluğu TANI Aile başetmesinde yetersizlik TANILAYICI SEMPTOMLAR Bireyin eşinin önemli kararlarda kendisini yalnız hissetmesi Bireyin kılarının, annelerinin desteğini yeterince hissetmemeleri nedeniyle annelerinden uzaklaşmaları Bireyin ailesine yeterince destek olamadığını ifade etmesi NEDEN ? Bireyin hastalığı nedeniyle aile içindeki rol ve sorumluluklarını yerine getirememesi AMAÇ KISA DÖNEM Bireyin ailesinin kendisine yönelik beklentilerini ifade etmesi Aile üyelerinin bireyin yaşadığı durumu gerçekçi olarak ifade edebilmesi UZUN DÖNEM Bireyin ailesine olan sorumluluklarını yerine getirmesi Bireyin eşi ve kızları ile olan iletişim sorunlarının düzelmesi Aile üyelerinin bireyin yaladığı durumu paylaşma davranışı göstermesi GİRİŞİM Ailenin geçmiş ve mevcut fonksiyonlarını değerlendirmesi sağlanacak Aile üyelerinin durumu tartışması için fırsat sağlanacak Aile üyeleri problemleri için olası çözüm yollarını tartışması konusunda desteklenecek Aile üyelerinin birbirini suçlaması engellenecek, ancak öfke ve kızgınlığın uygun şekilde dışa burumu desteklenecek Aile üyeleri ile aile terapisi sürecine alınacak ÖRNEK VAKA 28 yaşında bayan M. Obsesif kompulsif tanısı olan bir hastadır. Bayan M. Psikolojik danışma merkezine başvurduğunda yakınmaları yaklaşık 12 senedir devam etmektedir. Yakınmaları daha ilkokul yaşlarında başlar. Okulun kirli olduğu düşüncesiyle okulu bırakır. Toplu taşıma araçlarını kullanırken daha önce kullanan kişilerinde kirli olduğu düşüncesiyle yoğun anksiyete yaşar. Daha sonra bu sıkıntıları yakınlarının evine gidip geldiğinde de yaşamaya başlar. Her dışarı çıkmasında eve gelince tüm kıyafetleri, ayakkabısı, çanta vs. temizleyen bayan M. Bir süre sonra bu kirlerin yıkayarak çıkmadığını düşünür. Bu sebepten dolayı evden dışarı çıkmamaya başlar. Eve gelen misafirlerinde kullandıkları her malzemeyi kirli olduğu, temizlenmeyeceği düşüncesiyle çöpe atar. Ve her diş fırçasını sadece bir kez kullanan bayan M. Duşa girdiğinde bir kutu şampuanın hepsini bitirir. Hastaneye başvurduğunda tablo bu şekildeyken Bayan M.’ de iç görü bulunmamaktadır. Sadece EKT olmak şartıyla hastaneye yatmayı kabul eden ve 3 gün yatan hasta tedavileri kabul etmemekle birlikte. Yemek yememek ve su içmemektedir. OBSESİF – KOMPULSİF KİŞİLİK BOZUKLUĞU TANISI ALAN BİREYLERDE OLASI HEMŞİRELİK TANILARI Etkisiz başetme Anksiyete Korku Kronik düşük özsaygı OBSESİF – KOMPULSİF KİŞİLİK BOZUKLUĞU Tıbbi Tanı : Obsesif - Kompulsif Kişilik Bozukluğu TANI Anksiyete TANILAYICI SEMPTOMLAR İş yerinde kendisini gergin hissetmesi İşlerini mükemmel, eksiksiz yapmaya çok fazla odaklanma NEDEN ? Etkisiz başetme Rahatsızlığına bağlı yaşadığı takıntılar AMAÇ KISA DÖNEM Hastanın anksiyetesini ve başetme örüntülerini tanımlaması Anksiyeteye bağlı yaşanan işlev kayıplarını tespit etmesi (üretkenliğin azalması vb.) Anksiyeteyle etkili başetme yollarını öğrenmesi UZUN DÖNEM Anksiyeteye bağlı işlevsellikteki kayıpları en aza indirmesi Etkisi başetme yollarını günlük yaşamına adapte edebilmesi Rahatladığını ve kendini daha iyi hissettiğini ifade etmesi GİRİŞİM Bireyin anksiyete düzeyi değerlendirilecek , Anksiyete ile ilgili duygu ve düşüncelerini ifade etmesine fırsat verilecek Bireyle iletişimde kısa basit cümleler kurarak, sakin ve yavaş konuşulacak Bireyle iletişimde empatik yaklaşımda bulunulacak ve terapötik iletişim teknkleri etkin bir biçimde kullanılacak Mevcut başetme stratejileri belirlenecek Yoğun stres hissettiğinde bunu engellemek için kullanabileceği davranışcı metotlar öğretilecek (gevşeme egzersizleri, fiziksel aktiviteyi arttırma vb.) Yoğun anksiyete hissettiği anlarda yardım arama davranışı göstermesi için desteklenecek DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER KAYNAKLAR • Akvandar Y. (2007) Borderline Kişilik Bozukluğu, Psikiyatri temel kitabı (edit. E. Köroğlu, C.Güleç) (2.Baskı). HYB Basım Yayın : Ankara, 520-527 • Arkona. O. (1999) Açıklamalı Psikiyatri Sözlüğü. Tayf Ofset : İstanbul, 396-397 • Öztürk O, Uluşahin A.(2008) Ruh sağlığı ve Bozuklukları (Yenilenmiş 11.Basım) Tuna Matbaacılık: Ankara, 558 • Saydam MB. (2007) Kişilik Bozuklukları Kavramı, Psikiyatri Temel kitabı, (edit. E.Köroğlu, C.Güleç) (2.Baskı) HYB Basım Yayın : Ankara, 493-527 • Şahin D. (2009) Kişilik Bozuklukları. Klinik Gelişim, 22(4):44-55 • Sorias S.(2007) Kişilik bozuklukları, Psikiyatri Temel Kitabı, (edit. E.Köroğlu, C.Güleç) (2.Baskı) HYB Basım Yayın : Ankara, 502-527 B121100028 B121100032 B121100046 B121100070 CEYDA ÜZÜLMEZ EDA GENÇER RUKİYE ALTINEL HÜMEYRA AYKAÇ
