lojistik - SABİS - Sakarya Üniversitesi

advertisement
TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ VE LOJİSTİK
2. HAFTA
Temel Lojistik Aktiviteleri
Prof. Dr. Erman COŞKUN
Sakarya Üniversitesi
İçindekiler
•
•
•
•
•
Lojistik Faaliyetler
Öncelikli Aktiviteler
Destekleyici Aktiviteler
Müşteri Hizmetleri
Temel Maliyet Kalemleri
Lojistik Faaliyetler
Envanter Yönetimi
Ambalajlama
Sigortalama
Elleçleme
Talep
Tahmini
Gümrükleme
Sipariş
İşleme
LOJİSTİK
Taşımacılık
Lojistik Faaliyetlerin Sınıflandırılması
• Lojistik sürecinin içerisinde birçok aktivite
bulunmaktadır.
• Peki bunlardan hangileri öncelikli, hangileri
destekleyici faaliyettir?
TARTIŞMA SORUSU
Bir aktivite, lojistik süreci içerisinde hangi kritere ve kriterlere
göre “öncelikli” veya “destekleyici” olarak tanımlanır?
Öncelikli Aktiviteler
Lojistiğin, maliyet ve hizmet hedeflerini
başarabilmesi için gerekli olan öncelikli öneme sahip
faaliyetleri vardır. Bu kilit faaliyetler şunlardır;
• Taşımacılık
• Envanter Yönetimi
• Sipariş İşleme
Bu faaliyetler etkin lojistik yönetimi için öncelikli
olarak değerlendirilir çünkü lojistik görevlerin etkin
bir şekilde koordine edilmesi ve tamamlanmasında
hayati öneme sahiptirler.
Taşımacılık
• Birçok firma için taşımacılık lojistik
faaliyetlerin en önemlisi olarak görülür.
• Çünkü sektöre göre değişmekle beraber
lojistik maliyetlerin ortalama üçte birini
veya üçte ikisini oluşturur.
• Önemlidir çünkü, hiçbir modern firma
hammaddelerini ya da bitmiş ürünlerini bir
şekilde hareket ettirmeden faaliyetlerini
sürdüremez.
• Bu hayati önem, ulusal demir yolu
grevlerinde veya bağımsız karayolu
taşıyıcılarının akaryakıt fiyatlarından dolayı
ürünleri hareket ettirmedikleri durumlarda
daha iyi anlaşılmaktadır.
• Bu tür durumları ulusal felaket olarak
değerlendirmek alışılmadık bir durum
değildir.
Envanter Yönetimi
• Ürünlerin çok hızlı bir şekilde üretilmesi
veya müşteriye çok hızlı bir şekilde
aktarılması genelde uygulanabilir ve
alışıldık bir durum değildir.
• Ürün kullanılabilirliğini sağlayabilmek için,
envanterlerin arz ve talep arasında tampon
olarak kullanılması gerekmektedir.
• Envanterin etkin bir şekilde
yönetilememesi, tedarik zincirinde “kamçı
etkisi”ne neden olur (ileriki konularda
değinilecek).
• Envanter seviyesi, lojistik maliyetlerinin
ortalama olarak yaklaşık üçte biri veya üçte
ikisini kaplamasına neden olur ki bu durum
envanter yönetimini kilit bir lojistik faaliyet
haline getirir.
• Taşımacılık ürünlere “yer” değeri eklerken,
envanter kontrolü ise “zaman” değeri ekler.
• Bu zaman değerini ortaya çıkarmak için,
envanterler müşterilere veya üretim
noktalarına yakın yerlere yerleştirilmelidir.
Sipariş İşleme
• Sipariş işleme faaliyeti, taşımacılığa veya
envanter yönetimine göre daha az maliyet
gerektirir. Yine de, temel bir lojistik faaliyettir.
• Ürün hareketliliğini ve servis dağıtımı işlemlerini
harekete geçiren unsur olarak temel bir aktivedir.
• Sipariş işleme sistemi, lojistik sistemin en hassas
merkezidir. Bilgi akışının hızı ve miktarının, tüm
operasyonların maliyet ve verimliliği üzerinde
büyük etkisi vardır.
• Sipariş işleme sistemlerinin öncelikli fonksiyonu,
müşteriler ile tedarikçileri birbirine bağlayan
iletişim ağı yapısıdır. Yönetim, tutarlı ve doğru
sipariş iletim yöntemleri bulmalıdır.
• Yavaş, değişken iletişim sadece müşteri kaybına
değil aynı zamanda aşırı taşımacılık, envanter ve
depolama maliyetlerine sebep olurken, üretim
hattı değişiklikleri nedeniyle verimsiz üretime de
neden olur.
Destekleyici Aktiviteler
• Her ne kadar taşımacılık, envanter yönetimi ve
sipariş işleme ürün ve hizmetlerin
kullanılabilirliğini sağlamada ana etkenler olsa da,
bu öncelikli aktiviteleri desteklemek amacıyla
lojistik firmaları tarafından icra edilen bazı ek
aktiviteler vardır.
• Bu aktiviteler;
Depolama
Bilgi Yönetimi
Materyal Elleçleme
Ürün Hazırlama
Ürün Planlaması
Koruyucu Paketleme
Depolama
• Depolama, envanterlerin elde tutulması için
gerekli olan alanların yönetimini ifade eder.
• Bölge seçimi, alan belirleme, stok
düzenleme ve depolama konfigürasyonları
problemleriyle ilgilenir.
• Depolar ve envanterler sıklıkla beraber
değerlendirilir çünkü depolar envanterlerin
fiziksel lokasyonudur.
Materyal Elleçleme
• Elleçleme, lojistik süreç içerisindeki bir
materyalin taşıma modları arasında, depo
içerisinde veya sipariş için hazırlanması
sırasında bir yerden alınıp başka bir yere
bırakılmasıdır. Örneğin;
• Ürünlerin depo kabul noktasından stok
merkezine ve stok merkezinden depo kabul
noktasına taşınması,
• Bir gemideki konteynırın limana indirilmesi
ve oradan trene yüklenmesi,
• Siparişi alınan bir kitabın müşteriye
gönderilmek üzere kutusuna koyulması gibi.
• Materyal elleçleme genelde depolama ile
beraber ele alınsa da, ondan ayrı olarak da
düşünülebilir.
Koruyucu Paketleme
• Paketlemenin 2 temel fonksiyonu vardır;
• Müşteri nezdinde ürünün albenisini
artırmak (pazarlama).
• Ürünün lojistik süreç içerisinde zarar
görmeden ve elleçlemeyi kolaylaştıracak
şekilde hareket etmesini sağlamak (lojistik).
• Uygun paketleme boyutları, verimli
stoklama ve elleçlemeye imkan tanır.
• Lojistiğin amaçlarından bir tanesi de,
ürünlerin ekonomik olarak kabul edilemez
derecede hasar görmesini engellemektir.
• Ürünlerin korunması için paketlerin iyi
dizayn edilmiş olması, ürün hareketlerinin
hasarsız gerçekleştirilmesini güvence altına
alır.
Ürün Hazırlama
• Ürünlerin lojistik sisteme uyumlu hale getirilmesini
sağlayan lojistik faaliyetidir.
• Arz kaynaklarının seçimi, hazırlanması gereken
ürün miktarı, satın alma zamanlaması, ürünlerin
hangi formda hazırlanacağı gibi konularla ilgilenir.
• Satın alma kararlarının, lojistik maliyetlerini
etkileyen coğrafik ve zaman boyutları ile ilgilenir
• Satın alma ile karıştırılmamalıdır. Satın alma,
lojistikle ilgili olmayan birçok farklı detayı içerir
(fiyat müzakeresi, bayi değerlendirme gibi).
Ürün Planlama
• Ürün hazırlama, üretim firmalarının tedarik
(inbound) yanı ile ilgiliyken, ürün planlama
dağıtım (outbound) tarafı ile ilgilidir.
• Üretilmesi gereken miktarları toplar ve
bunların ne zaman ve nerede üretileceğini
belirler.
• Günlük üretim planlarına dayanan detaylı
üretim planlarını içermez.
Bilgi Yönetimi
• Bir firmadaki hiçbir lojistik fonksiyonu, ihtiyaç
duyulan maliyet ve performans bilgileri olmadan
verimli işletilemez.
• Bu bilgiler iyi lojistik planlama ve kontrol için
gereklidir.
• Önemli bilgileri (müşteri lokasyonu, satış
hacimleri, taşıma biçimleri ve envanter seviyeleri
gibi) içeren bir veri tabanının kullanılması,
öncelikli ve destekleyici lojistik aktivitelerinin
etkili ve verimli bir şekilde yönetimini destekler.
Hedef = Müşteri Hizmetleri
• Tüm bu lojistik aktiviteler, müşteri
memnuniyetini sağlamaya yöneliktir.
• Müşteri hizmetleri, müşterileri memnun
tutma faaliyeti olarak tanımlanabilir.
• Birçok firma müşteri hizmetinin mükemmel
bir stratejik avantaj olduğunu fark
etmiştirler çünkü müşteri memnuniyeti
diğer faktörler gibi kolayca kopyalanamaz.
Müşteri Hizmetleri Ölçüleri
• Teslim Süresi - siparişin gönderilmesinden
teslim edilişine kadar geçen süre
• Teslim Güvenilirliği - ürün teslimini
planlandığı gibi gerçekleştirebilmek
• Sipariş Doğruluğu - siparişin hatasız bir
şekilde gönderilmesi veya alınması
• Bilgi Erişimi - müşterinin siparişin durumu,
ürünün uygunluğu gibi sorularına satıcının
verebildiği cevap
• Ulaşımda Zarar - gönderen genellikle
taşıyıcının kötü yönetiminden sorumlu tutulur.
• İş Yapma Kolaylığı - ölçülmesi zordur ancak
alıcının satıcı ile çalışmaktan memnun olması
• Katma Değerli Lojistik Hizmetleri - satıcı,
alıcının tasarruf etmesini sağlayan fiyat
belirleme ve fiyat kulüpleri için özel paketler
gibi ek hizmetler sunuyor mu?
Öncelikli
Aktiviteler
HEDEF
Taşımacılık
Müşteri
Hizmetleri
Destekleyici
Aktiviteler
Temel Lojistik Maliyet Kalemleri
Sipariş Süreci
7%
Yönetim
Maliyetleri
13%
Taşımacılık
35%
Ambalajlama
5%
Depolama
40%
Yönetim
Maliyetleri
5%
Envanter
Yönetimi
26%
Depolama
26%
Taşımacılık
43%
Lojistik faaliyetlerin
maliyetlerinin
dağılımı, sektörden
sektöre farklılık
gösterebilmektedir.
Tartışma Sorusu
• Temel maliyet kalemleri neye göre
değişmektedir?
• Hangi faktörler temel maliyet kalemlerini
etkileyebilir?
KAYNAKÇA
• Livin Schepers (2006), KHLim, Ders Notları
• Contemporary Transportation (1993), D.F. Wood ve
J.C. Johnson
• Strategic Logistics Management (2001), J.R. Stock ve
D.M. Lambert
Download