Slayt 1 - Aygunhoca.com

Türkiye’de iklim elemanları
 TÜRKİYE’DE İKLİM ELEMANLARI,TÜRKİYEDE
SICAKLIĞIN DAĞILIŞI ,TÜRKİYEDE BASINÇ,RÜZGAR VE
NEMLİLİK ÖZELLİKLERİ...
 A. SICAKLIK
 1. Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı

 En düşük ortalama sıcaklıklar, Kuzeydoğu Anadolu’da
görülür.
 En yüksek ortalama sıcaklıklar, Güneydoğu Anadolu
Bölgesi’nin güneyi ile Akdeniz kıyılarında görülür.
 En düşük sıcaklık ile en yüksek sıcaklık arasındaki fark 8°C
den fazladır.
 Sıcaklık genelde güneyden kuzeye gidildikçe azalmaktadır
Temmuz ayı
 2. Temmuz Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı
 Temmuz ayında, bölgeler arasındaki sıcaklık farkı
Ocak ayına oranla daha azdır.
 Temmuz ayında en düşük sıcaklık, Kuzeydoğu
Anadolu, Karadeniz kıyıları ve Marmara’nın
kuzeyinde görülür.
 Bu ayda en yüksek sıcaklıklar , Güneydoğu
Anadolu Bölgesi'nde görülür
harita
Ocak ayı
 3.Ocak Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı
 Ocak ayında, bölgeler arasındaki sıcaklık farkı,
Temmuz ayına oranla daha fazladır.
 En düşük sıcaklıklar, Kuzeydoğu Anadolu’da
görülür.
 En yüksek sıcaklıklar Akdeniz kıyı kesiminde
görülür
Basınç ve rüzgarlar
 B. BASINÇ ve RÜZGÂRLAR
 BASINÇ
 Türkiye’yi en çok etkileyen gezici basınç merkezleri
şunlardır:
 a. Sibirya Antisiklonu: Sibirya üzerinde oluşur. Türkiye’yi
kışın etkiler. Soğuk ve kar getirir. 60° enlemleri çevresinde
oluşmasına rağmen, soğumadan dolayı termik kökenlidir.
 b. Asor Antisiklonu: Atlas Okyanusu üzerindeki Asor
Adaları çevresinde, 30° DYB alanına bağlı olarak oluşur.
 Kış mevsiminde Sibirya antisiklonu ile birleşerek Türkiye
üzerinde etkili olduğunda İzlanda siklonu Türkiye’ye
sokulamaz. Bunun sonucunda da ülkemizde kışlar soğuk,
sert ve kar yağışlı geçer.
sıcaklık
 Atmosferin yeryüzüne yaptığı basınç her yerde aynı
değildir.
 1 SICAKLIK: Sıcaklığın artmasıyla hava genişler, hafifler ve
yükselir. Yükselen havanın yere yaptığı basıncın
azalmasıyla,alçak basınç alanları doğar. Sıcaklığın azalmasıyla
soğuyan havanın hacmi daralır, ağırlaşır ve alçalır. Alçalan
havanın yere yaptığı basıncın artmasıyla yüksek basınç alanları
doğar.
 Bu şekilde, ısınma ve soğumaya bağlı olarak oluşan basınç
merkezlerine termik basınç merkezleri denir. Örneğin,
Ekvator çevresi sürekli sıcak olduğundan, burada termik alçak
basınçlar oluşmuştur. Kutuplar civarı ise, sürekli soğuk
olduğundan burada da termik yüksek basınçlar oluşmuştur.
Sıcaklık ile basınç arasında ters orantı vardır.
·
Isınan hava yükselir böylece yeryüzüne
uyguladığı basınç azalır.
·
Soğuyan hava ağırlaşır ve alçalır. Yeryüzüne
uyguladığı basınç artar.
yükselti
 2 YÜKSELTİ :
 Yükseldikçe basınç azalır. Bunun nedeni,
yükseklere doğru çıkıldıkça Atmosferi oluşturan
gazların yoğunluklarının yerçekimi etkisiyle
azalmasıdır. Basınç ile yükselti arasında ters
orantı vardır, yükseldikçe havanın kalınlığı ve
yoğunluğu gazların miktarı azaldığı için basınç
azalır. ( 10.5 metrede 1 mm düşer)
Basra siklonu
 c. Basra Siklonu: Basra Körfezi çevresinin aşırı
ısınmasıyla oluşur. Samyeli rüzgârları vasıtasıyla
Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde
etkili olur. Havadaki nemi kurutarak sıcaklık ve
buharlaşmayı artırır. 30° Kuzey enlemi çevresinde
oluşmasına rağmen, ısınmadan dolayı termik
kökenlidir. Türkiye’de yaz mevsiminde etkilidir.
 d. İzlanda Siklonu: İzlanda üzerinde oluşur.
Türkiye’de kışın ve ilkbaharda etkili olur. Etkili
olduğunda Türkiye’de kışlar ılık, kısa ve yağmurlu
geçer. 60° enlemleri çevresinde
Rüzgarlar
 RÜZGÂRLAR
 a. Soğuk Yerel Rüzgârlar
 Karayel: Balkanlar’daki yüksek basınç ve Basra Körfezi’ndeki alçak
basınç sonucu oluşur. Kuzeybatıdan soğuk ve kuru olarak eser. Kış
mevsiminde Marmara Bölgesi ile Batı Karadeniz’de sıcaklıkları
azaltarak kar yağışına neden olur.
 Yıldız: Kuzeyden eser. Karadeniz üzerinden geldiği için soğuk ve
nemlidir. Karadeniz Dağları’nda yağış bırakır.
 Poyraz: Marmara, Karadeniz ve İç bölgelerimize kuzeydoğudan esen soğuk,
kuru bir rüzgardır. Doğu Avrupa’daki yüksek basıncın etkisi sonucunda oluşur.
Kışın sıcaklıkları azaltarak kar yağışına neden olur. Yaz poyrazı ise serin ve kuru
olarak eser.
 Ege Denizi’nde, yazın poyraz benzeri rüzgârlar tam kuzeyden eserler.
Eski Yunanlılar bu rüzgarlara, ticaret rüzgârı anlamında Etesia
demişlerdir. Bugün de, Dünya literatüründe Ege Denizi’nde yazın
kuzeyden esen rüzgârlara etezyen (etesien) denilmektedir
 b. Sıcak Yerel Rüzgârlar
 Lodos: Kuzey Afrika’daki yüksek basınç ve Hazar
Denizi’ndeki alçak basınç sonucu oluşur. Marmara, Ege ve
Akdeniz bölgelerinde etkilidir. Akdeniz’den geldiği için
nemli ve sıcaktır. İç kesimlere sokulurken yükseltinin
etkisiyle soğuyarak yağışa neden olur. Kış mevsiminde
etkili olduğu bölgelerde, sıcaklığı artırarak kar erimelerine
neden olur.
 Kıble: Güneyden eser. İç kesimlerimizde etkili olur.
Akdeniz Bölgesi’nde nemli ve sıcak, iç kesimlerde ise, kuru
ve sıcak olarak eser.
 Keşişleme (Samyeli): 30° enlemi çevresindeki dinamik
yüksek basıncın etkisi sonucu oluşur. Suriye Çölü’nden
Güneydoğu Anadolu’ya doğru eser. Sıcak ve kurudur.
Bitkiler üzerinde kurutucu etkisi vardır
Nem ve yağışlar
 C. NEM ve YAĞIŞLAR
 Türkiye’de yağış dağılışı haritası ile yerşekilleri haritası
karşılaştırıldığında, aralarında yakın ilgi bulunduğu tespit
edilmektedir.
 Türkiye’de fazla yağış alan yerler (1000 mm. den fazla),
Doğu ve Batı Karadeniz bölümleri ile bazı Batı ve Doğu
Anadolu dağlarıdır. En fazla yağış alan yer Rize çevresidir.
(2400 mm. den fazla)
 Türkiye’de orta derecede yağış alan yerler (500 mm - 1000
mm arası), Akdeniz, Ege, Marmara, Orta Karadeniz, Doğu
Anadolu ve İç Anadolu’nun kuzey kesimleridir.
 Türkiye’de az yağış alan yerler (500 mm nin altında), İç
Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve yer yer Doğu Anadolu’nun
çukur yerleridir. En az yağış alan yer, Tuz Gölü çevresi ile
Iğdır Ovası civarıdır. (250 mm nin altında)
Kutup iklimi ve özellikleri
 KUTUP İKLİMİ VE ÖZELLİKLERİ

Dünyanın sürekli olarak karlar ve buzlarla kaplı olan kutup
bölgelerinde görülen iklim tipidir. Kuzey Kutbu çevresinde





Grönland Adası’nın iç kısımlarında ve Antarktika’da etkilidir.
Sıcaklık ortalaması bütün yıl boyunca 0°C nin altındadır.
Sıcaklık, çoğu zaman -40°C ye, hatta daha altına iner.
Yıllık sıcaklık farkı 30°C dolaylarındadır. Güneşlenme süresi çok
uzun olmasına rağmen sıcaklık yükselemez. Çünkü güneş
ışınları yıl boyunca bu bölgelere eğik açılarla gelir.
Sıcaklık düşük olduğundan buharlaşma ile atmosfere karışan
nem azdır. Dolayısıyla yağışlar son derece az ve her zaman kar
şeklindedir. Ortalama yağış yıllık
200mm civarındadır. Bu sebeple kutup iklimine soğuk çöl iklimi
de denir.
Zemin buzlarla kaplı olduğu için bitki örtüsü yoktur.
Ayrıntılı bilgi
 AYRINTILI BİLGİ:


1-Kutup çevrelerinde 70-90 paralelleri arasında
görülür.
2-Grönland ve Antartika çevresi,...
3-yer daima kar ve buzla kaplıdır.Kalıcı karın alt
sınırı sıfır metreden başlar.
4-Sıcaklı 0 C’nin altındadır.Akarsu, toprak ve bitki
örtüsü yoktur.
Tundura
 TUNDURA İKLİMİ VE ÖZELLİKLERİ...
 İskandinavya Yarımadasıyla, Kanada’nın kuzeyinde,
Sibirya’ da ve Grönland Adası’nın kıyı kesimlerinde
görülür.

En sıcak ay ortalaması 10 °C yi geçmez. Kışın sıcaklık
–30, -40 °C'lere kadar iner. Toprak yılın büyük bir
kesiminde donmuş haldedir. Kışlar çok soğuktur. Sadece
yazın sıcaklığın artması ile toprağın üst kısmındaki buzlar
erir ve bataklıklar oluşur.

Yıllık yağış miktarı 200–250 mm civarındadır.

Bitki örtüsü yosun ot ve cılız çalılıklardan oluşan
Tundra bitki örtüsüdür. Düşük sıcaklıklara dayanabilen
otlar çalılar ve yosunlardan oluşur.

Ayrıntılı bilgi
 AYRINTILI BİLGİ
 1-Kutuplara yakın 60-70 enlemleri ile dağların yüksek
kesimlerinde görülür.
2-Avrupa’nın kuzeyi, Sibirya ve Kanada’nın kuzeyi, Grönland’ın
güneyi ve İzlanda...
3-Sıcaklık ortalaması çok düşüktür. En sıcak ay ortalaması bile 10
C yi geçmez(güneş ışınlarının geliş açısı çok küçüktür).
4-Ortalama yağış miktarı 250 mm civarında dır. Yağış çoğunlukla
kar şeklindedir.
5-Doğal bitki örtüsü Tundra dır. Tundra, düşük sıcaklıklara uyum
sağlamış bodur, cılız çalılar ile otlardır.
6-Yaz aylarında sıcaklığın sıfırın üstüne çıkması donmuş olan
toprağın çözülerek bataklık haline gelmesine yol açar.
Yılın büyük bir bölümünde donmuş olan toprağa Permafrost
yada Tjale adı verilmektedir
Orta kuşak
 Orta Kuşak Karasal.

Genel olarak, 30° - 65° enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak iç
kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında görülmektedir. Karasal iklim, Sibirya,
Kanada ve Doğu Avrupa’da geniş bir yayılış sahasına sahiptir.
 En soğuk ay ortalaması –10 °C civarındadır. Bazı günler –40 °C ye kadar sıcaklığın
düştüğü de gözlenebilmektedir. Yıllık sıcaklık ortalaması 0–10 °C dır. En sıcak ay
ortalaması 20 °C civarındadır. Kışlar çok soğuk geçer ve uzun sürer. Yazlar ise sıcaktır.
Yıllık sıcaklık ortalaması 0 – 10°C arasında değişir. Yıllık sıcaklık farkı 20 – 40°C dır. Kar
ortalama 80–90 gün toprak üstünde kalır. Denizden uzaklaşıldıkça ve kutba doğru
gidildikçe sıcaklıklar çok düşer. Dünyanın kışları en soğuk ve yıllık sıcaklık farkının en
fazla olduğu bölgeleri bu iklim alanının denizlerden uzak ve daha kuzeyde olan iç
kesimleri ile yüksek kesimlerdir.

 Yıllık yağış miktarı 500 – 600 mm dolayındadır. En fazla yağış yazın, en az yağış kışın
düşer. Kış yağışları daha çok kar şeklindedir.

Tabii bitki örtüsü iğne yapraklı ormanlardır. Yağışın azaldığı kesimlerde de
bozkırlar (step) görülür. Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları
adı verilir. Kıyıya yakın olan daha ılıman kesimlerde yayvan ve iğne yapraklı ormanlar
yaygındır. Kışların çok soğuk geçtiği iç ve yüksek kesimlerde soğuğa dayanıklı iğne
yapraklılar geniş yer kaplar. Yüksek kesimlerde üstünde alpin kat denilen dağ çayırları
yer alır.
Ayrıntılı bilgi
 AYRINTILI BİLGİ
1-Orta kuşak karalarının deniz etkisine uzak iç kesimlerinde görülür.
2-Doğu Avrupa, Sibirya , ve Kanada’nın güneyinde görülür.
3-Kışlar çok uzun ve soğuk olur. Yazlar ise kısa ve sıcaktır.
4-Denizden uzaklaştıkça karasallık artar.
5-Temmuz sıcaklığı 20ºC’yi geçer. Ocak ayı ortalaması ise –10ºC kadardır.
Yıllık sıcaklık farkı 30ºC’yi geçer.
6-Yıllık yağış miktarı 500-600 mm kadardır.
7-Yağış daha çok İlkbahar ve Yaz aylarında görülür. Kışın ise yüksek basınç
alanı etkilidir, dolayısıyla bu mevsimde hava açıktır ve kar erimez.
8-Bitki örtüsü, İğne yapraklı ormanlardır. Bunlara Sibirya’da Tayga
denilmektedir.
9-Yağışın azaldığı yerlerde steplere rastlanır.
10-Toprak soğuk-nemli bölge toprağı olan Podzolik topraktır.
11-En fazla yağış İlkbahar ve yaz aylarında düşmektedir. Karasallık arttıkça
yağışlar yaz mevsimine doğru kaymaktadır. Görüldüğü yerler: Deniz
etkisinden uzak kara içlerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında
Soğuk su akıntılarının etkisi görülür. Yurdumuzda ise Doğu Anadolu
Bölgesinde Erzurum-Kars bölümünde görülür. İç Anadolu ve Ergene
bölümünde görülen karasal iklim buna örnektir.

Sona ermiştir.
Slayt burada sona ermiştir .
Öğretmenime teşekkür
ederim.
Özlem sarı
8-c
591