Göz Hastalıkları muayene yöntemleri
advertisement
Oftalmolojik Muayene Yöntemleri Prof. Dr. Ayşen TOPALKARA İnsan yaşamının ilk günlerinden beri görme duyusu ve buna bağlı çözümler temel sağlık sorunları arasında yer almıştır. Temel Göz muayenesi Aydınlık ortamda ve oda ışığında veya kalem lamba ışığıyla çıplak gözle yapılan bir enspeksiyondur. Pratisyen hekimlerin bilmesi ve uygulaması gereken göz muayenesidir. I.1 Öykü alınması I.2 Makroskopik göz muayenesi Kaş ve kirpik muayenesi Göz kapağı muayenesi I.3 Işık kaynağı ile muayene I.3.1 Ön segment muayenesi Direkt aydınlatma yöntemi İndirekt aydınlatma yöntemi I.3.2 Pupilla muayenesi Enspeksiyon Pupillanın şekil muayenesi Pupillanın çap muayenesi Pupillanın ışık reaksiyonu muayenesi I.3.3 Göz hareketlerinin muayenesi I.4 Görme alanı muayenesi I.5 Dijital Tonometri I.6 Fundoskopi Öykü alınması Aile öyküsü Kırılma kusurları, miyopi, glokom, retina distrofileri Tıbbi öykü Diyabet, hipertansiyon, deri hastalıkları İlaçlar, steroid, klorokin, etambutol Göze ait öykü Alışkanlıkları Yakınması Yakınma Görme azalması Kızarıklık Çift görme Çapaklanma Ağrı Batma Işık çakması Enspeksiyon Aydınlatılmış ortamda, çıplak gözle, basit aletlerin yardımıyla yapılan muayenedir. Hasta odaya girdiği anda başlar. Kapak aralığı Daralma Pitozis Genişleme Ekzoftalmus Kapakta Göz küresi Şişlik Kızarıklık Şişme Çökmesi Çıkması Göz kayması İçe Dışa Gözde kızarıklık yaşarma Tümör, kist İnfeksiyon, Ödem,allerji,infeksiyon Enoftalmus Ekzoftalmus İç şaşılık Dış şaşılık İnfeksiyon Kapak aralığı normalde 8-10 mm arasındadır ve üst kapak korneayı 1-2 mm kadar örter. DAR Pitozis Kapak ödemi, hematom GENİŞ Kapak retraksiyonu Dejeneratif myopi Buftalmus Ekzoftalmus Her iki göz kapağının hareketleri eş zamanlıdır. Orbikularis okuli kapatır Üst levator ve müller açar Göz kırpma dakikada 10-20 defadır Amaç, Korneayı nemlendirmek, levator palpebra kasını dinlendirmek, retina pigmentlerinin yenilenmesini sağlamak Kapak kenarında kirpikler çok sıralı, korneaya dönük olabilir. Renk değişikliği, alopesi, vitiligo ve madorozis olabilir. Blefarit ve konjunktivitlerde çapaklanma belirtileri verir. Ön segment muayenesi Göz küresinin bir ışık kaynağı ile enspeksiyonudur. Pupillanın durumu Her iki pupil tek tek ve karşılaştırmalı olarak şekil ve çaplarına bakılır. Normalde pupil ortada ve yuvarlaktır. oval veya çekiktir çok sayıdadır ön ve arka sineşi sonucu düzensiz veya çekik pupilla Pupilla çap muayenesi Pupilla çapı küçük miozis Pupılla çapı büyük midriazis Her iki pupil eşitse izokorik Biri diğerinden büyükse anizokori Işık refleksi muayenesi Hasta karanlık odada otururken ışık kaynağı sağ göz pupillasına tutulur ve pupilla küçülür, (direkt ışık reak pozitif), diğer göz pupillasıda küçülür (indirekt ışık reak pozitif) eğer diğer pupil küçülmezse indirekt ışık reak negatifdir. Yakın refleks muayenesi Kişi yakındaki bir cisme odaklandığında gözler içe kayar (konverjans), pupilla küçülür (miozis) ve uyum (akamodasyon) yapar. Görme alanı testi Konfrontasyon testi basit bir görme alanı testidir. Hasta bir kol mesafesi uzaklıkta oturur Hasta burnunuza odaklanir ve aynı taraf gözleri kapatın Elinizdeki ışık kaynağını farklı yönlerde hareket ettirerek ışığın ilk görüldüğü ve kaybolduğu noktaları Klinikte görme alanı perimetre ile yapılır. Günümüzde bilgisayarlı perimetre aletleri kullanılır. Dijital tonometri Göz içi basıncı 10-22 mmHg, Tonometre ile ölçülür. Aletsiz olarak Dijital yöntemle ölçülebilir. Yumuşak HİPOTON Normal NORMOTON Sert HİPERTON Funduskopi Göz dibi muayenesinde oftalmoskop kulanılır. Pratisyen, oftalmolog, nörolog, iç hastalıkları uzmanı Portakal pembe fundus görüntüsü içinde görülen damarların kalın tarafına doğru yönelip, diski ve ışığa baktırarak makula bulunur. Sağ göz ile hastanın sağ gözüne bakılır. Biyomikroskop Kirpik, kirpik dipleri, bulber ve tarsal konjonktiva, göz yaşı tabakası, kornea, ÖK derinliği, iris, pupilla, lens ve ön vitreus gibi kırıcı ortamların incelemesini sağlar. Eklerle Fundus, açı ve GİB ölçümü Keratometri Korneanın önyüzünün, eğrilik yarı çapı ve kırıcı gücünün ölçümünü sağlar. Korneal astigmatizma ve kontakt lens eğrilik yarıçap değeri saptanır. İndirekt fundoskopi Arka kutup ve periferik retinanın muayenesi Göze temas eden ve etmeyen Skiaskopi Retinoskop ile gözün kırılma kusurunun ölçülmesi Kırılma kusurlarının saptanmasında a.Retinoskop Pupillada ışık refleksi b. Otorefraktometre Görme keskinliği ölçümü İlk temel adım görme keskinliğinin ölçümü Fizyolojik ve psikolojik bir olay GK hedef bir cismi çözümleyen görme sisteminin kapasitesini ölçer 3 ana faktör Zemin aydınlatması Cisim kontrastı Gözün nodal noktasında hedef cismin oluşturduğu açı Zemin aydınlığı Düşük olan rod sistemini, yüksek olan kon sistemini uyarır ve GK en üst düzeydedir. Kontrast görme eşeline göre görme işlevinin daha fizyolojik şartlarda ölçümü ve glokom, optik nörit gibi hastalıklarda daha erken bulgu ve siyah beyaz parmaklık testi ile ölçülür. Görme açısı Görme alanı içindeki tüm nesneler gözün nodal noktası ile bir açı oluşturur. Görsel çözümlenme bir nesnenin bileşenlerinin çözümleyebildiği görme açısıdır. İki kon arasında bir uyarılmamış kon yer alıyorsa nesneler ayrı ayrı algılanabilir. Bu gözün en az görme çözünürlüğüdür. Uzak görme ölçülmesi Normal çözünürlük güç ortalaması beyaz zeminde siyah nesne için 1 yaylık dakikadır. Snellenin geliştirdiği uzak görme eşel harfleri 1 dakikalık görsel açıyla ilişkilidir. E harfi 5x5 yay dakikadan oluşur ve harfin herbir karesi 1 yay dakika genişliktedir. 5 m uzaklıktan bu harf okunduğunda GK tamdır. Görme keskinliğinin değerlendirilmesi 10/10 5/10 1/10 PS EH P+P + P+ Absolu Tam görme Sürücüler için kabul edilebilir Legal körlük Parmak sayma El hareketleri Persepsiyon ve projeksiyon Işık algılama Işık algılama yok Refraksiyonuna uygun camlar kullanılarak hastanın görmesi tama çıkarılmaya çalışılır. Renk görme Doğumsal renk körlük tipleri Hastalıklar (retrobulber nevrit) İlaçların etkisi Sağlık kurul raporları (sürücü ehliyeti) Renk yumağı Ishihara renk testi Fansworth-Munsel 100 hue testi Tonometri Göz içi basıncının ölçülmesi Dijital ve aletle Çökertici (Shiotz) Düzleştirici (Goldman applanasyon tonometresi) En hasas olan Derinlik duyusu testi Kayması olmayan gözlerde füzyon nedeniyle her bir gözün algıladığı görüntüler üst üste gelerek birleşir, tek ve derinde görünürler. Kaymada derinlik hissi bozulur En basit test Langın iki kalem testidir. Gözyaşı yollarının muayenesi Göz yaşarması olan hastalarda göz yaşı kanallarında tıkanmanın olup olmadığı Tat testi Boya testi Lavaj
