Slayt 1 - Biyoloji Kutusu

ENZİMLER
KİMYASAL TEPKİME
•
Bir maddenin başka bir maddeye dönüştüğü olaylara
kimyasal tepkime denir.
•A+BC+D
•
Gerçekleşmesi sonucu enerji veren tepkimelere
ekzotermik tepkime denir.
•
Gerçekleşmesi için enerji harcanan tepkimelere ise
endotermik tepkime denir.
AKTİVASYON ENERJİSİ
•
•
•
•
İster ekzotermik olsun, ya da endotermik;
Kimyasal tepkimeler kendiliğinden
gerçekleşmez.
Kimyasal tepkimeler ancak
Aktivasyon Enerjisi meydana gelirse
gerçekleşebilir.
Can.
KATALİZÖR
•
•
•
•
Bir tepkimeye katılan;
Tepkimeyi hızlandıran
Fakat tepkime sonucu değişmeyen
maddelere KATALİZÖR denir.
A + B + C  AC + BC  AB + C
KATALİZÖRLER
•
•
•
•
Katalizör maddelerin tepkime üzerinde iki
etkisi vardır ,
1 – Tepkimeyi hızlandırırlar.
2 – Aktivasyon enerjisini düşürürler.
Cn.
Biyokimyasal
Tepkimeler
Endergonik Tepkimeler
Ekzergonik Tepkimeler
Enerji alan Biyokimyasal
Tepkimeler
Enerji veren Biyokimyasal
Tepkimeler
ENZİMLER
•
Canlı yapısında gerçekleşen tepkimelere
örnekler verelim.
•
•
•
•
SOLUNUM
SİNDİRİM
FOTOSENTEZ
BİYOSENTEZ
ENZİMLER
ENZİMLER
•
•
•
Canlılar protein yapılı olmalarından dolayı
yüksek sıcaklıklara dayanamazlar.
Canlı yapısındaki endergonik ve egzergonik
birçok tepkime ise yüksek miktarda bir
aktivasyon enerjisi ister.
Canlıların hem bu yaşamsal tepkimeleri
gerçekleştirmesi, hem de iç ısısını koruması
gerekir.
ENZİMLER
•
Enzimler , biyolojik katalizörlerdir.
•
Enzimler, aktivasyon enerjisini düşürür.
Böylece;
•
• Düşük Sıcaklıklarda Biyokimyasal tepkimelerin
gerçekleşmesini sağlar.
ENZİMLERİN GENEL YAPISI
Canlı yapısında iki çeşit enzim bulunur.
1.BASİT ENZİMLER
2.BİLEŞİK ENZİMLER
BİLEŞİK ENZİM
•
•
•
Basit enzimler, sadece proteinden
oluşur.
Bileşik enzimlerde ise; esas kısım yine
proteinden oluşur ve apoenzim adını alır.
Apoenzim’in yardımcı kısımları vardır.
• Eğer yardımcı kısım mineral ise
kofaktör,
• Vitamin ise koenzim adını alır.
•
Apoenzim ve yardımcı kısımlarının
hepsine birden holoenzim adı verilir.
SUBSTRAT
•
Enzimlerin etki ettiği maddelere
substrat denir.
•
Enzimler substrat’ları kimyasal tepkimeye
sokarak sonuçta ÜRÜNLERİ oluştururlar.
ENZİMLER NASIL ÇALIŞIR ?
Her enzimin protein kısmında substrat’ı
tanıyan bir bölge vardır.
• Bu bölgeye
• AKTİF BÖLGE denir.
•
Substrat
Aktif
Bölge
Enzim
ENZİM-SUBSTRAT
•
Enzim ile substrat biraraya gelerek bir ara
bileşik oluştururlar.
•
Bu ara bileşik durumunda iken asıl tepkime
gerçekleşir ve ürün oluşur.
ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Bir enzim her maddeye etki edemez.
• Her enzim belirli bir substrat’a
özelleşmiştir.
•
HER ENZİM BELİRLİ BİR SUBSTRAT’I
ETKİLER.
ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
•
Enzimlerin BAZILARI tersinir çalışabilir.
ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
•
•
Enzimler çok hızlı çalışır.
Bir enzim, bir tepkimenin milyonlarca kat
daha hızlı bir şekilde gerçekleşmesini
sağlar.
ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
•
•
ENZİMLER KİMYASAL TEPKİMELERDEN
ETKİLENMEDEN ÇIKAR.
BİR ENZİM zarar görmediği sürece sonsuza
kadar çalışabilir.
ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Enzimlerin etki ettiği maddenin sonuna –az
eki getirilerek veya yaptığı işin sonuna –az
eki getirilerek, enzimler isimlendirilir.
• Ör:
•
•
•
•
•
KATALAZ
KARBONİK ANHİDRAZ
DNA POLİMERAZ
DNA LİGAZ
ENZİMLERİN
GENEL
ÖZELLİKLERİ
ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Çoğu enzim takımlar halinde çalışır.
• Bir enzimin ürünü diğer enzimin substratı olacak
şekilde;
• Bir tepkime zinciri oluşur.
•
Geri-Bildirim Mekanizması
(Feed-Back)
Negatif geri-bildirim
D ürünü enzim1’in
Etkinliğini durdurur.
enzim1
enzim2
enzim3
can
ENZİMLERİN
GENEL
ÖZELLİKLERİ
ENZİMLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
•
Bazı enzimler üretildiğinde aktif değildir,
daha sonra belirli bir fiziksel veya kimyasal
etki ile aktif hale gelir.
Pepsinojen  pepsin
Tripsinojen  tripsin
•
Aktif olmayan enzim –jen son eki ile
isimlendirilir.
AKTİVATÖR MADDE
•
Enzim etkinliğini arttıran maddelere
aktivatör maddeler denir.
•
Örn:
•
►pepsinojen
 pepsin (HCl varlığında)
İNHİBİTÖRLER
•
Enzim etkinliğini azaltan maddelere inhibitör maddeler
denir.
Aktif Bölge
ENZİM
Kompetitif Olmayan
İnhibitör
ENZİM ÇALIŞMASINA ETKİ EDEN
ETMENLER
•
•
Enzimlerin çalışma etkinliğini etkileyen
kimyasal ve fiziksel etmenler vardır.
Bunlar ;
•
•
•
•
•
•
SICAKLIK
pH
ENZİM DERİŞİMİ
SUBSTRAT DERİŞİMİ
SUBSTRAT YÜZEYİ
SUYUN VARLIĞIDIR.
SICAKLIĞIN ENZİM ÇALIŞMASINA ETKİSİ
Sıcaklık
•
•
•
•
•
Sıcaklık arttıkça su ve diğer maddelerin
molekül hızı artacağından;
Sıcaklık arttıkça tepkime hızı artar.
Ancak;
En uygun sıcaklık değerinden sonra bir
düşüş başlar.
Çünkü enzimin protein yapısı denatüre
olmaya başlar.
pH DEĞERİNİN ENZİM ÇALIŞMASINA
ETKİSİ
pH
•
•
•
•
Her enzim belirli bir pH aralığında çalışır.
Canlıların pH aralığını korumak zorunda
olmasının sebebi de budur.
pH değeri çok düşer veya çok artarsa,
Enzimler çalışmaz hale gelir ve yaşamsal
önemdeki biyokimyasal tepkimeler
gerçekleşemez.
ENZİM DERİŞİMİNİN ENZİM
ÇALIŞMASINA ETKİSİ
SUBSTRAT DERİŞİMİNİN ENZİM
ÇALIŞMASINA ETKİSİ
SUBSTRAT YÜZEYİNİN ENZİM
ÇALIŞMASINA ETKİSİ
ENZİMLER İÇİN SUYUN
ÖNEMİ
•
•
•
Enzimlerin çalışması için ortamda mutlaka
su bulunması gerekir.
Su, enzim için gerekli olan çözünme
ortamını sağlar.
Bir ortamdaki su miktarı %15’in altına
düşerse enzim etkinliği de durur.
SU MİKTARI
Tepkime hızı
(2010-YGS)
(2009-ÖSS)
(2012-YGS)
Son olarak;
•
ENZİMLER, tepkimeyi
BAŞLATMAZ,
sadece tepkimeyi hızlandırır.
Önemli Not:
•
•
Her enzim belirli bir koenzim
veya kofaktör ile çalışır.
Fakat koenzim veya kofaktörler
bir enzim çeşidine özel değildir,
farklı enzimler ile çalışabilir.