Menkul Kıymetler

FİNANSAL VARLIKLAR
MENKULLEŞTİRME
Likit olmayan varlıkların yatırımcılar için
likit ve pazarlanabilir varlıklar haline
dönüştürülmesidir.
FİNANSAL VARLIKLAR
Finansal piyasalara fon talep edenlerin
kullandıkları fonlara karşılık olarak fon
sunanlara şekil ve şartları belirlenmiş
menkul kıymet ya da finansal varlıkları
verirler.
Finansal varlıkların değerleri gelecekte
beklenen nakit akışlarına göre belirlenir.
FİNANSAL VARLIKLARIN ÖZELLİKLERİ
Paraya
çevrilebilirlik
Bölünebilirlik
Geri dönülebilirlik veya ödenebilirlik
Getiri
 Vade
Riskin tahmin edilebilirliği
HİSSE SENEDİ
Hisse senetleri; anonim şirketler, sermayesi
paylara bölünmüş komandit şirketler, özel
kanunla kurulmuş kamu kuruluşları tarafından
çıkarılan, sermayenin belirli bir bölümünü
temsil eden, sahibine ortaklık haklarından
yararlanma imkanı veren menkul
kıymetlerdir.
HİSSE SENEDİNİN SAĞLADIĞI
ORTAKLIK HAKLARI
a) Rüçhan hakkı (Bedelli Sermaye
Artırımına Katılım Hakkı),
b) Kârdan (temettüden) pay alma hakkı,
c) Oy kullanma hakkı,
d) Yönetime katılma hakkı,
e) Tasfiyeden hissesi oranında pay alma
hakkı,
f ) Bilgi edinme hakkı.
HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ
Hamiline ve Nama Yazılı Hisse Senetleri
Hamiline yazılı senetler teslim ile, nama yazılı senetler ise ciro ve
teslim ile devredilmektedir.
İMKB’de hamiline yazılı hisse senetleri ve şirket yönetim kurulunun
beyaz ciroyla devrine dair karar almış olması şartıyla nama yazılı
hisse senetleri işlem görebilmektedir.
Adi ve İmtiyazlı Hisse Senetleri
Adi hisse senetleri, sahiplerine eşit hak sağlamaktadır. Hisse
senetleri, ana sözleşmede aksine bir hüküm yoksa adi hisse senedi
niteliğindedir.
İmtiyazlı hisse senetleri, sahiplerine kara iştirak ve genel kurulda
oy kullanma bakımından ayrıcalıklı bir takım haklar
sağlamaktadır.
HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ
Bedelsiz ve Bedelli Hisse Senetleri
Bedelsiz sermaye artırımı, şirketlerin
iç kaynaklarından sermayeye aktardıkları tutar
karşılığında çıkardıkları hisse senetlerinin bir
bedel alınmaksızın ortaklara dağıtılmasıdır.
Bu işlem sonucunda çıkarılan hisse senetleri
bedelsiz hisse senedidir. Bedelsiz sermaye
artırımı dışarıdan fon girişine yol açmaz.
HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ
Bedelsiz ve Bedelli Hisse Senetleri
Bedelli sermaye artırımı, şirketlerin
yeni fon kaynağı temin etmek amacıyla çıkardıkları
"bedelli" hisse senetlerini nominal değerinden
veya daha yüksek bir fiyattan satmalarıdır.
Bedelli hisse senetleri, mevcut ortaklara
satılabileceği gibi (rüçhan hakkı) diğer
yatırımcılara da satılabilmektedir.
HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ
Primli ve Primsiz Hisse Senetleri
Üzerinde yazılı değer (nominal değer) ile ihraç edilen
hisse senetleri primsiz, nominal değerinden yüksek
bir bedelle ihraç edilen hisse senetleri ise primli hisse
senetleridir.
BİST’de kote şirketler kayıtlı sermaye sistemine tabi
olup, esas sözleşmelerinde hüküm bulunması halinde,
yönetim kurulu kararı ile primli hisse senedi ihraç
edebilmektedir.
HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ
Kurucu ve İntifa Hisse Senetleri
Kurucu hisse senetleri
kuruluş hizmeti karşılığında, ana sözleşme
hükümleri gereğince, şirket karının bir kısmına
iştirak hakkı veren ve daima kurucuların
adlarına yazılı olmak şartıyla ihraç edilen hisse
senetleridir.
Kurucu hisse senetleri, belli bir sermaye payını
temsil etmediği gibi, şirket yönetimine katılma
hakkı da vermemektedir.
HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ
Kurucu ve İntifa Hisse Senetleri
İntifa hisse senetleri ise, şirket genel kurulunun
alacağı kararla bazı kimselere
çeşitli hizmetler ve alacak karşılığı olarak
kuruluştan sonra verilen ve sermaye payını
temsil etmeyen hisse senetleridir.
BONO
Vadesi 1 yıldan kısa olan,
iskontolu satılan ve çıkaran kurum tarafından
öngörülen
vade sonunda nominal bedelin
ödenmesinin taahhüt edildiği menkul
kıymetlerdir.
Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan
bir yıldan kısa vadeli ihraçlar,
Hazine Bonosu adı altında işlem görmektedir.
BONO
Bononun İngilizce karşılığı olan “bond”ifadesi
ise, ABD Hazinesi ihraçları için, 10 yıldan
uzun vadeli (maksimum 30 yıl) menkul
kıymetleri ifade etmektedir.
Benzer şekilde, “note” ifadesi 1-10 yıl arası,
“bill” ifadesi ise 1 yıl ve daha kısa vadeli
ihraçlara yönelik olarak kullanılmaktadır.
TAHVİL
Devletin veya anonim ortaklıkların en
az 1 yıl ve daha uzun vadeyle, ödünç
para bulmak amacıyla, itibari değerleri
eşit ve ibareleri aynı olmak üzere
çıkardıkları borç senetleridir.
Tahviller, elinde bulunduran için alacaklılık
hakkı doğuran ve düzenli aralıklarla faiz
geliri getiren sabit getirili menkul
kıymetlerdir.
TAHVİL
Hazine Müsteşarlığı'nın bir yıldan uzun
vadeli olarak ihraç ettiği borçlanma
senetleri devlet tahvili adı altında işlem
görmektedir.
TAHVİL
Hazine Müsteşarlığı'nın bir yıldan uzun
vadeli olarak ihraç ettiği borçlanma
senetleri devlet tahvili adı altında işlem
görür.
DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ
(DİBS)
Hazine bonosu ve devlet tahvillerinin
genel ismi olan DİBS’ler, Hazine
Müsteşarlığı tarafından yurtiçi piyasada
ihraç edilen borçlanma senetleridir.
DİBS’ler vadelerine, kuponlu/kuponsuz
oluşlarına, faiz türlerine ve ihraç edildikleri
para birimlerine göre sınıflandırılır.
DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ
(DİBS)
Vadesi 1 yıl veya daha uzun olan DİBS’ler
devlet tahvili,
1 yıldan kısa olan DİBS’ler ise Hazine
bonosu ismini alır.
DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ
(DİBS)
Kuponsuz senetler iskontolu senetler olup,
senedi vade sonuna kadar elinde tutan yatırımcının
faiz kazancı, senedin vade sonunda ulaşacağı
nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farktır.
Kuponsuz senetler sabit getirili menkul
kıymetlerdir.
DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ
(DİBS)
Kuponlu senetler ise yatırımcıya belirli dönemlerde
kupon ödemesi (faiz ödemesi) yapan,
sabit ya da değişken faizli senetlerdir.
DİBS’ler TL ve döviz cinsinden veya dövize
endeksli olarak ihraç edilebilmektedir.
DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ
(DİBS)
Döviz cinsinden ihraç edilen DİBS’lerin anapara
ve faiz ödemeleri döviz olarak yapılırken,
Dövize endeksli DİBS’lerin ödemeleri belirlenen
kur üzerinden TL olarak yapılır.
HALKA AÇIK ANONİM
ORTAKLIKLARIN İHRAÇ LİMİTLERİ
Halka açık anonim ortaklıkların ihraç edebilecekleri
borçlanma araçlarının toplam tutarı, sermaye
piyasası mevzuatı çerçevesinde hazırlanmış,
bağımsız denetimden geçirilmiş ve genel kurul
tarafından onaylanmış son hesap dönemine ilişkin
yıllık finansal tablolarda yer alan
özkaynak toplamının on katını geçemez.
HALKA AÇIK ANONİM
ORTAKLIKLARIN İHRAÇ LİMİTLERİ
Halka arz edilmek suretiyle ihraç edilecek
borçlanma araçlarının toplam tutarı, birinci fıkra
çerçevesinde hesaplanan genel ihraç limitinin
yarısını
(özkaynak toplamının beş katını ) geçemez.
Tedavüldeki borçlanma
araçlarının mahsubu
İhraççıların daha önce ihraç ettikleri ve halen
tedavülde(dolaşımda) olan borçlanma
araçlarının nominal tutarı, yeni ihraç
limitinin hesaplanmasında bir indirim
kalemi olarak dikkate alınır.
İTFA FONU
Ortaklıkların ihraç ettikleri tahvillerin geri
ödenmesinde kullanmak üzere
oluşturdukları fondur.
ÖZEL SEKTÖR TAHVİLLERİ
Anonim şirketler tarafından çıkarılan
borçlanma senetleridir.
Özel sektör tahvillerinin vadeleri
-en az iki yıl olmak üzere- serbestçe
belirlenebilmekte, sabit veya değişken
faizli olarak ihraç edilebilmektedir.
Kupon ödemeleri yılda 1, 2 ya da 4 kez
olabilir.
EUROTAHVİL (EUROBOND)
İhracı yapan ülkenin veya kuruluşun kendi
ulusal para birimi dışındaki bir para
birimi üzerinden ve uluslararası bir
konsorsiyum aracılığı ile bir banka
ve/veya sendikasyon tarafından birden
fazla ülkede eşanlı olarak ihraç edilen,
genellikle hamiline kayıtlı tahvillerdir.
EUROTAHVİL (EUROBOND)
Eurotahviller,
ABD piyasasında ihraç edilmesi durumunda
“yankee”,
İngiltere piyasasında ihraç edilmesi
durumunda “bulldog”,
Japonya piyasasında ihraç edilmesi
durumunda ise “samurai” adını alır.
TAHVİL TÜRLERİ
TAHVİL TÜRLERİ
Devlet Tahvilleri - Özel Sektör Tahvilleri
Devlet tahvilleri, Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan
devlet iç borçlanma senetleridir (DİBS).
Belediyeler ve kamu kuruluşlarının çıkardığı tahviller de
devlet tahvilleri sayılmaktadır.
Özel sektör tahvilleri, şirketler tarafından finansman
ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ihraç edilmektedir.
TAHVİL TÜRLERİ
Başabaş Tahviller - Primli Tahviller
İhraç edilen bir tahvil üzerinde yazılı
nominal değeriyle satışa çıkarılıyorsa,
başabaş tahvildir.
Nominal değerinden daha düşük bir
bedelle satışa çıkarılan tahviller ise
primli tahvildir.
TAHVİL TÜRLERİ
İkramiyeli Tahviller
Tahvillerin satışını teşvik etmek için faiz ve
erken satış priminden başka para
ikramiyeleri de verilebilir.
Ancak Türkiye'de tahvil sahiplerine, nakdi
ikramiyeli çekilişler de dahil olmak üzere her
ne nam altında olursa olsun, faiz dışında
bir menfaat sağlanamaz.
TAHVİL TÜRLERİ
Nama Yazılı Tahviller - Hamiline Tahviller
Tahviller bütün menkul kıymetler gibi nama
veya hamiline yazılı olabilmektedir.
Ancak Türk piyasasında tahvillerin hamiline
olarak ihraç edilmesi gelenekselleşmiştir.
TAHVİL TÜRLERİ
Paraya Çevrilme Kolaylığı Olan Tahviller
Paraya çevrilme kolaylığı olan tahviller, ihraçtan
itibaren belli bir süre geçtikten sonra istenildiği
zaman, işlemiş günlük faiziyle birlikte paraya
çevrilebilmektedir.
Bazı tahvillerde bu imkan her an kullanılabilir,
bazılarında ise şirketten talepte bulunulması
halinde bu tahviller itfaya dahil edilmektedir.
TAHVİL TÜRLERİ
Sabit - Değişken Faizli Tahviller
sabit faizli tahviller, vade sonuna kadar elde
tutulmaları halinde belirli bir getiriyi garanti
etmektedir. sabit faizli tahvillerde, yatırımcının
vade sonunda elde edeceği getiri vade
başlangıcında bilinmektedir.
değişken faizli tahviller, özellikle yüksek enflasyon
dönemlerinde, vade başlangıcı ile vade sonu
arasındaki dönemde faiz oranlarında oluşabilecek
aşırı oynaklığa karşı yatırımcıyı korumaktadır.
TAHVİL TÜRLERİ
Sabit - Değişken Faizli Tahviller
Piyasa koşullarına göre değişen tahvil faiz
oranı tahvil sahibi için faiz riskini
azaltmakta, tahvil ihraççısı için de uzun
vadeli borçlanmayı mümkün kılmaktadır.
TAHVİL TÜRLERİ
Piyasa koşullarına göre değişen tahvil faiz
oranı tahvil sahibi için faiz riskini
azaltmakta, tahvil ihraççısı için de uzun
vadeli borçlanmayı mümkün kılmaktadır.
TAHVİL TÜRLERİ
Sabit Faizli Tahviller - Değişken Faizli Tahviller
Sabit faizli tahviller, vade sonuna kadar
elde tutulmaları halinde belirli bir getiriyi
garanti etmektedir.
Sabit faizli tahvillerde, yatırımcının vade
sonunda elde edeceği getiri vade
başlangıcında bilinmektedir.
TAHVİL TÜRLERİ
Sabit Faizli Tahviller - Değişken Faizli Tahviller
Değişken faizli tahviller, özellikle
yüksek enflasyon dönemlerinde, vade
başlangıcı ile vade sonu arasındaki dönemde faiz
oranlarında oluşabilecek aşırı oynaklığa karşı
yatırımcıyı korumaktadır.
Piyasa koşullarına göre değişen tahvil faiz oranı tahvil
sahibi için faiz riskini azaltmakta, tahvil ihraççısı için de
uzun vadeli borçlanmayı mümkün kılmaktadır.
TAHVİL TÜRLERİ
Endeksli Tahviller
Endeksli tahvillerde anapara, ihraç tarihi
ile itfa tarihi arasındaki dönemde altın
fiyatlarında ya da belli bir döviz kurundaki
artış yüzdesine göre artırılarak tahvil
sahibine ödenmektedir.
Endeksli tahviller, değişken faizli tahvillerde
olduğu gibi yatırımcıyı enflasyona karşı
korumaktadır.
TAHVİL TÜRLERİ
Rüçhan Haklı Tahviller
Şirketler, ihraç ettikleri tahvillerin tümüne
veya kura ile belirlenecek bir bölümüne,
belli bir yüzdesine ya da belli bir limitin
üstünde kalan kısmına ileride yapılacak ilk
sermaye artırımından rüçhan hakkı
tanıyabilmektedirler.
Bu özellikte tahviller rüçhan haklı
tahvillerdir.
TAHVİL TÜRLERİ
Kara İştirakli Tahviller
Kara iştiraklı tahvillerde ihraççılar, tahvil
sahiplerine ödenecek dönem kar payının
belirlenmesinde aşağıdaki esaslardan birini
seçebilirler:
- Faize ek olarak tahvil tertibi için belirlenen
kar payı yüzdesine göre hesaplanan tutardan
tahvile düşecek payın ödenmesi,
TAHVİL TÜRLERİ
Kara İştirakli Tahviller
Kar payının faizden daha az olması halinde
faiz ödenmesi; faiz getirisine eşit veya daha
fazla kar payı tahakkuk etmişse, kar payının
ödenmesi,
-
- Bir faiz öngörülmeksizin tahvil tertibi için
belirlenen kar payı yüzdesine göre hesaplanan
tutardan tahvile düşen payın ödenmesi.
TAHVİL TÜRLERİ
Kara İştirakli Tahviller
Kara iştirakli tahviller vade sonu anapara
ödemeli olarak çıkarılır, anapara ödemesi
yıllara dağıtılamaz.
TAHVİL TÜRLERİ
Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT)
Hisse senediyle değiştirilebilir tahvil,
sahibine (tahvili) ihraççı şirketçe artırılan
sermayeyi temsil eden hisse senetleri ile
değiştirme hakkı vermektedir.
HDT’lerin vadesi 2 yıldan az 7 yıldan çok olamaz.
Değiştirme, vadenin başlangıç tarihinden
itibaren en erken 2 yıl sonra yapılabilmektedir.
TAHVİL TÜRLERİ
Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT)
Tahvilin hisse senediyle değiştirilmesi,
ortaklık talebine veya HDT sahibinin talebine bağlı
olarak gerçekleştirilebilmektedir.
Değiştirme süresi sonunda, hisse senetleriyle
değiştirilmeyen HDT’ler nedeniyle ortaklığın elinde
kalan hisse senetleri, Hisse Senetlerinin Kurul
Kaydına Alınmasına İlişkin Esaslar Tebliği'ne uygun
olarak halka arz edilmektedir.
TAHVİL TÜRLERİ
Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT)
Değiştirme süresi sonunda, hisse
senetleriyle değiştirilmeyen HDT’ler
nedeniyle ortaklığın elinde kalan hisse
senetleri, halka arz edilir.
TAHVİL TÜRLERİ
Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT)
HDT sahibinin talebine bağlı olarak değiştirilme
durumunda, değiştirme hakkını kullanmayan HDT
sahiplerinin değiştirme hakkı ortadan kalkar, itfada
yalnız anapara ve işlemiş faizleri alabilirler.
TAHVİL TÜRLERİ
Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller
(HDT)
Ortaklığın talebine bağlı değiştirme durumunda,
değiştirme tarihinden en az 1 ay önce ortaklık
tarafından en az iki gazetenin Türkiye
baskısında ikişer kez yapılacak ilan yoluyla HDT
sahiplerine duyuru yapılır.
KÂR VE ZARAR ORTAKLIĞI BELGESİ
(KZOB)
Anonim ortaklıklar , kâr ve zarara ortak olmak
üzere, tüm faaliyetlerin gerektirdiği finansman
ihtiyaçlarını karşılamak için; yurt içinde
satılmak üzere Türk lirası üzerinden veya
yabancı paraya endeksli, yurt dışında
satılmak üzere ise, Türk lirası veya yabancı
para üzerinden ya da yabancı paraya endeksli
"Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi" adı altında
menkul kıymet ihraç edebilir.
Menkul kıymet alım satımı ile iştigal eden
ortaklıklar KZOB ihraç edemezler.
KZOB İHRAÇ ŞARTLARI
a) Kurul kaydına alınmadan KZOB ihraç edilemez.
b) İhraçcı, bir tertip içindeki KZOB’ ları bir defada ihraç
edebileceği gibi, seriler halinde de satışa sunabilir; ancak bir
tertibe ilişkin KZOB’ların tümünü satışının ihraçcının uyguladığı
yıllık hesap dönemi içinde bitirilmesi zorunludur. Her seri için, o
seriye ait ihraç tarihinin Kurula en az iki iş günü önceden
bildirilmesi şarttır.
c) KZOB’ların satış süresi her seri için en çok otuz gündür.
d) İhraç edilecek KZOB’ların üzerine, kâra ve zarara katılacağı ve
bu belgelere kâr garantisi verilemeyeceği açıkca yazılır.
e) KZOB’lar hamiline veya nama yazılı şekilde ihraç edilebilir.
f)
KZOB’larda kâr ve zarar payı ile vade, ihraçcının uyguladığı
yıllık hesap döneminin son gününe gelecek şekilde belirlenir.
KZOB VADE
KZOB’larda en kısa vade bir ay, en uzun vade yedi
yıldır.
Vadeler, ortaklık faaliyetinin özelliğine göre muhtelif
dönemlerde aylık ve katları olarak düzenlenir.
Vade sonlarında KZOB bedelleri defaten ödenir.
FİNANSMAN KAYNAKLARI
=
FİNANSAL VARLIKLAR