PowerPoint Sunusu
advertisement
ENTÜİSYONİZM (SEZGİCİLİK) ENTÜİSYONİZM • Sezgicilik ya da entüisyonizm felsefi bir kavram olarak sezgiye akıl, zihin ve soyut düşünme karşısında hem öncelik, hem de üstünlük tanıyan felsefe akımıdır. Henri Bergson akımın kurucusudur, bu nedenle kimi zaman felsefe tarihinde Bergsonculuk olarak adlandırılması da söz konusudur. ENTÜİSYONİZM • • • • • • • Bu akımın düşünceleri büyük ölçüde Fransız Filozof Henri Bergson’un sezgicilik/ruhçuluk felsefesine dayanır. Materyalizme ve pozitivizme karşı olan idealist bir yaklaşımdır. Bu anlayışa göre bilginin asıl kaynağı akıl değil sezgidir. İnsanın sezgi gücünü hayalleri ve duygularının belirlediğin savunan sezgiciler varlığın buna bağlı olarak şekillendiğini öne sürerler. Sezgicilere göre dış dünya, varlık, madde ve eşya düşüncenin bir ürünüdür. Sembolist şairlerin, saf şiir anlayışını savunan şairlerin varlığa yaklaşım biçimleri büyük ölçüde sezgici felsefeye dayanır. Belirleyici olan somut varlık değil, şairin duyuş, görüş, düşünüş tarzıdır. Dış dünya insanın iç dünyasını ifade etmeye yarayan simgeler alemidir. Dış dünya, düşünceyle, duyguyla, algıyla, rüyayla anlamlandırılabilir. ENTÜİSYONİZM HENRİ BERGSON (1928 NOBEL ÖDÜLLÜ) • Bu düşünüşün en önde gelen temsilcisi Fransız düşünür Henri Bergson'dur (1859-1941). Bergson'a göre yaşam, sürekli değişim gösteren bir süreçtir. Zaman da yaşamla birlikte değişim gösterir. Yaşamın bu değişimi yaratıcı bir atılımdır. • Yakalanan gerçeklik saf ve mutlak bir hareketlilik olup varlığın kendisini oluşturan süre’dir. VARLIK=SÜRE ENTÜİSYONİZM Evren ve yaşam süreklidir. An yoktur. Evreni anlamanın yolu içgüdüsel kavrama, yani sezgidir. ENTÜİSYONİZM GAZALİ • Duyu ve akıl bilgi verse de bütün konuları kavramada yetersizdir. • İnsanı gerçeğe ulaştıran yol,inanç ve sezgi yoludur. • Kalp gözü(sezgi)insanı yanılgılardan arındırır. ENTÜİSYONİZM Gazali’ye göre insanda iki göz ya da iki akıl vardır. 1) FİZİKİ GÖZ YA DA AKIL: İnsan bununla maddi dünyaya yönelir ve bir takım bilgilere ulaşır. Bu göz bilim ve felsefeyi Kuran akıl gözüdür(akıldır). İnsan için yeterli değildir. 2) KALP GÖZÜ: Kalp gözü manevi olduğu için insan kalbin manevi sezgisiyle gerçekleri bütün açıklığıyla kavrar. Var olan her şey sezgi yoluyla aracısız ve bütün açıklığıyla aynadaki gibi görünür. İnsanın kalp gözünü gereği gibi kullanabilmesi için onu temizlemesi yani arzularının baskısından kurtulması gerekir. Kalp gözü açılan kimse bilim ve felsefe yoluyla kavrayamadıklarını da açık seçik kavrar. ENTÜİSYONİZM Gerçek ve kesin bilgi, sezgi yolu ile elde edilir. Bu bilgi türü insanın gönlüne yüce ve manevi bir algı olarak iner. Duyuların ve aklın veremeyeceği bilgiye gönül gözüyle ulaşılabilir.
