Yeşim Kara- Bağımsız Yaşamın Ana Kavramları

BEN OLMADAN BENİM ADIMA HİÇ BİR ŞEY!
•
•
•
•
Bağımsız Yaşam hareketinin merkezinde “engelli bireyler” in kendileri vardır.
Engelli bireyler, kendi hayatlarına dair kararları verebilme ve haklarını talep etme
ehliyetine sahip kişilerdir.
Bağımsız Yaşam; her ne düzeyde desteğe ihtiyaç duyarsa duysun tüm engelli kişiler
için söz konusudur.
Bağımsız Yaşam, engelli bireylerin kendi ihtiyaçları doğrultusunda gereksinim
duydukları destekleri seçmesi üzerine kurulu bir anlayıştır.
Birey; kendi talepleri, tercihleri ve seçimleri doğrultusunda ihtiyaç duyduğu destek
hizmetlerini edinir ve toplumun tüm bireyleri gibi günlük hayatı üzerinde kontrol ve
söz söyleme hakkına sahip olur.
BAĞIMSIZ YAŞAM!
BAĞIMSIZ YAŞAM BİR İNSAN HAKKIDIR!
• Kendi kaderini tayin hakkı: kendi ihtiyaç ve tercihlerini belirleme ve seçim
yapma hakkı….farklılığı, çeşitliliği ve eşitliği kabul etme…
• Özgüven: Öz savunuculuk yapma, öz savunuculuğu destekleme ve
farkındalığı arttırma…. işitsel, görsel, kültürel, psikolojik ve toplumsal,
baskıların ve ayrımcılığın farkına varma ve aktivizm yapma.
• Sorumluluk: Haklardan yararlanma beraberinde her eşit vatandaş gibi
zorunluluklara uymayı gerektirir…..hak ve fiil ehliyetini, destekli karar
vermeyi barındırır…
• Siyasi, ekonomik, kültürel haklar: Fırsat eşitliğinden yararlanma, hayatın
her alanına katılım fırsatı yakalamak için erişilebilirliği vurgular…ana akım
hizmetlere, bilgiye erişebilirlik, kişisel destek fonlarına erişebilirlik…
BAĞIMSIZ YAŞAMI DESTEKLEYEN ARAÇLAR
 AKRAN DESTEĞİ
 KİŞİSEL DESTEK / ASİSTAN
 KURUMSUZLAŞTIRMA
AKRAN DESTEĞİ


•
•
Akran Desteği: Nihai olarak engelli bireyin güçlendirilmesini hedefleyerek; tecrübeyle
uzmanlık edinmiş bir bireyin, kendisiyle aynı konumda olan bir başka bireye; günlük hayatın
akışı içerisinde; sosyal, duygusal yada pratik meselelerle ilgili destek vermesi anlamına
gelmektedir. Özellikle ruh sağlığı alanında akran desteği, “neyin engelli bir birey için faydalı ve
kolaylaştırıcı olacağının önceden karşılıklı olarak kararlaştırıldığı bir zeminde; saygı ve ortak
sorumluluk ilkelerinden ayrılmadan, yardım ete ve yardım alma sistemidir.”.
Akran desteği ve akran savunuculuğu; İlk olarak, ruh sağlığı alanında ABD, Yeni Zellanda ve
Avustralya’da, psiko sosyal engelli kişilerin büyük hastanelerden çıkıp toplum temelli hizmet
almaya başladıkları kurumsuzlaşma aşamasında ortaya çıkmıştır.
Akran Desteği ve tecrübeyle uzmanlık: Ancak engelli bireylerin kendileri, karşılarına çıkan
engelleri tanıyan ve bu engellerin nasıl kaldırılacağını bilen uzmanlardır.
Akran Desteği; sosyal ve fiziksel çevrenin yönetilebilmesini sağlayacak becerileri sağlayıcı bir
kolaylaştırıcıdır. Toplumsal yaşama katılmanın bir hak olduğunun bilincine sahip olunur.
KİŞİSEL ASİSTANLIK / BİREYE ÖZELLEŞMİŞ HİZMETLER






Engelli kişilere gerekli olan yardımı/desteği satın alabilmeleri amacıyla tahsis
edilen, nakit desteğiyle satın alınan bir hizmettir.
Kişisel yardım/destek için tahsis edilen tutarlar, ilgili ülkedeki cari maaş tutarlarına
uygun şekilde düzenlenmelidir.
Engelli kişiler sağlanan fonlar ile; yardımcılarını istihdam etme, eğitme ve yönetme
hakkına sahip olurlar.
Akran desteği gibi diğer maliyetleri de kapsar.
Destek hizmetlerinin geliştirilmesi ve bu hizmetlerin sunumunda kalite
standartlarının belirlenmesi önemlidir. (örneğin; personelin yeterliliği, insan hakları
temelli bakışa ve engelliliğe dair sosyal modele dayalı anlayışa aşina olması)
Bireysel destek planları hizmetlerden yararlanan kişiler için değil, onlarla birlikte
geliştirilir. Bir kişinin alacağı desteğin ne olacağına dair kararlar hizmeti alan kişiler
tarafından verilmeli, ihtiyaç duyulması halinde, bireylerine ve ailelerine bilgi ve
eğitim verilir.
KURUMSUZLAŞTIRMA



•
•
Tecrit yerine bireyin ailesi, komşuları ve arkadaşlarıyla birlikte toplum içerisinde
yaşamasıdır.
Tek bir hizmet sağlayıcısı tarafından verilen, kullanıcıların seçme ve kontrol imkânlarını
kısıtlayan hizmetler yerine kişilere konutlarını değiştirmek zorunda kalmaksızın hizmet
sağlayıcısını değiştirme (ya da tam tersi) imkânı veren düzenlemelerdir.
Kurumsuzlaştırmanın Yapı Taşları: Toplum içinde düşük maliyetli ve erişilebilir konut,
kamu hizmetlerine erişim, eğitim, sağlık ve istihdama erişim, kişisel yardım ve desteğe,
akran desteğine erişim ile mümkündür.
Mevcut kaynakların yeni oluşumlara dönüştürülmesi: Toplum içinde yerleşik, yüksek
kalitede, bireye özgü hizmet veren yeni bakım ve destek sistemlerinin yaratılması…. her
bireyin ve ailesinin haklarına, onuruna, ihtiyaç ve arzularına saygı gösterilmesini sağlar.
Tek bir hizmet paketi yerine seçim yapma hakkı: Toplum yaşamını destekleyici hukuki
mevzuatın uyumlaştırılması… Planlı bir kaynak değerlendirmesiyle kurumsal bakımın
yaygınlığını azaltma ve …..yatışlı hizmet veren tüm kurumların ve kurum kültürünün
planlı bir şekilde lağvedilmesi,
BAĞIMSIZ YAŞAM!