17 — Son dönemlerde çok yakınılan konulardan biri de kamu kurum

- 17 —
Son dönemlerde çok yakınılan konulardan biri de kamu kurum ve kuruluşlarının adlarına
kurulan vakıf ve dernek gibi kurumlar ve bunlara kamu kaynaklarından sağlanan imkanlardır. Bir
tür dolaylı vergi etkisi doğuracak şekilde faaliyet gösteren bu gibi kuruluşlar, kamu kaynaklarından
sağlanan imkanlarla haksız rekabete yol açacak şekilde rekabeti de bozmaktadır. Ayrıca, kamu
kurum ve kuruluşları, kuruluş amaçları ile bağdaşmayacak bazı işletmeler de kurmakta ve asıl
amaçlarını aşacak boyutta faaliyetler de gerçekleştirmektedirler. Hükümle, kamu kurum ve kuruluş­
larının, kanunların yetki ve görev vermediği alanlarda personel, bina, araç, gereç ve kaynak tahsis
ederek herhangi bir işletme kurmalarının, mal ve hizmet üretimi yapmalarının önüne geçilmektedir.
Maddede geçen kavramlardan;
"Öngörülebilirlik" kavramı, kamu yönetiminin karar, eylem ve işlemlerinin etkilerinin kişilcr
tarafından önceden bilinebilirliğini;
"Düzenleyici etki analizi" kavramı, herhangi bir kamu hizmetinin veya programın başlatılması,
yönetim biriminin kurulması veya düzenlemenin yapılmasına ilişkin kararların alınması ya da uy­
gulanmasından önce bunların toplum açısından getirişinin ve muhtemel sonuçlarının hesaplan­
masını, fayda ve maliyetinin değerlendirilmesini;
"Yerindelik" kavramı, hizmetlerin ihtiyaca uygunluğunu;
"Beyana güven" kavramı, kamu kurum ve kuruluşlarının iş ve işlemlerini kişilerin beyanını
esas alarak yapmasını,
İfade etmektedir.
Madde 6. - Bu maddede, merkezî idare ile mahallî idareler arasındaki yetki ve sorumlulukların
paylaşımı düzenlenmektedir. Özellikle 1980'li yıllarda dünyada meydana gelen gelişmeler devletin
rolünde de önemli değişiklikler meydana getirmiştir. Devlet, doğrudan hizmet üretmekten ziyade
hizmetin üretilmesini kolaylaştırıcı önlemleri alan ve düzenlemeleri yapan konuma çekilmiş; dev­
let eliyle yürütülen bazı hizmetler ise mahallî idareler, sivil toplum örgütleri ve özel sektör tarafın­
dan yerine getirilmeye başlanmıştır. Merkezî idare ise ulusal ölçekli olanlar hariç doğrudan kamu
hizmetini yerine getirmek yerine genel ilke, politika, amaç ve hedefleri belirleme, koordinasyonu
sağlama ve denetleme görevini üstlenmektedir. Küreselleşme süreci ile birlikte merkezî idare
kurumlarının uluslararası ilişkiler sistemindeki artan rolünü güçlendirebilmek için günlük uy­
gulamaların ve işlemlerin dışına çıkarılması gerekmektedir. Böylece, merkezî idare daha etkili hale
gelecek; daha güçlü bir şekilde plan ve daha yeterli denetim yapabilecektir.
Diğer taraftan, merkezî idare, idarenin bütünlüğü ilkesini gerçekleştirmek amacıyla, yerinden
yönetim kuruluşlarının işlem ve eylemleri üzerinde sahip olduğu vesayet yetkisini kullanabilecek­
tir. Anayasanın 127 nci maddesinin beşinci fıkrasında "mahallî hizmetlerin idarenin bütünlüğü il­
kesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korun­
ması ve mahallî ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla" mahallî idareler için öngörülen idari
vesayet yetkisinin, merkezî idareye daha bağımlı olan hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluş­
ları üzerinde de geçerli olduğu konusunda tartışma bulunmamaktadır.
Bu çerçevede, madde ile merkezî idarenin kamu hizmetlerinin görülmesi konusundaki genel
yetki ve sorumlulukları belirlenmektedir. Buna göre 3 üncü maddede tanımlanan merkezî idare kap­
samına giren kurum ve kuruluşlar;
a) Kamu hizmetlerinin ulusal düzeyde genel ilke ve politikalarını, amaç ve hedeflerini ve stan­
dartlarını belirleyecek,
Türkiye Büyük Millet Meclisi
(S. Sayısı : 349)