VE ETİK…

KAMU YÖNETİMİNDE ETİK VE ETİK
DAVRANIŞ İLKELERİ
[email protected]
www.etik.gov.tr
NELERDEN BAHSEDECEĞİZ?
• Kamu Yönetiminde Etik
• Kamu Görevlileri Etik Kurulu
• Etik Davranış İlkeleri
NELERİ KONUŞMAYACAĞIZ?
• Siyah ve Beyaz
• “Etik İyidir”
• Günlük Siyaset
Tarihçi Arnold Toynbee, tüm tarihi şu formülle
özetler:
• Meydan okumalar (challenges): Karşılaşılan
sorunlar
• Verilen cevaplar (responses): Üretilen
çözümler.
Etik dışı davranışların artması bir meydan
okumadır. Bizim buna karşı vereceğimiz doğru
cevaplar, meydan okumaları ve onların etkisini
azaltacaktır.
MEYDAN OKUMALAR
• Özellikle 1970 ve 80’lerde ortaya çıkan
yolsuzluklar, telefon dinleme skandalları ve gittikçe
artan bir şekilde dünyaya yayılan yozlaşma ve
yolsuzluk dalgası
• Yolsuzluğun evrensel bir boyut kazanması, etik
dışı davranışların artması
• Ceza kültürünün, yozlaşma ve yolsuzluğun
önlenmesinde yetersizliği
VERİLEN CEVAPLAR
• Uymaya Dayalı Etik Yönetim (Çürük elma
vizyonu)
• Dürüstlüğe Dayalı Etik Yönetim (Çürük Varil
Vizyonu)
DÜŞÜNCEDE DEĞİŞİM
“Memur” musunuz?
“Kamu görevlisi” misiniz?
“Kamu hizmetçisi” misiniz?
• Vatandaşa arz mı edilir rica mı?
• Kamu hizmeti emanettir.
KÖKLER
• “Burası Türkiye”
• “Normal”
• “Anaokulundan başlayın”
• “Sistem bozuk” / “Ekonomik adaletsizlikler”
• Adalet duygusunun sarsılması / Tuz
Kokmuşsa
• Boş işler / 40 yıllık ahlâk davasını bırakalım
mı?
YÖNETİMDE YOZLAŞMA
Yozlaşma (corruption); bozulma, çürüme,
kötüleşme, saflığını veya dürüstlüğünü
kaybetme anlamındadır.
Yönetimde yozlaşma, kamu görevlilerinin gerek
kendi inisiyatifleriyle gerekse hizmetten
yararlananların teşvikiyle etik davranış ilkelerini
ve hukuku ihlal edecek şekilde, özel çıkar,
tercih, prestij veya belirli bir grubun çıkarı için
kamusal gücü kullanarak ortaya koydukları her
türlü davranış ve yöntemdir.
YOZLAŞMANIN SONUÇLARI
• Yönetime karşı güven krizi, yabancılaşma ve
meşruiyet sorunu.
• Verimsizlik, israf, mali kriz, hizmetlerin
pahalılaşması, gelir dağılımında bozulma; etkinsizlik.
• Kamu görevlilerin liyakatsizliği.
• Etik değerlerin itibardan düşmesi.
• Sosyal dokunun zayıflaması.
• Yozlaşma, ekonomik gelişmeyi, demokrasiyi, hukuk
devletini zayıflatır.
• Yolsuzluğu en yüksek olan toplumlar, az gelişmiş
ve demokratik performansı düşük olan ülkelerdir;
gelişmiş ve demokratik toplumlarda daha azdır.
ETİK SORUNSALI
• Günümüzde, yalnız siyasette, yargıda ve kamu
yönetiminde değil, toplumun her alanında genel
anlamda etik problemlerle karşı karşıya
bulunuyoruz.
• Siyasal ve yönetsel alanda ortaya çıkan
yozlaşmanın temelinde, toplumsal etiğin erozyona
uğraması yatmaktadır.
• “Aynı sütün yoğurdu, aynı yoğurdun kaymağıyız”
• Sorun sadece “etiğe aykırı” sayılan davranışların
toplumda yaygınlık ve saygınlık kazanması değildir.
• Daha da ciddi olan ve bunlara yol açan sorun, artık
neyin etik, neyin etik dışı olduğu konusundaki
ölçülerin yitirilmeye başlaması ya da duyarsızlıktır.
YOZLAŞMAYA KARŞI ETİK
• Yozlaşmaya karşı; siyasi ve idari denetim, yargı
denetimi, ombudsman denetimi, kamuoyunun
denetimi, saydamlık, performans denetimi, etik
değerlerin geliştirilmesi yöntemleri
uygulanmaktadır.
• Esasında etik anlayışa dayalı bir yönetim tasavvuru
çok eskilere dayanır. Fütüvvet ve Ahilik Teşkilâtları,
Nasihâtnameler
• “Mülk, küfürle devam edebilir; fakat zulümle
devam edemez.” Nizam’ül Mülk
VE ETİK…
• “Bizde yolsuzluk/etik dışı davranış
yoktur/olmaz/olamaz imkansız, olsa da
azıcıktır” mı?
• Topuk selamı hoşumuza gider mi?
ETİK YÖNETİM
• Etik ilke ve değerleri benimseyen, karar ve
işlemlerinde bunları uygulayan yönetime, “etik
yönetim” diyoruz.
• Etik yönetim için DEVLET, SİVİL TOPLUM ve
ÖZEL SEKTÖR’ ün nitelikli işbirliğine ihtiyaç
bulunmaktadır.
• Devletlerin ve toplumların amacı, etik
yönetime ulaşmak ve bunu sürdürmektir.
İYİ BİR ETİK ALTYAPININ 8 UNSURU
• Etkili bir yasal altyapı
• Siyasi irade
• Etkin hesap verme mekanizmaları
• Uygulanabilir etik davranış kuralları
• Mesleki sosyalleştirme mekanizmaları
• Uygun çalışma koşulları
• Etik Koordinasyonu Sağlayan Kuruluşlar
• Etkin Bir Sivil Toplum
25 MAYIS 2004
• 5176 Sayılı Kamu Görevlileri Etik
Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
• Etik Günü ve Haftası
KURULUN TEŞKİLAT YAPISI
• Başbakanlık Bünyesinde
• Kurul’un Bütçesi
• Etik Komisyonları
• Disiplin Kurulları
ETİK KOMİSYONLARI VE DİSİPLİN KURULLARI
Etik Komisyonları (Yönetmelik ile
düzenleniyor)
• En az üç kişiden teşekkül ediyor
• Görev süreleri
• Kurum ve kuruluşlarda etik kültürü
yerleştirmek ve geliştirmek
Disiplin Kurulları
• Etik mevzuatı çerçevesinde inceleme
ve araştırma
KURUL ÜYELERİ VE TOPLANTILARI
• Görev süreleri 4 yıldır; tekrar seçilebilirler
• Kural olarak görevden alınamazlar
• Boşalan bir üyeliğe seçilen üye, kalan süreyi
tamamlar
• Arka arkaya 3 veya bir yıl içinde toplam 10
toplantıya katılmamaları halinde istifa etmiş
sayılırlar
• Huzur hakkı esası
• Toplantı ve karar yeter sayısı: salt çoğunluk
• Ayda 4 kere toplanılır
KURULUN YETKİ VE SORUMLULUKLARI
• Etik davranış ilkelerini belirlemek
• Hediye alma yasağının kapsamını
belirlemek
• İnceleme ve araştırma
• Etik kültürün yerleştirilmesi çalışmaları
• Yönetmelik çıkarma
• Mal bildirimlerini inceleme
ETİK DAVRANIŞ İLKELERİNİN BELİRLENMESİ
• 5176 sayılı Kanun madde 3
• Yönetmelik madde 26;
Kurumsal etik ilkeleri
İNCELEME VE ARAŞTIRMA -1• Etik davranış ilkelerine aykırılık iddiası
• Re’sen yahut Başvuru üzerine
• En az genel müdür ve eşiti seviyedeki kamu
görevlileri hakkında
• Bilgi-belge toplayabilir
• Kamu yahut özel kurum ve kuruluşlardan
ilgilileri çağırıp, Kurul’da dinleyebilir
• Üç aylık inceleme süresi
İNCELEME VE ARAŞTIRMA -2Kurula nasıl başvurulabilir?
• Yazılı dilekçe
• E-Posta
• Tutanağa geçirilen sözlü başvuru
Kimler başvuruda bulunabilir?
• Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip,
• T.C. vatandaşları ile Türkiye’de ikâmet
eden yabancı gerçek kişiler
• Tüzel kişilik adına başvuru yapılamaz.
• Başvuru için menfaat koşulu aranmaz
İNCELEME VE ARAŞTIRMA -3Başvuru şartları nelerdir?
• Kurul kapsamındaki kurum ve kuruluşlar
• Ad-soyad-imza-adres bulunmalı
• En az genel müdür ve eşiti kamu görevlisi
hakkında
• Somut bilgi-belge olmalı
• Yargı organlarında görülmekte olmayan
bir konu hakkında
• Daha önce Kurul tarafından incelenmemiş
bir konu hakkında
• Oluştuğu tarihten itibaren iki yıllık süre
ETİK
DAVRANIŞ
İLKELERİ
NEZAKET VE SAYGI
NEZAKET VE SAYGI
Madde 11 – Kamu görevlileri, üstleri,
meslektaşları, astları, diğer personel ile
hizmetten yararlananlara karşı nazik ve
saygılı davranırlar ve gerekli ilgiyi
gösterirler, konu yetkilerinin dışındaysa
ilgili birime veya yetkiliye yönlendirirler.
YETKİLİ MAKAMLARA BİLDİRİM
MI?
İhlal edilen benim hakkım
YETKİLİ MAKAMLARA BİLDİRİM
Madde 12 (1) – Kamu görevlileri, bu Yönetmelikte
belirlenen etik davranış ilkeleriyle bağdaşmayan veya
yasadışı iş ve eylemlerde bulunmalarının talep edilmesi
halinde veya hizmetlerini yürütürken bu tür bir eylem
veya işlemden haberdar olduklarında ya da
gördüklerinde durumu yetkili makamlara bildirirler.
(2) – Kurum ve kuruluş amirleri, ihbarda bulunan kamu
görevlilerinin kimliğini gizli tutar ve kendilerine herhangi
bir zarar gelmemesi için gerekli tedbirleri alırlar.
ÇIKAR ÇATIŞMASINDAN KAÇINMA
• KAMU KAYNAĞI VE YETKİSİNİN “HALK”A KAPALI
“HALKA”YA AÇIK YÖNTEMLERLE KULLANILMASI
• KURDA KUZU TESLİM EDİLİR Mİ
ÇIKAR ÇATIŞMASINDAN KAÇINMA
Madde 13 (1) – Çıkar çatışması; kamu
görevlilerinin görevlerini tarafsız ve
objektif şekilde icra etmelerini etkileyen ya
da etkiliyormuş gibi gözüken ve
kendilerine, yakınlarına, arkadaşlarına ya
da ilişkide bulunduğu kişi ya da kuruluşlara
sağlanan her türlü menfaati ve onlarla ilgili
mali ya da diğer yükümlülükleri ve benzeri
şahsi çıkarlara sahip olmaları halini ifade
eder.
ÇIKAR ÇATIŞMASINDAN KAÇINMA
Madde 13 (2) – Kamu görevlileri, çıkar
çatışmasında şahsi sorumluluğa sahiptir ve çıkar
çatışmasının doğabileceği durumu genellikle
şahsen bilen kişiler oldukları için, herhangi bir
potansiyel ya da gerçek çıkar çatışması
konusunda dikkatli davranır, çıkar çatışmasından
kaçınmak için gerekli adımları atar, çıkar
çatışmasının farkına varır varmaz durumu
üstlerine bildirir ve çıkar çatışması kapsamına
giren menfaatlerden kendilerini uzak tutarlar.
HEDİYE ALMA VE MENFAAT SAĞLAMA YASAĞI
Kamu görevlisi olmasaydım ya da işgal ettiğim
makam ve mevkide bulunmasaydım, bu hediye
yine de bana verilecek miydi?
SAVURGANLIKTAN KAÇINMA
İlçe halkının düğünlerinde Belediye
bütçesinden altın götürülmesi
YÖNETİCİLERİN HESAP VERME SORUMLULUĞU
Madde 20 (3) – Yönetici kamu görevlileri, yetkisi
içindeki personelin yolsuzluk yapmasını önlemek
için gerekli tedbirleri alırlar. Bu tedbirler; yasal ve
idari düzenlemeleri uygulamayı, eğitim ve
bilgilendirme konusunda uygun çalışmalar
yapmayı, personelinin karşı karşıya kaldığı mali ve
diğer zorluklar konusunda dikkatli davranmayı ve
kişisel davranışlarıyla personeline örnek olmayı
kapsar.
YOL AYRIMINDA…
Fark etmek
Tercih etmek
Terk etmek
ETİK DAVRANMAK ZORDUR…
VİCDANINIZ KILAVUZUNUZ OLSUN…