FELSEFE ÖZET 11. SınıF

11. Sınıf
FELSEFE
ÖZET
Sevgili Öğrenciler,
Yazar Mustafa Hakan Arif Akıner
Bu özet kitap, okul müfredatına uygun olarak hazırlanmıştır. Kitaptaki konular, ders kitabınızla uyumlu olarak sıralanmış ve açıklanmıştır.
Yayın Yönetmeni Vedat Aydoğan
Özet kitabımızın hazırlanış amacı, sizleri yoğun ve boğucu ayrıntılarla dolu
yardımcı kaynaklardan kurtarmaktır. İhtiyacınız olan her bilgiyi öz ve anlaşılır olarak kitabımızda bulacaksınız. Uzun konu anlatımları yok, gereksiz
bilgi yığınları yok, yorucu ayrıntılar yok. Doyurucu, eksiksiz ama yormayan
bir kitap bu. Tam ihtiyaç duyduğunuz bir kaynak.
Yayın Koordinatörü Yusuf Doğan
Dağıtım Sorumlusu Metin Keskin
Redaksiyon Yaşar Metin Gündüzhev
Kapak ve Düzenleme Deltakitap
larla belirttik. Bazı konuKonu anlatımlarında çok önemli noktaları
ları daha anlaşılır görsellere çevirdik. Ünite sonlarında tarama testlerine
yer verdik. Kendinizi sınamanız için dört yazılı sınav ve iki deneme sınavı
koyduk. Ayrıca üniversite giriş sınavlarına hazırlanmanız amacıyla, konu
anlatımlarının içine sık sık çözümlü YGS-LYS soruları yerleştirdik.
Y.S. No 16479
Kitaptaki tüm yazılı ve test-deneme sorularının ayrıntılı çözümleri
www.deltakitap.comda yer almaktadır.
Hatay Sokak 17/B Kızılay / ANKARA
Derslerinizde ve tüm sınavlarınızda yararlı olacağını umar, başarılar dileriz.
F +90 312 433 17 76
Delta Kültür Yayınevi
ISBN 978-605-9716-21-5
Baskı - Cilt Altan Özyurt Matbaacılık
T +90 312 433 17 72
[email protected]
www.deltakitap.com
Bu kitabın bütün basım, yayın hakları Delta Kültür Basım Yayın Dağıtım Kırtasiye Ltd. Şti'ne aittir.
Yayınevinin yazılı izni olmadan tamamı veya bir kısmı mekanik, elektronik, fotokopi ve benzeri yöntemlerle
kopya edilemez, çoğaltılamaz, basılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.
1. DÖNEM 1. YAZILI SINAVI (SAYFA 17)
1. •
Philia, Yunancada sevgi anlamına gelmektedir. (D)
•
Sophia sözcüğü bilgi veya bilgelik anlamına gelmektedir. (D)
•
Philosophia, bilgiyi veya bilgeliği sevmek, onun peşinden koşmak demektir. (D)
•
Philosophos, kesin bilgilere, mutlak hakikatlere ermiş kişidir. (Y)
•
Philosophos, ön yargılı hareket eden kişidir. (Y)
•
Felsefe ile toplumdaki yaygın düşünce ve eğilimler arasında karşılıklı bir etkileşim söz konusudur. (D)
•
Her felsefe sistemi, onu ortaya koyan filozofun bakış açısını yansıtır; bu yüzden nesneldir. (Y)
•
Felsefe, nesnel bilgiler üretmek amacındadır çünkü filozofların olay ve süreçlere bakışı yansızdır. (Y)
•
Felsefe, soru sorma, sorgulama etkinliğidir. (D)
•
Filozofların belli bir konuda ortaya attığı görüşler kendi içerisinde tutarlıdır. (D)
(10 puan)
2.
Öznel
Düzensiz
Eleştirel
Tutarsız
Göreceli
Mutlak
Tutarlı
Dogmatik
Sistemli
Nesnel
Olan
Evrensel
Ulusal
Olması gereken
(6 puan)
3. 1. Bir iddianın dayanağını ortaya koymaya temellendirme denir.
2. Filozofların aynı konuda farklı düşünceler ortaya koyması, felsefenin öznel bir uğraş olmasından ileri
gelir.
3. Merak düşünceyi tetikleyen en önemli unsurdur.
4. Çocuklar ve filozoflar en meraklı insanlardır.
5. Eleştiri ve ortaya konan fikirlerin açık seçik anlaşılması için felsefede dil önemlidir.
(10 puan)
11. Sınıf Felsefe Özet
4. •
Mutlak bilgi yoktur. (Septisizm)
•
Bilginin kaynağı sezgidir. (Entüisyonizm)
•
Mutlak bilgi mümkündür. (Dogmatizm)
•
Bilginin kaynağı yarardır. (Pragmatizm)
•
Bilginin kaynağı olgulardır. (Pozitivizm)
•
Bilginin tek kaynağı vardır: Akıl. (Rasyonalizm)
•
Bilginin kaynağı yaşantılardır. (Empirizm)
•
Bilgilendirme kaynağı duyumlarımızdır. (Sensüalizm)
•
Bilginin oluşmasında dilsel çözümleme belirleyicidir. (Analitik Felsefe)
•
Bilginin kaynağında hem deney hem de akıl bulunur. (Kritisizm)
•
Bilginin kaynağı özel bilincimizle kavradığımız “öz” ya da “anlam”dır. (Fenomenoloji)
(22 puan)
5.
“Kutuda 20 tane bilye vardır.” önermesinin doğruluğunun
kutudan 20 tane bilye çıkmasına bağlanması
Uygunluk veya bağdaşımcılık
Bir önermenin doğruluğunun sistemde daha önce kabul
edilmiş doğru önermelerle çelişmemesi durumu
Yararlılık
Herkesin veya çoğunluğun kabul ettiği bilgilerin doğru kabul edilmesi
Tümel uzlaşım
Ne zaman hangi dişimizin ağrıdığını öğrenmemiz
Tutarlılık
Ormanda bir ağacın üzerinde sincabın olduğu bilgisinin bir
sorununuzu çözmesi hâlinde doğru karşılanması
Apaçıklık
(10 puan)
6. a) Oluşturur. Merak, kuşku, inanç ve ihtiyaçlar bu konuda belirleyicidir. Bilginin merakımızı doyurması, ondan
emin olmak istememiz, bir ihtiyacımızı karşılayıp karşılayamaması önemlidir. Bu nedenle doğru bilgi mümkün
müdür? Doğruluğun ölçütleri nelerdir? Bilginin kaynağı nedir? gibi problemler ortaya çıkmıştır. (12 puan)
b) İnsanların “doğruluk”a ve “bilgi”ye bakışı farklı olduğundan ölçütler farklı olabilmektedir. (10 puan)
c) Yaratabilir. Bu nedenle birçok ölçüt ortaya konmuştur. (10 puan)
ç) Felsefe öznel ve göreli bir etkinlik olduğundan görüşleri olgusal olarak doğrulama imkânı yoktur. Yalnızca
ortaya attığımız iddianın dayanağını gösterme imkânı vardır, ki buna temellendirme denir. Bu anlamda temellendirme oldukça önemlidir. (10 puan)
Delta Kültür Yayınevi
1. DÖNEM 2. YAZILI SINAVI (SAYFA 43)
A. 1. Bilim, varlığın var olduğunu sorgulamaksızın kabul eder.
2. Nihilizm varlığın olmadığını savunan görüştür.
3. İnsan zihninden bağımsız bir gerçekliğin var olduğunu savunan görüşe realizm denir.
4. Düalizm, varlığı hem düşünce hem de madde olarak açıklar.
5. La Mettrie’ye göre evrende sadece mekanizm vardır. Madde, mekanik yasalara göre diğer varlıkları
meydana getirir.
6. İnsanın ahlaki eylemleri sonucunda kendini iyi hissetmesi mutluluk olarak tanımlanabilir.
7. Ahlaki eylemlerimizin iyiye yönelmesine erdem denir.
8. Vicdan nasıl davranacağımızı bildiren hiçbir yasanın olmadığı durumlarda başvurduğumuz içsel sestir.
9. Ahlak yasası eylemlerimize yön veren, tüm insanlar için var olup olmadığı tartışılan ilkelerdir.
(18 puan)
B. 1. Değer yargıları toplumdan topluma değişiklik gösterir; aynı toplum içinde bile zamanla değişebilir.
Bundan ötürü aynı eylem, farklı ahlak anlayışları açısından iyi ya da kötü olarak nitelenebilir. (D)
2. Sorumluluk ve özgürlük arasında bir ilişki olmadığı için özgür olmayan ve ruh sağlığı bozuk olan insanlar
dahi yapıp ettiklerinden sorumludurlar. (Y)
3. Ahlaki karar; ahlaki eylemleri belirleyen, kendisine uyulması ahlakça gerekli olan genelgeçer kural diye
tanımlanabilir. (Y)
4. Vicdanın doğuştan geldiği ve insanın gelişmesinin bir ürünü olduğu düşünülebilir. (D)
5. Ahlak yargıları, eylem alanıyla ilgili yargılardır. Ahlaki bakımdan bir değeri ifade etmezler. (Y)
6. Varlık, hem bilimin hem de felsefenin konusu olduğundan her ikisinin de varlığa yaklaşımları aynıdır. (Y)
7. Nihilizmin kökleri Batı’da Sofist Gorgias’a, Doğu’da Lao Tse’ye kadar uzanır. (D)
8. Doğa bilimleri, duyu organlarınca algılanamayan, yalnızca düşüncede var olan şeyleri konu edinir. (Y)
9. Thales, “Her şeyin temeli sudur.” diyerek ilk ontolojik önermeyi ortaya koymuştur. (D)
10. Metafizik, varlığın algısal boyutunun dışında kalan “fizik ötesi” boyutunu ifade eder. (D)
(22 puan)
11. Sınıf Felsefe Özet
C.
1. Aristoteles
A
(2)
İdealizm
2. Platon
B
(3)
Fenomen
3. Husserl
C
(1)
Madde -form
4. Hartmann
D
(5)
Düalizm
5. Descartes
E
(4)
Yeni ontoloji
6. Demokritos
F
(7)
Diyalektik idealizm
7. Hegel
G
(6)
Atomizm
8. Herakleitos
H
(8)
Zıtlıkların birliği
9. Lao Tse
I
(10) Monadoloji
İ
(9)
10. Leibniz
Nihilizm
(10 puan)
D.
1. İnsanların iyi/kötü diye nitelenen eylemleridir. (10 puan)
2. Ahlak davranışlarımızla, ahlak felsefesi ise davranışlarımızın teorik yönüyle ilgilidir. (10 puan)
3. Bu değerler kişiden kişiye, toplumdan topluma, zamandan zamana değişiklik gösterebilen kavramlardır.
(10 puan)
4. İnsanın ahlaksal eylemlerinin bir amacı var mıdır? İnsan ahlaksal eylemlerde bulunurken özgür müdür? Evrensel Ahlak Yasası var mıdır? Uygulamalı Etik nedir? (10 puan)
5. İnsan zihninden bağımsız bir gerçekliğin var olduğunu savunan, varlığı var kabul eden görüşe realizm denir.
(10 puan)
Delta Kültür Yayınevi
2. DÖNEM 1. YAZILI SINAVI (SAYFA 58)
A.
1. Sanat taklittir. Sanatlar neyi nasıl taklit ettiklerine göre birbirinden ayrılır. Platon ve Aristoteles bu teorinin
önemli savunucularındandır.
Sanat yaratmadır. Doğada mükemmellik yoktur. Sanatçı sürekli mükemmeli arayan kişidir. Croce bu teorinin
önemli savunucularındandır.
Sanat oyundur. Sanat ile oyun arasında iki noktada önemli benzerlik vardır. Birincisi her ikisi de çıkar amacı
gütmez. İkincisi her ikisi de özgürce yapılır. Bu teorinin önemli temsilcisi Schiller’dir. (10 puan)
2. Sanat eseri güzeli ortaya koymak için, sanatçı denen özel insanın ürettiği üründür. Bir şeyin sanat eseri sayılabilmesi için:
- Sanat eseri doğadaki herhangi bir nesne değil, insanın ürettiği şeydir.
- Sanat eseri özgün ve tektir.
- Sanat eseri yarar amacı taşımaz.
- Sanat eseri, öz ile biçim arasında uyum ve denge kuran eserdir. (10 puan)
3. Yoruma açık (10 puan)
4. Yaratan ile yaratılanı bir sayan Panteizm (tümtanrıcılık) var. (10 puan)
5. Temel kavramlardan üç tanesi açıklanacak. (10 puan)
6. Teoloji, belli bir dini ele alır ve onu över. Taraflıdır. Din felsefesi, dini, bir olgu olarak ve nesnel bir biçimde ele
alır. (10 puan)
B. 1. Sanat, oyun gibi sadece bir düş veya kurgu değil, aynı zamanda düşünsel, duygusal, karmaşık bir olgudur. (D)
2. Sanat felsefesi, sanat eserini ve onu etkileyen dini, ahlaki, toplumsal etkenleri inceler. (Y)
3. Platon’a göre idealar dünyasını yansıtan sanatçı, bir taklitçidir. (D)
4. Yansıtma kuramında amaç, doğayı başarı ile taklit edebilmektir. (D)
5.
Peri bacaları, sarkıt ve dikitler, Pamukkale’deki travertenler gibi doğa harikaları birer sanat eseridir. (Y)
6. Din felsefesi belirli bir dini değil, genel olarak din olgusunu konu edinir. (D)
7. Deizm, Tanrı’nın varlığını ve onun evrenin yaratıcısı, koruyucusu ve egemeni olduğunu kabul eden din
anlayışıdır. (Y)
8. Teizme göre insanın ahlaki eylemlerinin ölçütü vicdandır ve vicdanın kaynağı Tanrı’dır. (D)
9. Teoloji Tanrı’nın varlığını, niteliklerini, insanın Tanrı karşısındaki yerini inceler. (Y)
10. Tanrı’nın ne varlığını ne de yokluğunu bilemeyiz, diyen Tanrı yaklaşımının adı panenteizmdir. (Y)
(20 puan)
8.
1. Estetik obje
A
(3)
Beğeni
2. Estetik süje
B
(4)
Güzellik
3. Estetik yargı
C
(2)
Alımlayıcı
4. Estetik değer
D
(1)
Sanat eseri
5. Mimesis
E
(5)
Yansıtma
6. Deizm
F
(10) Bilinemezcilik
7. Ateizm
G
(9)
Gizemcilik
8. Panteizm
H
(6)
Yaradancılık
9. Mistisizm
I
(8)
Tüm tanrıcılık
İ
(7)
Tanrıtanımazcılık
10. Agnostisizm
(20 puan)
11. Sınıf Felsefe Özet
2. DÖNEM 2. YAZILI SINAVI (SAYFA 75)
A. 1. Meşruiyet siyasal alanda eylemin hukuk düzenine uygunluğudur.
2. Halkın yönetimi, halkın kendi kendisini yönetmesi anlamına gelen demokrasi, bir siyasal yönetim biçimidir.
3. Bir toplumu oluşturan ve toplumun üyesi olan, bilinç sahibi insana birey denir.
4. Başta devlet olmak üzere insanın özgürlüğünü kısıtlayan her türlü yapının (din, aile, devlet, ahlak vb.)
ortadan kaldırılması gerektiğini savunan anlayışa anarşizm denir.
5. Güçler ayrılığı; yasama, yargı ve yürütmenin farklı organlara verilmesidir. Bir hukuk devletinde bu ilke
gerçekten benimsenmiş ise yasama yetkisi halkın temsil edildiği parlamentoya, yürütme hükûmete, yargı
da bağımsız yargı organlarına aittir.
6. Epistemoloji bilgiyi genel olarak ele alır. Bilginin kaynağı, değeri ve sınırını araştırır.
7. Bilim felsefesi bilimsel kuramlarla, bilimsel düşünme tarzlarıyla ilgilenir. Bilimin tarihsel süreç içinde
geçirdiği yöntemsel ve düşünsel değişimleri ele alır.
8. Bilimi bir ürün olarak kabul edenler, bilimsel yargıları nesnellik açısından incelerler.
9. Doğayı ve toplumu sorgulayan, çözüme yönelik açıklamalar ortaya koyan, kendi yapısına uygun ilke,
yöntem ve düşünceler barındıran güçlü bilimsel modellere paradigma adı verilir.
10. Thomas Kuhn’a göre bilimsel ilerleme, doğrusal değildir; daha çok bilimsel devrimler yoluyla ilerler.
11. Bilimsel yargılar kişisel görüş ve duygulardan arınmış olduğu için nesneldir.
12. Bilim insanlarının, bilimin yasalarını kullanarak henüz gerçekleşmemiş olayları önceden tahmin etmelerine öndeyi denir.
(24 puan)
B. 1. Birden çok bireyden oluşan her insan topluluğu bir toplum meydana getirir. (Y)
2. Demokratik yönetimlerde iktidarın kaynağı halktır. (D)
3. Toplumun sivil toplum düzeyine erişebilmesi için devletin de hukuk devleti olması gerekir. (D)
4. Demokratik veya hukuksal egemenlik, insanın aklının ve mantığının ürünüdür.(D)
5. Siyaset felsefesi “olan” ile ilgili iken siyaset bilimi “olması gereken” üzerinde durur. (Y)
Delta Kültür Yayınevi
6. Bilimin ne olduğu sorusuna felsefe tarihinde “Bilim üründür.” ve “Bilim bir etkinliktir.” şeklinde iki ayrı yanıt
verilmiştir. (D)
7. Paradigmaların doğruluğundan ve yanlışlığından söz edilebilir ancak geçerliliğinden söz edilemez. (Y)
8. Öndeyi (öngörü), teknik araçlar gerektirdiği için bilimin teorik yanı ile pratik yanı arasında bir köprü kurar. (Y)
9. Doğrudan doğrulama, önermelerin nesnelerine uygunluğunun gösterilmesiyle yapılır. (D)
10. Bilim, inançsal ve duygusal bir etkinliktir. Bu yüzden konusu nesnel gerçekliktir. (Y)
(20 puan)
C.
1. Geçmişte siyaset felsefesi, devletin ne olduğu, kaynağı, yapısı ve amacının ne olduğu gibi sorularla uğraşmıştır. Günümüz siyaset felsefesi ise özgürlük, eşitlik idelerinin ışığında sivil toplum - devlet ilişkisinin ne olması
gerektiği sorunuyla karşı karşıyadır. Siyaset felsefesi, günümüzde sivil toplum - devlet ilişkisi içinde ortaya
çıkan siyaset olgusunu ele alır. Bu çerçevede, siyasi iktidarın kaynağı, doğası, gücü, birey - devlet ilişkisi,
demokrasi gibi temel sorular siyaset felsefesine konu olur. (6 puan)
2. Temel fark; siyaset bilimi olanı, siyaset felsefesi olması gerekeni ele alır. (10 puan)
3. İnsan olmanın nasıl da büyük bir erdem ve mutluluk olduğu görülür, bunun tadına varılırsa; itaat sona ererse
efendilik de son bulur. (10 puan)
4. Doğrulama yöntemini eleştirir. Örneğin, suyun 100°C’de kaynadığını söylüyor ve bunu bir yasa olarak kabul
ediyoruz. Bu iddiayı yanlışlama yöntemiyle yoklarsak, su sadece deniz seviyesinde açık kaplarda 1 atmosfer
basınç altındayken 100 santigrat derecede kaynar diyebiliriz. (10 puan)
5. Olağan bilimin yapılabilmesi için bir paradigmanın kabul edilmiş olması gerekir. Paradigma, doğa yasalarını
andıran, ancak sınanamayan, yanlışlanamayan genellemelerden, kanılardan, inançlardan ve değer yargılarından oluşmuş çerçevedir. En önemli özelliği örnekler sunmasıdır. Bu örneklerle eğitilmiş bilim insanları, ortak bir bakış açısı edinirler. Dünyayı algılayışlarında ortaklık ve benzerlik oluşur. Belli bir bilim alanında ne gibi
sorular bulunduğu, geçerli yöntemlerin hangileri olduğu, gelecekte araştırma ve uygulama yapacak kuşaklara
paradigma yoluyla tanıtılır, öğretilir. (10 puan)
6. Canap, Reichenbach, Hempel, Popper gibi isimlerdir. Bu yaklaşım bilimsel yöntemin bilim karşısındaki zaferini vurgulayan, bilimde olmuş bitmişlik bulunduğunu anlamak için bilim adına ortaya konmuş ürünlere bakmak
gerekir diyen yaklaşımdır. Felsefeye düşen, bir ürün olarak ortaya konmuş, olup bitmiş bilimsel araştırmaları
mantıksal çözümleme yolu ile incelemek, kavramlarını aydınlığa kavuşturmaktadır. (10 puan)
11. Sınıf Felsefe Özet
TARAMA TESTİ: BİLGİ FELSEFESİ (SAYFA 19)
1. Felsefenin özelliklerine A, B, C ve E seçenekle-
4. “Felsefeden uzak biri”, tanımlaması verilirken
rinde de yer verilmiş ancak bu seçenekler yine
de uygun cevabı içermemektedir. Paragrafta yer
alan sorular, yapılacak temellendirmeyi netleştirmeye yönelik. Bunu da en iyi karşılayan seçenek
D seçeneği: “Mantıklı, tutarlı bilgiler ortaya koymaya çalışma.”
kuşku duymayan, bildiğinden şaşmayan, eleştiriye açık olmayan gibi sıfatlar yüklenmiş. Bunlarla
tamamen zıtlık gösteren seçenek E seçeneği.
Yanıt: E
Yanıt: D
2. Verilen üç örnekte de Platon, Descartes ve
5. A, B, C ve E seçeneklerinde felsefi düşünme biçi-
C seçeneği anlam olarak paragrafla taban tabana
zıtlık göstermektedir. İlk başta elenmesi gerekir.
“Bütüncü bakış açısını” düşünebilmemiz için genel ve kapsayıcı ifadelere ihtiyaç vardır. Bu nedenle B seçeneği de uygun değildir.
D seçeneğine gidebilmek için “çelişki barındırmama” ya da “mantık ilkelerine uygunluk” gibi ipuçlarına ihtiyaç vardır.
Filozofun sorgulayıcı özelliği, paragrafta öne çıkarılmadığı için E seçeneği de olamaz.
www.deltakitap.com
Kant’ın kabul ettikleri ifadelere yer verilmiş.
minin, içinde doğup geliştiği toplumsal olaylardan
etki alma ya da bu etkiyi dışarıya taşıma söz konusu. Oysa D seçeneğinde dışarıdan etki alma
görülüyor. Bu durumda doğru cevap D seçeneği
olmalıdır.
Yanıt: D
Yanıt: A
3. Parçadaki en önemli ipucu “yorumlarını ekleye-
6. Parçada felsefeyi, dört düşünür kendisine göre
rek” ibaresidir. Bu da kişiye ait olma yani, “öznel
olma” özelliğine işaret eder.
tanımlamıştır. Bu da felsefenin “öznel” yani “kişiye ait olma” özelliğini vermektedir.
Yanıt: C
Yanıt: B
Delta Kültür Yayınevi
7. Analitik felsefeyi savunan filozofların adeta sloga-
10.Analitik felsefe, doğru bilgiye ulaşmada sembolik
nı haline gelen bu söz, dilin yapısı ile gerçeğin
yapısını özdeşleştirmektedir. A, B, C ve D seçenekleri bu söz ile bağdaşmaktadır.
mantık dili ile yapılan analize,
Yanıt: E
Pozitivizm, denenebilir, gözlenebilir olana yani,
olgulara,
Rasyonalizm akla,
Kritisizm, hem deney ve hem de akla önem vermektedir.
Soruda söz konusu edilen fenomenlerin doğrudan ve araçsız sezgiyle kavranması yönteminin
adı: fenomenolojidir.
Yanıt: C
11.Parçada verilen “kalbe ilham ışığı”, “kalp gözü”,
giyi, C seçeneğindeki Kant deney ve aklı, Husserl
fenomeni, Wittgenstein sembolik mantık dili analizini koyuyor.
“aracısız kavrama” gibi ipuçlarının bizi götüreceği
tek adres sezgidir.
Yanıt: B
9. Pyrrhon ve Timon’un “yargıda bulunmamak”tan
amaçladıkları huzurlu ve mutlu olmaktır.
www.deltakitap.com
8. A seçeneğindeki Bergson bilginin kaynağına sez-
Yanıt: D
12.Bilginin uygulanabilirliği ve problem çözebilme
özelliği “yarar” ile ilgilidir.
Yanıt: D
Yanıt: E
11. Sınıf Felsefe Özet
TARAMA TESTİ: VARLIK FELSEFESİ (SAYFA 30)
5. Aristoteles bu ifadeleri ile varlığı iki evren olarak
soyut olana götürmelidir. Bu da seçenekler arasındaki “idea”dır.
düşünen (idealar evreni, duyular evreni) hocası
Platon’a karşı çıkmaktadır.
Yanıt: C
Yanıt: D
2. A, C, D ve E seçeneklerinde varlık sorunu ile ilgi-
6. Platon’a göre cesaret, iyilik, güzellik, erdemlilik,
li sorulara yer verilmiştir. Oysa B seçeneğindeki
soru “bilgi sorunu” ile ilgilidir.
tümel varlıklardır. İyi insan ise bir tek varlığa işaret eder.
Yanıt: B
Yanıt: A
3. A, B, D ve E seçeneklerindeki ifadeler
Demokritos’un mekanik atomcu görüşünü yansıtmaktadır. Oysa C seçeneğindeki ifade tamamen
diyalektik süreci anlatır ve bilinçli ilkeden bahseder.
Yanıt: C
4. İdealizm, varlığın yer kaplayan cinsten değil, zihinsel olduğunu söylüyor. A, B, C ve D seçenekleri bu görüşle örtüşen ifadelere yer vermektedir.
Oysa E seçeneğindeki ifade, maddenin yer kaplayan bir şey olarak düşünceyi belirlediğini veriyor.
Yanıt: E
Delta Kültür Yayınevi
www.deltakitap.com
1. Doğadaki herşeyin ruhsal ve zihinsel olması bizi
7. Bu soruda nitelikleri ve varlığı reddeden bir anlayış söz konusudur.
Yanıt: D
TARAMA TESTİ: SANAT FELSEFESİ VE DİN FELSEFESİ (SAYFA 59)
1. Parçada bilimsel yargıların genelgeçerliğinden,
8. Laplace, bu sözleri ile evren açıklamalarında
estetik yargıların ise göreliliğinden söz edilmektedir.
Tanrı kavramının geçerli olmadığını vurgulamaktadır.
Yanıt: A
Yanıt: E
2. Güzel bulduğumuz her şey güzelliğin nesnesidir.
9. Kötülük yapan birinin yaptığı kötülüğün cezasını
Yanıt: B
görmesi Tanrı’nın var kabul edilmesi ile ilişkilendirilmiştir.
Yanıt: B
3. Sonsuzluk, bizi aşan büyüklük olup, “ulu” anlamındaki “yüce” kavramına işaret eder.
Yanıt: C
10.A, C, D ve E seçeneklerindeki ifadeler yapılan
açıklamaya uygundur.
4. Buradaki en önemli ipucu “daha önce bilinmiyorsa” ibaresidir.
Yanıt: B
5. “Nota bilmiyorsa” ipucu burada önemlidir. Dolayı-
www.deltakitap.com
Yanıt: B
11.Burada matematiği ve aklı aşan onlardan daha
önemli görülen sevgi ve gönül ülkesinden söz
edilmektedir. Böyle düşünen birisi A, B, C ve D
seçeneklerindeki ifadeleri onaylayabilir.
Yanıt: E
sıyla ana fikre ters düşen ifade “doğuştan getirilen” ibaresinin yer aldığı D seçeneğidir.
Yanıt: D
12.Verilen ifade Tanrı’yı dışladığı için cevap Ateizmdir.
Yanıt: C
6. İyi, erdem, vicdan kavramları ahlak felsefesinin,
doğru ise bilgi felsefesinin sorgulama alanına girer.
Yanıt: B
13.Parçada evrendeki her şeyde bir amaç olduğu
7. Dini sembollerle ilgili olan bilim dalı ikonografidir.
Yanıt: C
vurgusu yapılmıştır.
Yanıt: E
11. Sınıf Felsefe Özet
1. DÖNEM SONU DENEME SINAVI (SAYFA 45)
1. B, C, D ve E seçeneğinde verilenler paragrafa
4. Paragrafta “sonuca varmak”tan söz ediliyor. İşin
göre filozofta bulunması gereken özellikleri yansıtmaktadır. Olanları olduğu gibi kabullenme bu
açıklamalara uymamaktadır.
ucunda pratik yarar gözetilmiş.
Yanıt: D
Yanıt: A
5. “Duyu izlenimlerine dayanmayan”, “dolaysız bir
“idea” cinsindendir. İdeayı temele alan görüş idealizm, karşıtı ise varlık maddedir diyen materyalizmdir.
farkına varış” gibi ipuçları bizi “sezgi” adresine
götürmelidir.
Yanıt: B
3. Burada düşüncenin aracı olan “dil”e vurgu yapılmıştır.
Yanıt: C
www.deltakitap.com
2. Görülmeyen şeyler soyuttur, kavramsaldır. Yani
Yanıt: E
6. Paragraftaki anafikir, zihin ve bilinci somut bir
nedene; maddeye indirgemektedir. Dolayısıyla
eleştirilen düşünce “varlık maddedir.” diyen materyalizmin karşıtı olan idealizmdir.
Yanıt: A
Delta Kültür Yayınevi
7. Paragraf varlığı duyumsama ve algılamaya indir-
10.Farkında olmadan yapılan davranış, paragrafa
gemektedir.
göre ahlaklı davranıştan sayılmamaktadır.
Yanıt: C
Yanıt: C
8. Davranış, değer, iyi, özgürlük, sorumluluk gibi
11.“Her birey benzersizdir. Ortak bir insanlık kavra-
kavramlar ahlak felsefesi ile ilgilidir.
mına dayanan bütün inanç ve felsefeler yanlış ve
saçmadır.” açıklamaları evrensel ahlak yasasını
kabul etmeyen anarşizmi anlatmaktadır.
www.deltakitap.com
Yanıt: B
Yanıt: A
9. “O halde benim onları yapmakta ve yapmamakta
12.“Olabildiğince fazla insanın mutluluğu ve yararını
özgür olmam gerekir.” sözü D seçeneğini işaret
ediyor.
gözetmek.” faydacı ahlaka yani, utilitarizme işaret
ediyor.
Yanıt: D
Yanıt: E
11. Sınıf Felsefe Özet
13.Korsan kitap, CD, telif, patent gibi sorunlar bilgi-
16.Evren ve varlık ile ilgili olmayan soruyu bulmamız
nin kaynağı, geçerliliği, bilgi veren kişi, kurum ve
kanalların yeterliliği ve güvenirliği ile ilgili olduğundan doğru adres “bilgi ve enformasyon etiği”
olacaktır.
gerekiyor. A, B, D ve E seçeneklerindeki sorular
evren ve varlık ile ilgili. C seçeneğindeki soru ise
ahlaksal eylemlerimizle yani ahlak felsefesi ile ilgilidir.
Yanıt: D
Yanıt: C
14.“Var olan her şey, varlığını kendisinin tam zıddı
17.İnsan, benliğinin yönlendirmesi sonucu diğer in-
olan şeyle çatışmasıyla ortaya koyar.” ifadesi,
tipik bir oluşçu yaklaşımı anlatıyor. Bunun temel
ilkesi de zıtlıkların birliğidir.
sanların kurdu haline gelmektedir. Dolayısıyla
Thomas Hobbes’un önemsediği unsur “ego”dur.
Yanıt: D
www.deltakitap.com
Yanıt: D
15.Descartes, birbirine indirgenemeyen iki tözü var-
18.Fenomen: Husserl’e göre öznel bilinçle kavra-
lığın temeline koyduğu için ikici, yani dualist bir
filozoftur.
nılan, nesnelerin gerisindeki “öz” ya da “anlam”
demektir.
Yanıt: B
Olgu: Denenebilir ve gözlenebilir değişmelerdir.
İdea: Fikir, kavram, soyut olan, düşünce.
Madde: Yer kaplayan, somut olan.
Oluş: Değişim ve dönüşüm süreci.
Yanıt: A
Delta Kültür Yayınevi
19.Atılganlık ve korkaklık arasında yapılabilecekleri
22.Bu soruda ahlak öğretileri söz konusu edildiği için
bilmek, Aristoteles’e göre orta yoldur.
otomatikman A, C ve D seçeneklerini baştan elemek durumundayız. Ahlak felsefesi, davranışlarımızın teoriği ile ilgilidir. Parçada “görev ve kuralların çeşitli mesleklerindeki somut iz düşümü”nden
söz edildiği için doğru seçenek deontolojidir.
Yanıt: A
Yanıt: E
20.Paragraf determinizm ve indeterminizmi tama-
23.Septisizm: Mutlak ve sınırsız bilginin mümkün ol-
Liberteryanizm, özgürlük yanlısı birçok kavramı
içerir. Devletin olabildiğince küçülmesi ve insanlara ahlaki kısıtlama yapmaması gerektiğini savunur.
Fatalizm ise, bütün olan bitenleri kaderin önceden belirlediğine, bunların değişmeyeceğine inanır.
madığını savunan görüş.
www.deltakitap.com
men dışlamaktadır. İkisinin arasında, orta bir yeri
işaret etmektedir. Bu da insanın özerk olduğunu
kabul eden otodeterminizmdir.
Kritisizm: Bilginin kaynağına deney ve aklı koyan
düşünce.
Ontoloji: Varlık ile ilgili felsefe dalı.
Epistemoloji: Bilgi ile ilgili felsefe dalı.
Yanıt: B
Yanıt: E
21.Tok bir domuzun iştahındansa, bilgiye aç olan
24.Tümdengelim: Genel hükümlerden yola çıkarak
Sokrates’ın durumunda olmayı tercih eden John
Stuart Mill insanın doyum hissedeceği şeylerin
kalitesine dikkat çekmektedir.
tek tek karşılaşılan durumlar için çıkarımda bulunma.
Yanıt: A
Analoji: Benzerlikten yararlanarak, özelden özele
gidiş biçiminde çıkarımda bulunma.
Tümevarım: Tek tek olaylara bakarak genellemelerde bulunma.
Diyalektik düşünme: Çelişkiler üzerinde yükselen
düşünme çeşidi.
Sentetik düşünme: Parçaları birleştirmeye yönelik düşünme.
Yanıt: C
11. Sınıf Felsefe Özet
25.“Önceden görmek” bilimsel bilginin en önemli
28.Nietzsche iyi ve kötü kavramlarını sürekli gözden
özelliklerindendir. Yani eldeki bilimsel verilerle
henüz meydana gelmemiş bir olay hakkında tahminde bulunmadır.
geçirmeyi; daima bunların mevcutlarının ötesine
geçmeyi öneriyor. Bu durumda B, C, D ve E seçeneklerindeki ifadeler Nietzsche’nin görüşleri ile
örtüşmektedir.
Yanıt: D
Yanıt: A
26.A, B, D ve E seçenekleri paragrafı açıklamaktan
29.R. G. Collingwood’un işaret ettiği, düşüncenin
uzaktır.
kendi üzerine dönmesi özelliği B seçeneğinde
verilmiştir.
Yanıt: C
www.deltakitap.com
Yanıt: B
27.Burada tanımı yapılan kavram “değer”dir.
Yanıt: E
30.“Bilincinde olduğumuz iç izlenim” iradeyi; istenci
anlatır.
Yanıt: D
Delta Kültür Yayınevi
2. DÖNEM SONU DENEME SINAVI (SAYFA 77)
1. Evreni cisimsel temele indirgeyen Thomas Hob-
4. Parçada faydacı ahlak anlatılmıştır.
bes, bu düşüncesi ile Tanrı’yı kabul etmemektedir.
Yanıt: A
Yanıt: B
2. Parçada, Sokrates’ın ölümü kendisinin seçmiş ol-
5. Paragrafta felsefenin “genel olarak tüm insanlığın
duğu vurgusu yapılmaktadır.
yaşantısı”nı konu aldığı söylendiğinden isabetli
seçenek “D” seçeneğidir.
www.deltakitap.com
Yanıt: D
3. B, C, D ve E paragrafı özetlemekten uzaktır.
Yanıt: A
Yanıt: D
6. Felsefede neredeyse filozof sayısı kadar yöntem
kullanıldığı örneklendirilmiştir. Bu da felsefe yapmanın tek bir yönteme dayanmadığını bize anlatır.
Yanıt: B
11. Sınıf Felsefe Özet
7. Burada duyu organları arasındaki uyuşmadan
10.“Ali’nin köpeği bulunarak rengi kontrol edilir.” de-
söz edilmekte, çelişkinin ortadan kalkmasından
bahsedilmektedir. Bu nedenle görme duyumunun
verilerinin yalnız kaldığı belirtilmektedir.
mek olgusal doğrulamaya örnektir.
Yanıt: C
Yanıt: A
8. Felsefe sorularında bazı isimleri tanıyorsak faz-
11.Burada paradigma anlatılmaktadır.
la uğraşmadan sonuca gitmek mümkün. Bu tür
sorularda Pyrrhon ismi bizi Septisizme götürmeli.
Kaldı ki, paragraftaki “hüküm vermeme” Septiklerin sloganıdır.
www.deltakitap.com
Yanıt: C
Yanıt: D
9. Septisizm, doğru (kesin) bilgi mümkün değildir,
12.Evrende makine düzeni olduğunu söyleyen bu
der. Rasyonalizm, bilginin kaynağı akıldır, der.
Empirizm, bilginin kaynağı deneydir, der. Kritisizm, bilginin kaynağında hem deney hem de akıl
vardır, der. Fenomenoloji, bilgileri nesnelerin gerisindeki özlerle kavrarız, der.
anlayış, mekanizmdir. Varlığı da maddeye indirgediklerinden materyalizmdir.
Yanıt: D
Delta Kültür Yayınevi
Yanıt: E
13.Burada sözü edilen ahlak felsefesinin uygulama
16.Doğada yapılabilecek olanların sınırı belli olduğu
alanı olan uygulamalı etiktir.
mesajı verilmektedir. Hiç kimse rolünün dışına çıkamamaktadır.
Yanıt: A
Yanıt: C
14.1. erdem
17.Burada ister taklit ederek, ister yaratılarak ortaya
konulan bir üründen söz edilmektedir.
2. özgürlük
3. sorumluluk
4. vicdan
Dolayısıyla açıkta kalan kavram “mutluluk”.
Yanıt: A
www.deltakitap.com
Yanıt: C
15.Burada insanın kendi kendisini belirlemede özgür
18.Fotoğraf, varlıkları olduğu gibi bire bir resmeder.
olmadığı görüşü verilmiştir. O nedenle indeterminizm, otodeterminizm, liberteryanizme uymayan
bir anlayış söz konusudur. Fatalizm de bizi yanıltmasın; kaderci, bizim her şeyimizin önceden
yazıldığı anlayışını verir.
“Fotoğrafçılığı en yetkin sanat olarak görmek” sanat taklittir, görüşünün en üst noktasıdır.
Yanıt: D
Yanıt: E
11. Sınıf Felsefe Özet
19.Burada gündelik kaygılardan uzak, özgürce ya-
22.Burada duyum ve algılarımızın, bilgi içeriklerimi-
pılır olması Schiller’in “Sanat oyundur.” teorisini
yansıtır.
zin başkalarına aktarılması ile ilgili vurgu yapılmaktadır. Temellendirmede kullanılan araç düşünmenin aracı olan dildir.
Yanıt: C
Yanıt: A
20.Burada panteizm ve panenteizm arasında seçim
23.Hayatı kolaylaştıran, sorunlarımızı çözen şeylerin
yapmalıyız. Panteizm, Tanrı ile evreni özdeş gördüğü için eleyeceğiz.
doğru kabul edilmesi tipik faydacı yaklaşımı verir.
Yanıt: E
www.deltakitap.com
Yanıt: E
21.A, B, C ve E seçenekleri varoluşçu düşüncenin
ruhuna uymaktadır. Ama “insan yaptıklarından
pişmanlık duyabilir.” ifadesi varoluşçu felsefeye
uygun değildir.
Yanıt: D
Delta Kültür Yayınevi
24.Deney ve akıl unsurlarının bilginin oluşumunu
sağladığı söylenen görüş kritisizmdir.
Yanıt: C
25.1. uygunluk
2. yarar
3. apaçıklık
4. tümel uzlaşım
Bu durumda tutarlılık açıkta kalmaktadır.
28.Parçada bilim ve felsefenin karşılıklı bilgi alışverişi içinde bulunduğu vurgulanmaktadır.
Yanıt: C
Yanıt: C
26.Verilen tipik düzensiz ve empirik bilgidir. Genel-
29.A, C, D ve E seçeneklerinde felsefenin ne olduğu-
geçer değildir. Yararını gördükçe kullanırız.
na ilişkin önermeler yer almıştır. B seçeneğinde
ise Sokrates’in yaşama dair bir sözüne yer verilmiştir.
www.deltakitap.com
Yanıt: B
Yanıt: B
27.Dünya nimetlerine sırt çeviren “kayıtsızlık ahlakı”.
30.İnsanların bir araya gelerek yaptıkları bir oluşum
Yanıt: E
olduğundan “Devlet, yapay bir kurumdur.” ifadesi
parçayı açıklar.
Yanıt: E
11. Sınıf Felsefe Özet