1. dönem 1. yazılı sınav

1. DÖNEM 1. YAZILI SINAV (SAYFA 12)
1. Litosferi oluşturan doğal unsurlar;
Taş, toprak, dağlar, ovalar, platolar, vadiler vs.'dir.
2. Türkiye: Konik projeksiyon yöntemiyle çizildiğinde hatası en az olur.
Brezilya: Silindirik projeksiyon yöntemiyle çizildiğinde haritasında bozulma daha az olur.
Kanada: Kuzey kutup noktasına teğet olarak alınan düzlem projeksiyon yöntemiyle çizildiğinde bozulmalar
daha az olur.
3. Aynı boyuttaki kâğıtlara çizilen alanlar büyükse ölçekleri küçük olur. Dolayısıyla verilen bölgeler en büyükten
en küçüğe doğru; Dünya Siyasi Haritası, Türkiye Beşeri Haritası ve Marmara Bölgesi Fiziki Haritası şeklinde
sıralandığında, ölçekleri de en küçükten en büyüğe doğru sıralanmış olur.
4. Soruda gerçek uzunluk istenmektedir.
Gerçek Uzunluk = Harita Uzunluğu x Ölçeğin Paydası
İstanbul ile Ankara arasındaki gerçek uzunluk = 20 cm x 2.000.000 cm = 40.0 0 0 . 0 0 0 cm
= 400 km'dır.
5. Bir çizimin harita sayılabilmesi için; o yerin kuş bakışı görüntüsü alınmalı ve mutlaka belli bir oranda küçültme
yapılmalı yani ölçek kullanılmalıdır.
6. •
Canlıların yaşadığı doğal ortama biyosfer denir.
•
Paralel dairelerinin uzunluğu kutuplara doğru kısalır.
•
Ölçek büyüdükçe ayrıntı artar.
•
180 tane paralel dairesi bulunur.
•
Gölgelendirme yöntemiyle çizilen haritalardan yükselti bulunamaz.
7.
25° Batı 0°
10° Doğu
15.00
?
Boylam farkı: 25° + 10° = 35°
Zaman farkı: 35° x 4 dk = 140 dk = 2 saat 20 dakika
Batıda yerel saat geri olduğu için 25° batı meridyeninin yerel saati; 15.00 – 02.20 = 14.40'tır.
8. Soruda çizgi ölçeğin boyunun 5 cm olduğu verilmiştir. Çizgi ölçekte çentiklerin arası 1'er cm'dir.
10 km
10
10 km
0
1 cm
10 km
10
1 cm
10 km
20
1 cm
10 km
30
1 cm
40 km
1 cm
1 cm
=
10 km
1
1.000.000
9. Klimatoloji iklim bilgisidir ve yararlandığı bilim dallarından biri meteorolojidir. Cevap B'dir.
10. (D) Tarama yönteminde eğimin azaldığı yerlerde çizgiler uzun ve seyrektir.
(D) Türkiye + 2. ve +3. saat diliminde yer alır.
(Y) Meridyenlerin arasındaki uzaklık her yerde aynıdır. (Aralarındaki uzaklık kutuplara doğru azalır.)
(D) Eğim hesaplama ve profil çıkarma topografya haritalarından elde edilir.
(D) Doğu-batı doğrultuda geniş yer kaplayan ülkeler birden fazla ortak saat kullanırlar.
9. Sınıf Coğrafya Özet
1. DÖNEM 2. YAZILI SINAVI (SAYFA 26)
1.
5°
0°
5°
10°
X'in enlemi; 10° güney, boylamı 5° doğudur.
0°
5°
X
10°
15°
2. Fiziki haritalarda yer şekillerinin gösterildiği yöntemler; renklendirme, tarama, gölgelendirme, kabartma ve
izohips yöntemidir.
3.
Ekvator'dan Kutuplara Gidildikçe
Kalıcı kar sınırı
azalır.
Tan ve gurup süresi
artar.
Çizgisel hız
azalır.
Yer çekimi
artar.
Yerleşmenin üst sınırı
azalır.
4. (D) 21 Aralık'ta gölge boyu Oğlak dönencesinde en kısadır.
(D) Şubat ayının 28 gün olmasının nedeni yörüngenin elips olmasıdır.
(Y) Ekvator ile dönenceler arasındaki kuşağa Orta Kuşak denir. (Orta kuşak, dönencelerle kutup daireleri
arasındadır. Ekvatorla dönenceler arasındaki kuşak tropikal kuşaktır.)
(D) Ekinokslarda aydınlanma dairesi kutup noktalarına teğet geçer.
(Y) Dönenceler dışındaki bölgelerde gölge boyu 1 kez sıfır olur. (Dönenceler dışındaki bölgelere ışınlar dik
gelmediği için gölge kesinlikle sıfır olmaz.)
5. Sıcaklık kuşaklarını etkileyen faktörler yer kürenin şekli, okyanus akıntıları, kara ve denizlerin dağılışı ve genel
hava dolaşımıdır. Eksen eğikliği sıcaklık iklim kuşaklarını değil, matematik iklim kuşaklarını etkiler.
Yanıt: E
6. Bakırçay, Bafra, Adapazarı Ovası ve Çukurova kıyıda bulunan, yükseltisi 500 metreden az olan ovalardır.
Hepsinin rengi yeşildir. Iğdır Ovası'nın yükseltisi yaklaşık 900 metredir ve rengi sarıdır.
Yanıt: A
7. İzohips haritalarında deniz seviyesini gösteren kıyı çizgisi 0 metre ile gösterilir. Bu yüzden doğru cevap kıyı
çizgisidir.
Delta Kültür Yayınevi
Yanıt: B
2. DÖNEM 1. YAZILI SINAVI (SAYFA 63)
1. Güneş ışınlarının geliş açısı; enlem, günün saatleri, bakı, mevsimler, yer şekillerinin eğim ve bakısına göre
değişir.
2. Termik kökenli basınçlar: 0° ve 90° enlemlerinde,
Dinamik kökenli basınçlar: 30° ve 60° enlemlerinde oluşur.
3. Musonların mevsimlik devirli rüzgârlar olmasının nedenleri; kara ve denizlerdeki sıcaklık ve basınç farkı, yer
ekseninin yörünge düzlemine eğik olması, Dünya'nın Güneş etrafında dönmesidir.
4. Çöl iklimine Kuzey Afrika, Arap Yarımadası, Orta Asya, Avustralya'nın ortası ve batı kıyıları ile Amerika
Kıtası'nın dönencelere rastlayan batı kıyılarında rastlanır.
5. Enerjisini yerin içinden alan, genelde yer şekillerini oluşturan kuvvetlerdir. Orojenez (dağ oluşumu), epirojenez
(kıta oluşumu), volkanizma ve depremler iç kuvvetlerdir.
6. Metalik madenler, dağlar, volkanlar ve faylar iç kuvvetlerle oluşur. Delta ovalarını dış kuvvet olan akarsular
oluşturur.
Yanıt: D
7. Eğimin azaldığı yerlerde akarsular biriktirme yaparlar. Bunun sonucunda ırmak adası, birikinti konisi, dağ eteği ovası gibi birikme şekilleri oluşur. Menderesler de az eğimli yerlerde oluşur. Dev kazanları ise akarsuların
çağlayanlar yaparak döküldükleri yerlerde oluşur. Çağlayan engebenin fazla olduğu dağlık yerlerde bulunur.
Yanıt: D
8. •
245 milyon yıl önce tek olan kıtanın adı Pangea'dır.
•
Epirojenezin nedeni, izostatik dengenin bozulmasıdır.
•
Rüzgârların aşındırmasıyla oluşan kovuklara tafoni denir.
•
Türkiye'deki akarsular denge profiline ulaşamamıştır.
•
Etki alanı en geniş olan depremler tektonik depremlerdir.
9. • (D) Açık havza akarsuları deniz veya okyanuslara ulaşır.
• (Y) Etki alanı en geniş olan deprem çöküntü depremidir. (Tektonik depremlerin etki alanı en geniştir.)
• (Y) Horst ve grabenler epirojenez sonucunda oluşur. (Horst ve grabenler orojenezle oluşur.)
• (D) Batolit, dayk magmanın derinlerde katılaşmasıyla oluşur.
• (D) Kalkan koniler akıcı lavların soğumasıyla oluşur.
9. Sınıf Coğrafya Özet
2. DÖNEM 2. YAZILI SINAVI (SAYFA 75)
1. Seçeneklerde verilenlere bakıldığında rüzgârın etkisiyle oluşan şekil löstür. Buzullar hörgüç kayayı, dalgalar
ise lagünü oluşturur. Bu üç yer şeklinin bulunduğu seçenek B'dir.
Yanıt: B
2. Buzulların etkili olduğu yerlerde fiyord ve skyer tipi kıyı oluşur. Doğru cevap A'dır. Ria, limanlı ve dalmaçya
kıyıları akarsuların etkili olduğu kıyılarda oluşur. Boyuna kıyılar ise dağların denize paralel olduğu kıyılarda
oluşur.
Yanıt: A
3. Beşeri coğrafyanın alt dalı olan siyasi coğrafya uluslararası ve bölgesel örgütleri inceler
Yanıt: C
4. Heyelanın nedenleri; yağışın fazla olması, kar erimeleri, yer şekillerinin engebeli olması, killi kayaçların bulunması, kayaçları oluşturan tabakaların eğim yönünde olmasıdır.
5. Karstik aşımın şekilleri; lapya, uvala, dolin, polye, obruk, mağara, galeridir.
6. İdari kentler başkentlerdir. Örnek: Ankara, Londra, Roma, Paris
Dini kentler: Mekke, Kudüs, Roma
7. Doğal özelliklerine göre bölgeler; yer şekillerine, iklim tiplerine ve bitki örtüsüne göre bölgelerdir.
1. Yer şekillerine göre bölgeler
Örnek: Amazon dağlık bölgesi, Çukurova düz bölgesi
2. İklim tiplerine göre bölgeler
Örnek: Akdeniz iklimi bölgesi
3. Bitki örtüsüne göre bölgeler
Örnek: Maki bölgesi
8. Asit yağmurları, hava kirliliği, küresel ısınma, canlı türlerinin yok olması, ozon seyrelmesi, çölleşme, erozyon
insanların doğayı bilinçsiz kullanmaları sonucunda ortaya çıkan çevre sorunlarıdır.
9. • (Y) Epirojenez sırasında denizin karaya doğru ilerlemesine regresyon denir. (Transgresyon denir. Regresyon deniz gerilemesidir.)
• (D) Polyeler dolinlerin birleşmesiyle oluşur.
• (Y) Dünya'daki en yüksek kent Dikson'dur. (En yüksek kent La Paz'dır. Dikson en kuzeydeki kenttir.)
• (Y) Toplu yerleşmeler dağlık arazilerde kurulur. (Toplu yerleşmeler düz arazilerde kurulur.)
• (D) Teknolojik gelişmeler çevre sorunlarının nedenlerinden biridir.
Delta Kültür Yayınevi
TARAMA TESTİ: DOĞA VE İNSAN - HARİTA BİLGİSİ - YERİN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ (SAYFA 27)
1. A, C, D, E seçeneklerinde yer şekilleri, iklim gibi
doğal özelliklerin insana etkileri örneklenmiştir. B seçeneğinde ise tam tersi insanın doğaya etkisinden bahsedilmiştir. İnsanlar akarsuların taşmasını önlemek için barajlar yaparlar.
Yanıt: B
5.
26° Doğu
45° Doğu
(En batısı)
14.00
? (En doğusu)
Boylam farkı:
45° – 26° = 19°
Zaman farkı:
19° x 4 dk = 76 dk = 1 saat 16 dakika
Doğuda yerel saat ileri olacağından
14.00 + 01.16 = 15.16 olur.
ileri
Yanıt: D
2. Dünya doğuya doğru dönmektedir. Seçeneklerde
6. verilen boylamlar çizildiğinde:
40
0
70° Batı 40° Batı 0°
10° Doğu 50° Doğu 80° Doğu
80
0
X
80
0
60
0
60
40
0
0
En doğudaki 80° Doğu boylamında Güneş en
erken doğar. Ancak soruda ters yönde dönseydi
denildiğine göre en batıda bulunan 70° Batı boylamında Güneş en erken doğardı.
Yanıt: D
3. Aynı boylam üzerindeki iki noktada yılda iki gün
sadece 21 Mart ve 23 Eylül'de Güneş aynı anda
doğar ve aynı anda batar. Bu tarihlerde A, B, C
ve E seçeneğinde verilen özellikler doğrudur.
Ekinoks adı verilen 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde Dünya'nın her yerinde gece ile gündüz süresi
eşittir. Kuzeye ya da güneye gidildiğinde gündüz
süresi uzamaz, her yerde gündüz süresi 12 saattir.
www.deltakitap.com
1000
Akarsuyun çevresinde bulunan izohips eğrilerinin
yükseltileri aynıdır. İzohips aralığı 200 m'dir.
X'in yükseltisi 1000 m'dır.
Yanıt: E
7. Orta kuşak ülkelerinde konik projeksiyon yöntemiyle çizilen haritalarda hata daha az olur. Türkiye de orta kuşak ülkesi olduğu için haritası konik
projeksiyon yöntemiyle çizilir.
Yanıt: C
Yanıt: D
4. Enlem ve boylamın sonuçları, matematik konu-
8. Tarama yönteminde yer şekillerinin engebesiz ve
mun sonuçlarıdır. Tuzluluk oranı, tan süresi, kalıcı karın başladığı sınır enlemin; Güneş'in doğuşu
ise boylamın sonucudur. A seçeneğinde verilen
Toroslarda kalıcı karların oluşması yükseltinin
yani özel konumun sonucudur. Toroslar Akdeniz
Bölgesindedir. Bu bölgede kar çok az yağar. Ancak Toroslarda yükseldikçe sıcaklık her 200 m'de
1°C azaldığından doruklarında kalıcı karlar oluşur.
eğimin az olduğu düz yerlerde çizgiler daha uzun
ve seyrek olur. Verilen iller arasında engebesi en
az olan Diyarbakır doğru cevaptır.
Yanıt: B
Yanıt: A
9. Sınıf Coğrafya Özet
1. DÖNEM SONU DENEME SINAVI (SAYFA 28)
1. İnsanlar doğaya müdahale ederek tüneller, yollar,
4. Büyük ölçekli haritalarda ayrıntı fazla olur. Büyük
hava alanları yapmaktadırlar. Bu yüzden I. ve II.
özellikler insanın doğa üzerindeki etkisine örnektir. III. ve IV. özellikler ise doğanın insan üzerindeki etkilerine örnek verilmiştir.
ölçekli kesrin paydası küçük olacağı için 1/20.000
olan A seçeneği doğru cevaptır.
Yanıt: A
Yanıt: A
5. Silindirik projeksiyon yöntemiyle çizilen haritalar-
ları fiziki coğrafya inceler. Dağınık yerleşme beşeri coğrafyanın konusudur.
da hata ekvator çevresinde en az, kutuplarda en
fazladır. Bu yüzden kutba en yakın olan Norveç'te
hata en fazla, Ekvator'a en yakın olan Brezilya'da
hata en azdır. Bu ülkelerin verildiği B seçeneği
doğru cevaptır.
Yanıt: C
www.deltakitap.com
2. Yer altı suları, rüzgârlar, bitki, deprem gibi konu-
Yanıt: B
3. Litosfer, taş küredir. Kayaçlardan oluşur. Kıtaların
6. Türkiye'nin fiziki haritası farklı ölçeklerle çizildiğin-
kayması, yer sarsıntıları, volkanik püskürmeler ve
toprak aşınması yer kabuğunda meydana gelen
olaylardır. Bulut oluşumu yer kabugunda (litosferde) gerçekleşir.
de haritadaki uzunluk ve haritadaki alan değişir.
Marmara Denizi'nin gerçek alanı ve Kızılırmak
Nehri'nin gerçek uzunluğunu ölçek etkilemez.
Cevap III ve IV'ün olduğu E'dir.
Yanıt: E
Yanıt: E
Delta Kültür Yayınevi
7. Eğimin fazla olduğu yerlerde izohips eğrileri sık
10. 65° Batı
çizilir. Falez, deniz kıyısında oluşan uçurum şeklindeki diklikdir. Falezlerde eğim çok olduğu için
izohips eğrileri sıktır. Boyunlar, plato yüzeyleri,
delta ovalarında eğim azdır. Dağ yamaçları eğimli olabilir ama falezlerde eğim daha fazladır. Bu
yüzden diğer yer şekillerinin bulunduğu yerlerde
izohips eğrileri seyrektir.
0°
ileri
12° Doğu
?
12.20
Boylam farkı = 65° + 12° = 77°
Zaman farkı = 77° x 4 dk = 308 dk = 5 saat 08 dk
Doğuda yerel saat daha ileri olduğundan 12°
Doğu boylamında yerel saat
12.20 + 5.08 = 17.28 olur.
Yanıt: E
Yanıt: D
2 kat
artmış
Bu sorunun çözümünün kısa yolu vardır. Önce
kesir ölçeklerin paydaları karşılaştırılır. Birinci ölçekte payda 2.000.000 iken ikincisinde 4.000.000
olmuş yani 2 kat artmıştır. Uzunlukta da tam tersi
30 cm
2 kat azalma olmalıdır. _______ = 15 cm olur.
2
Yanıt: A
8
9.
1/4.000.000 ölçekli haritada x
0
2 cm
8
2 cm
16
2 cm
10 cm
24
2 cm
11.Türkiye'de yaz saati uygulamasında 45° Doğu
Uzunluk
2 kat
azalmalı
boylamındaki Iğdır'ın, yerel saati ulusal saat olarak kullanılır. Bu nedenle Iğdır'da yerel saat ile
ulusal saat arasındaki fark en azdır, batıya gidildikçe fark artar. Seçeneklerde verilen en batıdaki
il İzmir'dir.
www.deltakitap.com
8. Payda 1/2.000.000 ölçekli haritada 30 cm
Yanıt: A
12.Yerel saat için seçeneklerde verilen bölgelerin
32 km
boylam farkına bakılmalıdır. En fazla boylam farkı
C seçeneğindeki bölgededir.
2 cm
2 cm
8 km ise
1 cm
x
________________________
x = 4 km olur.
15° Batı + 30° Doğu = 45° lik boylam farkı bulunur. Bu bölgede yerel saat farkı da en fazladır.
Yanıt: C
4 km = 400.000 cm
1
_______
400.000
Yanıt: C
9. Sınıf Coğrafya Özet
13.Fiziki haritalarda renkler yükselti aralığına göre
16.İki merkezi aynı şekil üzerinde gösterelim:
değişir. 0-500 m arası yeşil, 500 - 1000 m arası sarıyla gösterilir. Sonuçta Gediz ve Konya
Ovası'nın rengi farklı olduğuna göre yükseltileri
farklıdır.
X
Y
45°
Yanıt: A
Batı
45°
Doğu
X'te yerel saat 12.00'dir ve gölge daha kısadır.
X ile Y arasında 45° lik boylam farkı,
45° x 4 dk = 180 dk = 3 saatlik zaman farkı vardır.
Y'de yerel saat 3 saat daha geridir. Bu durumda
12.00 - 3.00 = 09.00'dur yani daha geridir. X kentinde saat 12.00'dır. Yerel saati daha ileri olduğuna göre X daha doğudadır, Güneş daha önce
doğar ve önce batar. D seçeneği yanlıştır.
Yanıt: D
22° 24° 26°
16°
14°
12°
10°
17.Meridyenlerin arasındaki uzaklık Ekvator'da
Mutlak konum, matematik konumdur. Bir yerin matematik
konumu açıklanırken en kuzey,
en güney, en batı ve en doğudakiler söylenir.
Bu durumda; 10° kuzey, 16° kuzey, 20° doğu ve
26° doğu bölgenin mutlak konumunu verir.
E seçeneğinde verilen 12° kuzey taralı bölgenin
içinden geçtiği için mutlak konumda söylenmez.
Yanıt: E
www.deltakitap.com
14. 20°
111 km iken, kutuplara doğru azalır. Bu yüzden
1000 km doğuya gidildiğinde kutba yakın enlemlerde daha fazla meridyen geçileceği için daha
fazla yerel saat farkı görülür. Cevap güney kutbuna en yakın olan 80° Güneyin bulunduğu A'dır.
Yanıt: A
15.Enlem ve boylamla ilgili sonuçlar mutlak konum
18.Aynı boylam üzerinde bulunan Zonguldak ve
hakkında bilgi verir. Kalıcı kar sınırı, tarım ürünleri; sıcaklık farkı, denizlerdeki tuzluluk oranı enleme göre değişir. Fakat A seçeneğinde verilen
maden rezervi enleme ve boylama bağlı değildir,
özel konumdan etkilenir.
Ankara'da A, B, C ve E seçeneğinde verilen özellikler yıl boyunca aynıdır. Güneş'in doğduğu saat
yıl boyunca aynı değildir. Yılda 2 gün (21 Mart ve
23 Eylül) bu kentlerde Güneş aynı anda doğar ve
batar.
Yanıt: A
Yanıt: D
Delta Kültür Yayınevi
19.180° meridyenine tarih değiştirme çizgisi denir.
22.Yörüngenin elips olması mevsim sürelerini etki-
Bu meridyen geçildiği an tarih bir gün değişir. Bu
yüzden 180° meridyeninin doğusu ile batısı arasıda 1 günlük zaman farkı vardır.
ler.
Yanıt: E
Dünya Güneş'e yaklaştığında yörüngesindeki
dönme hızı artar ve kış kısa olur. Yörüngesinden
uzaklaştığında dönme hızı yavaşlar ve yaz mevsimi uzun olur.
Yanıt: E
20. ?
23.Tarih ne olursa olsun, gece ile gündüz süresi ara-
1 saat 40 dk 0°
geri
sındaki fark her zaman Ekvator'da en azdır, kutuplara yaklaştıkça artar. E seçeneğinde verilen
Oslo kutba en yakın olduğundan gece ile gündüz
süresi arasındaki fark en fazladır.
1 saat 40 dakika = 100 dk
100 dk
_______
= 25° Batı
4 dk
Yanıt: C
www.deltakitap.com
Londra
Yanıt: E
21.Dünya'nın geoit olmasının en önemli sonucu yer
24.İlkbahar ekinoksu 21 Mart'ta yaşanır. A, C, D ve
çekiminin farklı olmasıdır. Geoit olması sonucu
ekvator yarıçapı kutup yarıçapından daha uzundur.
E seçeneğinde verilen özellikler 21 Mart'a aittir.
21 Mart'ta aydınlanma dairesi kutup dairelerine
değil, kutup noktalarına teğet geçer
Kutup yerin merkezine daha yakındır. Bunun sonucunda yer çekimi kutuplarda daha fazladır.
Yanıt: B
Yanıt: C
9. Sınıf Coğrafya Özet
28.A, B, C ve D seçeneğindeki özellikler 21 Haziran'a
düzlemine eğik olması diğer seçeneklerde verilenlerin nedenidir.
aittir. Bu tarihte Aydınlanma Dairesi kutup noktasına değil, kutup dairelerine teğet geçer.
Yanıt: B
Yanıt: E
26.Gece gündüz süresi arasındaki fark tarihe göre
29.Yengeç dönencesi 23° 27' kuzey paraleline veri-
değişmez. Yıl boyunca Ekvator'a yakın yerlerde
gece ve gündüz süresi arasındaki fark en azdır. Verilen kentlerden en güneyde olan Adana
Ekvator'a en yakın olduğundan gece ile gündüz
süresi arasındaki fark en azdır.
len isimdir. Bu paralelden daha kuzeyde olan bölgelerde en kısa gölge daima kuzeye bakar. 40°
kuzeyin olduğu B seçeneği doğrudur.
Yanıt: C
www.deltakitap.com
25.B seçeneğinde verilen yer ekseninin yörünge
Yanıt: B
27.Güneş ışınlarının geliş açısı büyümeye başladı-
30.Dinamik basınçlar, yerel saat farkları, mekanik
ğında gölge boyu kısalmaya başlar. Kuzey yarım
küre ışınları 21 Aralık'ta en küçük açıyla alır ve
gölge boyu en uzundur. Bu tarihten sonra ışınların geliş açısı büyümeye başlar ve gölge boyu da
kısalır.
çözülmeler ve meltem rüzgârları Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki hareketinin sonuçlarıdır. V.
bilgide verilen haritalardaki bozulmaların nedeni;
Dünya'nın küresel şeklidir.
Yanıt: A
Delta Kültür Yayınevi
Yanıt: E
TARAMA TESTİ: ATMOSFER VE İKLİM (SAYFA 52)
5. Lodos ve meltem yerel rüzgârlardır. Yerel
1. • Kuzey yarım kürede yıllık sıcaklık farkının daha
fazla olması Kara ve denizlerin dağılışıyla
rüzgârlar iklimlerin oluşumunda etkili değildirler.
Sürekli ve mevsimlik rüzgârlar iklimleri etkilerler.
Batı rüzgârları ılıman okyanus iklimini, muson
rüzgârları muson ikliminin oluşumunu etkiler.
• Dağların güneşe bakan yamaçlarında tarım
alanlarının daha yoğun olması Bakıyla
• Avrupa’nın batı kıyılarının, aynı enlemdeki
Kanada’nın doğu kıyılarından daha sıcak olması Okyanus akıntılarıyla
• Bitkilerin Ekvator'dan kutuplara gidildikçe yayvan, karışık ve iğne yapraklılar şeklinde sıralanması Enlemle açıklanır.
Cevap I ve II'nin olduğu A'dır.
Yanıt: A
D seçeneğinde nem miktarı açıkta kalır.
Yanıt: D
2. Gerçek sıcaklık ile indirgenmiş sıcaklık arasında-
6. Ekvatoral, muson ve ılıman okyanus iklimlerinin
ki fark yükseltiye bağlıdır. Yükselti artıkça fark da
fazla olur. Buna göre;
yıllık yağış miktarları fazladır. Yağışın fazla olması bu iklimlerin bitki örtülerinin de aynı olmasına
neden olur. Bu iklimlerde doğal bitki örtüsü ormandır.
I.
Merkezde fark; 15 – 10 = 5 °C dir.
II. Merkezde fark; 8 – 4 = 4 °C dir.
III. Merkezde fark; 14 – 3 = 11 °C dir.
Kentlerin yükseltisinin en fazladan en aza doğru
sıralanışı III, I, II'dir
Yanıt: E
3. Yüksek basınç alanlarında alçalıcı hava hareketi
yağışı engeller ve kuraklık olur. Bu yüzden II. dinamik yüksek basınç ve IV. termik yüksek basınç
alanlarında kuraklık olur. Cevap II ve IV'ün olduğu D'dir.
Yanıt: D
4. Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşarak soğumasıyla cephe yağışları oluşur. Bu yağışlara
en çok orta kuşakta ve Akdeniz iklimi bölgelerinde kışın rastlanır. Dolayısıyla Akdeniz ikliminin
görüldüğü İtalya'da kış mevsiminde cephe yağışları oluşur.
www.deltakitap.com
Yanıt: B
7. • Yıllık sıcaklık ortalaması 15 - 20°C’dir. Yıllık
yağış miktarı 600 - 1000 mm’dir. Yazlar kurak,
kışlar yağışlıdır. Akdeniz iklimi
• Sıcaklık ortalaması 20°C’nin üstündedir. Yaz
dönemi yağışlı, yılın geri kalanı kuraktır; yıllık
yağış miktarı 1000 - 1200 mm’dir. Savan iklimi
• Yıllık ortalama sıcaklık 40°C civarındadır. Yıllık
ve günlük sıcaklık farkları fazladır. Yıllık yağış
miktarı 100 mm’den azdır. Çöl iklimi
• En sıcak ay ortalaması 10°C’yi geçmez. Kışın
sıcaklık -30, -40 C’ye iner. Yıllık yağış miktarı
200 - 250 mm’dir. Tundra iklimi
Kutup iklimiyle ilgili bilgi verilmemiştir.
Yanıt: D
Yanıt: B
9. Sınıf Coğrafya Özet
TARAMA TESTİ: YERİN ŞEKİLLENMESİ (SAYFA 68)
1. Buzullar, rüzgârlar ve sular gibi dış kuvvet-
5. Yer altı sularının etkisiyle lapya, uvala, dolin,
ler enerjisini Güneş'ten alırlar. E seçeneğinde verilen Karain Mağarası yer altı sularının
eritmesiyle oluşmuştur. Dış kuvvet olduğu için
enerjisini Güneş'ten almıştır. Fuji Dağı volkanizmayla, Himalaya Dağları orojenezle oluşmuştur.
Hollonda'nın çökmesi epirojenezdir. Volkanizma,
orojenez, epirojenez, volkanizma iç kuvvettir ve
enerjisini magmadan alır.
polye, mağara, obruk, sarkıt, dikit ve sütun gibi
şekiller oluşur. Lagün kıyı set gölüdür ve dalga
biriktirmesiyle oluşur.
Yanıt: C
Yanıt: E
6. Gerçek alan ile iz düşüm alan arasındaki fark
lardır. Bu şekillerin bulunduğu bir yörede volkanik faaliyetler oluşmuştur. Volkanizmayla metalik
madenler oluşur. Magmanın püskürmesiyle püskürük kayaçlar oluşur. A, B, C ve D seçeneği doğrudur. Volkanik bölgelerdeki topraklar verimli olur.
Volkanik faaliyetlere bakılarak iklimle ilgili yorum
yapılamaz. E seçeneği yanlıştır.
engebesi az olan ülkelerde azdır. Bu ülkelerde
eğim az olduğundan akarsular biriktirme yaparlar,
menderesler oluşmuştur. Vadiler geniş tabanlıdır
ve akarsular denge profiline ulaşmıştır. Engebesi
az olan ülkelerde dev kazanları yaygın olamaz.
Dev kazanları dağlık olan ülkelerde şelalelerin
döküldükleri yerlerde oluşur.
Yanıt: E
3. Toroslar, Alpler, Himalayalar ve Kafkaslar III.
jeolojik zamanda oluşan dağlardır. Urallar diğer
dağlardan farklı olarak I. jeolojik zamanda oluşmuşlardır.
www.deltakitap.com
2. Kaldera ve maar volkanizmasıyla oluşan çukur-
Yanıt: B
7. Soru kökünde kırgıbayırın oluşumu açıklanmıştır.
Polye yer altı sularıyla, barkan rüzgâr biriktirmesiyle, tombolo dalga biriktirmesiyle, hörgüç kaya
buzul aşındırmasıyla oluşur.
Yanıt: D
Yanıt: C
4. Rüzgârlar kurak iklim olan çöller ve yarı kurak ik-
8. Seçeneklerde boyuna, haliçli, enine ve fiyortlu kı-
lim olan steplerde en etkili dış kuvvettir.
Yanıt: B
yılarla ilgili doğru bilgi verilmiştir. E seçeneğindeki
dalmaçya kıyılarıyla ilgili verilen bilgi yanlıştır. Bu
kıyılarda dağlar denize paralel olduğu için kıta sahanlığı dardır ve akarsular biriktirme yapamaz.
Yanıt: E
Delta Kültür Yayınevi
TARAMA TESTİ: BEŞERİ YAPI – BÖLGELER VE ÜLKELER (SAYFA 76)
1. Sanayi coğrafyasının konusu fabrikalarda ham
5. Medeniyetlerin kurulduğu, dinlerin merkezi ve
maddenin işlenerek mamül maddeye dönüşmesidir.
petrol rezervi fazla olan bölge Orta Doğu'dur.
Yanıt: B
Yanıt: B
6. Avrupa Birliği Bölgesi yeni ülkelerin üye olmasıyla
bol ve toprakların verimli olduğu alanlarda kurulmuştur. Bu faktörler içinde en önemlisi iklimdir.
sürekli genişlemektedir. Diğer örgütlerin ülkeleri
uzun zamandan beri aynıdır.
Yanıt: A
Yanıt D
3. Kır yerleşmeleri dokusuna göre toplu ve dağınık
olur. Dağlık arazilerde dağınık yerleşmeler, düz
arazilerde toplu yerleşmeler görülür. Bu durumda
yerleşmelerin dokusunu etkileyen en önemli faktör yer şekilleridir. Yani jeomorfolojik özelliklerdir.
www.deltakitap.com
2. Dünya'da ilk medeniyetler iklimin elverişli, suyun
7. Sanayinin geliştiği yerlerde hava kirliliği artmaktadır. Gaziantep, Eskişehir, Mersin ve Bursa gibi
kentler sanayileştiği için hava kirliliği fazladır. D
seçeneğindeki Sivas'ta sanayi fazla gelişmediğinden hava kirliliği diğerlerinden daha azdır.
Yanıt: A
Yanıt: D
4. İç Anadolu'da Tuz Gölü'nden tuz elde edilir. Boz-
8. Ozon tabakasının seyrelmesi ve küresel iklim de-
kır alanlarında koyun yetiştirilir. Sonuçta Tuz
Gölü ve bozkır alanları doğal koşullardır. Kümes
hayvancılığı nüfusun fazla olduğu yerlerde gelişir.
Yani kümes hayvancılığında beşeri koşullar etkilidir.
ğişikliği tüm dünyayı etkileyen sorunlardır. Etkileri
küreseldir. Doğal kaynakların azalması ve toprak
kirliliği daha çok oluştuğu bölgeyi yani dar alanları
etkiler, yereldir.
Yanıt B
Yanıt: C
9. Sınıf Coğrafya Özet
2. DÖNEM SONU DENEME SINAVI (SAYFA 77)
1. Dağların güney yamaçlarında kalıcı kar sınırının
4. Bağıl nem, mutlak nemin maksimum neme oranı-
yüksek olması Bakı
dır. I. hava kütlesinde mutlak nem 15 gr, maksimum nem 30 gr'dır. Aynı enlemdeki kıyılarda sıcaklıkların farklı olması Okyanus akıntıları
Ekvatordan kutuplara gidildikçe bitkilerin kuşaklar
halinde uzanması Enlem
Havanın açık olduğu günlerde ısı kaybının artması Nem miktarı
E seçeneğindeki yükselti'den bahsedilmemiştir.
Bağıl Nem:
15
30
x 100 = %50'dir.
Diğer hava kütlelerinin de bağıl nemleri hesaplandığında I. hava kütlesinin bağıl neminin en az
olduğu görülür.
Yanıt: A
Yanıt: E
90° YB
I
60°AB
II
30°YB
III
0° AB
IV
30° YB
V
90°YB
60° AB
Yüksek basınç (YB)
kuşaklarında alçalıcı
hava hareketleri görülür. Dünya'da 30°
ve 90° enlemlerinde
yüksek basınç oluştuğundan cevap II ve
IV'ün olduğu D'dir.
Yanıt: D
5. Basıncı etkileyen en önemli faktör sıcaklıktır. Dört
www.deltakitap.com
2.
mevsiminin yaşandığı ve sıcaklık değişiminin fazla olduğu orta kuşak iklimlerinden biri olan karasal iklimde basınç yıl içinde daha fazla değişir.
Yanıt: B
3. Okyanuslar ve denizlerden gelen rüzgârlar bol
6. Soruda makilerin özellikleri anlatılmıştır. Makiler,
nem taşıdıkları için bol yağış bırakırlar. Bu durumda Atlas Okyanusu'ndan gelen batı rüzgârı ve
Hint Okyanusu'ndan gelen muson rüzgârı ulaştığı
yerlere bol yağış bırakır. İzmir'de esen imbat Ege
Denizi'nden geldiği hâlde yağış bırakmaz. Çünkü
fazla nem taşımaz. Hamsin çöllerin bulunduğu
Kuzey Afrika'da estiği için kurudur ve yağış bırakmaz. Cevap I ve IV'un olduğu B'dir.
Akdeniz ikliminin görüldüğü Orta Şili, Kaliforniya
Yarım Adası, Kap Bölgesi ve İspanya kıyıları gibi
yerlerde bulunur. Bu yüzden E seçeneğinde verilen ve çöl ikliminin görüldüğü Orta Asya'da makilere rastlanmaz.
Yanıt: B
Delta Kültür Yayınevi
Yanıt: E
7. Ekvatoral iklim bölgeleriyle ilgili A, B, C ve D se-
10.Endonezya Adaları levha sınırlarında yer aldığı
çeneğinde verilen bilgiler doğrudur. E seçeneği
yanlıştır. Ekvator çevresinde alçak basınç etkili
olduğu için alçalıcı değil yükselici hava hareketi
görülür.
için tektonik deprem riski yüksektir.
Yanıt: C
Yanıt: E
11.İzostatik denge, karaların magmanın üzerinde
Atlas Okyanusu ve Nemrut Volkanı III. zamanda;
İstanbul Boğazı IV. zamanda oluşmuştur. Günümüzde en yakın zaman IV. zaman olduğundan
cevap A'dır.
denge halinde durmasıdır. Bu denge bozulduğunda epirojenez başlar. Ağırlaşan kara alçalınca, deniz karaya doğru ilerler. Buna trangresyon
(deniz ilerlemesi) denir. Hafifleyen kara yükselir
ve deniz geriler. Kıyılarda basamak şeklinde taraçalar oluşur.
Yanıt: A
www.deltakitap.com
8. Taş kömürü yatakları, I. zamanda; Alp Dağları,
B seçeneğinde verilen horst ve graben oluşumunun epirojenezle ilgisi yoktur. Horst (kırık dağı) ve
graben (çöküntü oluğu) orojenezle oluşur.
Yanıt: C
9. Maar, krater, kaldera ve volkan konisi volkanik
12.Geçmişte Pangea adı verilen tek bir kara parçası
faaliyetlerle oluşur. D seçeneğindeki senklinal
orojenezle oluşur.
vardı. Bu dev kara parçalanmış, levhalara ayrılmış ve bu levhalar magmanın üzerinde hareket
ederek birbirinden uzaklaşmıştır. Bunun sonucunda binlerce kilometre uzaklıktaki yerlerde aynı
canlı kalıntılarına rastlanmaktadır.
Yanıt: D
Yanıt: A
9. Sınıf Coğrafya Özet
13.A, B, C ve D seçeneğindeki eşleştirmeler doğru-
16.Kıta sahanlığı dağların denize paralel olduğu
dur. Dalgaların belli bir kuşağı yoktur. Dalgalar
sadece tropikal kuşakta değil genelde tüm dünyada kıyılarda etkili dış kuvvettir.
yüksek kıyılarda dardır. Bu kıyılarda da dalga
aşıdırmasıyla oluşan falezlere rastlanır. Cevap
B'dir. Tombolo, lagün, delta ve haliç alçak ve kıta
sahanlığının geniş olduğu kıyılarda oluşan şekillerdir.
Yanıt: E
Yanıt: B
17.Kayaçların kimyasal yoldan çözünmesiyle lap-
fazla olduğu yerlerde yer şekilleri engebelidir.
Böyle arazilerde akarsular şelaler halinde akarak, döküldükleri yerde dev kazanını oluştururlar.
Denge profili, menderes, peneplen ve ova düz
yerlerde oluşur.
ya, mağara, polye ve obruk gibi karstik şekiller
oluşur. C seçeneğindeki tafoninin oluşumunda
rüzgârlar etkilidir.
Yanıt: C
www.deltakitap.com
14.Gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki farkın
Yanıt: C
15.Sander düzlükleri, hörgüç kayalar ve moren de-
18.İlk yerleşim yerlerine eski Dünya kıtalarında
poları buzulların etkisiyle oluşan şekillerdir. Buzullar kutuplara yakın bölgelerde yani yüksek
enlemlerde etkilidir.
(Asya, Avrupa ve Afrika) rastlanır. Dolayısıyla
Amerika Kıtası'nda bulunan I numaralı bölgede
ilk yerleşim yerine rastlanmaz.
Yanıt: B
Yanıt: A
Delta Kültür Yayınevi
19.Soru kökünde verilen özellikler dünyanın en so-
22.Ankara'da karasal iklim görüldüğü için tahıl üreti-
ğuk kenti olan Ust Nera'ya aittir.
mi fazladır. En çok yetiştirilen tahıl buğdaydır.
Yanıt: C
Yanıt: E
20.Yer şekillerinin engebeli olduğu ve su kaynakları-
23.Kışın kar yağışlarının görülmesi seçeneği güçlü
nın fazla olduğu bölgelerde kır yerleşmeleri dağınıktır. Cevap I ve II'nin bulunduğu A'dır.
çeldiricidir. Türkiye'de her bölgede, Akdeniz'de
bile, az da olsa kar yağar. Karasal iklimin en belirgin özelliği yıllık sıcaklık farkının fazla olmasıdır.
www.deltakitap.com
Yanıt: A
21.Bilimsel çalışmaların yapıldığı teknokentte örnek
olarak D seçeneğindeki Hong Kong verilmiştir.
Marsilya liman kenti, Essen sanayi kenti, Roma
idari, turizm kentidir.
Yanıt: D
Yanıt: B
24.Ankara'nın ekonomisinde küçükbaş hayvancılığın (koyun, tiftik keçisi) önemi fazladır. Nüfusun
ve tüketimin fazla olması kümes ve besi hayvancılığının gelişmesine neden olmuştur. Kültür balıkçılığı fazla yapılmadığı için ekonomiye katkısı
azdır.
Yanıt: E
9. Sınıf Coğrafya Özet
25.İdari sınır ülkenin veya ilin sınırlarıdır. Uluslarara-
28.Seçeneklerde verilen faaliyetler içerisinde en çok
sı veya bölgesel olan örgütlerden oluşan bölgelerle ülkelerin idari sınırları çakışır.
zarar verenler termik santrallerdir. Termik santrallerden çıkan gazlar, küller küresel ısınma, asit
yağmurları, hava kirliliği gibi ciddi ve küresel sorunlara neden olur.
Yanıt: B
Yanıt: B
29.Dünya'da nüfusun hızla artması çevre sorunlarını
lere göre oluşturulan bölge sınırları daha uzun
sürede değişeceğinden Cevap A'daki Toroslar
dağlık bölgesidir. Nüfus ve ekonomi (tarım, sanayi, turizm, maden) gibi beşeri özelliklere göre
oluşturulan bölgeler daha kısa sürede değişir.
artırmıştır. Nüfusun doğal kaynakları hızla tüketmesi, sanayileşme gibi durumlar çevre sorunlarına neden olur.
Yanıt: A
www.deltakitap.com
26.Yer şekilleri, iklim, bitki örtüsü gibi doğal özellik-
Yanıt: A
27.Ovalarda tarım yapılması, taraçalar, baraj ve vi-
30.Gürültü, hava ve görüntü kirliliğine genelde kent-
yadüklerin yapılması insanın doğaya etkisine örnektir. Deprem oluşumunda insanın etkisi yoktur.
lerde rastlanır. Radyoaktif kirlilik nükleer santrallerin çevresinde görülür. Kırsal alanlarda tarımsal
faaliyetlerin sonucunda (gübreleme, ilaçlama)
toprak kirliliği yaşanır.
Yanıt: C
Yanıt: E
Delta Kültür Yayınevi