T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Avian İnfluenza (Kuşgribi,TavukVebası,Bird Flu) Uzm.Dr.EmineAVCI BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Avian İnfluenza (Kuşgribi,TavukVebası,Bird Flu) • Grip (Influenza) virüsünün neden olduğu bir hastalıktır. İnfluenza virüsünün A, B, C tipleri vardır. İnfluenza A (H1N1/H3N2) ve B insanlarda hastalığa sıklıkla neden olan tiplerdir. • Atipipandemilere nedenolmaktadır. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Avian İnfluenza (Kuşgribi,TavukVebası,Bird Flu) • İnsanlardagripetkeniolarakgözleneninfluenza virüslerindenAtipininneden olduğu,evcilveyabanikanatlılarilememelihayvanlarınçoğundasolunumve sindirimsistemineaitbelirtilergösterenveölümledesonuçlanabilençok bulaşıcıbirhastalıktır. • Avian İnfluenza Avirüsüinsanlarakolaybulaşmamaklabirlikte,zamaniçinde değişiklikgösterebilmevebununsonucundainsanlararasındakolayca yayılabilirhalegelebilmepotansiyeli/riskinedeniylehastalığıntakibihalk sağlığıaçısındançokönemlidir. KUŞ GRİBİ VİRÜSLERİNİN DÖNGÜSÜ Kuşgribi Avian İnfluenza AVirüsleri BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Avian İnfluenza – KuşGribi • 1997yılındanberiAsya,Avrupa,OrtaDoğuveAfrika’dainsanvakalarıve ölümlerenedenolduğubilinmektedir. Mortalite %60‘akadar çıkmaktadır(DSÖ). • Avian influenza virüslerinininsanlardahastalıkyapantipleriiçerisindeen iyibilinensubtip H5N1suşudur • SondönemdeBatıveOrtaAvrupa’dakanatlılardahastalıkyapanveölüme nedenolanH5N8 suşu bildirilmektedir.ŞuanakadarbildirilmişH5N8ile enfekte olmuşveölümgözlenmişinsanvakasıyoktur. • BudönemdeOrtaveBatıAvrupa’daH5N8,Rusya’daisedahaçokH5N1 görülmektedir. • H5N6,H7N7,H7N3,H7N9 ve H9N2 gibidiğer avianinfluenzasubtipleri de insanlarıenfekte edebilmektedir. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 2016yılıyüksekpatojenavian influenza hayvanvakalarıdağılımı WorldOrganization for Animal Health(OIE) BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı İnfluenza A(H5N1)konfirmeinsanvakaları,DSÖ, 2003-2016 Türkiye Halk Sağlığı Kurumu BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Avian İnfluenza – KuşGribi • Ülkemiz kuşların ana göç rotası güzergahında yer almaktadır. Ayrıca bazı göçmen kuşlar kışı ülkemizdeki sulak alanlarda geçirmektedir. • Ülkemizde ilk hayvan vakası Ekim 2005’teBalıkesir’in Manyas ilçesinde tespit edilmiştir. • Ocak 2006’da ise ilk insan vakaları Ağrı Doğubeyazıt’ta tespit edilmiştir. • Yıl içinde toplam 12 vaka tespit edilmiş ve 4’ü hayatını kaybetmiştir. • 12 vaka da DSÖ laboratuvarlarınca konfirme edilmiştir. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Uluslararası Öneme Sahip Sulakalanlarımız... RAMSAR Alanlarımız Uluabat Gölü Kuş Gölü Sultansazlığı Burdur Gölü Gediz Deltası Ülkemize her yıl milyonlarca sukuşu gelmekte ve sulak alanlarımızı kullanmaktadır. Seyfe Gölü Bu kuşların bir kısmı da ülkemiz üzerinden kuzey Afrikaya göç etmektedir. Akyatan Lagünü BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Avian İnfluenza – KuşGribi • Avian influenza virüslerigenellikleinsanlarıdoğrudanenfekte etmez. • Ancakkümeshayvanlarınıetkileyenbirsalgınesnasında; – enfekte hayvanlarileyakıntemas – hastahayvanlarındışkılarıylave – budışkılarlakirlenmişyüzeyleretemasedilmesihalinde virüsüninsanlarabulaşmasımümkünolabilmektedir. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Avian İnfluenza – KuşGribi • İnsanlardagözlenenavian influenza Ahastalığıhafif semptomlardanölümekadardeğişenkliniktabloyaneden olabilmektedir. • Kuluçkasüresiortalama2-5gündürancak10günekadar uzayabilmektedir.Hastalarda, – 38°Cüzerindeateş ilebirlikte • • • • • öksürük, boğazağrısı, kırıklık, nefesdarlığı, ishalyakınmalarından biryadabirkaçıbiraradagörülmektedir. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu EPİDEMİYOLOJİKKRİTERLER(RİSKLİTEMAS) 1. 2. 3. Son10güniçindeaşağıdakilerdenenazbirininolmasıgerekir. Olasıyadakesinvaka(doğrulanmış)olduğubildirilenbirkişiileyakıntemas(bir metreiçinde), Laboratuvardamaruziyet, Hastaveyaölübulunanyabanikuşlarvekümeshayvanları,diğerhayvanlarve/veya kesinavian influenza Aileenfekte olduğugösterilenbirhayvanlaveyavahşi hayvanlarlayakıntemas(birmetreiçinde), – Örneğin;Kuşgribiolduğugösterilmişhayvanlakorunmasıztemas(dokunma,kesme,yolma,pişirmeye hazırlama).Hastaveyaölmüşhayvanlarınkanı,vücutsıvıları,salgılarıvedışkılarıileyakıntemas.Avian influenza tespitedilmişkanatlılarınitlafındagörevalanpersonel 4. İkametedilenveyaziyaretedilenalanda,yakındaavian İnfluenzadan şüphelenilmesiveyadoğrulanmasıveaşağıdakilerdenenazbirininolmasıgerekir i. ii. Enfekte biralandahastayadaölüevcilkümeshayvanlarıileveyayabanikuşlarlave hayvanlarlayakıntemasta(birmetreiçinde)bulunmuşolmak, Hastayadaölüevcilkümeshayvanlarınınbildirildiğienfekte biralanda,evveyaçiftlikte bulunmuşolmak. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Hastalığınkliniközellikleri Avian influenzadan şüphelenmekiçin; • Belirtilerinbaşlamasındanönceki10güniçinde • H5N1’denetkilenmişbirülkedekümeshayvanlarıyada bilinenveyakuşkulubirkuşgribi(H5N1)olgusuiletemas öyküsüolmasıönemlidir. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu VAKATANIMLARI TANIİÇİNLABORATUVARKRİTERLERİ Aşağıdakilerdenenazbirininpozitifolmasıgerekir; – Klinikbirnumunedeninfluenza A/H5N1izoleedilmesi, – Klinikbirnumunedeinfluenza A/H5nükleikasittespit edilmesi, – İnfluenza A/H5spesifikantikoryanıtı(Dörtkatıveyadaha fazlaartışveyatekbiryüksektitre). BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu VAKASINIFLAMASI Olasıvaka: Klinikveepidemiyolojikkriterleritaşıyankişi. KuvvetleOlasıvaka: İnfluenza A/H5veyaA/H5N1testiinsan influenzası içinAvrupaBirliğiAğıReferansLaboratuvarlarına katılımıolmayanbirulusalreferanslaboratuvarındapozitif olankişi Ulusalolarakdoğrulanmışvaka: İnfluenza A/H5veyaA/H5N1 testiinsaninfluenzası içinAvrupaBirliğiAğıReferans Laboratuvarlarınakatılımıolanbirulusalreferans laboratuvarındapozitifolankişi DSÖtarafındandoğrulanmışvaka: H5içinDSÖileişbirliği yapanbirlaboratuvardadoğrulanmışkişi BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kimlerdennumunealınır? Hastaveyaölükanatlıhayvanilerisklitemasöyküsübulunanve38 °C’ninüzerindeateşilebirlikte(koltukaltıateş) – Öksürük – Boğazağrısı – Kırıklık – Nefesdarlığı – İshal yakınmalarındanbiryadabirkaçıbiraradabulunanhastalardan boğazsürüntüsü,nazofarengeal sürüntü veyaaspirat,nazalaspirat, BAL(bronko alveoler lavaj),dokuörneği(biyopsi/otopsi) numunelerindenuygunolannumunealınarakgönderilir. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu KANATLILARDAAVİANİNFLUENZASAPTANANBÖLGEDE YAPILACAKLAR • Sağlıkekibioluşturulur. • SağlıkekibineAvian influenza vebölgedeyapılacaklar anlatılarakişbölümüyapılır. • Bölgedeyapılacakincelemevedeğerlendirmeesnasında; kullanılacakkoruyucuekipmanlar,virüsnumunebesiyerive antiviraller alınır. • Temaslıkişiler,temassırasındakorunmatedbirlerinintam olarakalınıpalınmadığıkonusundasorgulanır. • Mevcutolantemasveklinikbulgularagöredeğerlendirme yapılarakrisklitemaslılarbelirlenir. – Semptomvarlığıveprofilaksi başlanmadurumudeğerlendirilir. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu PROFİLAKSİGEREKTİRENDURUMLAR • Korunmasızrisklitemasıolankişilereprofilaksi başlanmalıdır • Korunmasıztemaslılarvariseenfeksiyonhastalıklarıuzmanı ilebirliktedeğerlendirilerekprofilaksi başlanır. • Profilaksi başlanankişi10günboyuncasemptomlaraçısından günlükyüzyüzesorgulanaraktakipedilir. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu PROFİLAKSİGEREKTİRENDURUMLAR Profilaksi; • İlktemastansonrakienkısasüreiçerisinde,ilk48saatiçinde 5günsüreylebaşlanmalıdır. • Bumümkündeğilisesontemastansonraki7güniçerisinde profilaksi başlanabilir. • İtlafsırasındayoğunmaruziyet olmasınedeniile,itlaf süresincevebilinensontemastansonrasındaki5gün süresinceprofilaksi alınmasıuygundur. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu PROFİLAKSİGEREKTİRENDURUMLAR Profilaksi Dozu; • Erişkinlereoseltamivir 2x75mg5günsüreileverilmelidir. • Çocuklardaoseltamivir dozuşuşekildehesaplanır; § 2haftadan– 1yaşakadar6mg/kg/güniki dozda, § 1yaş– 12yaşarasıçocuklarda(Kilogramagöre) o 15kgvealtında2x30mg, o 15.1– 23kgarası2x45mg, o 23.1– 40kgarası2x60mg, o 40.1kgveüzeri2x75mg, BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ÖrnekAlınmaZamanı • Klinikörnekleridealolarakantiviral tedavibaşlanmadan alınmışolmalıdır. • Semptomlarınbaşlangıcındanitibarenilk3güniçerisinde alınmalıdır. • Ölenhastalardanörneklermümkünolanenkısasürede alınmalıdır. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu RİSKLİTEMASAMARUZKALANKİŞİLERLİSTESİ • İlgenelinderisklitemasamaruzkalanvetakibealınankişileri kapsayacakşekildedoldurulacaktır. • Listeyerisklitemasamaruzkalmışvehalentakipteolanbütün kişilerişlenecektir. • GüncellenentemaslılistesigünlükolarakTürkiyeHalkSağlığı Kurumunagönderilecektir.([email protected]) • Takipedilenherbirkişiiçinbirsatırdoldurulacaktakip10gün boyuncagünlük olarakyapılacaktır. • Temasöyküsüolankişilertespitedildikçelisteyedahiledilecektir. • Takipedilentemaslıdasemptomlardanherhangibiriortayaçıkarsa, ilksemptomunortayaçıktığıtarihbelirtilecek,vakabilgiformu doldurulacak,numunealınacakvevakaolarakbildirimiyapılacaktır. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ÖrneklerinMuhafazasıveGönderilmesi • Klinikörnekleralındıktansonra+4˚C’demuhafazaedilmeli, • Üçlütaşımasistemleriilevesoğukzincirkoşullarısağlanarak (buzaküleriile)enkısasürede HalkSağlığıMüdürlüğü’nceilgili laboratuvaraulaştırılmalıdır. • Laboratuvaristemvevakabilgiformumutlakaveeksiksizolarak doldurulmalıveörneklerlebirliktelaboratuvaragönderilmelidir. • Numunealındığınadairbilgi;TürkiyeHalkSağlığıKurumu BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı’naveilgililaboratuvara bidirilmelidir. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu KİŞİSELKORUYUCUÖNLEMLER • Sağlıkpersonelivehayvanitlafekibindegörevlikişiler; – N95maskeveyaFFP3maske,(yoksastandartcerrahimaske ancakkesinvakayamüdahaledemutlakaN95veyaFFP3), – Gözkoruyucu;yüzsiperliğiveyakoruyucugözlük, – İtlafekipleriiçinözeltulum,sağlıkpersoneliiçinnembariyerli önlük(mümkünsetekkullanımlık,mümkündeğilsestandart ameliyathaneönlüğükullanılırvebuönlüklerinkumaşolanları 700C’deenaz5dakikayıkandıktansonratekrarkullanılabilir), – Eldivenvegaloş kullanarakkişiselkorunmaönlemlerinialmalıdır. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Giymesırası • • • • • • Önlük Maske Gözlük Yüzkoruyucu Bone Eldiven Çıkarmasırası • Eldivenler • Önlükvegaloş • Elleryıkanırveya dekontamine edilir, • Gözlükveyüzkoruyucu • Maske • Bone • Elleryenidenyıkanırveya dekontamine edilir BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu DEZENFEKSİYONİŞLEMLERİ • Avian influenza şüphesidurumundadezenfeksiyon,1/10 oranındasulandırılmışçamaşırsuyuveyaevtemizliğinde kullanılandeterjanlarlayapılmalıdır. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı T.C.SağlıkBakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu • Avian İnfluenza www.grip.gov.tr web adresinde «Sağlık Çalışanlarına Yönelik Bilgi Notu» ve «Kümes Hayvanlarında Avian İnfluenza Tespit Edilen Bölgelerde Yapılması Gereken Çalışmalar» bilgi notları yer almaktadır. BulaşıcıHastalıklarDaireBaşkanlığı