1 TÜKETICI ILE ILIŞKILER PROF. DR. M. HAMİL NAZİK [email protected] 0 532 477 56 09 Günümüzün Öncelikleri Bilgi Strateji Değişim 2 GELECEĞİN Öncelikleri Değişim 3 Aynı durumda kalmamak Başka bir biçim veya duruma geçmek 4 DEĞİŞİMİ BAŞLATAN FAKTÖRLER REKABET YARATICILIK GELİŞME İHTİYACI Ne değişiyor? DEĞİŞİM, İnsan ve toplum davranışları Çalışma hayatı Ticaret Pazar anlayışı Vatandaş bilinci Yönetim anlayışı Dünya İNSAN-VATANDAŞ DEĞİŞİYOR MU? • • • • • • 8 Sorgulayan Araştıran Eğitimli Hakkını arayan Evrensel değerlere sahip Bilinçli KURUMLAR- REKABET ŞARTLARI DEĞİŞİYOR ZOR BİR DÜNYA 9 AVCI 10 AV 11 BÖYLE BİR DÜNYADA AYAKTA KALMANIN YOLU? 12 SÜREKLİ 13 DEĞİŞİM FARKLI • FARKLI ÜRÜN • FARKLI HİZMET • FARKLI FİYAT • FARKLI HIZ • FARKLI ANLAYIŞ • FARKLI DAVRANIŞ 14 ANCAK • Bu farklılık problem yaratıyor? 15 Bilinçsiz ve korumasız tüketici • Kandırılıyor, kanıyor -Kaba davranılıyor -Değer verilmiyor -Aşağılanıyor Kim tarafından ve neden By, FirmaBy, DevletBy, Tüketici Yani siz, biz 16 PROBLEM İTİRAZLAR VE ŞİKAYETLER 17 ŞİKAYETLER • • • • • Tek taraflı Piyasa şartları gözetilmeden İyi niyetli Masa başı hazırlanmış yasaların problemleri çözebileceğine inanılıyor 18 ŞİKAYETLER Ama gerçek dünya böylemidir, kolay mıdır? 19 ŞIKAYETLER Piyasa şartları böyle mi olmaktadır? 20 PIYASA ŞARTLARI AKTÖRLERI Günümüzün Öncelikleri • Firmalar Tüketici örgütleri 21 Tüketiciler • Devlet ŞIKAYET NEDENLERI • Aldatılma-aldatma • Kandırılma-kandırma • Güven- Güvensizlik, • Para-Parasızlık, • İyi mal –kötü mal 22 ŞIKAYET NEDENLERI İNSAN İNSANNN NNN İNSAN NN 23 NEDEN İNSAN-NASIL İNSAN Ahlaksız Egoist İyi insan 24 ŞİKAYETLER ŞiKAYETLERE KARŞI NE YAPIYORSUNUZ? 25 HAKEM HEYETİ OLARAK ŞİKAYETLERE NE YAPABİLİRSİN • • • • • • • • 1. Dikkatle dinle ve anla Tartışma, şikayeti al Hak ver Farklılıkları açıkla Sakin ve dostça davram Saygı göster Empati kur Şikayetini küçümseme biyitme, abartma Dürüst ol 26 HAKEM HEYETİ OLARAK ŞİKAYETLERE NE YAPABİLİRSİN • 2. Tüketiciye yol göster • 3. İlgili mercilere şikayeti tüketiciden aldığın gibi gönder • 4. Yorum yapma • (Öğrenilmiş çaresizlik yaşatma) İLETIŞIM VE YAŞAM • İnsanı anlamak çok zordur • Her insan ayrı bir problemdir • Önemli olan bu karmaşık problemi çözmektir. 29 SEN KANALLAR GEÇMİŞ YAŞAM •Doğuştan getirilenler •Çocukluk •Çocukluk yılları zorlukları •Aşırı sevgi ya da sevgisizlik •Yaşanılan güvensizlikler •Gençlik ve ergenlik dönemi çıkmazları •Değerler, inançlar Söz, telefon, kitle iletişim araçları, yazı • • • • • • • • BilgiBEDEN (Doğru-Yanlış) DİLİ İnançlar Kanaat-Tutum Ön Yargılar Beden Dili İletişim Biçimi Güç iletişimi Beklenti iletişimi İleti Her türlü duygu, düşünce ve bilginin iletilmesi Doğru iletişim için, •Yanlış anlaşılmayı iletişimle çöz •Gerekiyorsa özür dile •Zorunlu olmadıkça iletişimi kesme •Doğru dinle •… •… İletişime Geçtiğiniz Kişi (Alıcı) Geçmişi Bilgi ve İnanışları Ön Yargılar Beden Dili Her Türlü Gürültü • • • • FEEDBACK (GERİ BESLEME) (DOĞRU İLETİŞİM-YANLIŞ İLETİŞİM) Konuşma biçimi Kullanılan araç Düşünce Beden dili • Genç, tecrübesiz olma, yaşlı olma, kilolu ya da zayıf olma, farklı bölge ve kültürlerden gelme; • Size anlayışlı davranılmasını sağlamayacak • Size diğerlerinden farklı davranılmayacak • Toplumsal davranış kurallarını bildiğiniz varsayılacaktır. • Size nasılsanız öyle davranılacak ve dönütler de öyle olacaktır. İLETIŞIMDE BAŞARILI OLMAK IÇIN • Bir karizmanızın olması, • Doğru bir imaj yaratmanız ve • Belli başlı nezaket ve protokol kurallarını öğrenmeniz gerekir. Çalışırken ve günlük Siz ve ilişkiler ? hayatta; •Davranışlar? •Konuşmalar? •Kendinizi değerlendirme biçiminiz? •Başkalarının sizi değerlendirme biçimi? •Temel karakter özellikleriniz? •İlişki ve değerinizi ortaya koyar SONUÇ... Hangi işi yaparsak yapalım Günlük hayatta diğer insanlara bağımlıyız, Bu da, İnsanlarla nasıl çalışılacağını, onlara karşı nasıl davranmayı bilmeyi gerektirir. 34 35 OYSA Çoğu İnsan İlişkilerini yeterince Önemsemez KIŞININ ILETIŞIM VE DEĞERINI Vücut dili (hal, hareket, tavır) Giyim Oturma Ayakta durma El kol hareketleri -Hareket tarzı Yürüyüş Bakış Yüz ifadeleri Konuşması (Söz) Ses tonu 37 KIŞININ ILETIŞIM VE DEĞERINI İmajı Ortamı kullanış biçimi Çalışma isteği Çatışma çözme becerisi Öfke kontrolü Stres yönetimi etkiler İlişkilerde, • • • • • • • Güven Üslup Lütfen Üretken Çözümler Memnun Saygı Empati 42 İLETİŞİM ve KARAKTER ANALİZLERİ İletişim Analizi Hepimizin içinde • Bir çocuk, • Bir anne baba ve • Bir yetişkin-öğretmen benliği vardır. İletişim Analizi Hayata ve olaylara bakış açısından; •Kötümser •İyimser •Gerçekçi 45 •Kötümser; yalnız tüneli, •İyimser; tünelin sonundaki ışığı, •Gerçekçi; tünelle birlikte hem ışığı hem de gelecek treni görür. (J. Harris) İletişim Analizi Mesaj ve Davranışlar 1. İyi Değilim - İyisin, 2. İyi Değilim - İyi Değilsin 3. İyiyim - İyi Değilsin 4. İyiyim - İyisin İyi Değilim - İyisin • Çocukluktan taşınan başkalarına bağımlı, pasif, yönlendirilen yapının günlük yaşama yansımasıdır • (KOMPLEKS) • Bu kişiler kendilerini önemsiz, güçsüz ve dışlanmış hissederler. İyi Değilim - İyi Değilsin • • Çevrelerindeki herkesi kendileri gibi görürler. Ümitsizdirler, hayat enerjilerini kaybetmişlerdir. İyiyim - İyi Değilsin • Daha önceki kötü yaşantılarının etkisi altında davranışlar geliştirirler, • Çevrelerindeki insanları kötü olarak değerlendirirler ve onları suçlar, eleştirir, aşağılarlar. İyiyim - İyisin • Düşünce ve inançlar yönlendirir. • İlk üç tutumu benimseyenler “Neden?”diye sorar • Bu tutumu benimseyenler “Neden olmasın?” yaklaşımı sergiler. “Kötümser insanların karamsarlıklarının sebebi, kendi değersizliklerine olan inançlarıdır.” KİŞİLİKLER • İçe dönük • Dışa dönük Dışadönük • Konuşarak düşünen • Kalabalık içinde enerji dolan • Devamlı hareket arayan • Uzun süre yalnız kalınca sıkılan • Başkalarından geribildirim bekleyen • Başkaları ile çalışmadan zevk alan • Düşünce ve tecrübelerini başkaları ile paylaşmak isteyen 54 İçe dönük • Cevap vermeden önce düşünen • Kalabalık içinde konuşamayan • Belli bir noktadan sonra hareket fazla gelen • Kişisel alana önem veren • Arkadaşlarını az ve öz seçen • Aile üyeleri ile konuştuğu halde başkaları ile çok konuşmayan • Bir etkinliğe katılmadan önce gözlemleyen 55 SAĞLIKLI VE ETKILI ILETIŞIM IÇIN 1. Kendinizi tanıyın Kişilik Güçlü yönler Zayıf yönler-zaaflar Tepkiler Empati yeteneği Duyguların ifade biçimi Kendi ile iletişim İmaj Çeşitleri • Kendimi Nasıl Görüyorum ? (öz imaj) • Başkaları Beni Nasıl Görüyor? (algılanan imaj) • Ben Kendimi Nasıl Görmek/göstermek İstiyorum? (ideal imaj) KENDIMI NASIL GÖRÜYORUM(ÖZ IMAJ) • Nasıl Görünüyorum • Nasıl Konuşuyorum • Nasıl Davranıyorum Başkaları sizi nasıl görüyor (Algılanan imaj) • Başkaları sizi nasıl görüyor • Başkalarının kafasındaki siz • Siz nasıl görüyorsunuzkarşıdaki nasıl • Gerçekler ve algılar • Kendimizi görsel ve sözel olarak nasıl ifade etmeliyiz • Bizi nasıl algılamalılar • Kendimizi nasıl yansıtmalıyız OLMASINI ISTEDIĞIMIZ İMAJIMIZ (ARZU EDILEN İMAJ) İDEAL, GÜZEL, DEĞERLI YÖNLERIN SUNULMA SANATI. Başkalarını bilen kimse bilgili, kendini bilen kimse akıllıdır SAĞLIKLI VE ETKILI ILETIŞIM IÇIN 2. Çevrenizdeki insanları tanıyın • Diğerlerine saygı duyun, • Onların insan olduğunu unutmayın İlişkilerinizde; • Adil • Tarafsız ve • Dürüst olun SAĞLIKLI VE ETKILI ILETIŞIM IÇIN 3. Kişilikler yerine ilişki biçimine yoğunlaşın HOŞGÖRÜLÜ OLUN 63 4. HERKESE OLUMLU TAVIR SERGILEYIN • Olumsuz özellikli kişilerle tartışmayın zarar gören siz olursunuz. • Huysuz olmayın • Hayata ve olaylara karşı olumlu olun 64 Hayat; Bir yaşam öyküsüne katlanılamayacak kadar uzun! Bir gülümseyişe, bir kıpırdanışa, bir dokunuşa vakit ayıramayacak kadar kısa! 65 5. Sen dili yerine, ben dili kullanın • Sen mesajı yerine: “Çok kabasın! Her zaman sözümü kesiyorsun!” • Ben mesajı verin: “Bir şey söylemeye başlayıp da sonunu getiremediğim zaman çok rahatsız oluyorum.” • Sen mesajı yerine: “Kes şunu! Çekiştirip durma kolumu!!” • Ben mesajı verin: “Kolumun çekiştirilmesinden hoşlanmıyorum.” 66 6. Doğru dinleyin Etkin dinlemeyi kullanın • Konuşmacıya odaklanın • Söz kesmeyin • Susun • Hemen bir yargıya varmayın Dinlerken; • Dikkat • Takip • Yansıtma 67 7. İnsan İlişkilerini Oluşturan Temellere dikkat edin • Empati (eşduyum) • Saygı • Saydamlık. HERKES HAYATI KENDİ GÖZLÜKLERİNDEN GÖRÜR 68 8. Hayatta yanlış yapılan Üç şeyi yapmayın • İnsanlara ikinci bir şans verin • Başkalarından motivasyon sağlamasını beklemeyin • Kızgınlıkları açığa vurmayın (Öfke kontrolü) 69 SAĞLIKLI VE ETKILI ILETIŞIM IÇIN Dahası; • • • • • • • • • Sözünüzü tutun Örnek olun Diğer insanların fikirlerini dinleyin, değer verin Yanlış yapabileceğinizi kabul edin Herkes kendi cürmü kadar iş çıkarabilir, birbiri ile kıyaslamayın Gerektiğinde övün Şikayetlerini dinleyin İnsanları tanımaya çalışın Onlardan biri olun