TBMM B: 71

B: 71
TBMM
2.4. 2009
1. Uluslararası Ceza Mahkemesi nedir?
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), devletlerin uluslararası hukuk kapsamında işleyebilecekleri en
ağır suçlar olan soykırım, diğer insanlığa karşı suçlar ile savaş suçlarını soruşturmak amacıyla
devletlerin uluslararası toplumu tarafından yaratılan daimi, bağımsız bir yargı organıdır.
2. UCM ne zaman kuruldu?
Temmuz 1998'deki diplomatik konferans, UCM'sini kuran Roma Statüsü'nü yalnızca 7 ret oyuna
karşılık (21 çekimser) 120 kabul oyuyla ve oyçokluğu ile kabul etti. Roma Statüsü suçlan,
mahkemenin nasıl çalışacağını ve devletlerin mahkeme ile işbirliği için ne yapmaları gerektiğini
tanımlar. Roma Statüsü, mahkemenin 60 ülkece onaylanması şartıyla hayat bulacağını belirtiyordu.
60ncı onay 2002'de gerçekleşti ve mahkemenin yargı yetkisi 1 Temmuz 2002 itibariyle başladı. Şubat
20O3'te ilk 18 yargıç seçildi ve ilk Savcı Nisan 2003'te seçildi.
3. Mahkeme neden gereklidir?
Her ne kadar uluslararası toplum yarım yüzyılı aşkın bir süredir insan haklarını koruyucu uluslararası
ve bölgeset sistemler oluşturduysa da milyonlarca insan soykırım, insanlığa karşı suçlar ve savaş
suçlarının kurbanları olmayı sürdürdü.
Ne yazık ki bu suçların sorumlularının sadece bir kısmı, asla ulusal mahkemelerce yargı önüne
çıkarılmadı -faillerin çoğu bu suçları, fiillerinden dolayı mahkeme önüne getirilmeyeceklerinin
kesinlikle olanaksız olduğu bilinciyle işlediler.
UCM aşağıdaki amaçlara hizmet edecektir:
•
•
•
•
Uluslararası hukukta tanımlanmış ağır suçlar işlemeyi planlayan kişilere karşı engelleyici bir
rol oynayacaktır;
Bu suçların sorumlularını mahkeme önüne getirmek için birinci derecede sorumlu şahıs
durumunda olan ulusal savcıları harekete geçirecektir; böylece
Mağdurlar ve aileleri, adalet ile gerçeğe ulaşma ve uzlaşma sürecine başlama şansına sahip
olacaklardır;
Bu durum, söz konusu suçlarda cezasızlığın sona erdirilmesine doğru büyük bir adım
olacaktır.
4 . UCM' nin ulusal mahkemeler Üzerindeki etkisi ne olacaktır?
Ulusal mahkemeler bu tip suçlar konusunda her zaman yargılama yetkisine sahip olacaktır.
"Tamamlayıcılık" ilkesi ışığında, UCM sadece ulusal mahkemeler isteksiz veya görevini ifa edemez
durumdayken rol oynayacaktır. Örneğin; hükümetler kendi vatandaşlarına -özellikle bu kişiler yüksek
mevkideyseler- soruşturma açmak konusunda isteksiz olabilirler veya iç çatışma sonucu ceza
muhakemesi sisteminin çöktüğü yerlerde bu tür suçlarla ilgilenebilecek yetkili bir mahkeme
bulunmayabilir. Bu gibi durumlarda tamamlayıcılık ilkesi devreye girecek ve UCM'nin yargılama
yetkisi söz konusu olabilecektir.
5. Mahkeme, ne zaman uluslararası hukukça tanımlanmış ağır suçlan işlediği şliphesi bulunan
bireyler aleyhine dava açabilir?
-520-