Chionodoxa Boiss. (Liliaceae) CİNSİNİN TOZLAŞMA VE HAYATTA

X. ULUSAL EKOLOJİ VE ÇEVRE KONGRESİ
04-07 EKİM 2011, Çanakkale
ChionodoxaBoiss.(Liliaceae)CİNSİNİNTOZLAŞMAVEHAYATTAKALMA
STRATEJİLERİ
HasanYILDIRIMveYusufGEMİCİ
EgeÜniversitesi,FenFakültesiBiyolojiBölümü,BotanikAnaBilimDalı/İZMİR
2007‐2010 yılları arasında gerçekleştirilen çalışmada Chionodoxa cinsine ait
türlerin tozlaşma, çoğalma ve yayılım mekanizmalarının tespiti amaçlanmıştır. Mikro
iklim, ana kaya, toprak ve yükseklik gibi ekolojik parametreler ile bahsi geçen
mekanizmalar ilişkilendirilerek Chionodoxa türlerinin üreme ve çoğalma biyolojileri
açıklanmayaçalışılmıştır.
Arazi çalışmaları esnasında; Chionodoxa cinsine ait türlerin mikro iklim
parametrelerini tespit eden veri kaydedici (Hobo Datalogger)’ler kurulmuştur. Her
türe ait populasyonlarda alogami, otogami ve partenokarpi denemeleri kurulmuştur.
Tozlaşma ve yayılımda rol oynayan etmenler ve canlılar belirlenmiştir. Laboratuvar
çalışmalarında ise türlere ait stilus, stigma ve polen canlılık testleri yapılmıştır. Her
türe ait potansiyel ve reel tohum oluşturma kapasiteleri ile tohum canlılık yüzdeleri
tespitedilmeyeçalışılmıştır.
Chionodoxa türleri çiçeklenmenin erken safhasında Allogami (dışa‐döllek)
davranışta bulunurken çiçeklenmenin orta ve son safhalarına doğru hem Otogami
(kendine dölek) hem de Allogami davranışı birlikte göstermektedir. Bu cinse ait
yayılım mekanizması ise tohumlarındaki elaisom dokusu ile beslenen karıncalar
sayesinde olduğu saptanmıştır. Toprak altı organlarında ise stres kaynaklı olarak
uzamış ve etlenmiş tuber yapılarından soğancık oluşumları arazi ve laboratuar
koşullarında belirlenmiştir. Mikro‐iklim verilerinden Hava sıcaklığı ile hava nemi ve
topraksıcaklığıiletopraknemineait2yıllıkverilereldeedilmiştir.
Chionodoxacinsifarklıtozlaşmamekanizmalarıilehemkendinedöleklikhem
dışa döleklik stratejilerini birlikte gerçekleştirmesi ve bunun yanı sıra toprak altı
organlarındaki farklı soğan oluşturma ve yayılım stratejileri ile birlikte en olumsuz
doğaşartlarındadahiüremedeveçoğalmadamaksimumbirbaşarısağlayarakhayatta
kalmakiçinbüyükbiryaşammücadelesisergilemektedir.
Anahtar Sözcükler: Chionodoxa,Tozlaşma stratejileri, Üreme biyolojisi, Liliaceae,
Türkiye
23