Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından, ihraç edilmek üzere

Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından, ihraç edilmek üzere satılan 52 500 ton arpa hakkında not
TRANSEKSPORT (TRANSTÜRK Firmasının İhracat şirketlerinden biridir.) Firması Toprak
Mahsulleri Ofisi elinde bulunan ve ilâm edilmek suretiyle kapalı zarf usuliyle satışı icabeden 1960
mahsulü bira sanayiine de elverişli üstün kaliteli 60 000 ton beyaz arpayı ucuz fiyatla satmal­
ın ak için aylarca muhtelif tertipler peşinde koşmuş, neticede Ticaret Bakanlığı ile ofisten usul­
süz ve yersiz pekçok kolaylıklar ve himayeler görerek, Hazine ve tediye muvazenemiz aleyhine
bir yolla ve çok düşük bir fiyatla bu arpalardan 52 500 tonunu mubayaa etmeye, tesellim ve İh­
raca muvaffak olmuştur.
*-*
Bu mubayaa saMıatiyle ilgili hâdiseler aşağıdaki maddelerde sırasiyle açıklanmaktadır.
1. TRANBEKBPORT Firması evvelâ arpaların, % 50 si Türk - Çekoslovak kliringinden ve
% 50 si serbest dövizle ödenmek kaydiyle tonu FOB. 45 dolar fiyatla satinalma teklifinde bu­
lunmuştur. Aramızda iki taraflı 'Ticaret ve tediye Anlaşması bulunan her hangi bir memleket
kliring hesabından geçirilmek suretiyle ibracaat yapmak, karşılığında serbest döviz almaksızın
mukabil ithal malı ile İhracat bedelinin karşılıklı açılan hesaplardan malhsubu suretiyle ödenme­
si mânasını tazammun eder.
TRANSEKSPORT Firmasının bu teklifi yaptığı sıralarda başka firmalar da mümasil teklif­
lerde bulunduklarımdan Ticaret Bakanlığından ofise gönderilen 24 . 4 . 1961 tarih ve III.5/7305
sayılı talimatla; 60 000 ton arpanın satışı için mevzuat hükümleri dâhilinde ve cari usullere
göre, satış tekliflerinin ciddiyetini temin maksgdiyle, teminat alınarak tetkika tâbi tutulması,
teminatsız tekliflerin kabul edilmemesi ve bunun usul ittihaz «olunması "bildirilmiştir.
2. Bu arada Hamburg. Londra, Brüksel ve diğer merkezler ticaret müşavirlik ve ataşelikle­
rine, ofis elinde bulunan arpaların eVsafı bildirilerek Avrupa pazarlarında m'ümasil evsaftaki
•arpaların fiyatlarının muntazaman ve telgrafla Dış Ticaret Dairesine bildirilmesi istenmiş ve
. İra merkezlerden gelen fiyat raporları, o tarihlerde Dış Ticaret Dairesinin ihracat işlerini ted­
virle görevli ve bilâlhara usuMiz ve haksız olarak Ticaret Bakanı tarafından bu görevden uzak­
laştırılan Başkan Yardımcısı ve ibracat müşavirinin bususi bir önemle üzerinde durarak, dik­
katle takibedilmeye, şalhtean Bakana ve Bakanlık Müsteşarına fiyatların seyri hakkında devamlı
bilgi verilmesine ve yazı ile de ofise aksettirilmeğine başlanmış ve bilâh ara buna Dış Ticaret
Dairesince aralıksız devam olunmuştur.
3. Türkiye - Çekoslovakya kliring hesabının 0 tarihlerde lehimize arz ettiği durum, Türkiye'­
den Çek kliringi yoliyle arpa ihracına müsait bulunmadığından bu yolla ihracat yapılması müm­
kün olamamıştır.
4. Bu tarihlerden itibaren 60 000 ton arpanin satış ve ihracı için vâki muhtelif
teklifler
Türk - İngiliz Hususi Kredi ve Silâhlanma İstikrazı Anlaşması ile ilgili tekliflerdir.
13.5.1961 tarih ve 10806 sayılı Resmî Gazetede münteşir 8.5.1961 tarih ve 300 sayılı Kanunla
tasdik edilen Türk - İngiliz Hususi Kredi ve Silâhlanma İstikrazlarından doğan İngiliz alacakla­
rının tesviyesine mütedair 9.12.1960 tarihli Anlaşmaya göre (aşağılarda kısaca İstikraz Anlaşması
tabiriyle zikrolunaeaktır) yekûnu 91 milyon kügur Türk lirasına baliğ olan borçlarımızın 10
milyon Türk liralık kısmı Anlaşmaya bağlı listedeki Türk mallarının İngiltere'ye ihracı ile, 20
milyon lirası Türk - İngiliz Kültür Anlaşması. çerçevesine giren projelerin tahakkuku gayesiyle ve
geri kalan 61 milyon küsur lirası da 1956, 1957 ve bâzı şartlarla 1958 yılları mahsulü tütünleri­
mizin satışı ile Ödenmesi Türk ve İngiliz Hükümetlerince kabul edilmiştir.
Burada şunu belirtmek gerekir ki, eski yıllar mahsulü olan tütünlerimizin satış ve ihracı o ta­
rihlerde son derecede zorlaşmış ve hattâ imkânsızlaşmış bulunduğundan, bu stokların' tamamını
elinde tutan İnhisarlar İdaresinin mütedavil sermayesi bu suretle bloke kaldığından ve bu stok
ayrıca munzam masrafları gerektirdiğinden, bundan başka İnhisarlar İdaresi ekici tütün piyasa­
sına müdahaleci olarak girmek için likit sermayeye ihtiyacı bulunduğundan mezkûr tütünlerin
İngiltere'ye olan borçlarımız karşılığında satış ve ihracı derpiş ve teklif olunmuş ve ancak çetin
T. B. M. M.
( S . Sayısı : 2 )