TBMM B : 24 mamasının hukuksal sonucu da, mevcut düzenleme

T . B. M. M.
B : 24
3 . 1 1 . 1985
0:1
mamasının hukuksal sonucu da, mevcut düzenleme
Bu nedenle, teklifimiz, yüksek tasviplerinizle kabul
karşısında, tartışmalı bulunmaktadır.
edilirse, ulusal mevzuat ile, uluslararası temel kural­
İktidarın, bu durumda, mevcut düzenlemelere
lar arasındaki - olumlu oy kullanmış olduğumuzu arz
göre, Anayasada öngörülmüş olmasına karşın, işçi­
ettim - bu farklılıkları gidermeye de hizmet etmiş ola­
nin maddî ve manevî varlığını koruması ve geliştir­
caktır.
mesi mümkün değildir.
Uluslararası Çalışma Teşkilatının 1963 tarih ve
Yine, Anayasanın 49 uncu maddesine rağmen,
119 sayılı Tavsiye Kararında, «İşlin, işverenin, işlet­
devletin, çalışanları koruması, çalışmayı desteklemesi
menin çalışmasının gerekli kıldığı veya işçinin kabili­
ve işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam ya­
yet, hal ve hareketlerinden doğan haklı bir fesih
ratması için tedbirler alması görevli de havada kal­
sebebi olmadıkça, hiçbir sekilide işçinin işine son ve­
maktadır. Diğer yandan, uygulamanın getirdiği gerek­
rilemez» denSlm'iştir.
sinimlerden kaynaklanan teklifimiz, ILO Sözleşme­
Buna uygun olarak, örneğin Alman hukukunda,
sindeki esasları da yansıtmaktadır.
haksız olarak işten çıkarılan işçiye, belirli bir süre
Muhterem mill'eitvekilleri, Uluslararası Çalışma
içinde iş mahkemesine başvurma hakkı tanınmıştır.
Teşkilatının sözleşme ve tavsiye kararları olarak, iş­
Mahkemenin, işten çıkarmayı haksız bulması halin­
ten çıkarmada öngördüğü bazı temel kurallar şunlar­
de, hizmet sözleşmesi devam eder ve işçi çalışmadığı
dır : İşçiler fesih için yeterli, kabul edilebilir bir se­
sürelere ilişiklin hakkını isteyebilir. Bizde ise, haksız
bep olmadıkça, işten çıkarılmamalıdırlar. Yeterli se­
bir fesih halinde, yargı denetimi sözkonusu değildir.
bep, işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına uymama gibi,
işçi, yargı yoluna, sadece tazminat için gidebilmekte;
^kişisel durum ve davranışına dayanabileceği gibi, iş­
~ işçinin işe yargı yolUyla iadesine imkân bulunma­
yeri gereklerinden de kaynaklanmış olabilir.
maktadır.
Ahlak ve iyiniyet, kurallarına uymayan davra­
nışlar dahil, işçinin kişisel durum ve davranışlarına
Almanya'da, Feshe Karşı Korunma Yasasına gö­
dayalı fesihlerde dahli, fesih, işçinin bu konudaki sa­
re, fesih, işçinin kişiliğinden veya davranışlarından
vunması alınmadan yapılmamalıdır; bu da, ILO Söz­
ileri gelen bir nedene dayanmıyorsa veya işçinin bu
leşmesindeki ilkelerden biridÜr.
işyerinde çalışmayı sürdürmesini olanaksız kılan iş­
Üçüncüsü: işçi, fesih için yeterliliği kabul edile­
yeri gereklerinden kaynaklanmıyorsa, sosyal bakım­
bilir bir sebep olmadan iş aktinin feshedlildiğİ inan­
dan haksızdır. Alman hukukunda, işveren, ancak, İşcında ise, ILO ilkelerine göre, bağımsız yargı orga­ , çinin kişiliğinden, davranışlarından ya da işyeri ge­
nına başvurma hakkına sahip olacaktır. Feshîn ye­
reklerinden doğan bir nedenle iş sözleşmesini süreli
terli bir sebebe dayanmadığının tespiti halinde mah­
fesih yoluyla sona erdirebilmektedir. Uyuşmazlık ha­
keme, fesilh beyanının geçersizliğine karar verebilelinde, fesih nedenlerinin varlığını ispat yükümlülüğü
cekUir. Geçersizlik kararı verilmesi halinde, işveren,
işverene aittir. Hukuka aykırı fesilh geçersiz oldu­
işçiye iş vermekle yükümlü tutulacaktır; iş verilme­
ğundan, hukuka aykırı olarak iş akti bozulan işçi,
mesi halinde, ILO ilkelerine göre, işveren, işçinin ka­
tekrar işe' alınmasını, ücretinin ödenmesine devam edilyıplarını telafi edecek bir tazminatı ödemekle yüküm­
meslinı isteyebilir; iş ilişkisini sürdürmek yerine, işçi,
lü olacaktır.
tazminat isteme hakkına sahiptir. Gerek ILO Sözleş­
mesindeki ilkeleri, gerek Alman hukukundaki uygu­
Türk Hükümeti, 1982 yılında Uluslararası Çalış­
lamayı
arz ettim.
ma Teşkilatının 68 inci dönem konferansında olumlu
oy kullanarak, bu arz ettiğim ilkeleri, bu temel ku­
Keyfî ve haksız işten çıkarmaları engellemek, iş
ralları benimsemiştir. Hükümetimizin görüşleri, 1982
güvenliği ve çalışma barışını sağlamak ve uluslar­
Haziranında ILO konferansına sunulan 5/2 sayılı ra­
arası kurallarla çatışma içinde bulunan mevzuatımı­
porda yer almaktadır.
zı, çağdaş, sosyal, demokratik hukuk devleti ilkele­
riyle bağdaştırmak ve uygun hale getirmek amacıyla
Bu rapora göre, Türk Hükümeti, iş akti feshi
bu teklifimizi hazırlamış bulunuyoruz. Bu nedenle,
için yeterli sebep kavramını, yargı yoluna başvur­
1475 sayılı İş Yasasının 13 üncü maddesiyle 24 üncü
ma hakkını, işe iade kararının uygulanmasını, ihlal
maddesini bu ilkelere uygun olarak tadil etmiş bulu­
halinde tazminat verilmesini ve diğer güvencelerin
nuyoruz.
sağlanmasını benimsemiş bulunmaktadır.
171 —