hayata tutunmak, yaşamak! - Altındağ Mesleki ve Teknik Anadolu

Bülten No: 7
Dönem: Nisan 2015
HAYATA TUTUNMAK, YAŞAMAK!
Bireyin bilerek ve isteyerek hayatına son vermesi intihar
olarak bilinir. İntiharı düşünen pek çok ergenin ölüm
hakkındaki düşünce ve duyguları karmaşık hal gösterir.
Onlar için asıl olan bedenlerini yok ederek kendilerini
zorlayan acıdan kurtulmak rahatlamaktır.
İntihar hakkında konuşmak intihar riskini artırır düşüncesi de
doğru değildir. Gençlere, umutsuzlukları ve çaresizlikleri ile
yüzleşmelerini sağlayacak cesareti vermek, onların intihar
etme riskini azaltacak, yaşama bağlılığını artıracaktır.
Her genç intiharı düşünebilir, intihar girişiminde bulunabilir.
Her kişilikten, her yaştan, her ekonomik ve sosyal düzeyden
insan intihar düşünceleriyle ya da riskiyle karşılaşabilir. Bu
nedenle hiç bir gencin intihar konusunda verdiği işaretler göz
ardı edilmemelidir.
İntihar Eğiliminin Nedenleri:
İntihar tek bir faktör ile açıklanamayacak karmaşıklıkta
nedenlere dayanmaktadır. İntihar eğiliminin nedenleri, çoğu
kez karmaşık, derin ve uzun sürelidir. İntihar düşüncesi
genellikle insanın başa çıkamayacağı kadar ağır bir duygusal
acıdan kaynaklanır. İntiharı düşünen gençler aslında
kendilerini öldürmeyi genellikle istemezler. Onların istediği
şey acının tamamen son bulmasıdır. Gençlere sorunlarının
geçici olduğu anlatılsa da, bazı ergenlerin duyguları,
akıllarının önünde inisiyatif olduğundan bu mesajı alabilecek
olgunluğa sahip değillerdir.
Gencin intihar düşüncelerine ya da girişimine neden olan
yakın geçmişindeki bir travma veya olay, aslında, çok daha
derinlerde
yatan
problemlerden
ve
duygulardan
kaynaklanıyor ve çok daha uzun bir geçmişe dayanıyor
olabilir. Örneğin, ailenin parçalanması, bir yakının kaybı,
kız/erkek arkadaştan ayrılma, kişisel güven duygusunun
azalması, cinsel, fiziksel şiddete maruz kalması vb. olaylar
intihar düşüncesinin temelinde yatan asıl nedenler olabilir.
Ergen mantığı; olayları siyah-beyaz, ya hep, ya hiç
ikileminde görme eğilimindedir. Bu nedenle, acının kalıcı
olduğundan hareketle, ya acıyı yaşamak ya da yaşamlarına
son vermekten başka seçenek olmadığına inanırlar. Onlar
için intihar; geçici bir probleme, kalıcı bir çözümdür. Bu
nedenle, intihar düşüncesinin nedenleri önemli bulunmalı ve
dikkatle incelenmelidir. Bazı nedenler aşağıdaki gibi
sıralanabilir:
 Acı (düzelmeyecek fiziksel bir
acı)
 Ruhsal gerilim (bir ölünün
ardından yaşanan acı)
 Suç (vicdan azabı ya da
yargısal cezadan kaçmak)
 Ruh hastalığı (umutsuzluk,
depresyon, şizofreni, travma)
 Madde kullanımı
 Sosyal kayıplar (işsizlik, iflas,
kumar bağımlılığı)
 Çözülemeyen cinsel sorunlar
(karşılıksız aşk, taciz vb.)
Kimler riskli olabilir?
Aşağıdaki
faktörlerden,
özellikle birkaçı ya da fazlası
bir arada bulunduğunda
intihar riski artmaktadır.
●Depresyon ya da diğer
psikiyatrik rahatsızlıklar,
●Daha
önce
intihar
girişiminde bulunmuş olmak,
●Kendine olan güven ve saygının yitirilmiş olması,
●Acizlik, çaresizlik ve ümitsizlik hisleri,
●Okulda ya da dışarıda kurallara karşı gelmek
(çatışmak),
●Kötü
davranışlara
maruz
kalmış
olmak,
●Cinsel taciz veya fiziksel şiddete maruz kalmak,
●Travmalar
veya
yakınlarını
kaybetmek,
●Sosyal yalıtılmışlık (yalnızlık ve yabancılaşma
duyguları),
●Aile üyelerinin veya arkadaşlarının intihar girişimleri,
●Uyuşturucu kullanmak veya alkol kullanımında artış
Okullarda risk altındaki öğrenciler belirlenmesi, onların
takipçisi olunması ve yaşadıkları sorunlar için profesyonel
yardım sunulması önemlidir.
İntiharın Belirtileri:
Belirtilerin çok net olmamasına rağmen, gençler çoğu
zaman dikkat çekici işaretler verirler. Bunlar acil yardım
çağrıları olarak değerlendirilmelidir. Depresyonda olan
kişilerin intihara yatkınlığı daha fazladır. Bu kişilerde
aşağıdaki belirtilerden dört ya da daha fazlası varsa, kişi
kendi çabasıyla bu durumdan çıkamıyorsa ve belirtiler iki
haftadan daha uzun bir süredir devam ediyorsa, bir
psikiyatriste başvurması gerekli görülmelidir.
●Sürekli olarak kendini üzgün ya da boşlukta hissetme.
●Umutsuzluk, çaresizlik, suçluluk, değersizlik duyguları.
●Alkol kullanımında artış ve madde kullanımı.
●Halsizlik, günlük işlerde ilgisizlik, cinsel istekte azalma.
●İştah ve uyku düzeninde bozulma.
●Sinirlilik, kolayca ağlama, kaygı ve korkular.
●Konsantrasyonda azalma, unutkanlık ve karar vermede
güçlük.
●İntiharla ilgili konuşmak, intihar planı, hazırlığı, girişimi.
●Uzun süreli,tedaviye yanıt vermeyen bedensel sorunlar.
●Beklenmedik heyecanlar gösterme ve hislenmeler,
●Zihnin ölüm ve intihar düşünceleri ile meşgul olması,
(Ör. Ölümle, intiharla ilgili yazılan yazılar, çizim ve resimler)
●Ani davranış değişikliği (Ör. Tepkisel davranışlardan içine
kapanıklığa, içine kapanıklıktan hiperaktifliğe geçiş)
●Önem verilen ilişki ve eylemlere ilginin azalması.
●Dış görünümde, sosyal yaşantıda ve kendine özendeki
değişiklik.
●Okul performansında azalma.
●Arkadaşlık ilişkilerinde değişiklik.
Sayfa:2
Ne Yapmalı? Nasıl Yardım Etmeli?
İnsanlık tarihinin her döneminde görülen intihar olgusu,
çağımızda gün geçtikçe artmakta ve önemli bir toplumsal
sorun haline gelmektedir. İntihar olayı hem bireyi hem de
toplumu ilgilendiren son derece önemli bir gerçekliktir.
olabileceği gibi gerçekten diğerlerini önemsemiyor da
olabilir. İntihar etmeyi düşünen kişi intihar tehditleriyle
diğer insanları manipüle de etmek isteyebilir.
İntihar belirtisi gösteren, riskli kimselere dikkat edilmeli,
bunlarla irtibat artırılmalı, gerekli zamanda, bireyin yakınları
ve ilgili kurumlarla iletişime geçilmelidir. Okul ve aile bireyi
destekleyici olmalı, suçlayıp, yargılamamalı, kişiye
kaldıramayacağı sorumluluklar yüklenmemelidir.
Riskli kişilerde intihar riskini azaltmada psikolojik ve bilişsel
davranışçı yöntemlerden yararlanılır. Burada amaç ölüm
düşüncesiyle baş etme becerilerini arttırmak, ölüm
düşüncesine karşı savunma düzeneklerini harekete
geçirmek, sorunları çözme ve bunlarla baş edebilme
yeteneklerini geliştirmektir. Kişinin izolasyonu engellenmeli,
sosyal aktiviteler arttırılmalı ve intihar düşüncesinin
temelinde bulunan umutsuzluk, çaresizlik, depresyon gibi
nedenlerin tedavisine başlanmalıdır.
Birçok intihar krizinde kişiye yapılacak yardımla önlem
alınabilir. Riskli, intihara eğilimli olduğu gözlemlenen
öğrencilere nasıl yardım edilebilir?
 Ruhsal açıdan intihar etme riski taşıyan öğrenciler ile ders
başarısı düşük, içe kapanık, iletişim zorluğu çeken
öğrencileri gözlemleyerek, rehberlik ve yardım hizmeti
verilmeli. Sakin bir tutumla onlar dinlenmeli ve anlayışlı bir
tutumla onlara aktif duygusal destek verilmelidir.
 İntihar konusuyla doğrudan ilgilenilmeli, psikolojik,
sosyolojik boyutuyla durum ayrıntılı olarak anlaşılmalıdır.
Bilinmeli ki birçok birey ölüm ve ölmek hususunda karmaşık
duygulara sahip ve yardıma açıktır. İntihar hakkında soru
sormaktan veya doğrudan konuşmaktan kaçınılmamalıdır.
 Problemin çözümü, başetme yöntemleri ve olumlu
faaliyetler konusunda birey cesaretlendirilmeli. Duygusal,
krizle boğuşan, sağlıklı düşünemeyen kişi geri
dönülmeyecek neğatif karar vermekten uzaklaştırılmalıdır.
Gelecek için umut oluşturacak yaşama sevinci, pozitif
alternatiflerin güçlendirilmesi sağlanmalıdır.
 Bu durumlar aşılamıyorsa, aile ve ilgili kurumlarla işbirliği
yapılmalı, mutlaka bir psikiyatriste başvurulmalıdır.
Bir başka durum ise, intiharı seçen kişinin ölümünün geride
kalan yakınları üzerinde sarsıcı etkiler bırakmasıdır. İntiharla
ölen kişinin yakınları kendilerinde büyük bir şok meydana
getiren ölümün travmatik yaşantısını paylaşmak zorundadır.
İntiharla ölüm, doğal ya da hastalık sonucu gerçekleşen
ölümden farklı bir niteliğe sahiptir. İntiharla ölümün ardından
hayatta kalan aile ve yakın çevresinde, suçluluk, utanç ve
durumdan kendilerinin sorumlu tutulacağı kuşkusu ve
duygusu gelişmektedir. Ailede ölümün ardından depresyon,
inkâr,
düşmanlık
duyguları
yaşanmaktadır.
Ölümü
engelleyememe duygusu aile üyelerinde kendilerini başarısız
görme algısı yaratmakta ve ölümün önlenebileceği
düşüncesine ısrarla sarılmaktadır.
Geçerli sebebe ve kültürel yapıya bağlı olarak intihar
aşağılanabilir ya da yüceltilebilir durumla da karşılaşabilir.
İntihar hayali kuran veya kendini ölümcül derecede
yaralamayı düşünen kişi, duyulmak ve anlaşılmak istiyor
OLUMSUZ DÜŞÜNCELER ÇÖPE!
Negatif, istenmeyen, olumsuz düşüncelerden kurtulmak
için onları sadece bir kağıt parçasına yazın ve çöp
kutusuna atın. Bir araştırmada, insanların beyinlerinden
duygusal anılarını silebildikleri görüldü. İnsanların
negatif düşüncelerini çöpe atmalarının, zihinlerini bu
düşüncelerinden özgürleştirdiğini gösteren bulgular
“Psychological Science” dergisinde yayınlandı.
Yaşama Sevincini Hiç Yitirme!
Yaşama bağlanmak için ihtiyacımız olan tek şey geçmişe
ve bugünkü sorunlara takılıp kalmamamız gerekiyor.
Kaygılar, endişeler, korkular, negatif düşünceler
beynimizi meşgul etmemeli. Bu tür olumsuz düşüncelerin
yerine, alternatif olumlu düşünceler koymalıyız.
Yaşama “bardağın dolu tarafından” da bakmayı
başarmalıyız! Karamsarlığa kapılırsak, bunalıma girersek,
ayakta kalacak gücü,
mücadele edecek enerjiyi
nereden bulacağız?
La Fonten’in “kurbağa”
öyküsü misali.. Hani iki
kurbağa içi süt dolu derin
bir kaba düşmüşler de...
Biri
umudunu
kesip,
hemen
kendini
bırakıvermiş. Ve boğulup
ölmüş.
Diğeri
ise,
umudunu
yitirmemiş.
Çırpınmış, çırpınmış, son
gücüne kadar mücadele
etmiş. Bu çırpınması
sonucu, sütte oluşan yağ
tabakasının
üstüne
çıkmış
ve
yaşamda
kalmayı başarmış.
Bu olgu, herkes için de
geçerli değil mi?
Umutsuzluğa kapıldığımızda düşer, yaşama havlu atar,
çareyi ölümde arayabiliriz! Mücadeleyi bıraktığımızda
tükenir,
yok
oluruz!
Kendimizi
toparlamalıyız.
Önümüzdeki hedeflere, güzelliklere odaklanarak, sabırlı
ve kararlı olmalıyız. Kendimize değer vermeli, hiç bir
şeyin onu yıpratmasına izin vermemeliyiz. Dünyada hiçbir
şey, “yaşama sevinci”nden daha değerli olamaz!
BİR UMUT
Yorgunsun, uzaklardan gelmişsin,
Yitirmişsin ne varsa birer birer.
Bir sağlık, bir sevinç, bir umut
Onlar da nerdeyse gitti, gider.
Dost bildiğin insanların yüzleri
Aynalar gibi kapkara.
Suyu mu çekilmiş bulutların,
Dönmüşsün kuruyan ırmaklara
Taşlara düşen saat gibi,
Ne artı, ne eksi.
Bir sağlık, bir sevinç,
Bir umut, hikaye hepsi...
Cahit Külebi(1917-1997)
Altındağ Mesleki ve Teknik Anad. Lis. Rehberlik Servisi