YGS Tarih Soru Bankası

9
01
1. BÖLÜM
u ve ‹lk Uygarl›klar,
Tarih Bilimi, Uygarl›¤›n Do¤uflflu
‹lk Türk Devletleri, ‹slam Tarihi ve Uygarl›¤›,
Türk-‹slam Devletleri, Türkiye Tarihi
ça¤ - takvim
mezopotamya
tarih öncesi ça¤lar
rahip – kral
kavimler göçü
kut inanc›
ikili teflkilat
kurgan
töre
kurultay
hicret
avas›m
öflür
bat›nilik
kad›
haçl› seferleri
ahilik
kervansaray
1.
B Ö L Ü M
10
tarihin tan›m›n› ve tarih bilgisini,
yaz›l› ve yaz›s›z kaynaklar›n neler oldu¤unu,
tarih biliminin yöntemini ve s›n›fland›r›lmas›n›,
tarihe yard›mc› bilimlerin neler oldu¤unu,
ilk ça¤ anadolu ve mezopotamya uygarl›klar›n›,
yunan, hellen, roma uygarl›klar›n›,
fenike, m›s›r, çin, hint ve iran uygarl›¤›n›,
ilk türk devletlerinin siyasi, ekonomik ve askeri faaliyetlerini,
islamiyetin do¤uflunu ve Hz. Muhammed dönemini,
dört halife dönemi siyasi, askeri ve ekonomik geliflmelerini,
emevi ve abbasi devletlerini,
islam kültür ve uygarl›¤›n›
ilk türk – islam devletlerinin hangileri oldu¤unu,
türk – islam devletlerinin kültür ve uygarl›k özelliklerini,
haçl› seferlerinin neden ve sonuçlar›n›,
anadoluda türkler taraf›ndan kurulan ilk beyliklerin hangileri oldu¤unu,
türkiye selçuklular›n›,
anadoluda kurulmufl türk beylikleri ve türkiye selçuklular›n›n kültür ve uygarl›¤›n›
kavram›fl olaca¤›z.
11
KISA KISA
Tarihin Faydas›
Tarihi olayların ya da olguların araştırılması, insanlığın tarihi süreç içinde yaşadığı tecrübeleri ve serüveni anlamak amacına yöneliktir.
Biraz dikkat
M.Ö. iki tarihten sayısal değeri büyük olan küçük
olandan daha eski bir tarihi gösterir. Milattan sonraki
dönemler için durum tam tersidir.
Örneğin; M.Ö 1970 yılı M.Ö 1870 yılından daha eski bir tarihi gösterirken, 1050 yılı 1550 yılından daha
eski bir tarihi göstermektedir.
Acaba niçin
Tarihin yüzyıl, çağ şeklinde zaman dilimlerine ayrılmasının nedeni, öğrenme ve araştırmayı kolaylaştırma düşüncesidir.
Ne zaman gerçekleflmifl
Akarsu kenarlarında ve sulamaya elverişli yerlerde tarım üretiminin başlaması, yani diğer bir deyişle üretici yaşam biçiminin ortaya çıkması Neolitik dönemde
gerçekleşmiştir.
Neden gerek duyulmufl
Tarih öncesi çağların bölümlendirilmesinde ve isimlendirilmesinde araç – gereç yapımında kullanılan
maddeler etkili olmuştur.
Acaba niçin
Güneş yılı esaslı takvim, Mısırlılar tarafından Nil
nehrinin taşma zamanlarını tespit ederek tarım ürünlerinin zarar görmesini önlemek amacıyla hazırlanmıştır.
Acaba niçin
Türklerin farklı bölgelerde dağınık bir şekilde yaşamış olmaları, Türk tarihinin bir bütün halinde incelenmesini zorlaştırmaktadır.
Bu önemli bir kavram
İlk Türk devletlerinde yazılı hukuk anlayışı gelişmemiştir. Bunun yerine Töre adı verilen ve Türk gelenek-
lerinden oluşan sözlü hukuk kuralları ortaya konulmuştur. Töre toplumsal yaşamı düzenleyen son derece etkin kurallardır ve hükümdar da halk da Töreye
uygun hareket etmek zorundaydı. Töre herhangi bir
kişinin isteği ile değişmesi mümkün olmayan kurallar
bütünüdür.
Acaba niçin
Uygurlar, Mani ve Budizm dinlerine inanmalarına
rağmen, bu inançlara ait bazı terimleri Türkçe karşılıklarını bularak kullanmışlardır. Bu tavır ulusal kültürü korumaya yöneliktir.
Acaba niçin
Dört halife dönemi halifeleri seçimle işbaşına gelmişlerdir. Bu nedenle dört halife dönemi tarihçiler tarafından “Cumhuriyet Dönemi” olarak adlandırılmıştır.
Zor olan hangisi
İslamiyet’in yayıldığı Kuzey Afrika’da gelişmiş bir kültüre sahip olmayan toplumlar zaman içinde Arap kültürünü benimseyerek Araplaşırken, Türk ve İran gibi
güçlü uygarlıkların temsilcisi olan toplumlarda Araplaşma olgusu görülmez.
Acaba niçin
Etnik yapısının farklı milletlerden oluşması, Gaznelilerin merkezi otoriteyi güçlü tutmaya özen göstermelerinin temel nedenidir.
Kavra(yal›)m
Batınilik : Kuran ayetlerinin görünen ve bilinen anlamının dışında görünmeyen anlamlarının olduğunu
ileri süren anlayıştır. Hasan Sabbah liderliğindeki bu
örgüt ayetleri kendi istekleri doğrultusunda yorumlamış, önemli devlet adamlarına suikastler gerçekleştirerek Türk devletlerine zarar vermiştir.
Türkiye Selçuklular› ve denizcilik
Sinop, Samsun, Alanya, Antalya, Kırım (Suğdak) gibi
liman kentlerinin ele geçirilmesi, Türkiye Selçuklularının askeri faaliyetlerini ekonomik hedeflere yönelik
olarak gerçekleştirdiklerinin bir kanıtıdır.
12
01.1 TAR‹H B‹L‹M‹
1.
XIX. yüzyılda gerçekleştirilen araştırmalar, Mısır’da tarih
devirlerinin başladığı dönemde, Anadolu'da hala maden
devirlerinin sürdüğünü kanıtlamıştır.
4.
Bu bilgi aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
Durum: Asurlular, Anadolu'da kurdukları ticaret kolonileri ile olan ilişkileri sayesinde Anadolu'ya yazıyı getirmişlerdir. Bu gelişme Anadolu'da tarih öncesi dönemlerin sona erdiği anlamına gelmektedir.
B Ö L Ü M
A) Anadolu'nun ekonomik açıdan ileri olduğunun
B) Anadolu'da yazının kullanımının geç başladığının
C) Askeri mücadelelerin arttığının
Tarihin tanımı dikkate alındığında, durum bölümünde aşağıdakilerden hangisine değinildiği söylenemez?
D) Dini inançların kültürler üzerinde etkili olmadığının
1.
Tanım: Tarih, geçmişte yaşamış toplumların kurdukları
uygarlıkları, bu toplumların birbiriyle olan ilişkilerini sebep-sonuç ilişkisi içinde, yer ve zaman belirterek inceleyen sosyal bilim dalıdır.
E) Mısır'ın yabancı kültürlerden etkilendiğinin
A) Yer
C) Ticari faaliyet
2.
Türk - Yunan ilişkilerinin tarihi ile ilgili araştırmalar yapan
iki tarihçinin, çalıştıkları konu aynı olmasına karşın birbirinden oldukça farklı sonuçlara ulaştıkları görülmüştür.
Bu gelişmenin,
I. yazılı belgelerin yeterli olmaması,
5.
III. farklı kaynakların kullanılması
3.
D) I ve II
E) I ve III
I. uygun bir iklime sahip olması,
II. insan yaşamı için elverişli olması,
III. farklı uygarlıklar ile etkileşime açık olması
özelliklerinden öncelikle hangilerinin bir sonucu
olarak gösterilebilir?
D) I ve II
E) I ve III
II. Toplumlar arası etkileşim yaşanmıştır.
III. Yazı kullanılmaya başlanmıştır.
Anadolu'nun bu durumu,
B) Yalnız II
I. Tarımsal üretim yapılmaktadır.
C) Yalnız III
Anadolu tarih öncesi dönemlerden başlayarak çok sayıda topluluğun yerleştiği ve aynı anda yaşadığı bir bölge
olma özelliğine sahiptir. Bu nedenledir ki, Anadolu coğrafyası pek çok önemli uygarlığın kuruluşuna tanıklık etmiştir.
A) Yalnız I
Tarih öncesi dönemde yaşamış bir topluluk tarafından
kurulduğu anlaşılan bir yerleşim biriminde gerçekleştirilen arkeolojik kazılar sonucunda demirden yapılmış saban parçalarıyla ve orak benzeri aletlerle karşılaşılmıştır.
Buluntular dikkate alındığında bu yerleşim birimiyle
ilgili olarak,
durumlarından hangilerinin bir sonucu olduğu söylenebilir?
B) Yalnız II
D) Sebep - sonuç bağlantısı
E) Toplumlar arası etkileşim
II. sözlü kaynaklardan yararlanılmaması,
A) Yalnız I
B) Zaman
C) Yalnız III
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Aşağıdakilerden hangisi tarihi olguya örnek olarak
gösterilebilir?
A) Kırım'ın Osmanlı himayesi altına alınması
B) Avrupa'da demokrasi düşüncesinin güçlenmesi
C) Mısır Seferi sonucunda halifelik makamının Osmanlılara geçmesi
D) Moğolların Kösedağ Savaşı'nı kazanak Anadolu'yu
istila etmesi
E) Sazlıdere Savaşı ile Edirne'nin Osmanlılara geçmesi
13
7.
Mezopotamya'da M.Ö II. yüzyılda kurulduğu belirlenen
bir yerleşim merkezinde gerçekleştirilen araştırmalar
sonucunda kil tabletler ve bazı bakır paralarla karşılaşılmıştır.
Elde edilen bu buluntuların incelenmesinde,
I. Paleografya,
III. Nümizmatik
bilimlerinin hangilerinden yararlanılması gerektiği
söylenebilir?
8.
D) I ve II
li faktörlerin rol oynadığı görülür.
Buna göre,
I. kağıt,
II. barut,
III. yazı
II. Filoloji,
A) Yalnız I
10. Toplumlar arası kültür aktarımının sağlanmasında çeşit-
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Geçmişte meydana gelmiş bir tarihi olayla ilgili bilgiler
barındıran ve olayın yaşandığı dönemin birtakım özelliklerini yansıtan yazılı ya da yazısız her türlü malzemeye
kaynak adı verilir.
Buna göre, aşağıdaki malzemelerden hangisinden
elde edilecek bilgilerin diğerlerine göre daha kesin
ve güvenilir olduğu söylenebilir?
A) Kil tablet
unsurlarından hangilerinin, kültür aktarımı yaşanmasında rolünün olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) Çanak-çömlek
11. Cilalı Taş Dönemi'nde tarım başlamış ve ihtiyaç fazlası
ürün ortaya çıkmıştır.
Buna göre,
I. Üretici yaşam anlayışı başlamıştır.
II. Madenlerin araç gereç yapımında kullanımı başlamıştır.
III. Ticari faaliyetlere ortam hazırlanmıştır.
E) Madenden yapılmış silah
Hikayeci (Rivayetçi) tarzdaki tarih yazıcılığı, olayları doğaüstü unsurlarla iç içe bir şekilde yansıtan, sebepleri
ve sonuçları yeterince irdelemeyen, yer ve zaman olguları üzerinde fazlaca durmayan bir anlayışa sahiptir.
Bu bilgi dikkate alındığında;
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
12. Yapılan arkeolojik çalışmalar, tarih öncesi dönemlerde
Orta Asya toplumlarının araç - gereç yapımında değişik
madenleri kullanırken, Avrupa'da hala taş malzemelerin
kullanıldığını ortaya koymaktadır.
Bu bilgiler,
I. Tarih öncesi devirler her toplumda aynı zaman diliminde yaşanmayabilir.
I. mitoloji,
II. halk masalları,
II. Toplumlar arası etkileşim yoğunlaşmıştır.
III. destan
yazım türlerinden hangileri hikayeci tarih yazımına
örnek olarak sunulabilir?
D) II ve III
C) Yalnız III
Bilgiyi aktarmak için yukar›da verilenlerden hangilerinin kullan›lmas› gerekti¤ini dikkate almal›s›n.
A) Yalnız I
C) Seramik eşya
A) Yalnız I
E) II ve III
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
B) Kabartma
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
III. Ekonomik faaliyetler coğrafi koşullara bağlı değildir.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
B - C - D I B - A - B I E - A - E I D - E - A
C) Yalnız III
E) I, II ve III
14
01.2 TAR‹H B‹L‹M‹
1.
Gerçekleştirilen araştırmalar günümüzden yaklaşık
40.000 yıl önce Asya ile Yeni Gine arasındaki denizin
aşılmasıyla Avustralya'nın insan yerleşimine açıldığını
ortaya koymuştur.
4.
Bu bilgi,
Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılabilir?
B Ö L Ü M
I. Kıtalar arası göçler yaşanmıştır.
A) Toplumsal çatışmaların tek nedeni bölgesel farklılıklardır.
II. Ticari faaliyetler başlamıştır.
1.
III. Ekonomik faaliyetlerde denizlerden yararlanılmaya
başlanmıştır.
B) Coğrafi koşullar tarihi gelişmeler üzerinde belirleyicidir.
yargılardan hangilerini doğrular niteliktedir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Tarih araştırmaları sırasında üzerinde önemle durulması gereken unsurlardan biri de tarihi olayları gerçekleştiren toplulukla o topluluğun yaşadığı bölgenin özellikleri
arasındaki inkar edilemez bağdır.
C) Yönetim anlayışları zaman içinde değişikliğe uğramıştır.
C) Yalnız III
D) Coğrafi koşullar toplumlar arası etkileşimi engellemiştir.
E) Tarihi süreçte aynı nedenler, her zaman aynı sonuçları doğurur.
Tarih öncesi döneme ait bir bölgede yapılan arkeolojik
çalışmalar sırasında tapınak ve saray kalıntılarıyla karşılaşılmıştır.
Tarihi geliflmelerin pek ço¤unun co¤rafyan›n toplumlar› zorlamas›n›n sonucu oldu¤u bir gerçektir. Bu noktada Türklerin milattan önceki dönemlerde Orta Asya'dan
göç etmeleri ve ‹lk Ça¤ Anadolu uygarl›klar›ndan Friglerin
en önemli geçim kaynaklar› olan tar›m üretimini korumak
için a¤›r cezalar içeren kanunlar haz›rlad›klar›n› hat›rla.
Bu bilgiye bakılarak, araştırmanın yapıldığı merkezde yaşamış toplumla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisine ulaşılabilir?
A) En önemli ekonomik uğraşları ticarettir.
B) Yazıyı yaygın şekilde kullanmışlardır.
C) Yerleşik yaşam tarzını benimsemişlerdir.
D) Savaşçı özellikleri güçlüdür.
E) Yabancı toplumların etkisinde kalmışlardır.
3.
Günümüz tarih araştırmacılığında, olayların nasıl gerçekleştiği kadar hangi faktörlere bağlı olarak ortaya çıktığı ve ne tür sonuçlara yol açtığı da önemli hale gelmiştir.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı söylenebilir?
A) Tarihi gelişmelerin gözlemlenebilmesini
B) Olayların bugünün koşulları ışığında yorumlanmasını
C) Gelişmelere ideolojik biçimde yaklaşılmasını
D) Tarihi olaylar hakkında daha doğru sonuçlara varılmasını
E) Tarihi bilgilerin kesin doğrular haline gelmesini
5.
Rusya'nın Soingir bölgesinde bulunan tarih öncesi döneme ait bir mezarda ölünün giysisinin binlerce küçük
inci ile süslendiği ve kişisel eşyaları ile birlikte gömüldüğü görülmüştür.
Bu durum dikkate alındığında, söz konusu mezarı
hazırlayan toplulukla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenebilir?
A) Çok tanrılı inanca sahiptirler.
B) Ticaretle uğraşmışlardır.
C) Yaşamın ölümden sonra da sürdüğüne inanmışlardır.
D) Sınıf farklılığı görülür.
E) Yabancı topluluklardan etkilenmişlerdir.
15
6.
"Bilememek ve bulamamak kelimeleri tarih araştırmacısının kullanacağı en son söz olmalıdır. Bunlar söylenmeden her yol denenmeli, her türlü kaynağa başvurulmalıdır. Ancak hiçbir ipucu bulunmayan veya çeşitli nedenlerle günümüze ulaşmamış bilgileri elde etmek
mümkün değildir."
9.
Bu sözlerin,
Bu bilgiler dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
I. tarih araştırmalarının zor olması,
A) Tarihi çağların başlangıç ve bitiş tarihleri toplumlara
göre farklılık gösterebilir.
II. tarihin farklı bilim dallarından destek alması,
III. objektif araştırmaya önem verilmesi
B) Tarih öncesi dönemleri bitiren gelişme yazının bulunmasıdır.
esaslarından hangilerini vurgulamaya yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
7.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Bütün dünyanın kabul ettiği zamana göre bir tarih bölümlemesi ortaya konulabilmiş değildir. Sözgelimi bugün
tarihte belirlenmiş çağlar, Akdeniz havzası ile Batı Avrupa'nın tarihsel gerçekliğine uygun düşmekte, fakat Hint,
Japon veya Çin kültürleri için bu bölümleme fazla bir şey
ifade etmemektedir.
C) Her toplum tarihi devirleri aynı zaman dilimlerinde
yaşar.
C) Yalnız III
D) Din önemli bir toplumsal olgudur.
E) Ekonomik faaliyetler tarihi dönemlerin sınırlandırılmasında etkili olmuştur.
Günümüzden yaklaşık otuz bin yıl önce ilk heykelcik örneklerinin ortaya konduğu anlaşılmaktadır. Fildişi ve
taşlar kazınarak oluşturulan bu heykelciklerde kadın figürü ağırlıktaydı.
M›s›r'da, ö¤ütleri ve ahlak kurallar›n› kapsayan M.Ö.
3000 y›llar›na ait edebi eserler bulunmufltur. Ayn›
dönemde Anadolu'da ise bu tür edebi eserlere rastlanmamakta, sadece günlük ifllerde kullan›lan basit eflyalar ile
karfl›lafl›lmaktad›r. Ayn› durum Mezopotamya ile Anadolu
ya da Mezopotamya ile Avrupa k›yasland›¤›nda da geçerlidir.
Bu bilgi aşağıdaki yargılardan hangisini destekler
niteliktedir?
A) Madenler eşya yapımında kullanılmaya başlanmıştır.
B) Göç olgusu güçlenmiştir.
C) Tarımsal üretim başlamıştır.
D) Yazılı kültür oluşmuştur.
10.
E) Sanat olgusu ortaya çıkmıştır.
8.
Tarihi olaylara sebep olan şartların araştırılması önemlidir. Coğrafi, sosyal, siyasi, ekonomik ve kültürel şartların iyi incelenmesi gerekir. Bunların birinin görülüp, diğerlerinin ihmal edilmesi yanlış sonuçlara götürebilir.
Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular
niteliktedir?
A) Tarihi olayları araştırmak kolaydır.
B) Gelişmeler daha çok coğrafi boyutuyla öne çıkar.
C) Olayları tek bir sebebe bağlamak hatalıdır.
D) Yalnızca yazılı kaynaklara dayalı olarak çalışılmalıdır.
E) Olayın üzerinden bir süre geçmesi beklenmelidir.
– Anadolu'nun eski çağlardan itibaren farklı toplumların yerleşimine sahne olmasının nedenlerinden biri,
ikliminin ve yer şekillerinin yaşam için elverişli olmasıdır.
– Türklerin Orta Asya'dan göç etmelerinde etkili faktörlerden biri, iklim şartlarının değişmesi ve kuraklığın ortaya çıkmasıdır.
Her iki durum birlikte değerlendirildiğinde, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Din olgusu göç olayları üzerinde belirleyici olmuştur.
B) Tarih, doğa olaylarının meydana gelişini inceler.
C) Devletler arası mücadeleler toplumları etkilemiştir.
D) Ticaret kültür aktarımını hızlandırmıştır.
E) Coğrafi etkenler tarihi sürecin önemli unsurlarındandır.
A - C - D I B - C I D - E - C I A - E
16
01.3 TAR‹H B‹L‹M‹
1.
Fen bilimlerinin laboratuvar şartlarında deney yapabilme ve gözlemde bulunabilme imkanı vardır. Aynı şartlar
sağlandığı takdirde, deneylerin tamamından aynı sonuçlar elde edilebilir ve olaylar kontrol altında tutulabilir.
Tarih bilimi içinse böyle bir durum söz konusu değildir.
4.
B Ö L Ü M
Bu karşılaştırma dikkate alındığında,
Bu bilgiler dikkate alındığında,
I. Tarihin çalışma yöntemi fen bilimlerinden farklıdır.
I. Sosyoloji,
1.
II. Tarih araştırmaları sırasında fen bilimlerinden yararlanılmaz.
II. Palegrafya,
III. Nümizmatik
III. Tarihi olaylar yinelenemez.
bilimlerinden hangilerinin öneminin vurgulandığı
söylenebilir?
yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
Mısır tarihini araştırmak için hiyeroglif yazısını, Mezopotamya tarihi için çivi yazılarını, Orta Asya Türk tarihi için
Orhun ve Uygur yazıları ile Çin yazısını, Osmanlı, Iran
ve Arap tarihi için Arap yazısını, Slav milletlerinin tarihi
için Kril yazısını, Avrupa tarihini araştırmak için de Latin
yazısını bilmek gerekmektedir.
A) Yalnız I
C) Yalnız III
E) I, II ve III
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Tarihsel süreçte görülen,
I. yazının bulunması,
II. tekerleğin bulunması,
III. ateşin kullanılması
gelişmelerinden hangileri insanların kültürlerini
uzak bölgelere taşımalarına yardımcı olmuştur?
A) Yalnız I
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Tarihi olay : Belirli bir zaman dilimi içinde cereyan eden
ve sona eren gelişmedir.
Tarihi olgu : Olaylara bağlı olarak ortaya çıkan ve daha
uzun bir süre içinde gelişen etki ve sonuçtur.
Buna göre,
I. Kösedağ Savaşı'nda Türkiye Selçuklularının yenilmesi,
II. Anadolu'da Türk kültürünün yaygınlaşması,
III. Osmanlı Beyliği'nin bağımsızlığını ilan etmesi
gelişmelerinden hangileri tarihi olguya örnek olarak
gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
5.
Tarih araştırmaları sırasında bütün kaynaklara ulaşılmaya çalışılır. Elde edilen kaynaklar sınıflandırılır ve analiz
edilir. Eleştirel bir yaklaşımla incelenir. Eldeki bilgi ve
belgelerin bütünü ışığında, araştırılan konu ile ilgili bir
sonuca ulaşılır.
Bu bilgiler aşağıdaki yargılardan hangisini destekler
niteliktedir?
A) Tarih araştırmaları fen bilimlerine dayalıdır.
B) Tarihi bilgilerin elde edilmesi kolaydır.
C) Tarih araştırmaları coğrafi koşullara bağlıdır.
D) Tarih araştırmaları günümüzde yoğunlaşmıştır.
E) Tarih biliminin araştırma yöntemleri kendine özgüdür.
Tarih araflt›rmalar› s›ras›nda izlenmesi gereken yöntemler fen bilimlerinin araflt›rma yöntemlerinden
farkl›d›r. Bir kimyager ayn› koflullarda ayn› maddeleri kullanarak gerçeklefltirdi¤i deneylerden ayn› sonucu alabilir.
Ancak sen de takdir edersin ki öznesi insan olan tarihi
olaylar için böyle bir fley mümkün de¤il.
17
6.
Tarihi olayları incelerken;
– Çok sayıda kaynağa dayalı olarak çalışılmalıdır.
– Olayın üzerinden belirli bir süre geçmelidir.
– Olayın meydana geldiği dönemin koşulları öğrenilmelidir.
I. objektif sonuçlara ulaşılması,
B) Sınıf farklılıklarının
II. deney ve gözlem yapılabilmesi,
III. olaylar arasında sebep sonuç ilişkisi kurulması
amaçlarından hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
A) Dini farklılıkların
C) Gelir kaynaklarını koruma çabasının
D) Ulus devlet kurma düşüncesinin
E) Halkların yönetim yetkisini elde etme uğraşının
10. İnsan toplulukları tarih öncesi dönemde yaşadıkları ma-
Bir tarih araştırması için aşağıdakilerden hangisini
ortaya çıkarmak daha az önemlidir?
A) Tarih olaylarının oluş zamanını
B) Toplumların iskelet ve kafatası özelliklerini
ğara ve ağaç kovuklarından çıkarak kulübelerde yaşamaya başladılar. Hayvan gücünü kullanarak toprağı işlediler. Yiyecekleri saklayabilmek için topraktan yaptıkları çömlekleri ateşte sertleştirdiler.
Bu bilgi dikkate alındığında,
I. Tarım üretimi başlamıştır.
II. Hayvanlar evcilleştirilmiştir.
C) Paralardaki kabartma ve damgaların anlamını
III. Yazılı kültür oluşmuştur.
E) Siyasi belge ve anıları
A) Yalnız I
D) Bir toplumun askeri yapısını
8.
Tarih öncesi dönemlerden başlayarak toplumlar arası
askeri mücadelelerin pek çoğunda ekonomik nedenlerin
en belirleyici faktör durumunda olduğu görülür.
Bu bilgiye dayanarak, toplumlar arası çatışmalarda
aşağıdakilerden hangisin etkisinin vurgulandığı savunulabilir?
Bu ilkelerin,
7.
9.
Geçmişini bilmeyen, kendisini tanımayan bir toplum, tıpkı hafızasını kaybetmiş bir insan, ırmağın akıntısına kapılmış bir dal parçası gibidir. Bütün insanların veya toplumların, geçmişten cesaret almaya, onu öğrenmeye ve
bu suretle tecrübe kazanmaya ihtiyacı vardır.
Bu bilgiler dikkate alındığında,
III. yardımcı bilimlerin rolü
olgularının hangilerinden söz edildiği söylenebilir?
D) I ve II
C) I ve II
E) I, II ve III
11. Tarih öncesi döneme ait bir yerleşim merkezinde gerçekleştirilen kazılarda en alt katmanda Bakır dönemine
ait araç gereçlerin bulunduğu görülmüştür.
Buna göre,
I. Taş devri yaşanmamıştır.
III. Bölgede ticaret yaygındır.
II. tarihin çalışma yöntemi,
B) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız III
II. Yazı kullanılmamıştır.
I. tarihin faydası,
A) Yalnız I
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
yargılarından hangilerinin bu yerleşim merkezi için
geçerli olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
D - D - B I B - E I A - B - A I C - B - A
C) I ve II
E) I, II ve III
18
01.4 TAR‹H B‹L‹M‹
1.
4.
I. Madenlerin işlenmesi
II. Tarih çağlarının başlaması
B Ö L Ü M
III. Ticari faaliyetlerin artması
I. demir balta,
II. tanrıça heykelciği,
gelişmeleri sırasıyla aşağıdaki buluşlardan hangileriyle ortaya çıkmıştır?
III. mağara resimleri
A) Ateş
Yazı
Para
A) Yalnız I
C) Ateş
Yazı
Takvim
II
I
B) Para
1.
Tarih öncesi dönemden kalma,
Ateş
D) Yazı
Yazı
Takvim
E) Ateş
bulgularından hangileri, insanların çok tanrılı inanca sahip olduklarına kanıt sayılabilir?
III
Alfabe
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Alfabe
Para
5.
İlk Çağ’da Anadolu toplumlarının,
I. özkültürlerini öğrenebilme,
II. kullandıkları paranın özelliklerini inceleyebilme,
2.
III. kullandıkları yazı hakkında bilgi edinebilme
I. Zaman
amacıyla aşağıdaki verilen bilim dallarının hangilerinden yararlanılabilir?
II. Yer
III. Sebep - sonuç
A)
ögelerinden hangileri geçmişte yaşanmış bir olayın
araştırılmasında dikkat edilmesi gereken unsurlar
arasında yer almaktadır?
A) Yalnız I
3.
D) I ve III
B) Yalnız II
B)
B) Farklı bilim dallarından yararlanılmasına
C) Tekrarının mümkün olmadığına
D) İnsanların faaliyetleriyle ortaya çıktığına
E) Geleceğe ışık tuttuğuna
Zaman do¤rusal ilerleyen, yavafllat›lamaz ve geri
döndürülemez bir süreçtir. Bu özellik dikkate al›nd›¤›nda fizik, kimya gibi bilim dallar›n›n kulland›¤› deney ve
gözlem uygulamalar›n›n tarih araflt›rmalar›nda kullan›lamayaca¤›n› biliyorsun.
Arkeoloji
D) Etnoloji
E) I, II ve III
A) Sebep - sonuç ilişkisi içinde olmasına
Etnoloji
C) Filoloji
C) I ve II
"Pozitif bilimlerce kullanılan deney ve gözlemi tarih
araştırmalarında kullanma imkanı yoktur." diyen bir tarihçi, tarihsel olayların hangi yönüne vurgu yapmaktadır?
I
E)
6.
Epigrafya
II
III
Nümizmatik
Paleografya
Antropoloji
Palegorafya
Epigrafya
Nümizmatik
Paleografya
Diplomatik
Coğrafya
Etnoloji
Prehistorik (tarih öncesi) çağlara,
– Kaba Taş,
– Yontma Taş,
– Cilalı Taş
isimlerinin verilmesi, bu devirlerin birbirinden ayrılmalarında aşağıdakilerden hangisinin ölçüt alındığını gösterir?
A) Ateşin kontrol altına alınmasının
B) Yazının kullanılmasının
C) Paranın kullanılmasının
D) Araç - gereç yapılan malzemenin özelliklerinin
E) Önemli siyasi olayların
19
7.
İlk insanların tabiatta var olan malzeme ve besinler
ile hayatlarını sürdürmeleri ve mağaralarda barınmaları aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Ticaretin geliştiğinin
B) Sosyal iş bölümünün var olduğunun
C) Kültürler arası iletişiminin yaygın olduğunun
D) Köy kültürlerinin oluştuğunun
E) Üretici yaşamın henüz ortaya çıkmadığının
8.
Orta Tunç Çağı'na ait tabletler kalay madeninin Anadolu’ya Asurlu tüccarlar tarafından getirildiğini, bunun karşılığında Anadolu’dan bakır ve gümüş alındığını göstermektedir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
A) Asurların askeri yönden ilerlediklerine
B) Anadolu topluluklarının yazıyı Asurlardan öğrendiklerine
C) Asurların bir Anadolu toplumu olduklarına
D) Asurlar ile Anadolu toplumları arasında ekonomik
ilişkiler kurulduğuna
E) Paranın Asurlu tüccarlar sayesinde bulunduğuna
10. Tüm toplulukları etkileyen, siyasi, askeri ve kültürel sonuçlar doğuran olaylar evrensel nitelikler taşır.
Bu bilgilere göre,
I. yazının bulunması,
II. Fransız İhtilali,
III. Reform
gelişmelerinden hangileri evrensel olay olarak nitelendirilebilir?
A) Yalnız II
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
Sümerlerin yaz›y› kullanmaya bafllamalar› dünya toplumlar› taraf›ndan örnek al›nm›fl önemli bir kültürel
geliflmedir. Frans›z ‹htilali milliyetçilik, adalet, özgürlük
kavramlar›n› güçlendirmifltir. Reform ise Katolik H›ristiyan dünyas›nda yaflanan dinde öze dönüfl aray›fl›d›r.
11. Tarih araştırmalarında yazılı ve yazısız pek çok kaynaktan yararlanılır.
Aşağıdakilerden hangisinin bir tarih araştırmacısı
için daha az güvenilir olduğu söylenebilir?
A) Fermanlar
B) Destanlar ve Mitolojiler
C) Diplomatik belgeler
D) Haritalar
E) Paralar
9.
I. Niğbolu Savaşı Yıldırım Bayezid Dönemi'nde yapılmıştır.
12. Eski bir yerleşim yerinde yapılan arkeolojik çalışmalar
III. Tanzimat Fermanı XIX. yüzyılın ilk yarısında yayınlanmıştır.
Bu bilgilere göre sözü edilen yerleşim yeri ile ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
II. Zitvatoruk Antlaşması 1606’da imzalanmıştır.
IV. Yunanistan XIX. yüzyılda bağımsız olmuştur.
V. Malazgirt Savaşı Ağustos 1071’de kazanılmıştır.
Yukarıdaki gelişmelerden hangisinin oluş zamanı diğerlerine göre daha belirgindir?
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
sonunda, Yontma Taş ve Cilalı Taş çağına ait malzemelerin yanında demirden yapılmış kılıçlara rastlanmıştır.
A) Tarıma elverişli olduğu
B) Ekonomik alanda gelişmiş olduğu
C) Başka toplumlardan etkilendiği
D) Yerleşik hayata geçilmediği
E) Tarih öncesi dönemleri sırasıyla yaşadığı
A - E - C I B - A - D I E - D - E I C - B - C
20
01.5 UYGARLI⁄IN DO⁄UfiU VE ‹LK UYGARLIKLAR
1.
İlk Çağ Yunan toplumunda ciddi sınıf çatışmaları ve köle isyanları yaşandığı bilinmektedir.
4.
Yunan şehir devletlerinde bu isyanların sona erdirebilmesi için aşağıdaki yollardan hangisine başvurulduğu savunulabilir?
Bu gelişmede,
I. ticari faaliyetlerde parayı kullanmaya başlamaları,
B Ö L Ü M
A) Deniz ticaretinin daha fazla ön plana çıkarılması
II. Fenikeliler ve Yunanlılarla denizlerde rekabet etmekte zorlanmaları,
B) Yunan kültürünün ve dilinin Akdeniz’de yaygınlaştırılması
III. diğer Anadolu toplumlarıyla kültürel etkileşim içinde
olmaları
1.
C) Yunanistan Yarımadası’nda siyasi birliğin kurulması
D) Kanunlar hazırlanması
durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir?
E) Yunanlılar arasında kültürel birliğin güçlendirilmesi
2.
İlk Çağ'da aynı dili konuşan ve aynı kültürü paylaşan
bazı şehir devletleri arasında siyasi birlik kurulamadığı
görülür.
Bu durumun temel nedeninin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
5.
A) Deniz ticaretiyle yoğun biçimde uğraşılması
B) Farklı kültürlerle etkileşim içinde olunmasına
C) Mezopotamya toplumları ile yoğun askeri mücadeleler yaşanmasına
D) Anadolu'daki devletler arasında siyasi birlik sağlanmasına
E) Anadolu toplumları arasında tek tanrılı dinlerin yayılmasına
İlk Çağ'da Yunanistan'da din adamları, ayrıcalıklı bir sınıf olarak değil, sadece dini hizmetleri yerine getirmekle
görevli devlet memurları olarak görülüyorlardı.
C) Yunan toplumun gelir düzeyinin yüksek olmaması
D) Soyluların toplumsal ve siyasi alanda ayrıcalıklara
sahip olmaları
E) Dini inancın çok tanrılı bir özellik göstermesi
A) Anadolu toplumları arasında demokrasi düşüncesinin yaygınlaşmasına
E) I, II ve III
B) Din adamlarının ekonomik faaliyetlerle ilgilenmeleri
D) Şehir devletlerinde yönetimin soyluların elinde olması
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
C) Yalnız III
A) Yunanistan’da toplumsal sınıf farklılıklarının görülmesi
C) Şehir devletleri arasında siyasi ve ekonomik rekabet
yaşanması
İyonlar Anadolu’nun Ege kıyılarında ticaret yollarının kesiştiği bir bölgede yaşıyorlardı.
D) I ve II
B) Yalnız II
Bu durumun temel nedeninin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir?
B) Toplumsal sınıf farklılıklarından doğan anlaşmazlıklar yaşanması
3.
Ticari faaliyetler alanında ön planda olan Lidyalıların deniz ticareti yerine kara ticareti üzerinde yoğunlaştığı görülür.
E) Toplumda dinin önemli ve etkin bir yerinin olmaması
6.
Eski Mısırlılar hayatın ölümden sonra da devam ettiğine
inanırlardı. Bu nedenledir ki ölen kimsenin vücudunu
çürümesini engellemek için mumyaladıkları bilinmektedir.
Bu uygulamanın Mısır’da aşağıdakilerden hangisine
ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Hukuk anlayışının gelişmesine
B) Kültürel etkileşimin yaşanmasına
C) Ekonomik faaliyetlerin güçlenmesine
D) Eczacılık ve tıp biliminin gelişmesine
E) Dinin toplumsal alandaki etkinliğinin azalmasına
21
7.
Makedonya Kralı İskender’in, M.Ö. IV. yüzyılda yaşanan
Asya Seferi’’ne çıkarken yanına bilim adamları ve sanatçıları da aldığı görülür.
İskender’in bu uygulamasının temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?
A) Farklı kültürlerin birikiminden yararlanabilmek
B) Ekonomik gelirleri artırmak
C) Askeri gücü artırmak
10. Aşağıdakilerden hangisi, İlk Çağ toplumlarının topraklarını dış saldırılardan koruma düşüncesinin doğal bir sonucudur?
A) Sınıf farklılıklarının oluşması
B) Yazılı hukuk kurallarının hazırlanması
C) Halkın devlet yönetiminin uzağında tutulması
D) Din adamlarının toplumsal saygınlığa sahip olması
E) Düzenli askeri birlikler oluşturulması
D) Halkın yönetime bağlılığını artırmak
E) Yunanistan'da siyasi birliği sağlamak
11. İlk Çağ'da İyonların Akdeniz ve Karadeniz’de çok sayıda deniz kolonisine sahip olduğu görülür.
8.
Kayseri yakınlarında gerçekleştirilen kazılarda Mezopotamya topluluklarından Asurlara ait çok sayıda kil tabletle karşılaşılmıştır.
I. İyonya'da siyasi birliğin sağlanamaması,
II. İyonların gelirlerinin artması,
Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin rolünden
söz edilebilir?
III. Anadolu'da hukuk kavramının güçlenmesi
B) Bölgeler arası ekonomik ilişkilerin gerçekleşmesinin
A) Yalnız I
A) Madenlerin işlenebilmesinin
C) Yerleşik yaşamın yaygınlaşmasının
D) Devletler arası askeri mücadelelerin
E) Mezopotamya’da bilimsel faaliyetlerin öne çıkarılmasının
9.
Bu durumun,
İlk Çağ Mısır uygarlığına ait yazılı eserlerin büyük bir
kısmının dini metinlerden oluştuğu görülür.
Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir?
A) Sözlü kültürün yeterince gelişmemesinin
B) Bir din adamları sınıfının olmasının
C) Nil Nehri'nin Mısır'ın yaşamında önemli bir yer tutmasının
D) Dinin toplumsal yaşamda etkin olmasının
E) Hukuk anlayışının gelişmemesinin
gelişmelerinden hangilerine yol açtığı savunulabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Koloni, sahibi durumunda olan toplulu¤un ticari faaliyetlerini serbestçe sürdürebildi¤i topraklar› ifade
eder.
12. Toplumlar arası kültür aktarımının en önemli vasıtaların-
dan olan yazı, Sümerler tarafından M.Ö. 3500 yıllarında
kullanılmaya başlanmıştır.
Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı
savunulabilir?
A) Ticaretin başlamasına
B) Din olgusunun güçlenmesine
C) Tarih öncesi devirlerin sona ermesine
D) Hikayeci tarih anlayışının ortaya çıkmasına
E) Sözlü edebiyat ürünlerinin verilmeye başlanması
D - C - B I B - E - D I A - B - D I E - B - C
22
01.6 UYGARLI⁄IN DO⁄UfiU VE ‹LK UYGARLIKLAR
1.
İlk Çağ'da en fazla göç alan bölgelerle ilgili çalışan bir
araştırmacı, Anadolu ve Mezopotamya'da dışarıdan göç
olgusunun yoğun şekilde yaşandığını görmüştür.
4.
Anadolu ve Mezopotamya'nın İlk Çağ'da görülen bu
özelliğinde,
Bu durum,
B Ö L Ü M
I. nüfusun yoğunluğu,
I. Halk yönetim yetkisini elde etmek istemiştir.
II. yaşama elverişlilik,
II. Halkın ekonomik durumu iyileşmiştir.
III. ekonomik faaliyetlere yatkınlık
III. Yunan şehir devletlerinde toplumsal çatışmalar yaşanmıştır.
1.
unsurlarından hangilerinin herhangi bir rolü yoktur?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
‹lk Ça¤'da insan topluluklar›n›n yaflad›klar› bölgeden
–buras› anayurt bile olsa– baflka bir bölgeye göç etmeye zorlayan etkenler, yerleflmeyi planlad›klar› Anadolu
ve Mezopotamya gibi bölgelerde var olmas› gereken unsurlar olmal› de¤il mi?
2.
İlk Çağ’da yaşamış bazı toplumlarda görülen,
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
5.
özelliklerinden hangileri, hayatın ölümden sonra da
sürdüğüne inanıldığının kanıtı olarak gösterilemez?
3.
E) II ve III
Bu bilgiler, aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaktadır?
A) Kültürel etkileşim batıdan doğuya doğru olmuştur.
B) Bilimsel gelişmelerde farklı toplumların katkısı söz
konusudur.
C) Mezopotamyalılar kültürel gelişmelere öncülük etmişlerdir.
D) Avrupa pek çok bilimsel gelişmenin ilk ortaya çıktığı
bir bölge konumunda olmuştur.
E) Bilimsel gelişmelerde farklı dinlerin etkisi söz konusu
olmuştur.
İran'da kurulmuş olan Med ve Pers devletlerinin,
I. egemenlik alanını genişletmeye çalışma,
A) Yalnız I
C) I ve II
Temeli Mısırlar tarafından atılan Güneş yılı esaslı takvim Yunanlılar, İyonlar ve Romalılar tarafından kullanılmış ve bazı değişiklikler yapılarak Miladi takvim haline
getirilmiştir.
E) I, II ve III
özelliklerinden hangilerinin İlk Çağ Anadolu uygarlıkları için de geçerli olduğu söylenebilir?
III. mezarlıkların şehirlerin dışında kurulması
D) I ve III
C) I ve II
III. çok tanrılı inanca sahip olma
II. ölen kişinin eşyalarıyla birlikte gömülmesi,
B) Yalnız III
D) I ve III
B) Yalnız III
II. ticari faaliyetlere önem verme,
I. ölülerin mumyalanması,
A) Yalnız II
Yunanistan'da şehir devletlerinin yönetimi ilk dönemlerde kralların elinde iken, zamanla diğer soylular da öne
çıktı. Bu arada güç birliği yapan özgür halk, yönetimde
hak sahibi olabilmek için soylularla mücadele etmeye
başladı.
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Makedonya Kralı İskender, Doğu seferine çıkarak Anadolu, Mezopotamya ve Mısır'ı siyasi egemenliği altına
aldı. Bu seferi izleyen tarihi süreçte Hellenizm olarak bilinen yeni bir kültürel sentez oluştu. Hellenistik dönemde Anadolu ve Mısır'da kurulan bazı şehirler dünyanın
önemli kültür merkezleri haline geldi.
Buna göre,
I. egemenlik altına alınan bölgelerin yerel kültürleri,
II. İskender'in kalabalık ve güçlü bir ordu oluşturması,
III. ekonomik faaliyetlerin desteklenmesi
olgularından hangilerinin Hellen uygarlığının oluşmasında rolü bulunan temel etken olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
23
7.
Hititlerin Kuzey Suriye topraklarının hakimiyeti için Mısırlılarla yaptıkları mücadeleler, döneminin en önemli
olaylarındandır. Bu savaşlar sonucunda iki taraf arasında Kadeş Antlaşması imzalanmıştır. Kadeş Antlaşması,
tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır.
9.
Bu bilgilerin Sümerlerle ilgili olarak,
Bu durum dikkate alındığında,
I. Laik devlet anlayışı görülmez.
I. Askeri mücadeleler, devletler arası ilişkilerde yeni
uygulamalara yol açmıştır.
II. Saltanat uygulaması benimsenmiştir.
III. Siyasal birlik için çaba harcanmıştır.
II. Ortadoğu'da İlk Çağ'da askeri anlaşmazlıklar sona
erdirilmiştir.
yargılarından hangilerini desteklediği savunulabilir?
A) Yalnız I
III. Siyasi alandaki ilişkiler ekonomik ilişkileri olumlu etkilemiştir.
yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenemez?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
Laik yönetim anlay›fl› din kurallar›n›n devlet iflleyiflinin uza¤›nda tutulmas› anlam›na gelmektedir. Mutlak
yönetimlerde yönetim yetkisinin ço¤u zaman ayn› hanedan içinde devredildi¤ini biliyorsun.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Sümerler Mezopotamya'da kurdukları şehir devletlerinde yaşamış, bu devletler Patesi denilen ve aynı zamanda başrahip olan krallar tarafından yönetilmiştir. Taht
genellikle babadan oğula geçmiştir.
10. Sümerler tarihte yazılı hukuk kurallarını hazırlayan ilk
topluluk olma özelliğine sahiptir.
Sümerlerin bu çabasının aşağıdakilerden hangisine
yönelik olduğu söylenebilir?
A) Yazının yaygınlaştırılmasına
B) Krallık yönetiminin kurulmasına
C) Sümer dininin yaygınlaştırılmasına
8.
– Sümer krallarından Ur Namnu, çıkardığı kanunlarla
haksızlığı, hırsızlığı, büyücülüğü ve askerlikten kaçmayı yasakladığını ilan etmiştir.
– Babil kralı Hammurabi Sümer kanunlarından etkilenerek hazırlattığı kanunlarla kişi ve toplum hukukunu birbirinden ayırmış, eski kanunları daha sistemli
hale getirmiştir.
D) Askeri mücadelelerin sona erdirilmesine
E) Toplumsal düzenin korunmasına
11.
– Çinliler barut ve kağıdı bulmuşlardır.
– Mısırlılar geometri biliminin temellerini atmışlardır.
– Sümerler ilk Ay yılı esaslı takvimi hazırlamışlardır.
Bu bilgilere dayanarak,
Bu bilgiler dikkate alındığında,
II. Mezopotamya'da kanunlar daha çok ticari gelirleri
koruma amacına yöneliktir.
II. Toplumsal gelişme büyük ölçüde Mezopotamya uygarlıklarının ürünüdür.
I. Mezopotamya uygarlıkları hukuk devleti kavramının
öncüsü olmuşlardır.
III. Halkın yönetime katılımı sağlanmaya çalışılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
I. Askeri mücadeleler kültürel gelişmenin temel nedenidir.
III. Uygarlık farkı toplumların katkılarıyla şekillenmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
A - B - B I D - E - A I D - A I C - E - C
E) II ve III
C) Yalnız III
24
01.7 UYGARLI⁄IN DO⁄UfiU VE ‹LK UYGARLIKLAR
1.
Araştırmalar Hititlerin ve Urartuların çivi yazısı ile birlikte hiyegroglif yazısını da kullandıklarını ortaya koymuştur. Frigyalılar, İyonyalılar ve Lidyalılar ise Fenike alfabesini kullanmışlardır.
4.
B Ö L Ü M
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
Bu gelişmeler aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular niteliktedir?
A) Anadolu’da yazılı kültürün gelişmediğinin
A) Din, Mısır toplumunda etkili olmuştur.
B) Ticaretin kültürel gelişmelerin önüne geçtiğinin
B) Toplumsal sınıf farklılıkları zamanla güçlenmiştir.
1.
C) Anadolu toplumlarının farklı kültürlerin etkisinde kaldığının
C) Mısır uygarlığı kendine özgü bir nitelik taşır.
D) Mısır toprakları istilalara kapalı bir özellik taşımıştır.
D) Toplumlar arası anlaşmazlıkların arttığının
E) Bilimsel gelişmeler toplumsal ihtiyaçların bir sonucudur.
E) Askeri rekabetin güçlendiğinin
2.
Mezopotamya hükümdarları değişik fonksiyonlara sahip
memurlardan oluşan, sıkı bir biçimde merkezi bir yönetim kurmuştu. Farklı sınıflara ayrılmış olan halk hem genel hizmetler için kullanılıyor hem de askerlik yapmak
için zorunlu tutuluyordu.
5.
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
İlk Çağ’da Malatya, Harput, Diyarbakır, Harran, Urfa yörelerinde yaşayan toplulukların Mezopotamya ile olan ticari ilişkileri oldukça iyi düzeyde idi. Alışverişlerde peşin
işlemlerden çok kredi kullanımı söz konusuydu.
B) Yönetim farklı fonksiyonlardaki memurlarla yürütülmüştür.
A) Paranın kullanımı yaygınlaşmıştır.
Bu bilgi aşağıdaki yargılardan hangisini destekler
niteliktedir?
A) Mezopotamya'da halk arasında eşitlik sağlanmıştır.
B) Ticarette farklı yöntemler kullanılmıştır.
C) Genel hizmetler içinde askerlik önemlidir.
C) Tarım üretimi öne çıkmıştır.
D) Hükümdarlar, yönetim mekanizmasını sıkı bir biçimde merkezileştirmişlerdir.
D) Askeri mücadeleler yaşanmıştır.
E) Mezopotamya’da sosyal tabakalaşma görülmüştür.
3.
Matematik biliminin gelişmesinde, Mısır’da tarım ürünlerinden alınan vergilerin hesaplanması etkili olmuştur. Nil
nehrinin taşması sonucunda bozulan tarla sınırlarını yeniden belirlemek için yapılan çizimler, geometri biliminin
gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Hititlerde Eski Hitit devleti döneminde tahta geçen kral
sayısı 19 olarak bilinir. Hititler bu dönemde Urfa, Kargamış, Halep'i ele geçirdiler. Babil topraklarını alarak Mezopotamya toprakları ile sınır hale geldiler.
Bu gelişmeler,
I. Ülke toprakları bu dönemde oldukça genişlemiştir.
II. Anadolu’da siyasi etkinlik artırılmıştır.
III. Mezopotamya'nın bütünü üzerinde siyasi egemenlik sağlanmıştır.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) Baskıcı yönetimler gerilemiştir.
6.
Bir yıl, Sümerler tarafından 360 gün olarak hesaplanmış
ve 12 aya bölünmüştü. Her ay 30 gün olarak belirlenmişti. Gece ve gündüz 12’şer saatlik zaman dilimlerine
ayrılmıştı. Sümerler, gezegenlerin hareketlerini de gözlemlemiş ve Güneş tutulmasını hesaplamışlardı.
Bu çalışmalar dikkate alındığında, Sümerlerle ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Geometri alanında çalışmalar yapılmıştır.
B) Astronomi çalışmaları oldukça ileri düzeydedir.
C) Tarım üretimi artırılmak istenmiştir.
D) Çok tanrılı inanç yayılmıştır.
E) Toplumsal sınıf farklılıkları zayıflamıştır.
25
7.
– Başlangıçta çok tanrılı bir dini inanca sahip olan
Romalılar yeni ortaya çıkan ve yayılmaya başlayan
Hıristiyanlığı yasaklayarak engellenmeye çalıştılar.
– Hıristiyanlık 313 yılında Roma yönetimi tarafından
serbest bırakıldı. 381 yılında da imparatorluğun
resmi dini haline getirildi.
Her iki durum birlikte değerlendirildiğinde,
I. Tek tanrılı dinlerin etkinliği artmıştır.
II. Hıristiyanlık Avrupa’da yaygınlaşmıştır.
III. Roma Devleti’nde laik düşünce anlayışı gelişmemiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
İlk Çağ’da Hindistan’da yaşayan Ved halkları kentler yerine çadır kurarak yaşadıkları köyleri merkez olarak kullanmışlardır.
Bu bilgi ışığında Ved topluluğu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Ticari faaliyetlere önem vermişlerdir.
B) Merkezi bir yönetim benimsemişlerdir.
C) Şehirleşme olgusu güçlü değildir.
E) İstilalara karşı koymuşlardır.
M.Ö IV. yüzyılda Anadolu şehirlerinden Bergama’da kağıt üretiliyor, Efes ve Milet’te yünlü kumaş imalatı ve ihracatı gerçekleştiriliyordu. Sinop, Bizantion, Rodos
önemli transit ticaret merkezleri durumundaydı.
Bu durum Anadolu ile ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisinin göstergesidir?
A) Ekonomik açıdan canlı bir bölge olduğunun
B) Siyasi birlik sağlanamadığının
C) Askeri çatışmalar yaşandığının
D) Kültürel alanda gerileme yaşandığının
E) Tarım üretiminin başladığının
verenler Asurlular olmuştur. Asurlular özellikle çevre
bölgelere yönelmiş ve bu bölgelerde ticaret kolonileri
kurmuşlardır.
Asurluların bu girişimlerinin öncelikle aşağıdakilerden hangisini sağladığı söylenebilir?
A) Çok tanrılı inancın yaygınlaşmasını
B) Farklı bölgelerle olan ekenomik bağı
C) Kanun gücünün öne çıkmasını
D) Deniz gücünün kurulmasını
E) Askeri çatışmaların yaşanmasını
11. Alfabe Akdeniz kıyılarında deniz ticareti yapan ve müş-
terileriyle çabuk ilişki kurmak isteyen, müşterilerin kendilerini anlayabilmeleri için kolay bir yazı bulma telaşında olan Fenikelilerin bir buluşudur.
Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır?
A) Deniz ticareti dini inançları şekillendirmiştir.
B) Fenikeliler yabancı kültürlerin etkisinde kalmıştır.
C) Akdeniz çevresinde siyasi birlik sağlanmıştır.
D) Ekonomik rekabet zamanla azalmıştır.
E) Ekonomik ihtiyaçlar kültürel gelişmelerde etkili olmuştur.
12. Hititlerde toplumsal yapı, soylular, askerler, memurlar,
D) Savaşçı bir topluluktur.
9.
10. Mezopotamya toplumları içinde ticarete en fazla önem
din adamları, özgür köylüler, hürler gibi sınıflardan oluşmaktaydı. Savaşlarda esir düşerek özgürlüğünü yitiren
bir köle bedelini ödemek şartıyla özgürlüğünü kazanabiliyordu.
Bu bilgiler dikkate alındığında Hititlerle ilgili,
I. Bireysel özgürlükler geniş tutulmuştur.
II. Sınıflar arası çatışmalar yaşanmıştır.
III. Sınıflar arası geçişe izin verilmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Hintlilerin kast olarak adland›r›lan s›n›f sisteminde
köle olarak do¤an bir kifli köle olarak ölürdü. Hititlerde durum biraz farkl›d›r.
C - A - D I E - B - B I E - C - A I B - E - C
26
01.8 UYGARLI⁄IN DO⁄UfiU VE ‹LK UYGARLIKLAR
1.
Hititlerde yıl içinde yaşanan olaylar kral tarafından görevlendirilen kişiler tarafından yıllıklara kaydedilmiştir.
4.
Hititlerin bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine
olanak sağladığı söylenebilir?
Bu gelişme Anadolu ile ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisinin kanıtıdır?
B Ö L Ü M
A) İlk Çağ Anadolusu ile ilgili bazı bilgilerin günümüze
ulaşmasına
A) Yerel kültürlerin etkinliğinin sona erdiğinin
B) Anadolu'da sözlü kültürün gelişmesine
B) Siyasi birliğin sağlanamadığının
C) Din devlet ayrımının sağlanmasına
C) Bayındırlık faaliyetlerinin gerçekleştiğinin
1.
D) Kralın etkinliğinin zamanla azalmasına
D) Deniz ticaretinin öne çıktığının
E) Özgür düşünce ortamının oluşmasına
2.
Lidyalıların temel ekonomik uğraş alanları ticari faaliyetlerdi. Krallar ticaretin geliştirilmesi için çaba harcadılar.
Bu çabanın en önemli kanıtı, Lidyalıların tarihte ilk kez
para kullanan topluluk olmasıdır.
Bu durum,
E) Anadolu'da baskıcı bir yönetim kurulduğunun
5.
I. ticari faaliyetlerin kolaylaştırılması,
III. tarım ve hayvancılığın geri planda kalması
A) Sümerlerin yazıyı kullanması
olgularından hangileri ile ilişkilendirilebilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
B) Orta Asya'da yazının daha geç bir dönemde kullanılması
C) Yalnız III
C) Tarımın Mezopotamya'da gelişmiş olması
D) Mezopotamya'da farklı toplulukların yaşaması
Paran›n henüz kullan›lmad›¤› dönemlerde toplumlar takas usulünü kullanm›flt›r. Paran›n kullan›ma sokulmas›,
tafl›nmas› kolay olan bu de¤iflim arac›n›n k›sa sürede yayg›nlaflmas›yla sonuçlanm›fl ve ticari iliflkiler artm›flt›r.
3.
Kayseri'nin kuzeydoğusunda yer alan Kültepe bölgesinde, M.Ö. 2400 yıllarına ait bir Asur ticaret merkezi keşfedilerek, o devre ışık tutan bazı ticari belgeler bulunmuştur.
Bu gelişmeye bakılarak,
I. Asur tüccarları Anadolu toplumları ile ilişki içinde olmuştur.
II. Mezopotamya ile Anadolu arasında ticari ilişkiler
gelişmiştir.
III. Yazı, ticari ilişkilerde kullanılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Son yıllarda yapılan arkeolojik ve antropolojik araştırmalar, Sümerlerin Orta Asya'dan göç etmiş bir topluluk
olma olasılığının son derece güçlü olduğunu ortaya koymaktadır.
Aşağıdakilerden hangisinin bu yargıyı destekler nitelikte olduğu söylenebilir?
II. takas usulüne alternatif üretilmesi,
A) Yalnız I
Anadolu, Hellen krallıkların yıkılmasının ardından Roma
İmparatorluğu'nun siyasi hâkimiyeti altına girdi. Roma
yönetimi tarafından Anadolu'da düzenli yollar, köprüler,
tiyatrolar, hamamlar inşâ edildi.
E) Orta Asya ve Mezopotamya'da kullanılan eşyaların
önemli benzerlikler taşıması
6.
Babillerin mimari etkinlikleri hakkında yeterli bilgi elde
edilememiştir. Yalnızca birkaç dökümanda ülkenin zenginliğini ve toprağın bereketini garantileyen su kanallarının yapımı anlatılmaktadır.
Bu bilgiler göz önüne alındığında,
I. Tarım üretimi ile uğraşılmıştır.
II. Ekonomik yapı iyi durumdadır.
III. Yaşadıkları topraklar madenler açısından fakirdir.
yargılarından hangilerinin Babiller için geçerli olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
27
7.
Lidyalılar, Fenikeliler tarafından oluşturulan alfabeyi kullanmışlardır.
Lidyalılarla ilgili bu durum,
II. merkezi bir yönetim kurulması,
III. farklı kültürlerle etkileşim içinde olunması
olgularından hangilerinin sonucu olarak nitelendirilebilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
topluluklar arasında yer alır. Anadolu'da bu dönemde
Persler tarafından düzenli ve geniş yollar yaptırılmıştır.
Perslerin bu çabalarının, aşağıdakilerden hangisi ile
ilgili söylenebilir?
I. askeri faaliyetlere önem verilmesi,
A) Yalnız I
10. Persler İlk Çağ'da Anadolu'da siyasi egemenlik kurmuş
C) Yalnız III
A) Pers kültürünün yaygınlaştırılması düşüncesi
B) Askeri birliklerin sevkinin kolaylaştırılmak istenmesi
C) Anadolu kültürünün yaşatılmaya çalışılması
D) Anadolu toplumlarından askeri alanda yararlanılmak
istenmesi
E) Anadolu'nun yerel kültürlerinin örnek alınması
11. Babil Kralı Hammurabi tarafından hazırlanan kanunlar
8.
Babiller hukuk alanında öne çıkmış bir Mezopotamya
topluluğudur ve Kral Hammurabi döneminde kapsamlı
kanunlar hazırlamışlardır. Bu kanunlar hazırlanırken de
Sümer hukukundan faydalanmışlardır.
Babillerle ilgili bu gelişme,
III. çok tanrılı inanca sahip olunması
durumlarından hangilerinin önemini ortaya koymaktadır?
9.
D) I ve II
– Eğer birisi bir adamın öküzünü öldürürse kendi öküzünü ona vermelidir.
Buna göre,
II. Merkezi otorite güçlendirilememiştir.
II. ekonomik faaliyetlerin denetlenmesi,
B) Yalnız II
– Birisinin gözünü çıkaranın gözü çıkarılır.
I. Cezalar sadece fidye esasına dayalıdır.
I. toplumlar arası etkileşim yaşanması,
A) Yalnız I
arasında şu ifadelere rastlanır:
C) Yalnız III
E) I, II ve III
İlk Çağ Akdeniz dünyasının önemli uygarlıklarından birini kuran Fenikeliler, yaşadıkları toprakların engebeli ve
kurak olması nedeniyle deniz ticaretine yönelmişlerdir.
Fenikelilerle ilgili bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır?
A) Coğrafi koşulların ekonomik uğraşlara olan etkisinin
B) Kültürel yapının ekonomik ilişkilerden etkilendiğinin
C) Fenikelilerin yazılı kültüre katkı yaptığının
D) Fenike uygarlığının kendine özgü bir yapıda olduğunun
E) Ekonomik uğraşların inanca etki ettiğinin
III. Cezalarda kısas ve fidye esası birlikte uygulanmıştır.
yargılarından hangilerinin Hammurabi Kanunları
için doğru olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. Lidyalılar merkezleri Sard'dan başlayarak Ankara, Malatya, Diyarbakır üzerinden Güneybatı İran'a ve Sinop
üzerinden Karadeniz'e uzanan düzenli bir ticaret yolu
oluşturmuşlardı. Bu yollar için Friglerle sürekli olarak çatışmışlardır.
Bu durum, aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir?
A) Anadolu'da kültürel gelişme yavaşlamıştır.
B) Ekonomik çıkarlar askeri çekişmelere yol açmıştır.
C) Çok tanrılı inanç yaygınlaşmıştır.
D) Friglerin egemenlik alanı genişlemiştir.
E) Lidyalılar, Anadolu'nun dışındaki toplumların baskısı
altında kalmışlardır.
A - D - E I C - E - D I C - A - A I B - C - B
28
01.9 UYGARLI⁄IN DO⁄UfiU VE ‹LK UYGARLIKLAR
1.
İlk uygarlıklar aynı tarihsel dönemlerde kurulmalarına
rağmen, zamanla birbirlerinden farklı düzeylerde farklı
uygarlıkların ortaya çıktığı görülmüştür.
4.
B Ö L Ü M
Uygarlıklar arasındaki farklılıkların ortaya çıkmasında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulamaz?
Anadolu’nun tarih öncesi dönemine ait bir mağarada yapılan kazılarda mızrak, balta gibi aletlere ve bazı hayvan fosillerine rastlanmıştır.
Sadece bu bilgilere bakıldığında araştırma yapılan
mağarada yaşayanların temel geçim kaynağının aşağıdakilerden hangisi olması en kuvvetli olasılıktır?
A) Din ve inanış farklılıklarının
A) Tarım
B) Siyasi birlik arayışlarının
1.
C) İklim ve coğrafi koşul farklılıklarının
D) Kültürel etkinliklerin
5.
E) Siyasal sistem farklılıklarının
2.
D) Çok tanrılı dinlerin ortaya çıkması
III. gözlem evlerinin yapılması
gelişmeleri sırasıyla aşağıdakilerden hangileriyle
ilişkilendirilebilir?
Matematik
Astronomi
C) Din
Ticaret
Hukuk
E) Ticaret
Kültürel etkileşim
Astronomi
D) Hukuk
3.
III
A) Hukuk
Bilim
Para
Aşağıda verilen gelişmelerden hangisinin İlk Çağ’da
Avrupa ve Ön Asya kültürlerinin kaynaşmasında rolü olduğu söylenebilir?
C) Şehir devletlerinin yaygınlaşması
II. yazının kullanımının yaygınlaşması,
B) Ticaret
E) Demircilik
B) Kadeş Antlaşması’nın imzalanması
I. ihtiyaçtan fazla üretim yapılması,
II
C) Avcılık
A) Tarım üretiminin yoğunlaşması
İlk Çağ’da görülen,
I
D) Ticaret
B) Madencilik
Kültürel etkileşim
E) Makedonya Kralı İskender'in Asya Seferi’ne çıkması
6.
III. Friglerin tarımla
uğraştıkları dikkate alındığında hangilerinin kültürlerini başka bölgelere daha fazla yaydıkları söylenebilir?
A) Yalnız I
İlk Çağ'a ait bir yerleşim bölgesinde yapılan kazılarda
elde edilen altın ve gümüş paraların üzerinde ustalıkla
çizilmiş süslemeler ile basıldığı tarihe rastlanılmıştır. Bir
başka yerleşim bölgesinde yapılan kazılarda da aynı
paralara rastlanılmıştır.
A) İki bölgenin de ekonomik yapılarının güçlü olduğu
B) İki bölgenin tarih çağlarında yaşamış olduğu
C) İki bölgenin etkileşim içinde olduğu
D) Sanatsal faaliyetlerin yeterince gelişmemiş olduğu
E) İki bölgenin ticari bir ilişki içinde bulunduğu
I. Asurluların ticaretle,
II. Urartuların madencilikle,
Bilim
Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
İlk Çağ’da kurulan devletlerden,
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Tarihi süreç içinde toplumlar aras› kültürel etkileflimde rol oynayan en önemli unsurlar›n ticari faaliyet,
göç ve savafl oldu¤unu unutma.
7.
İlk Çağ’da Mısırlılar, Güneş yılı esasına dayanan takvimin oluşmasında etkili olmuşlardır.
Bu gelişmelerin yaşanmasında Mısırlıların hangi
alandaki çalışmaları etkili olmuştur?
A) Tıp
D) Tarih
B) Edebiyat
C) Felsefe
E) Astronomi
29
8.
Mısır uygarlığı Nil vadisinde, Mezopotamya uygarlığı Fırat-Dicle ırmakları arasında, Frigya uygarlığı ise Sakarya havzasında gelişmiştir.
Uygarlıkların akarsu boylarında kurulmasının nedenini aşağıdakilerden hangisinin en iyi şekilde
açıkladığı söylenebilir?
A) Ev ve barınak yapımına uygun olması
B) İnsan yaşamı için uygun koşullara sahip olması
C) Ulaşım ve su taşımacılığı yapılabilmesi
D) Saldırılara karşı güvenli olması
11. İlk Çağ Yunan toplumunda görülen,
I. çok tanrılı inancın görülmesi,
II. alfabe ve takvimin geliştirilmesi,
III. şehir devletleri şeklinde örgütlenilmesi
olgularından hangileri, "İlk Çağ’da Yunanlılar dünya
uygarlığının gelişimine katkıda bulunmuşlardır." yargısını doğrular niteliktedir?
A) Yalnız I
E) Ticareti geliştirmeye imkan vermesi
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
12. Tarih öncesi dönemde Anadolu'da kurulan,
9.
– Truva,
– Alişar,
İlk Çağ'da görülen,
– Alacahöyük
I. olimpiyatların düzenlenmesi,
II. kast sisteminin uygulanması,
III. tanrı-kral anlayışlarının benimsenmesi
gelişmelerinden hangilerinin kültürel yönden birliğin kurulması amacına yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
yerleşim merkezlerinde gerçekleştirilen kazılarla ilgili,
I. Anadolu’nun tarih öncesi dönemlerini aydınlatmıştır.
II. Anadolu’nun önemli bir ticari bölge olduğunu kanıtlamıştır.
III. Yazının ilk kullanım alanlarını ortaya çıkarmıştır.
yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I
10. İlk Çağ toplumlarının bazılarında ölen kimselerin eşyaları ile birlikte gömüldükleri görülmektedir.
Yalnız bu bilgiye dayanarak,
I. Hayatın ölüm sonrasında sürdüğüne inanılmıştır.
II. Çok tanrılı dinler yaygınlaştırılmak istenmiştir.
III. Ticaret geliştirilmek istenmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
‹lk Ça¤ toplumlar›n›n baz›lar›nda ölülerin kiflisel eflyalar› ile birlikte gömme uygulamas›n›n var oldu¤u görülür. Bu uygulama ölen kiflinin eflyalar›n› kullanmaya devam edece¤i inanc› ile iliflkilidir.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
13. İlk Çağ Girit uygarlığı, Ön Asya toplumlarından etkilenmiştir.
Bu durum Giritlilerin,
I. madencilik,
II. hayvancılık,
III. ticaret
alanlarından hangileri ile uğraşmasının bir sonucudur?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
B - E - D I C - E - A - E I B - A - A I B - A - C
E) II ve III
C) Yalnız III
30
01.10 ‹LK TÜRK DEVLETLER‹
1.
Kök Türk Devleti 659'da Çin hakimiyetine girmiş, yaklaşık 50 yıl sürecek Çin esareti bu şekilde başlamıştır. Bu
zaman içinde bağımsızlık için çok sayıda isyan çıkarılmış, ancak bu isyanların her biri Çin yönetimince kanlı
şekilde bastırılmıştır.
4.
Türklerde görülen bu inanışın,
B Ö L Ü M
Kök Türkler tarafından çıkarılan bu isyanlar aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
I. devlet otoritesi,
II. ticari faaliyet,
A) Ekonomik faaliyetlerin önemsendiğinin
III. göçebe yaşam
B) Siyasi birliğin sağlandığının
olgularından hangilerini güçlendirdiği söylenebilir?
1.
C) Bağımsızlığa düşkün olunduğunun
A) Yalnız I
D) Kültürel yapının geliştirildiğinin
E) Çinlilerin siyasi baskı altına alındığının
2.
M. Ö. III. yüzyılın ikinci yarısına doğru Hun boylarının
Çin üzerindeki baskıları iyice artmıştır. Çinliler, kuzeyden gelen saldırılara karşı kuzey sınırı boyunca savunma duvarları yapmaya başlamışlardır.
5.
Çinlilerin bu girişimi ile ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenebilir?
C) Türk kültürü Avrupa kültürünü etkisi altına almıştır.
D) Türk-Çin mücadeleleri sona ermiştir.
D) Avrupa'nın yerleşim haritasının temelleri atılmıştır.
E) Orta Asya'da Türk siyasi birliği sağlanmıştır.
I. Bölge değerli madenler açısından zengindir.
II. Hayvancılıkla uğraşılmıştır.
IV. yüzyıl sonlarında yaşanan Barbar göçleri ile Ren
nehrinin iki yakasına yerleşen Germenler Alman kültürünün, İspanya'ya yerleşen Vandallar ve Vizigotlar İspanyol kültürünün, Britanya adalarına yerleşen Angıl ve
Saksonlar ise İngiliz kültürünün temellerini attılar.
B) Merkezi krallıklar güç kazanmıştır.
C) Çin'in Türk toplulukları üzerindeki baskıları artmıştır.
Bu buluntular dikkate alındığında Afanesyevo kültürü ile ilgili olarak,
E) II ve III
C) Yalnız III
A) Avrupa'da mezhep birliği sağlanmaya çalışılmıştır.
B) Türk akınları engellenmeye çalışılmıştır.
Altay - Sayan dağlarının kuzey batısında yer alan M. Ö.
III. bin başlarına ait Afanasyevo kültürü, Türk sosyal hayatının ilk örneğini yansıtmaktadır. Bu kültürde atın evcilleştirildiği ve koyun beslendiği görülmektedir. Ayrıca
seramik kaplar, bakır ve tunçtan yapılmış çeşitli silah ve
süs eşyaları da bulunmuştur.
D) I ve II
B) Yalnız II
Bu gelişmelere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Türkler ile ticari ilişkiler geliştirilmiştir.
3.
Türkler, hükümdar ve ailesine Gök Tanrı tarafından yönetim yetkisi verildiğine inanırlardı. Bu durum, yönetim
anlayışının Türklerde kutsal bir temele dayandığı anlamına gelmektedir.
E) Avrupa'da yerleşik yaşam olgusu ortaya çıkmıştır.
6.
– İpek Yolu, doğu toplumlarının batı ile olan ticari bağını sağlayan bir güzergah idi.
– Uygurlarla Çinlilerin yüzyıllarca süren askeri mücadelelerinin temel nedenlerinden biri İpek Yolu'nu
denetim altına alma çabası idi.
Bu bilgilere bakılarak,
I. Uygurlar ticari gelirlerini artırmak istemişlerdir.
II. Hayvancılık Uygurlar için önemli ekonomik uğraş
alanı olmaktan çıkmıştır.
III. Eşya yapımında topraktan yararlanılmıştır.
III. Ekonomik temele dayalı anlaşmazlıklar yaşanmıştır.
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
31
7.
Kök Türkler düzenledikleri akınlarla Çin'e karşı sık sık
üstünlük sağladıkları halde, Çin topraklarına yerleşmeyi
çoğu zaman düşünmemişlerdir.
10. Toprak, su, ağaç, Güneş, ırmak, Ay, yıldız gibi bazı doğa unsurları Türkler tarafından ilahi güce sahip kabul
edilmiştir. Bu ilahi gücün iyi ve kötü ruhlardan kaynaklandığı inancı hakim olmuştur.
Kök Türklerin bu tutumunun,
Türklerle ilgili bu durum aşağıdakilerden hangisinin
kanıtıdır?
I. Çinlileşme endişesi,
II. Türk benliğinin korunmak istenmesi,
A) Dinin siyasi yapıya etki ettiğinin
III. ticari gelirlerin artırılmak istenmesi
B) Dinsel hoşgörü bulunduğunun
olgularından hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) Çok tanrılı bir inanç sisteminin görüldüğünün
E) I, II ve III
İklim şartlarının değişmesi ve buna bağlı olarak kuraklıkların yaşanması, Türklerin temel geçim kaynağı olan
hayvancılığı olumsuz etkilemiştir. Hayvancılık için hayati öneme sahip olan meralar (otlak) kurumaya, kullanılabilir otlaklar azalmaya başlamıştır.
Bu gelişmenin,
I. yeni meralar arama mecburiyetinde kalınması,
II. tarım üretiminin öne çıkarılması,
11.
– Ön Asya'da yapılan kazılarda çıkarılan bazı eserlerin, daha önce Orta Asya'da yapılan eserlere benzediği görülmüştür.
– Türkler çok eski dönemlerden başlayarak anayurtları olan Orta Asya'dan çıkıp özellikle batı yönünde
göçler yapmışlardır.
Bu iki duruma bakarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Ön Asya uygarlıkları Türk toplumlarından etkilenmiştir.
III. çeşitli bölgelere göç edilmeye başlanması
B) Türklerin bir kısmı Orta Asya'yı terk etmek durumunda kalmıştır.
A) Yalnız I
D) Toplumlar birbirleriyle etkileşim halinde olmuştur.
sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir?
9.
D) Farklı kültürlerin dinlerinin benimsendiğinin
C) Yalnız III
Milyonlarca Çinlinin yaflad›¤› bir bölgeye birkaç bin
Türk yerleflse sence bu nelere yol açar.
8.
C) Dinin ekonomik yapıyı etkilediğinin
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I ve III
İslam öncesi dönemde bağımsızlıkları tehlikeye düşen
ya da topraklarını koruyamayacaklarını fark eden Türk
toplulukları esaret altında yaşamaktansa, genellikle
yurtlarını terk etmiş ve başka bir bölgeye yerleşme yolunu tercih etmişlerdir.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin doğal bir sonucudur?
A) Ekonomik gelirlerin artırılmaya çalışılmasının
B) Bağımsızlık düşüncesine olan bağlılığın
C) Yerleşik yaşamın yayılmaya başlamasının
D) Farklı dini inançlar benimsenmesinin
E) Kültürel etkileşimin artmasının
C) Türk uygarlığı Ön Asya uygarlıklarından etkilenmiştir.
E) Türkler göçebe ve ileri düzeyde bir ulustur.
12. Hunlar, egemenlikleri altına aldıkları bölgelerde pek çok
farklı kavmi yönetmişlerdir. Hun sarayında Türk dilinin
yanında Latin ve Germen dillerinin de konuşulduğu bilinmektedir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtı olarak
gösterilebilir?
A) Hunların kültürel etkileşime açık olduğunun
B) Hun yönetiminin halkı baskı altında tuttuğunun
C) Güçlü bir siyasi yapı oluşturulamadığının
D) Latin ve Germen kavimlerinin baskısı altında kalındığının
E) Türk kültürünün korunamadığının
C - B - E I A - D - E I D - E - B I E - C - A
32
01.11 ‹LK TÜRK DEVLETLER‹
1.
Kök Türk Devleti kendi alfabesini kullanan ilk Türk devleti olarak bilinmektedir.
4.
Yalnızca bu bilgiye bakılarak,
I. Ulusal kimliğin korunması önemli görülmüştür.
İzlenen Çin yanlısı politikaların,
B Ö L Ü M
II. Kültürel etkileşim Göktürk kültüründe değişimlere
yol açmıştır.
I. ekonomik gelirlerin azalması,
II. siyasi etkinliğin azalması,
III. Alfabe kullanımı göçebe yaşamı sınırlandırmıştır.
1.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
III. bağımsızlığı korumanın güçleşmesi
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
Bir toplumun, kendi haz›rlad›¤› alfabeyi yayg›n flekilde kullanmas›, kendi bast›rd›¤› paray› kullanmas›,
kendi ulusunun dilini devletin resmi dili haline getirmesini
ayn› çerçevede de¤erlendirmelisin.
2.
İslam öncesi dönemde yaşayan Türk topluluklarında askerlik ücretli değildi. Bu durumun tek istisnası Hazarlar
idi. Hazarlar, daha çok ticaretle meşgul oldukları için yabancı ücretli askerler kullanmışlardır.
5.
olgularından hangilerinin bir sonucu olarak nitelendirilebilir?
yargılarından hangilerini doğrulamaktadır?
3.
C) Yalnız III
Çinliler Hun devlet adamlarına ve hanedan üyelerine
hediye ettikleri pahalı eşyalarla onları lükse ve rahat yaşamaya alıştırmak istemişlerdir.
İslamiyet’ten önceki dönemde Türkler arasında Gök
Tanrı inancı yanında Maniheizm, Budizm, Musevilik ve
Hristiyanlık gibi dinlere de inanılmıştır.
III. yönetim yetkisinin tanrısal olduğuna inanılması
III. Gök tanrı inancına olan bağlılık korunamamıştır.
E) II ve III
E) I, II ve III
II. askeri yapıya önem verilmesi,
II. Türk askeri uygulamaları terk edilmiştir.
D) I ve II
C) Yalnız III
I. yeniliklere açık olunması,
I. Ekonomik uğraşlar öne çıkarılmıştır.
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Yalnız II
Bu durum Türklerle ilgili,
Hazarlarla ilgili bu durum,
A) Yalnız I
Çin yanlısı Ho-han-yeh’in Hun Devleti’nin başına geçmesiyle İpek Yolu hakimiyeti tamamen kaybedilmiştir.
Ho-han-yeh, bir süre sonra Çin hakimiyeti altına girilmesi gerektiğini savunmuştur.
A) Yalnız I
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Bu girişimin Türklerde,
Arkeolojik araştırmalar Türk uygarlığının M.Ö. V. bine
kadar uzandığını göstermektedir. Batı Türkistan’da, bugünkü Aşkabat çevresinde yapılan kazılarda M Ö. V. bine ulaşan yerleşim merkezleri bulunmuştur.
II. dinin toplumsal etkinliğini artırma,
A) Din olgusu erken dönemlerde görülmez.
I. sosyal düzeni bozma,
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
III. Türk yöneticilerinin güç koşullara dayanma özelliğini yok etme
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
B) Eski ve köklü bir uygarlık oluşturulmuştur.
C) Ekonomik kaygılar ve uğraşlar öne çıkarılmıştır.
D) Türk - Çin mücadeleleri zamanla yoğunlaşmıştır.
E) Türklerde özgün bir mimari anlayış ortaya koyulmuştur.
33
7.
Kök Türkler 659 yılında Çin egemenliği altına girmiş ve
yaklaşık 50 yıl bu şekilde yaşamışlardır.
Bu gelişmeye bakılarak,
I. Çinliler, Göktürk halkını baskıları altında tutmuşlardır.
II. Kök Türkler, Çinliler karşısında askeri başarısızlığa
uğramışlardır.
III. Orta Asya'da Türklerin siyasi etkinliği gerilemiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
V. yüzyılda Avrupa Hunları karşısında zor durumda kalan Avrupalı toplumların, Hunların tanrı tarafından kendilerini cezalandırmak üzere gönderildiğine inandıkları
görülür.
Bu inanışta,
I. askeri mücedelelerde Hunların üstünlük kurması,
II. Türklerde göçebe yaşamın görülmesi,
III. Türk kültüründe yazının önemli bir yer tutmaması
durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Bazı Çin ve Bizans kaynaklarına göre Türkler VII. yüzyılda bugün Moğolistan olarak bilinen bölgede egemenlik kurup, kısa sürede nüfus baskısıyla güneye ve batıya doğru yayılmışlardır.
Bu gelişmeler aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir?
A) Gök Tanrı inancı yaygınlaşmıştır.
10. İslamiyet’ten önce Türk devletlerinde hükümdarın eşine
hatun denirdi. Hatun kurultay çalışmalarına katılır ve bazı zamanlarda yabancı elçilerin kabulünde hazır bulunurdu.
Bu uygulamalara bakılarak,
I. Kadınlar yönetimin her kademesinde görev almışlardır.
II. Kadınların sosyal konumu güçlendirilememiştir.
III. Hatun siyasi bazı yetkilere sahiptir.
yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
11. Dünyanın eski ve devamlı topluluklarından biri olan
Türkler binlerce yıllık tarihleri boyunca Asya, Avrupa, ve
Afrika kıtalarında egemenlik kurmuştur.
Bu bilgi ışığında,
I. Türk kültürü değişik coğrafyalara yayılmıştır.
II. Tarım üretimi Türkler arasında yaygınlaşmıştır.
III. Farklı bölgelerde Türk devletleri kurulmuştur.
yargılarından hangilerinin Türk toplulukları için
doğru olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
12. Türk toplulukları arasında "Ülke hanedanının ortak malıdır." anlayışının geçerli olması, taht kavgaları yaşanmasının ve Türk devletlerinin uzun ömürlü olmamasının
önemli sebepleri arasındadır.
Bu bilgi aşağıdaki yargılardan hangisini desteklemektedir?
A) Türk devletlerinin parçalanmasında iç nedenler rol
oynamıştır.
B) Göçebe yaşam terk edilmiştir.
B) Türk devlet anlayışı yabancı kültürlerin etkisi ile şekillenmiştir.
D) Göç hareketleri yaşanmıştır.
D) Sınıf farklılıklarının oluşması engellenmiştir.
C) Ticari faaliyetler yoğunlaşmıştır.
E) Çin-Türk mücadeleleri sona ermiştir.
C) Dini inanç devlet teşkilatı üzerinde etkili olmamıştır.
E) Askeri etkinlik artırılmaya çalışılmıştır.
A - D - E I E - A - B I E - A - D I C - E - A
34
01.12 ‹LK TÜRK DEVLETLER‹
1.
4.
Orta Asya Türk tarihinde görülen,
I. çadırlarda yaşanılması,
II. Moyençor Kağan’ın Ordu Balık şehrini kurması,
III. hükümdar eşlerinin de kurultay çalışmalarına katılabilmesi
B Ö L Ü M
durumlarından hangileri göçebe yaşam tarzıyla ilişkilidir?
1.
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
özelliklerinden hangileri yönetim yetkisinin tanrısal
kaynaklı olduğunu gösterir?
C) I ve II
E) I, II ve III
Asya Hun Devleti’nin güçsüz olduğu dönemlerde, hanedan üyelerinin bir kısmı Çin egemenliğine girmeyi kurtuluş olarak görmüş, bir kısmı ise bu görüşe karşı çıkmış
ve mücadeleci olmaları gerektiğini söylemiştir.
A) Yalnız I
5.
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
6.
C) Yalnız III
III. Bizans, Hun hakimiyetindeki kavimler ile ilişki kurmayacaktır.
Yukarıda verilen antlaşma maddelerinden hangilerinin iki ülke arasında ekonomik ilişkileri geliştirdiği
söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Göktürk hakanlarından Tardu 598 yılında Bizans İmparatoru Mavrikos’a gönderdiği mektubunda kendisini "Yedi iklimin büyük hükümdarı" olarak nitelendirmiştir.
A) Ekonomik - Kültürel
B) Dini - Sosyal
C) Ticari - Bilimsel
Attila zamanında Bizans İmparatorluğu ile yapılan Margos Antlaşması’nda bulunan hükümlerden bazıları şunlardır;
II. İki ülke arasındaki ticaret sınırlardaki kasabalarda
yapılacaktır.
II. Günümüze ulaşan mimari eserlerinin olmaması
Bu durum o dönemde Kök Türklerin öncelikle hangi
alanlarda etkin ve güçlü olduğunu göstermektedir?
E) I, II ve III
I. Bizans yıllık 700 libre vergi ödeyecektir.
I. Yazılı hukuk kurallarının olmaması
A) Yalnız I
II. Hun hanedanı görüş ayrılığına düşmüştür.
A) Yalnız I
E) I ve III
C) Yalnız III
Yukarıda verilenlerden hangisi Hunların göçebe yaşam tarzına sahip olmalarıyla ilişkilendirilemez?
I. Bağımsızlığın korunması tartışma konusu olmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
III. Dokumacılık konusunda ileri düzeyde olunması
Bu bilgilere göre,
III. Ülkenin geleceğiyle ilgili kararlarda hanedan etkili
olmuştur.
I. hükümdar ve ailesinin kut sahibi olarak görülmesi,
II. Türk hükümdarlarının Çinli prensesler ile evlenmeleri,
III. temel geçim kaynağını hayvancılığın oluşturması
A) Yalnız I
Türk tarihinde görülen,
D) Siyasi - Askeri
E) Eğitim - Ekonomik
7.
İlk Türk devletlerinde hükümdarların sahip olduğu,
I. orduyu düzenleme, sevk ve idare etme,
II. halkın refahını sağlama,
III. ülke çapında vergi toplama
yetki ve sorumluluklarından hangileri doğrudan askeri niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
35
8.
Bilge Kağan’ın "Yaşadığımız bölgenin etrafına surlar yapalım." şeklindeki teklifi kurultay tarafından kabul edilmemiştir.
Kurultayın bu tutumunda,
I. Türklerin göçebe bir hayat yaşamaları,
II. Göktanrı inanışının Türkler arasında yaygın olması,
III. Türklerde kölelik kavramının olmaması
gerekçelerinden hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Göçebe ya da yerleflik bir toplumun yaflam tarz›, o
toplumu sosyal, ekonomik, hukuki, kültürel, mimari ya
da k›saca her alanda flekillendirir. Türklerin yaflam tarz›n›
da bu bak›mdan dikkate al.
9.
I. Türk devlet kademelerinde Çinli memur ve müşavirlerden yararlanılması
II. Çinlilerin ordularını Türk usulünde oluşturması
III. Türk hükümdarlarının, Çinli yöneticiler gibi ipekten
yapılmış giysiler kullanması
durumlarından hangileri Orta Asya'da Türkler ile
Çinliler arasında etkileşimin yaşandığına kanıttır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
11. Orta Asya ikliminde görülen değişmeler, hayvan hasta-
lıkları ve özellikle de Türk boyları arasındaki egemenlik
mücadelesi yüzünden Türkler çeşitli bölgelere göç etmişlerdir.
Bu durum,
I. Türk kültürünün farklı coğrafyalarda yayılması,
II. kültürler arası etkileşim yaşanması,
III. Türk devletlerinin ticari etkinliğinin sona ermesi
gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
12. "M.Ö. IV. yüzyılda bazı Türk ve Moğol Tunguz boylarının
başında bulunan Hiung-nular aslen Türk’tür." diyen bir
tarihçi bu ifadesine Hiung-nular ile ilgili,
I.
göçebe şekilde yaşamaları,
II. Türkçe konuşmaları,
III.
hayvancılıkla uğraşmaları
durumlarından hangilerini kanıt olarak gösteribilir?
A) Yalnız I
C) I ve II
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) I, II ve III
13. Göktürk tarihinin esaret devrini (630 - 680) Türk milleti10. Orta Asya Türk Devletleri’nde "hatun" denilen hükümdar
eşleri ile ilgili bazı bilgiler şunlardır:
I. Kendine ait sarayları bulunmaktaydı.
II. Kurultay çalışmalarına katılırlardı.
III. Yabancı elçilerin kabulünde bulunurlardı.
Yukarıda verilen bilgilerden hangileri hatunların siyasi alanda etkinliklerini gösterir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
nin ölümü kabul eden Orhun Yazıtları, esir Türkün ölüden farksız olduğuna dikkat çekmektedir.
Bu bilgilere göre,
I. Türklerin varlığı bağımsız olmakla mümkün görülmüştür.
II. Dış baskılar Türklerin bağımsızlık düşüncesini geriletmemiştir.
III. Türk kültürünün gelişimi göçebelik ile mümkün olmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
D - E - B I A - C - D - A I A - E - E I D - B - A
C) Yalnız III
E) I, II ve III
36
01.13 ‹SLAM TAR‹H‹ VE UYGARLI⁄I
1.
İslam Devleti’nde Hz. Ömer Dönemi'nde yargı bağımsızlığını sağlamak amacıyla,
4.
I. divan örgütünün oluşturulması,
Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin etkisinden
söz edilemez?
II. eyaletlerde valilerin yanında kadıların görevlendirilmesi,
A) Bölgenin denize kıyısının bulunması
B Ö L Ü M
III. sınır bölgelerde ordugah şehirlerin kurulması,
B) Bölgenin ticaret yolları üzerinde bulunması
IV. ülkenin eyaletlere ayrılması
C) Araplar arasında kan davalarının yaygın olması
1.
adımlarından hangilerinin atıldığı savunulabilir?
A) Yalnız II
2.
B) I ve II
D) II ve IV
D) Bölgede tarım üretimin yaygın olarak yapılabilmesi
C) II ve III
E) Kutsal bir yer durumundaki Kabe’nin burada yer
alması
E) I, II ve IV
Bir bölgeyi önemli k›lan fleyler ayn› zamanda zenginlefltiren olgular da olabilir.
Son derece geniş bir bölgede egemenlik kurmayı başaran Emevilerin siyasi varlığının ancak 89 yıl sürdüğü görülür.
Bu gelişmede aşağıdakilerden hangisinin rolünün
olduğu savunulamaz?
5.
I. siyasal birlik kurulması,
II. kültürel etkileşim yaşanması,
B) Türklerle askeri mücadelelere girişilerek Orta Asya’ya hakim olunması
III. şehrin güvenliğinin artırılması,
C) Devletin merkezi otoritesinin zaman içinde zayıflaması
IV. ekonomik canlılık sağlanması
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
D) Emevi halifelerinin ayrımcılığa dayalı bir politika takip
etmeleri
A) Yalnız II
E) Abbasi ailesinin yıkıcı çalışmalar içinde olması
Abbasiler, askeri yapıda görev yapacak Türk askerlerin
yaşaması için Samerra şehrini kurmuş ve Türk askerlerin başka şehirlerde yaşamalarına izin vermemiştir.
Abbasilerin bu tutumunun temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?
A) Askeri harcamaların azaltılmasını sağlamak
B) Abbasi ülkesinde Türk nüfusun artmasını engellemek
C) Ülke içinde toplumsal çatışmalar yaşanmasına engel
olmak
D) Türklerin Arap kültüründen etkilenerek savaşçı özelliklerini kaybetmelerini önlemek
E) Halifelerin siyasi yetkilerini artırmak
İslam öncesi dönemde haram aylar olarak bilinen zaman diliminde Mekke şehri çok sayıda Arap kabilesi tarafından kalabalıklar halinde ziyaret edilmekteydi.
Bu durumun,
A) Emevilerin Arap olmayan unsurları yönetimden dışlaması
3.
Mekke ve Medine’yi içine alan Hicaz bölgesi, İslam öncesi dönemde Arap Yarımadası'nın en önemli bölgesi
durumunda idi.
6.
B) I ve III
D) III ve IV
C) II ve IV
E) I, II ve III
Hz, Muhammed, İslam inancını önce yakın çevresine
anlatmıştır. İslamiyeti ilk kabul edenler, eşi Hz. Hatice,
amcasının henüz çocuk yaştaki oğlu Ali, azatlı kölesi
Zeyd ve Mekke'nin ileri gelenlerinden Ebu Bekir idi.
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
A) Müslümanların ekonomik güç kazandığına
B) İslamiyet'in daha çok köleler arasında yayıldığına
C) İslam'ın sınıf farklılıklarını ortadan kaldırdığına
D) İslam'ın Mekke şehrinde hızla yayılmaya başladığına
E) Toplumun farklı katmanlarından insanlara ulaşıldığına
37
7.
İslamiyet öncesi dönemdeki Araplar, şiir ve edebiyata
meraklı kimselerdi.
Bu durum Arapların,
I. Abbasilerin egemenlik alanının genişlemesi,
II. ekonomik çıkarların korunması,
III. kültürel faaliyetlerle ilgilenilmesi
olgularından hangilerine önem verdiklerinin göstergesidir?
8.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Hz. Muhammed Dönemi'nde 622 yılında gerçekleştirilen
Hicret’in ardından Medine'de İslam Devleti'nin temelleri
atıldı.
Bu gelişme dikkate alındığında,
I. Müslümanlar Arap Yarımadası'nda siyasi bir güç
haline gelmiştir.
II. Müslümanlar Arap Yarımadası'nda siyasi birlik sağlamıştır.
III. Müslümanlarla Mekkeliler arasındaki askeri mücadeleler sona ermiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
rından koruyan Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Tuğrul
Bey'e "Doğunun ve Batının Sultanı" unvanını vermiştir.
Bu gelişmenin,
I. dini hoşgörünün yayılması,
A) Yalnız I
10. Abbasi halifesi, kendisini Şii Büveyh Devleti’nin baskıla-
E) II ve III
C) Yalnız III
Abbasiler Dönemi'nde Türk unsurlara devlet memurluklarında ve özellikle de askeri alanda önemli görevler verilmiştir.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Abbasilerde bilimsel ve kültürel çalışmaların yoğunlaşmasına
B) Abbasi merkezi otoritesinin zayıflamasına
C) Abbasi Devleti’nin toprak bütünlüğünün bozulmasına
D) Türklerin İslam’a olan ilgisinin artmasına
E) Araplar arasında Türk kültürünün yaygınlaşmasına
II. Türklerin siyasal alandaki etkinliğinin artması,
III. Abbasilerin çok uluslu devlet olma özelliğini yitirmesi
sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
11. Abbasiler, Beytülhikme olarak adlandırılan bir tercüme
kurumu oluşturarak bazı antik Yunan eserlerini Arapçaya tercüme etmiştir.
Buna göre Abbasilerle ilgili,
I. Abbasiler Dönemi’nde İslam inancı hızla yayılmıştır.
II. Abbasilerde hukuk sisteminin geliştirilmesine çalışılmıştır.
III. Abbasiler yabancı toplumların kültürel etkisine açık
olmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
12. Abbasiler, ülkenin Bizans’a yakın bölgelerinde Avasım
olarak adlandırılan ordugah şehirler kurmuştur.
Bu girişimin temel hedefinin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir?
A) Halkın yönetimde etkin hale gelmesini sağlamak
B) Abbasi ordusunda Türk askeri örgütlenmesinden yararlanmak
C) Toplumsal düzenin güçlenmesini sağlamak
D) Sınır güvenliğini artırmak
E) Bizans’la olan askeri mücadeleleri sona erdirmek
B - B - D I C - C - E I C - A - D I B - C - D
38
01.14 ‹SLAM TAR‹H‹ VE UYGARLI⁄I
1.
Endülüs Emevi ülkesindeki çok sayıda medresede Avrupalı Hıristiyan gençler de öğrenim görüyordu.
4.
Bu durumda,
Bu bilgiye dayanarak,
I. Müslümanlar arasında ilk siyasi ayrılıklar yaşanmıştır.
1.
B Ö L Ü M
II. Endülüs Emevilerinde eğitim sisteminin ileri düzeyde olması,
II. Müslümanlar arasındaki mezhep birliği bozulmuştur.
III. Endülüs Emevilerinin siyasi etkinliğinin güçlü olması
III. Müslümanlar arasında siyasi birlik bozulmuştur.
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
olgularından hangilerinin etkisinden söz edilebilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Abbasilerde Halife Mansur Dönemi’nde Hintçe bazı
eserler tercüme edilmiş ve onlu rakam sistemi alınmıştır.
5.
III. Devletin egemenlik alanı genişletilmiştir.
III. Müslümanlar yabancı toplumların birikiminden
yararlanmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
yargılarından hangilerini desteklediği söylenebilir?
D) I ve II
E) I ve III
C) Yalnız III
Müslümanlar tarih boyunca farkl› alanlarda yabanc›
toplumlarla etkileflime aç›k olmufltur.
Abbasiler Dönemi'nde görülen,
I. Arapçanın resmi dil olarak kullanılması,
II. Orta Asya'da İslam’ın yayılışının hızlanması,
III. hoşgörülü bir yönetim anlayışının benimsenmesi
gelişmelerinden hangilerinde, Emeviler Dönemi’nde
etkin olan ulusçuluk anlayışının terk edilmesinin rolü olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Hz. Ömer Dönemi’nde Suriye, Filistin, Mısır ve İran toprakları egemenlik altına alınmış ve özellikle sınır bölgelerde Cünd olarak nitelendirilen askeri şehirler kurulmuştur.
II. Ülke topraklarının savunulmasına önem verilmiştir.
II. Müslümanlar pek çok bilim dalında öncülük yapmıştır.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
C) Yalnız III
I. Fetih çabaları yavaşlamıştır.
I. Müslümanlar bilimsel faaliyetlere önem vermiştir.
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
Bu bilgi dikkate alındığında,
Bu gelişmelerin,
3.
– Abbasilerden bağımsız olduklarını ilan etmiştir.
– Abbasi halifesinin otoritesini tanımamıştır.
I. Avrupa’da skolastik düşünce anlayışının etkin olması,
2.
Endülüs Emevileri,
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Araplar, İslam'dan önce her yıl savaşın yasaklandığı bazı zaman dilimlerinde Mekke'de bulunan putları ziyaret
eder, şehirde kurulan büyük panayırlarda hem ticaret
yapar, hem de eğlenceler düzenlerlerdi.
Araplarda görülen bu durumun,
I. sosyal,
II. ekonomik,
III. hukuki
alanlardan hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
39
7.
İslam Devleti'nde Müslüman çiftçilerden öşür vergisi alınırken, gayrimüslim çiftçilerden haraç adıyla farklı bir
vergi alınmıştır.
Buna göre, vergi sisteminin oluşumunda aşağıdakilerden hangisinin belirleyici olduğu savunulabilir?
A) Ekonomik zenginlik
C) Kültürel farklılıklar
II. ülke toprakları üzerinde Tevaif-i Müluk olarak adlandırılan devletlerin kurulması,
gelişmelerden hangileri, devletin merkezi otoritesinin zayıfladığına kanıt oluşturmaktadır?
D) Mezhep farklılıkları
E) Etnik özellikler
A) Yalnız I
Hz. Muhammed Dönemi’nde büyük bir baskı ile karşılaştıkları için Mekke'den hicret etmek durumunda kalan
Müslümanlar, Medine'de yaşayan Musevilere ibadet özgürlüğü sağlamıştır.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
11. İslam öncesi dönemde Arap Yarımadası'nda,
– Göçebe topluluklar hayvancılıkla uğraşır ve sürülerine otlak bulmak amacıyla yer değiştirirdi.
– Şehirli unsurlar tarım ve ticaretle uğraşırdı.
Bu bilgi aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir?
Bu bilgiler dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
B) Medineli Yahudilerin Mekkelilerle işbirliği yaptığına
B) Araplar arasında siyasi birlik kurulmuştur.
A) Mekkelilerle kalıcı barışın sağlandığına
C) Müslümanların farklı inançlara karşı hoşgörülü olduğuna
D) Müslümanlar üzerindeki Mekke baskısının sona erdiğine
E) İslamiyet'in Arap Yarımadası’na bütünüyle yayıldığına
9.
I. Bizans sınırına yakın bölgelerde Avasım adıyla askeri şehirlerin kurulması,
III. Müslümanlar arasında farklı mezheplerin ortaya
çıkmaya başlaması
B) Dinsel inançlar
8.
10. Abbasiler Dönemi'nde görülen,
İslam Devleti'nde,
I. Hz. Ali ile Muaviye arasında halifelik meselesinden
dolayı Sıffin Savaşı yaşanmıştır.
II. Abbasi hanedanın çalışmaları Emevilerin yönetimden uzaklaştırılması ile sonuçlanmıştır.
III. Yezid’in halifeliğinin kabul etmeyen Hz. Hüseyin
Emevi askerleri tarafından şehit edilmiştir.
Bu gelişmelerden hangilerinin, Müslümanlar arasında iktidar mücadelesi yaşandığına kanıt oluşturduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) Araplar daha çok tarımla uğraşmıştır.
C) Toplum belirli sınıflara ayrılmış durumdadır.
D) Ekonomik uğraşlar yaşam biçimini belirlemiştir.
E) Göçebe nüfus yerleşik nüfusa göre daha fazladır.
12. Hz. Muhammed 625 yılında Mekkelilerin büyük bir ordu
hazırladıkları haberi Medine'ye ulaşınca bir durum değerlendirmesi yapmış, savunma savaşı yapılmasını teklif etmiştir. Fakat şehrin dışında bir meydan savaşı yapılması düşüncesi ağırlık kazanınca bu karara uyuldu.
Bu gelişmede,
I. teokratik düşünce,
II. çoğunluk kararı,
III. ekonomik kaygı
olgularından hangilerinin rolünden söz edilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Hz. Muhammed Uhud Savafl› öncesinde kendisi savunmada kal›nmas› gerekti¤ini düflünmesine karfl›n,
Müslümanlar aras›nda genel kanaat olarak ortaya ç›kan
meydan savafl› yap›lmas› iste¤ini kabullenmifltir.
D - E - E I C - E - C I B - C - E I B - D - B
40
01.15 ‹SLAM TAR‹H‹ VE UYGARLI⁄I
1.
Arap yarımadasında yaşayan kabileler belli dönemlerde
Mekke'ye gelir ve Kâbe'deki putları ziyaret ederlerdi.
4.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı
söylenebilir?
B Ö L Ü M
A) Arap kabileleri arasında siyasi birlik kurulmasına
B) Mekke şehrinin ekonomik gelirlerinin artmasına
Bu durumun İslamiyet'in ortaya çıktığı dönemde
aşağıdakilerden hangisine yol açması beklenebilir?
D) Farklı dinlerin etkisinde kalınmasına
B) Yerleşimin belirli bölgelerde yoğunlaşmasına
C) Çok tanrılı inancın Arabistan dışına yayılmasına
A) Genel nüfusun artmasına
1.
E) Arap toplumunda dini hoşgörünün oluşmasına
2.
Emeviler, harici olarak adlandırılan grupların yönetime
karşı verdikleri mücadelelerle uğraşmış, Abbasi ailesinin yönetimi ele geçirmek için giriştikleri faaliyetlere karşı koymaya çalışmıştır.
Bu gelişmelerin,
I. Emevi yönetiminin sona ermesi,
C) Mimari üslubun yabancı uygarlıklardan etkilenmesine
D) Tarım üretiminin tek geçim kaynağı olmasına
E) Çok tanrılı dinlerin daha fazla yayılmasına
5.
II. toplumsal bütünlüğün sarsılması,
I. dini,
sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
İslam öncesi dönemde Arap yarımadasında her kabilenin kendine ait bir putu vardı. Kabilelere ait önemli putların yanında, büyük kabul edilen Lât, Menât, Uzza ve
Hübel putları da Kâbe'de bulunuyordu.
Bu durumun,
III. siyasi birliğin güçlendirilmesi
3.
Arabistan Asya'nın güneybatı ucunda bulunan bir yarımadadır. İç kısımları çöllerle kaplı olan yarımadanın kıyı bölgeleri dağlarla çevrilidir. Arabistan ikliminin İslam'ın ortaya çıktığı dönemde de oldukça sıcak ve kurak olduğu bilinmektedir.
II. siyasi,
C) Yalnız III
III. sosyal
alanlardan hangilerinde Kabe'yi önemli hale getirdiği söylenebilir?
A) Yalnız I
İslamiyet, Orta Asya Türk toplulukları arasında, X. yüzyıldan itibaren özellikle Abbasiler döneminde hızlı bir biçimde yayılmaya başlamıştır.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Türklerin İslam inancını benimsemesinde,
I. Abbasilerin ılımlı ve hoşgörülü politikaları,
II. Türklerin göçebe yaşam tarzı,
III. Türk – Arap ticari ilişkileri
olgularından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Emeviler Dönemi'nde Türklerin ‹slam'a geçifllerinin
h›zl› olmamas›, Emevi yönetiminin ay›r›mc› politikalar›yla iliflkilendirilir. Bu durum iki toplum aras›ndaki iliflkileri s›n›rlam›flt›r.
6.
Emeviler Dönemi'nde İslam toplumu, Müslüman Araplar, Arap olmayan Müslümanlar, gayrımüslimler, köleler
şeklinde sınıflandırılmış durumdaydı.
Bu sınıflandırma dikkate alındığında,
I. Siyasi alanda eşitlik sağlanmıştır.
II. Yönetimde ulusçuluk politikası etkili olmamıştır.
III. Çok uluslu bir toplum yapısına sahip olunmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
41
7.
Emevi halifelerinden I. Velid döneminde İspanya'da İslâm fetihleri başladı. Tarık bin Ziyad komutasındaki
Emevi ordusu İspanya'ya ayak bastı. Kadiks Savaşı ile
İspanya tamamen fethedildi.
Bu gelişmeler,
I. Avrupa'da siyasi egemenlik alanı elde edilmiştir.
II. Hıristiyan unsurlarla askeri mücadeleler yaşanmıştır.
III. Ekonomik gelirler artırılmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Emeviler siyasi yayılma çabalarını öncelikli gören bir
devlet politikası izlerken, Abbasiler bilim ve kültür alanlarındaki faaliyetleri öne çıkaran politikalar izlemişlerdir.
Abbasilerin bu politikalarının aşağıdakilerden hangisine olumlu katkı yaptığı söylenebilir?
A) İslam uygarlığının güçlendirilmesi uğraşlarına
B) Sınırların genişletilmesi çabalarına
C) Fetih politikalarının sürdürülmesi çabalarına
D) Merkezi otoritenin güçlendirilmesi düşüncesine
E) Arap milliyetçiliği politikasına
9.
Müslüman bilginlerden El Biruni'nin XI. yüzyılda coğrafya, matematik, optik, tıp, ilaçlar ve değerli taşlar konularında kaleme aldığı metinler 13.000 sayfaya ulaşmaktaydı. El Biruni 80 yaşında öldüğünde arkasında birçok
konuda yazılmış 140'ın üzerinde kitap bırakmıştı.
Bu bilgilere bakılarak,
I. Müslüman din adamları farklı bilimlerle ilgili çalışmalar yapmıştır.
II. Fen bilimleriyle ilgili ilk çalışmalar Müslümanlar tarafından yapılmıştır.
III. Bilimsel çalışmalar ekonomik amaçlarla gerçekleştirimiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
10. 624'te yapılan Bedir Savaşı’nın,
I. Medine İslam Devleti’nin her geçen gün biraz daha
güçlenmesine Mekkelilerin tepki göstermesi,
II. Mekkelilerin, Müslümanların Mekke’de bıraktıkları
mallara el koyup yağmalaması,
III. Mekkelilerin, Müslümanlar aleyhine Yahudileri kışkırtması
sebeplerinden hangilerinin ekonomik karakterli olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
11. Tarih araştırmacıları İslam uygarlığının şekillenmesinde
Müslüman ulusların yerel kültürlerinin yanında Hellen,
Bizans ve Mısır gibi köklü uygarlıkların etkisinden de
söz etmektedirler.
Bu bilgiler Müslümanlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Askeri mücadelelerin öne çıkarıldığının
B) Farklı toplumlarla etkileşim içinde olunduğunun
C) Ekonomik ilişkilere önem verildiğinin
D) Yabancı kültürler üzerinde etkili olunduğunun
E) Müslümanların kendine özgü bir uygarlık oluşturamadıklarının
12. Mekke'nin ileri gelenlerinden bazılarının İslam inancına
karşı çıkmalarının temel nedenlerinden biri gelirlerinin
azalacağından endişe etmeleriydi.
Bu bilgiye bakılarak,
I. siyasi birliğin kurulamaması,
II. ekonomik çıkarların korunması,
III. askeri mücadelelerden kaçınılmak istenmesi
durumlarından hangilerinin İslam'a yönelik tepkide
rol oynadığı söylenemez?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
B - D - D I B - E - D I E - A - A I B - B - D
E) II ve III
C) Yalnız III
42
01.16 ‹SLAM TAR‹H‹ VE UYGARLI⁄I
B Ö L Ü M
1.
Hz. Ebu Bekir, halifeliği döneminde Arap yarımadasında
baş gösteren ayrılıkçı hareketleri bastırarak tekrar birliği sağladı. Ayaklanan kabilelerin bir kısmı zekat yükümlülüğünden kurtulmak istiyorlardı. Fakat bu girişimler
karşısında taviz verilmedi.
4.
Bu gelişmelerin,
Hz. Muhammed'in bu tutumunun aşağıdakilerden
hangisini kolaylaştırdığı söylenebilir?
II. iç karışıklıkların önlenmesi,
B) Müslümanların askeri güçlerinin artmasını
I. devlet otoritesinin güçlendirilmesi,
A) Arabistan'da siyasi birlik sağlanmasını
C) Ekonomik faaliyetlerin kontrol edilmesini
1.
III. putperestliğin sona erdirilmesi
D) Mekkelilerin İslam inancını benimsemelerini
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) Devletin teokratik temellere sahip olmasını
C) I ve II
E) I, II ve III
Abbasi halifesi El Mustansır'ın kurduğu Mustansırıye
Medresesi'nde her mezhepten her dinden her milletten
öğrenci kabul ediliyordu.
5.
I. Müslümanların Medine'deki ekonomik ve siyasi etkinliğinin artması,
I. Dini eğitime önem verilmiştir.
II. Yahudilerin Arabistan'daki varlığının sona ermesi,
II. Özgür bir eğitim ortamı oluşturulmuştur.
III. Müslümanların Yahudilerle olan anlaşmazlıklarının
sona ermesi
III. Avrupa kültürünün etkisinde kalınmıştır.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
gelişmelerinden hangilerine yol açması beklenebilir?
C) Yalnız III
Barbaros ve Oruç Reis komutasında İspanya'ya gönderilen Osmanlı donanması, Endülüs Müslümanlarını İspanya'dan alarak Kuzey Afrika'daki Osmanlı topraklarına yerleştirdi.
Endülüs Müslümanları ilgili bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
A) İslam inancının Avrupa'da hızla yayıldığının
B) Avrupa'da Hıristiyan birliğinin sağlandığının
C) Müslüman-Hıristiyan çatışmalarının sona erdiğinin
D) Müslümanların Avrupa kültürü üzerinde etkin olamadıklarının
E) İslam toplumları arasında dayanışma olgusunun
güçlü olduğunun
Bedir Savaşı'nın ardından vatandaşlık antlaşmasına aykırı hareket eden Yahudilerin bir kısmı Müslümanlar tarafından Medine'den çıkarıldı.
Bu durumun,
Bu bilgiler,
3.
Hz. Muhammed Mekke'nin Müslümanlar tarafından
alınmasından sonra bütün Mekkelileri bağışladığını,
kimsenin malına ve canına dokunulmayacağını duyurmuştur.
A) Yalnız I
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Emevi Devleti'nin kurucusu Muaviye devlet merkezini
Kufe'den Şam'a nakletti. Egemenlik anlayışını değiştirerek kendisinden sonra yerine geçmesi için oğlu Yezid'i
veliaht tayin etti.
Bu gelişmelere bakılarak,
I. Saltanat uygulaması başlamıştır.
II. Yeni bir başkent belirlenmiştir.
III. İç istikrar bozulmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
43
7.
Suriye Valisi Muaviye, Hz Ayşe ve Müslümanların ileri
gelenlerinden birkaçı daha, Hz. Osman'ın katilleri bulunmadan Hz. Ali'nin halifeliğini tanımayacaklarını ilan ettiler. Hz. Ali'nin ikna çabaları bir türlü sonuç vermedi ve iki
taraf arasındaki gerginlik giderek arttı.
Bu durumun,
I. Müslümanlar arasında çatışma tehlikesinin belirmesi,
9.
Papirüs, parşömen gibi daha eski ve yetersiz olan yazı
malzemelerinin yerini zamanla kağıdın aldığı görülür.
Bu gelişme Müslüman toplumlar üzerinde çeşitli etkilere
yol açmıştır.
Bu yeni durumun,
I. idari yazışmaların gerçekleştirilmesi,
II. ticari kayıtların tutulması,
II. putperestlik inancının yayılmaya başlaması,
III. eğitim malzemelerinin daha düzenli hale getirilmesi
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlaması beklenebilir?
A) Yalnız I
III. siyasi istikrarın tehlikeye girmesi
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
uygulamalarından hangilerinde kolaylık sağlaması
beklenebilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. Mekkeli putperestler, İslâm inancına ve Hz. Muhammed'in putperestlik ile ilgili sözlerine tepki göstererek
Müslümanlara baskı yapmaya başladılar.
Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açması beklenebilir?
A) Arabistan'da siyasi birliğin bozulmasına
8.
İslam bilginlerinden Harezmi, hazırladığı astronomi cetvellerini Hint eserlerine dayandırarak şekillendirmiştir.
Hint rakamlarının kullanılmaya başlanması ile birlikte İslâm matematikçileri logaritma, trigonometri ve cebir konularında öncü rolü üstlendiler.
Bu bilgiler dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Müslümanlar Hint kültürü üzerinde etkinlik sağlamışlardır.
B) İslam inancı Hint yarımadasında yayılmıştır.
C) İslamiyet Asya'nın en yaygın dini haline gelmiştir.
D) Yabancı toplumlar matematik ve astronomi alanlarında Müslümanları etkilemiştir.
E) Matematik ve astronomiyle ilgili ilk çalışmalar Müslümanlar tarafından gerçekleştirilmiştir.
Müslümanlar bilimsel alandaki faaliyetlere büyük
önem vermifl, bu konuda kendileri d›fl›nda yap›lan çal›flmalardan yararlanmaktan geri durmam›fllard›r. Yararlan›lan konularda da yeni ve özgün anlay›fllar ortaya konulmufltur.
B) Mekke'de Müslümanların egemen hale gelmesine
C) İslam inancının yayılışının durmasına
D) Bölge dışı devletlerle askeri mücadelelerin başlamasına
E) Mekke'de toplumsal gerginliklerin yaşanmasına
11. Hz. Ebubekir döneminde Bizans toprağı olan Suriye'ye
yönelik askeri harekâtlar düzenlendi. Suriye'nin güneyine ve Irak bölgesine yönelik seferler yapıldı. Suriye topraklarının bir bölümü Müslümanların hâkimiyetine girdi.
Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Arabistan dışında fetihlerin başladığının
B) Askeri harcamaların azaltılmak istendiğinin
C) Toplumsal düzenin korunmaya çalışıldığının
D) Farklı toplumların kültürel baskı altına alındığının
E) Dini hoşgörü ortamı sağlandığının
C - B - E I D - A - D I E - D I E - E - A
44
01.17 TÜRK-‹SLAM DEVLETLER‹
1.
Selçuklu halkının büyük bölümünü oluşturan Oğuzlar,
devlet kademelerinde çoğunlukla Türk olmayan unsurlara yer verilmesine tepki göstermiş ve isyan çıkarmışlardır.
4.
Yaşanan bu gelişmelere bakılarak Selçukluların,
Bu durum Selçuklularla ilgili aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
I. toplumsal birlik,
B Ö L Ü M
II. devlet otoritesi,
A) Siyasi birliğin sağlandığının
III. ulusal kültür
B) Türk devlet geleneklerinin etkisinin sürdüğünün
1.
unsurlarından hangilerini korumakta güçlük çektikleri söylenebilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Dış baskılarla karşılaşıldığının
D) İslam inancının yönetimde etkili olduğunun
C) Yalnız III
Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra daha önceki dönemlere ait Oğuz Kağan Destanı gibi en tanınmış eserlerini bile İslami bir ruhla yeniden işlemişlerdir.
E) İslam dünyasında etkinlik kazanıldığının
5.
Mısır halkı, Türk olmamasına rağmen X. yüzyılda askeri rejime dayalı yabancı bir egemenliği temsil eden Tolunoğulları yönetiminden memnun kalmıştır.
Bu durum,
Bu bilgiye dayanarak, aşağıdaki yargılardan öncelikle hangisine ulaşılabilir?
I. Abbasi Devleti'nden bağımsız hareket edilmesi,
II. sosyal devlet anlayışının öne çıkarılması,
A) İslam dini Türklerin eski anlayışlarının tamamen değişmesine neden olmuştur.
III. halkın ekonomik refahının sağlanması
C) Türkler önceki devirlere ait yapıtları yeniden yorumlamıştır.
A) Yalnız I
gelişmelerinden hangilerinin bir sonucu olarak gösterilebilir?
B) Müslümanlıkla Türk töresi önemini kaybetmiştir.
D) Türklerin ulusal kültürlerini koruması zorlaşmıştır.
E) Oğuz Kağan Destanı İslami dönemde daha çok yaygınlaşmıştır.
3.
Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucusu Selçuk Bey'in ölümünden sonra oğulları, kendilerine tabi durumdaki topluluklarla birlikte tıpkı İslam öncesi dönemdeki gibi kendi başlarına hareket etmeye başlamıştır.
Malazgirt Savaşı'nın Türkler tarafından kazanılmasını
izleyen dönemde, Bizans kışkırtmasıyla Haçlı Seferleri
düzenlenmiştir.
Bu gelişmenin Selçukluları,
I. ekonomik,
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Selçukluların Anadolu egemenliği için Bizans'la ilk mücadelesi Pasinler Savaşı olmasına rağmen, Malazgirt
Savaşı daha büyük önem taşır.
Malazgirt Savaşı'nın bu özelliği,
I. Bizans direnişinin büyük ölçüde kırılması,
II. Anadolu'da Bizans’ın egemenlik alanının hızla daraltılması,
II. siyasi,
III. Anadolu’nun Türk yerleşimine açık hale getirilmesi
alanlardan hangilerinde olumsuz etkilediği söylenebilir?
A) Yalnız I
III. askeri
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
gelişmelerinden hangilerinin bir sonucu olarak gösterilebilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Malazgirt ve Pasinler savafllar›n›n sonuçlar›na dikkat
etmelisin.
45
7.
Memlüklerde devlet yönetiminin en önemli özelliği üstün
niteliklere sahip olan kimselerin en üst makamlara dahi
gelebilme hakkının bulunmasıdır. Bu sistem pek çok başarılı komutanın sultan olmasına imkan sağlamıştır.
10. Tuğrul Bey 1055 yılında Bağdat'a girerek Şii Büveyho-
I. Memlüklülerde babadan oğula geçen bir saltanat
anlayışı yoktur.
I. İslam devletleri arasında siyasi etkinlik artırılmıştır.
Bu bilgiye dayanarak,
II. Askeri ve siyasi yönden güçlü olan kişiler sultan
olabilmişlerdir.
III. Memlüklerde meşruti bir yönetim anlayışı egemen
olmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
İslâm ordularının VII. yüzyıldaki ilerleyişi Türgiş Devleti
tarafından durdurulmaya çalışılmıştır. Türgiş Hükümdarı Sulu Kağan, Emevilerin eline geçen Türk şehirlerinin
bazılarını geri almıştır.
Yaşanan bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin
göstergesidir?
A) Türk - Arap ilişkilerinin geliştiğinin
B) Türklerle Arapların ekonomik rekabet yaşadığının
C) İslam inancının Türkler arasında yaygınlaştığının
D) Türk-Arap mücadeleleri yaşandığının
E) İslam inancının farklı dinlerden etkilendiğinin
9.
Fatımiler üzerine sefere çıkan Alparslan, Bizans ordusunun Doğu Anadolu'ya doğru ilerlediğini haber alınca bu
seferi yarım bırakmış, Malazgirt Ovası'nda Bizans ordusu ile karşı karşıya gelmiştir.
Alparslan'ın bu tutumuna bakılarak,
I. Bizans daha büyük bir tehlike olarak görülmüştür.
II. Müslümanlardan Bizans'a karşı yardım alınmıştır.
ğulları Devleti'ni ortadan kaldırdı. Abbasi Halifesi Kaim
Biemrillah, Tuğrul Bey'e bu çabalarından dolayı "doğunun ve batının hükümdarı" unvanını verdi.
Bu gelişme dikkate alındığında,
II. Devletin askeri harcamaları azaltılmıştır.
III. İslam dünyasında siyasi otorite haline gelinmiştir.
yargılarından hangilerinin Selçuklular için doğru olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
11. Avrupa'da Alfarabius olarak tanınan Farabi'nin eserleri
pek çok Batı diline çevrilmiş, yüzyıllarca Avrupa'da temel kitap olarak okutulmuştur.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) İslam dünyasında iç çatışmalar yaşandığının
B) Müslümanların bilimsel açıdan Avrupa toplumlarından üstün olduklarının
C) Pozitif bilimlerle ilgili çalışmaların Avrupa'da başlatıldığının
D) Müslümanların Avrupa'dan etkilendiklerinin
E) Avrupalıların İslam dünyasına yönelik yayılmacı politikalar izlediklerinin
12. Gazneliler Devleti, farklı etnik unsurları bünyesinde ba-
rındıran bir toplum yapısına sahipti. Farklı etnik kökene
sahip bu insanları bir arada tutan en önemli unsur İslâm
dini olmuştur.
Bu bilgiye bakılarak,
I. Din, birleştirici bir toplumsal öge haline gelmiştir.
II. Dinin, ekonomik yapı üzerindeki etkinliği zaman
içinde artmıştır.
III. Anadolu'daki ticaret yolları korunmaya çalışılmıştır.
III. Din adamları devlet yönetimi üzerinde doğrudan etkili olmuşlardır.
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
D) I ve II
B) Yalnız II
D - C - E I B - E - E I C - D - A I E - B - E
E) II ve III
C) Yalnız III
46
01.18 TÜRK-‹SLAM DEVLETLER‹
1.
Selçuklular, yönetimleri altında bulundurdukları topraklarda yaşayan Hıristiyan ve Yahudi azınlığa karşı son
derece adaletli davranmışlardır.
4.
Bu bilgiler dikkate alındığında Selçuklularla ilgili
olarak,
Selçuklu yönetiminin bu politikasının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir?
B Ö L Ü M
I. Toplumsal bütünlük korunmak istenmiştir.
A) Devletin gelir kaynaklarının artırılmasına
II. Nüfusun çoğu gayrimüslimlerden oluşmuştur.
B) Ülke topraklarını hedef alan dış baskıların azaltılmasına
1.
III. Ülke topraklarında sosyal düzen sağlanmaya çalışılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Merkezi otoritenin güçlü tutulmasına
D) Çok uluslu toplum yapısının korunmasına
C) Yalnız III
X. yüzyıldan itibaren daha yoğun şekilde İslam inancını
benimsemeye başlayan Türk toplulukları, özellikle savaşçı özellikleri ile öne çıkmışlardır.
E) Mutlak yönetim anlayışının sürdürülmesine
5.
I. Temel geçim kaynağı hayvancılıktır.
I. Abbasi ordusunda görev almaları,
II. İnsan hareketliliklerinde ekonomik etmenler rol oynamıştır.
II. Haçlılarla mücadele etmeleri,
III. Anadolu'nun İslamlaşmasını sağlamaları
III. Türk boyları arasında mücadeleler yaşanmıştır.
durumlarından hangilerinin Türklerin savaşçı özellikleriyle doğrudan ilgili olduğu söylenebilir?
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
Bu gelişmelerin,
I. halifeliğin siyasi etkinliğinin artması,
II. Türklerin İslam'a olan ilgilerinin artması,
III. Türk devlet uygulamalarının Abbasilerde egemen
olması
olgularından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
yargılarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
C) Yalnız III
751 yılında yaşanan Talas Savaşı'nın ardından Müslümanlarla Türk toplulukları arasındaki ticari ilişkiler gelişmeye başlamıştır.
A) Yalnız I
Selçuklular 985 yılında otlak ve mera darlığı yüzünden
Türkistan'dan göç ederek Maveraünnehir'e yerleşmişlerdir.
Bu bilgiler, Selçuklularla ilgili olarak,
Buna göre,
A) Yalnız I
XI. yüzyılda Selçuklulara bağlı bağımsız beylikler ortaya
çıkmıştır. Ancak zamanla bu beyliklerin bazılarına son
verildiği ve bu topraklara başkentten idareciler atandığı
görülür.
C) Yalnız III
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Selçukluların Anadolu'ya yönelik akınlarının yoğunlaştığı XI. yüzyıl sonlarında İstanbul Ortodoks Patriği bir
emirname yayınlayarak, Süryanilere ait kutsal kitapların
yakılmasını istemiştir.
Patriğin bu girişimi aşağıdakilerden hangisine kanıt
oluşturmaktadır?
A) Hıristiyanlar arasında mezhep anlaşmazlıklarının yaşandığına
B) Anadolu'daki tüm Hıristiyan unsurların Ortodoks yapıldığına
C) İslam inancının Süryaniler arasında yayıldığına
D) Bizans İmparatorluğu'nda dinin etkinliğinin arttığına
E) Süryani unsurların Bizans'ı desteklediğine
47
7.
İlk Türk – İslam devleti olarak kabul edilen Karahanlıların yönetim uygulamaları incelendiğinde, İslam öncesi
dönem uygulamalarının neredeyse aynen sürdürüldüğü
görülür.
10. Selçuklu Devleti'nde hükümdarın erkek çocuklarının
eğitiminden sorumlu olan bazı atabeyler, merkezden
uzak olmalarını da değerlendirerek zaman içinde bağımsız hareket etmeye başlamışlardır.
Bu özellik dikkate alındığında, Karahanlılarla ilgili
olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
Bu durum Selçuklularla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisinin kanıtıdır?
A) Sosyal yaşam tamamen göçebeliğe dayanmıştır.
A) Devletin otoritesinin zayıfladığının
B) Yabancı kültürlerin etkisine açık olunmuştur.
B) Türk geleneklerinin etkinliğinin azaldığının
C) Ekonomik faaliyetlerin denetlenemediğinin
C) Askeri yapı yeterince geliştirilememiştir.
D) Türk kültürü yaygınlaştırılmıştır.
D) Askeri etkinliğin artırılmaya çalışıldığının
E) Türk geleneklerinin etkinliği sürmüştür.
E) Yönetim şeklinin değiştiğinin
11. Türkler, Abbasi ordusunda görev aldıkları dönemlerde
8.
Bizans'la girişilen mücadelelerde ve ülke içinde yaşanan isyanların sona erdirilmesinde önemli hizmetler üstlenmişlerdir.
Büyük Selçuklu Devleti Tuğrul Bey tarafından üç bölgeye ayrılarak yönetilmiştir. Bu bölgelerin yöneticileri, kendi adlarına hutbe okutma, para bastırma, anlaşma yapma haklarına sahipti.
Buna göre,
I. Her dönemde bağımsız bir devlet kurma çabası
içinde olmuşlardır.
Selçuklularda görülen bu yapının aşağıdakilerden
hangisini güçleştirdiği söylenebilir?
II. Siyasi etkinliklerini dış yardım almaksızın koruyamamışlardır.
A) Göçebe kültürün devam ettirilmesini
III. Halifelik makamının otoritesinin korunmasında rol
oynamışlardır.
B) Ekonomik faaliyetlerin sürdürülmesini
C) Türk geleneklerinin korunmasını
yargılarından hangilerinin Türk toplulukları için geçerli olduğu söylenebilir?
D) Devlet gelirlerinin artırılmasını
E) Merkeziyetçi yönetim anlayışının güçlendirilmesini
A) Yalnız I
Para bast›rma, hutbe okutma, antlaflma yapabilme...
Bunlar oldukça genifl yetkilerdir.
9.
Cengiz Han, kendisinden sonra Moğol tahtına kimin geçeceğini belirlemek için kurultay toplamış, kurultayda
tahta Cengiz Han’ın oğlu Ögeday'ın geçmesine karar
verilmiştir.
Bu girişimin,
I. ekonomik etkinliği artırma,
III. iktidar kavgaları yaşanmasını önleme
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
E) II ve III
C) I ve II
– Karahanlılar Devleti'nde ordu bütünüyle Türk unsurlardan oluşmaktaydı.
– Gazneliler Devleti'nde ordu farklı milletlerden askerleri bünyesinde barındırmaktaydı.
Her iki devletle ilgili bu duruma bakılarak, Karahanlıların askeri yapısıyla ilgili,
I. Askeri harcamalar azaltılmaya çalışılmıştır.
II. Moğolları yerleşik yaşama özendirme,
A) Yalnız I
12.
D) I ve III
B) Yalnız III
C) Yalnız III
II. Askeri faaliyetler ekonomiyi korumaya yöneliktir.
III. Ulusal nitelikleri ağır basan bir ordu kurulmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
B - D - B I C - D - A I E - E - C I A - B - C
E) I ve III
C) Yalnız III
48
01.19 TÜRK-‹SLAM DEVLETLER‹
1.
Selçukluların inşa ettikleri cami ve türbelerin mimari
tarzları incelendiğinde, Türk kültürünün çadır sanatının
izlerini açıkça görmek mümkündür.
4.
Yalnızca bu bilgilere bakılarak aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
Bu gelişmeye bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
B Ö L Ü M
A) Göçebe yaşam tarzı Selçuklu toplumunda yaygınlaşmıştır.
A) İslam dünyasında birlik sağlanmıştır.
B) Selçuklularda eski Türk dininin etkinliği sürmüştür.
B) Türk İslam devletleri arasında siyasi egemenlik mücadeleleri yaşanmıştır.
1.
C) Selçuklular Türk gelenekleri ile bağlarını sürdürmüşlerdir.
C) Din, siyasi ilişkilerdeki belirleyici rolünü artırmıştır.
D) Selçuklu mimarisi diğer İslam toplumlarını etkilemiştir.
D) Timur Baharat Yolu üzerinde egemenlik kurmak istemiştir.
E) Selçuklular siyasi alandan daha çok kültürel alanda
faaliyet göstermişlerdir.
2.
Selçuklularda görülen,
I. bazı toprakların ordu komutanlarına ikta olarak verilmesi,
E) Abbasi halifesinin etkinliği artmıştır.
5.
Gazneliler, Hint yarımadasının verimli kuzey bölgelerine
yönelik seferler gerçekleştirerek İslam inancının bu bölgede yayılmasında etkili olmuşlardır.
Bu gelişmeler dikkate alındığında,
II. bazı eyaletlerin yönetiminde hükümdar oğullarının
sorumlu tutulması,
I. Türk siyasi birliği,
II. cihad,
III. "Ülke hanedanın ortak malıdır." ilkesinin benimsenmesi
III. ekonomik çıkar
A) Yalnız I
A) Yalnız I
unsurlarından hangilerinin Gaznelilerin askeri girişimlerinde rol oynadığından söz edilebilir?
durumlarından hangileri, hanedan üyelerine yönetim tecrübesi kazandırma amacına yöneliktir?
3.
Timur, Çağatay Hanlığı topraklarını ele geçirerek kendi
adıyla anılan devletini kurmuştur. Devletin sınırları, Timur'un yoğun askeri faaliyetleriyle oldukça genişlemiş,
Türk - İslam devletlerinden Altın Orda 1395'te Timur tarafından yıkılmıştır.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Büyük Selçuklu Devleti'nin siyasi varlığının sona ermesinde etkili olan faktörlerden bazıları şunlardır:
I. Atabeylerin merkezden bağımsız hareket etmeye
başlamaları,
II. Batıni olarak bilinen grupların devlet otoritesini hedef alan faaliyetleri,
III. Göçebe Türkmenlerin devlet yönetimine isyan etmeleri
Bu faktörlerden hangileri, Büyük Selçuklu Devleti'nin yıkılmasında iç etkenlerin rol oynadığının kanıtıdır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
6.
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
Geleneksel Türk inancı olan Gök tanrı inancında İslam
inancındakine benzer olarak cennet ve cehennem kavramları yer almaktaydı. Ayrıca bu inancın ahlak anlayışı, İslam inancının ilkeleri ile önemli yakınlıklar barındırıyordu.
İki inanç arasındaki bu benzerliğin,
I. Türklerin siyasi güçlerini artırmaları,
II. Müslümanların Türk inancından etkilenmesi,
III. Türklerin İslam'ı benimsemelerinin kolaylaşması
sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
49
7.
Önemli İslam bilginlerinden İbni Sinâ, tıp biliminin babası sayılan Hipokrat ve Yunanlı hekim Galen gibi büyük
hekimler arasında anılır. Kitapları Avrupa'da tıp fakültelerinde XVII. yüzyıla değin temel kitap olarak okutulmuştur.
Bu bilgiler dikkate alındığında,
I. İslam dünyasında tıp bilimi ile ilgili önemli çalışmalar yapılmıştır.
II. Avrupalı hekimlerle ortak çalışmalar yapılmıştır.
III. Müslümanlar Yunan tıbbının etkisinde kalmışlardır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Selçuklu Sultanı Melikşah döneminde, İsfahan ve Bağdat'ta birer rasathane kuruldu. Ömer Hayyam ve Vasifi
gibi bilginler bu rasathanede çalışmalar yaptı.
Buna göre,
I. geometri,
bilimlerinden hangilerinin Selçuklu devlet adamları
tarafından desteklendiği söylenebilir?
9.
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Müslüman olan ilk Türk toplulukları İslamiyet'ten önceki
geleneklerini İslamiyet'in yeni kültür değerleriyle bir araya getirdiler.
Bu yeni durumun,
I. Türk - İslam sentezinin sağlanması,
II. geleneksel Türk inancının yaygınlaşması,
III. Türk devletlerinin siyasi etkinliklerinin azalması
gelişmelerinden hangilerine yol açtığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
Karahanlıların yönetim anlayışı ile ilgili bu durumda,
I. coğrafi konum,
II. dini inanç,
III. etnik yapı
unsurlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Toplumlar aras›nda etkileflimin gerçekleflmesinde etkili olan faktörleri hat›rlamaya çal›fl.
11. Selçuklularda devlet yazışmalarında Farsça, eğitimde
ise Arapça kullanılırdı.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucu
olarak gösterilebilir?
A) Türk geleneklerine önem verilmesinin
C) İslam inancının yayılışının hızlanmasının
III. kimya
D) I ve II
rastlanmaz. Bu durumun temel sebebi, Karahanlı Devleti'nin kurulduğu bölgede yaşayan halkın Türklerden
oluşmasıdır.
B) Ekonomik gelişmelerin hızlanmasının
II. astronomi,
A) Yalnız I
10. Karahanlıların yönetim anlayışında İran ve Arap etkisine
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
D) Yabancı kültürlerin etkisinde kalınmasının
E) Türk kültürüne ait fazla yazılı eser olmamasının
12. Gazneliler Devleti Kabil’in 120 km. güneybatısındaki
başkentleri dolayısıyla “Gazneliler” adını almış iken diğer bir Türk - İslam devleti olan Selçuklular ise Selçuk
Bey tarafından kurulduğu için “Selçuklu ya da Selçuki”
adı ile anılmışlardır.
Buna göre ulaşılabilecek yargı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Selçuklular, diğer Türk - İslam devletlerinden daha
güçlüdür.
B) Türk - İslam devletleri isimlerini kuruldukları coğrafya
ve kurucularından almışlardır.
C) Türk - İslam devletleri, devlet adı olarak dini niteliği
bulunan kelimeleri seçmişlerdir.
D) Türk - devletleri genellikle kurucularının adı ile anılmışlardır.
E) Türk tarihinde kullanılan siyasi kavramlar milli özellik
göstermektedir.
C - B - E I B - D - C I A - B - A I E - D - B
50
01.20 TÜRK‹YE TAR‹H‹
1.
1280'li yıllardan başlayarak Anadolu ile Suriye arasındaki büyük kervan yolu işleyemez hale gelmiştir.
4.
Bu gelişmenin,
Bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
I. sömürgecilik yarışının başlaması,
B Ö L Ü M
III. halkın ekonomik durumunun kötüleşmesi
1.
II. Anadolu'da ticari canlılığın azalması,
A) Yalnız I
A) Bizanslılar, Türk ordu teşkilatından etkilenmişlerdir.
B) Anadolu'da Türk siyasi birliği kurulmuştur.
sonuçlarından hangilerine neden olduğu söylenebilir?
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Bizans'ın denizlerdeki etkinliği sona erdirilmiştir.
D) Bizans'ın etkinliği süreklilik kazanamamıştır.
C) Yalnız III
I. Alaeddin Keykubad'ın ölümüne kadar bütün Türkiye
Selçuklu sultanları, yılda bir kez de olsa şer'i mahkemeye gider ve kendilerinden davacı olan varsa kadının vereceği kararı beklerdi.
E) Selçuklular ekonomik kaygılarla hareket etmişlerdir.
5.
A) Eğitim faaliyetlerinin devletin denetimi dışına çıkması
B) Devlet hazinesinin harcama yükünün azalması
I. Hükümdarların yetkileri sınırsız değildir.
C) Dini eğitimin geri planda kalması
II. Kadılar hükümdarları yönlendirmişlerdir.
D) Vakıfların ticari faaliyetlere yönelmesi
III. Yargı bağımsızlığı sağlanmıştır.
E) Ekonomik dengelerin bozulması
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
3.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
XII. yüzyılda Anadolu'yu gören gezginler, Anadolu'nun
zengin ve bakımlı topraklara sahip olduğundan söz etmekte ve sulama sistemlerini; kayısı, portakal, şeftali,
badem, limon ve muz bahçelerini anlatmaktadırlar.
Bu bilgilere bakılarak,
I. Selçuklular tarım üretimine önem vermişlerdir.
II. Anadolu'da ekonomik refah üst düzeydedir.
III. Tarım üretimi Anadolu toplumlarının tek geçim kaynağıdır.
yargılarından hangilerine varılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
Türkiye Selçuklularında eğitim faaliyetleri varlıklı kişiler tarafından kurulan vakıflar tarafından yoğun şekilde destekleniyordu.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun yol açtığı sonuçlar arasında gösterilebilir?
Türkiye Selçuklularında görülen bu uygulama,
A) Yalnız I
Miryokefalon Savaşı'nın kazanılması, Haçlı Seferleri'yle
Bizans'a geçen siyasi üstünlüğün yeniden Selçuklulara
geçmesine yol açmıştır.
E) I ve III
C) Yalnız III
6.
Türkiye Selçukluları Devleti tarafından Bizans sınırında
kurulan uç beylikleri, zaman içinde bağımsız olarak hareket etmeye başlamışlardır.
Bu gelişme,
I. merkezi otoritenin zayıflaması,
II. Türk kültürünün yaygınlaşması,
III. Selçukluların askeri etkinliğinin artması
olgularından hangilerinin sonucu olarak gösterilemez?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Bizans s›n›r›nda Türkiye Selçuklular› taraf›ndan kurulan uç beylikleri, Selçuklu egemenli¤indeki topraklar›
d›fl sald›r›lara karfl› koruma amac›na yöneliktir. Merkezin
yönetimindeki bu yap› zamanla da¤›lm›flt›r.
51
7.
Papalığın XIII. yüzyıl sonlarında Haçlılarla büyük bir
mücadeleye girişmiş olan Memlüklere uyguladığı ambargo, Memlüklerin ihtiyaçlarını Anadolu'dan temin etmeye çalışmasına yol açmıştır.
Bu gelişmelere bakıldığında,
I. Anadolu'nun ticari canlılığı artmıştır.
II. Türk dünyasında siyasi birlik sağlanmıştır.
III. Uluslararası siyasi gelişmeler Anadolu'nun önemini
artırmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
XII. yüzyılda Bizans toprağı olan Alaşehir, Bursa ve İznik gibi merkezlerde Türk kolonilerinin var olduğu bilinmektedir.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırdığı söylenebilir?
A) Anadolu'da Rum nüfusun azalmasını
B) Bizans-Selçuklu ticari ilişkilerini
da önemli bir yeri bulunan atlar Anadolu'nun değişik yörelerinde yetiştiriliyordu.
Bu bilgilere dayanarak,
I. Hayvancılık faaliyetleri askeri yapıya katkı sağlamıştır.
II. Tarım üretimi ikinci planda kalmıştır.
III. Atlar daha çok ticari ulaşım aracı olarak kullanılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
11. Türkiye Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan'ın henüz sağlığında oğulları arasında başlayan taht kavgaları, III.
Haçlı Seferi'ne karşı konulmasını zorlaştırmıştır.
Türkiye Selçuklularıyla ilgili bu bilgiye bakılarak
aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Selçuklularda egemenlik anlayışı değişmiştir.
B) Siyasi kargaşa ülke savunmasını olumsuz etkilemiştir.
C) III. Haçlı Seferi başarılı olmuştur.
C) Anadolu Türk birliğinin sağlanmasını
D) Bizans'ın Anadolu sınırlarını genişletmesini
E) Bizans'ın Türk beylikleri üzerinde siyasi baskı kurmasını
9.
10. Anadolu'da Türk beylikleri döneminde kara savaşların-
D) Bizanslıların Anadolu'ya yönelik ekonomik ilgisi azalmıştır.
E) Haçlılara karşı Bizans-Selçuklu askeri ittifakı kurulmuştur.
XIII. yüzyılın ikinci yarısında Türkmen unsurlara yönelik
Moğol baskısının atması üzerine Türk topluluklarının
Anadolu'nun daha batısına göç etmeye başladıkları görülür.
12. Türkiye Selçukluları, Anadolu'daki liman kentlerinde fa-
A) Moğolların Anadolu topraklarında azınlıkları öne çıkardıklarının
A) Türk tüccarların Anadolu dışındaki konumunun güçlendirilmesinin
Türk topluluklarının bu yönelişleri aşağıdakilerden
hangisinin göstergesidir?
B) Moğolların zamanla İslam inancını benimsediklerinin
C) Türkmen unsurların daha güvenli bölgeler aradığının
D) Türk - Moğol ilişkilerinin geliştiğinin
E) Türklerin Moğollar üzerinde siyasi etkinlik kurduklarının
aliyette bulunan Avrupalı tüccarlara uygulanan gümrük
vergisi oranlarını olabildiğince düşük tutmaya çalışmışlardır.
Bu uygulamayla aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı savunulabilir?
B) Anadolu beyliklerinin siyasi egemenlik altına alınmasının
C) Anadolu'nun askeri saldırılardan korunmasının
D) Anadolu'da siyasi birliğin kurulmasının
E) Anadolu'nun ticari canlılığının artırılmasının
E - D - D I D - B - E I E - B - C I E - B - E
52
01.21 TÜRK‹YE TAR‹H‹
1.
Türkiye Selçuklu Devleti’nde I. Alaaddin Keykubat döneminde Mengücek Beyliği’nin toprakları ele geçirilmiş, Artuk Beyliği’nin Harput kolu ortadan kaldırılmıştır.
4.
Bu girişimlerin,
I. Anadolu’da siyasi birliği sağlama,
Bu olayın aşağıdakilerden hangisine neden olduğu
söylenebilir?
B Ö L Ü M
II. vergi gelirlerinin artmasını sağlama,
A) Anadolu’nun bir Türk yurdu haline gelmesine
III. Türk kültürünün Anadolu’da yerleşmesini sağlama
B) Yassıçemen Savaşı'nın yaşanmasına
1.
amaçlarından öncelikle hangilerine yönelik olarak
gerçekleştirildiği söylenebilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Moğol istilasının sona ermesine
C) Yalnız III
Türkiye Selçuklu Devleti Kösedağ Savaşı'nda Moğollara yenilmiş, bunun sonucunda Selçuklu hükümdarları
Moğollar tarafından belirlenmeye başlanmıştır.
Bu gelişmeye bakılarak,
I. Anadolu’daki Türk siyasi üstünlüğü sürmüştür.
D) Bizans’ın Anadolu’da üstünlüğü ele geçirmesine
E) Ticaret yollarının değişmesine
5.
3.
Tanım
:
Durum
:
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Türkiye Selçuklu hükümdarı II. Kılıçarslan
ülkesini oğulları arasında paylaştırmış, bu
yüzden taht kavgaları yaşanmıştır.
Buna göre Türkiye Selçuklularıyla ilgili,
I. Yönetimde Türk devlet gelenekleri etkilidir.
II. Merkezi otorite güçlendirilmiştir.
III. Müslüman devletlerin desteği alınmaya çalışılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
A) Yönetim anlayışını değiştirmek
B) Mimari eserlerin artmasını sağlamak
C) Yalnız III
İslam öncesi Türk devletlerinde ülke toprakları hükümdarın oğulları arasında veraset anlayışı uyarınca paylaştırılmıştır.
C) I ve II
E) I, II ve III
– Belirli mesafelerle kervansaraylar inşa edilmiştir.
Bu girişimlerin, aşağıdakilerden hangisinin gerçekleştirilmesine yönelik olduğu söylenebilir?
III. Anadolu’daki ticaret yollarının güvenliği sağlanmaya çalışılmıştır.
A) Yalnız I
Selçuklular döneminde Anadolu’da,
– Malları zarar gören kervanların zararları devlet tarafından karşılanmıştır.
II. Türkiye Selçukluları Moğollara bağımlı hale gelmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
Türkiye Selçukluları ile Moğol Devleti arasında kalan
Harzemşahlar, Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat’ın bütün ısrarlarına rağmen daha batıya yönelmiş
ve bir Türkiye Selçuklu şehri olan Ahlat’ı işgal etmişlerdir.
C) Ekonomik yapıyı güçlendirmek
D) Ordu yönetimini kolaylaştırmak
E) Yabancıların Anadolu’ya yerleşmesini sağlamak
6.
Kuruluşundan itibaren Türkiye Selçuklu Devleti'nin başkenti İznik iken, Haçlı saldırıları sonrasında devlet merkezi Konya'ya taşınmak zorunda kalınmıştır.
Bu gelişme ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Kıyı kentlerine hakim olunmaya çalışılmıştır.
B) Anadolu'da Selçuklu egemenliği sona ermiştir.
C) Doğudan gelen Türkmen göçleri yoğunlaşmıştır.
D) Anadolu’da güç birliği sağlanmaya çalışılmıştır.
E) Toprak bütünlüğü korunamamıştır.
53
7.
Türkiye Selçuklu sultanı I. Alaattin Keykubat, doğuda
her geçen gün büyüyen Moğol tehlikesine karşı destek
aramış, Eyyubi ve Harzemşah devletleriyle ittifak yapmaya çalışmıştır.
Bu bilgi ışığında, Türkiye Selçukluları ile ilgili olarak;
I. Güçlü bir mali teşkilata sahip olamamıştır.
II. Toprak bütünlüğü parçalanmıştır.
10. Türkiye Selçuklu Devleti'nde,
– I. Gıyasettin Keyhüsrev döneminde Samsun ve Antalya alınmıştır.
– I. İzzettin Keykavus döneminde Sinop ele geçirilmiştir.
– I. Alaattin Keykubat döneminde Alanya fethedilmiştir.
III. Moğol saldırılarına tek başına karşı koyamamıştır.
Bu girişimler, aşağıdakilerden hangisini sağlamaya
yönelik olarak gerçekleştirilmiştir?
A) Yalnız I
B) Halkın yönetime katılımını sağlamak
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
A) Ege adaları üzerinde denetim sağlamak
C) Çevre ülkeler karşısında askeri gücü artırmak
D) Deniz ticareti üzerindeki denetimi artırmak
E) İdari yapıyı daha iyi çalışır hale getirmek
8.
Fethedilen bölgelerin co¤rafi özelliklerini ve bu özelliklerin ne tür getiriler sa¤layabilece¤ini dikkate al.
Türkiye Selçukluları döneminde yaşanan,
I. Anadolu’da bulunan bazı önemli şehirlerin kalelerinin onarılması,
II. Yassıçemen Savaşı ile Harzemşah Devleti’nin yenilgiye uğratılması,
III. Moğollar ile siyasi ilişkilerin iyileştirilmeye çalışılması
gelişmelerinden hangileri, artan Moğol tehlikesine
karşı alınan önlemler arasında yer almaz?
A) Yalnız I
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
11. Anadolu’da XIII. yüzyılda yaşanan ve doğudan batıya
doğru ilerleyen Moğol istilası ile Türkiye Selçuklu Devleti dağılma sürecine girmiş, Anadolu’daki Türk birliği parçalanmıştır.
Buna göre,
I. Anadolu’da Türk kültürünün kökleşmesi
I. Anadolu'da siyasi hakimiyetin beylikler arasında
paylaşılması,
II. Haçlı ordularına karşı koyulması
III. Denizciliğin geliştirilmesi
II. Anadolu'da toplumsal kargaşa yaşanması,
IV. Rumeli topraklarına geçilmesi
gelişmelerinden hangilerinin Türkiye Selçuklu Devleti ile ilgili olduğu söylenemez?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız III
E) II ve IV
C) Yalnız IV
III. ticaret yollarının güvenliğinin azalması
gelişmelerinden hangilerinin bu duruma bağlı olarak meydana geldiği ileri sürülebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
D - B - A I B - C - E I C - B - C I D - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
54
01.22 TÜRK‹YE TAR‹H‹
1.
Kösedağ Savaşı ile Türkiye Selçuklularının ağır bir yenilgiye uğramasının ardından Anadolu topraklarında çok
sayıda Türk beyliği kurulmaya başlanmıştır.
4.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir?
B Ö L Ü M
Yalnızca bu bilgiyle bakılarak, Kösedağ Savaşı’nın
aşağıdakilerden hangisine zarar verdiği savunulabilir?
A) Türk devlet geleneklerinin terk edilmesine
B) Merkezi otoritenin güçlendirilmesine
A) Türk siyasi birliğine
C) Siyasi otorite boşluğu oluşmasına
B) Ermeni ve Rum unsurlarına
D) Halifenin desteğinin alınmasına
1.
C) Halifelik makamının otoritesine
E) Sınır güvenliğinin artmasına
D) Balkanlardaki siyasi istikrara
E) Bizans'ın Balkan egemenliğine
5.
2.
XII. yüzyıl Anadolusu'nda Türklerin yanında Rumlar, Ermeni ve Süryaniler de yaşamaktaydı.
I. Ekonomik faaliyetlere önem verilmiştir.
II. Bazı beylikler uluslararası ticarete yönelmiştir.
A) Ermeni ve Süryanilerin Anadolu'yu terk etmeye başladıklarına
III. Ekonomik güç kültürel gelişmelere bağlı olarak artmıştır.
B) Farklı kültürlerin bir arada yaşadığına
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
C) Anadolu nüfusunun azalmakta olduğuna
A) Yalnız I
D) Anadolu'ya yönelik Türkmen göçlerinin sona erdiğine
E) Türkiye Selçuklularının siyasi otoriteyi sağlamakta
zorlandığına
6.
Türkiye Selçuklukluları Dönemi'nde Anadolu'da en fazla
konuşulan dil Türkçe idi.
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
A) Selçukluların yabancı kültürlerin etkisinde kaldığına
B) Eski Türk inancının etkilerinin Anadolu’da sürdüğüne
C) Devlet otoritesinin korunduğuna
D) Anadolu'ya yönelik Türk göçlerinin azaldığına
E) Türklerin Anadolu'daki en kalabalık etnik unsur olduğuna
Türkiye Selçuklularının yıkılış döneminde Anadolu'da
kurulan Saruhan, Aydın, Menteşe beyliklerince bastırılmış olan paraların İtalyan şehir devletlerinde de kullanıldığı görülür.
Bu bilgi dikkate alındığında,
Anadolu ile ilgili bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir?
3.
Türkiye Selçukluları Devleti’nde farklı dönemlerde hanedan üyeleri arasında taht kavgaları yaşanmıştır.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Özellikle XIII. yüzyılın ikinci yarısında Moğol istilası sonucunda Türkiye Selçuklu Devleti'nin yıkılış sürecine
girmesi ile Ahi teşkilatının etkinliği daha da önem kazanmış, şehir hayatında faal bir rol oynayan Ahiler, siyasi
bir unsur olarak da daima hesaba katılmışlardır.
Bu gelişmelere bakılarak Ahilerin,
I. otorite boşluğunun yaşanmaması,
II. toplumsal dokunun zarar görmemesi,
III. yönetim şeklinin değiştirilmesi
amaçlarından hangilerine yönelik olarak çalıştığı
söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
55
7.
Türkiye Selçuklularında uygulanan toprak sistemine göre; ikta sahipleri, görevlerinden ayrılmaları durumunda
devlet tarafından kendilerine verilmiş olan toprakları
devlete iade ederlerdi. Bu topraklar, o göreve devlet tarafından yeni atanan görevliye tahsis edilirdi.
Buna göre,
I. Halkın yönetime katılımı amaçlanmıştır.
II. İktalar devlet görevlilerine hizmetleri karşılığında
verilmiştir.
III. Tarım üretimi sınırlandırılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
XI. yüzyılda Anadolu'da yaşanan Türk ilerleyişi, Rumların bir bölümünün Balkan topraklarına göç etmesine neden olmuştur.
Bu gelişmenin,
II. Anadolu'da Rum azınlık kalmaması,
III. Anadolu'da Türk kültürünün üstün konuma gelmesi
sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
9.
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
Menteşe, Candar ve Aydın beylikleri donanma gücüne
sahip olmuş ve denizcilikle ilgilenmişlerdir.
Türk beyliklerinin bu özelliğinin,
I. kültürel etkileşim,
II. dini inanç,
III. coğrafi konum
unsurlarından hangileriyle ilgili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
11. Türkiye Selçukluları Dönemi'nde görülen,
I. gayrimüslim unsurlara ibadet ve inanç özgürlüğü
tanınması,
II. ticaret kafilelerinin Anadolu'daki yolculukları sırasında uğradıkları zararların devletçe karşılanması,
III. Anadolu toprakları üzerinde pek çok kervansaray
yaptırılması
I. ekonomik faaliyetlerin gelişmesi,
A) Yalnız I
10. Anadolu'da XIII. yüzyılda kurulan Türk beyliklerinden
C) I ve II
II. Kılıçarslan ve Alaeddin Keykubat gibi sultanlar, saraylarında farklı din ve mezheplerin din adamlarının tartışma yapmalarını sağlayacak kadar ileri görüşlü idiler.
girişimlerinden hangileri, doğrudan ekonomik amaçlar taşımaktadır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
12. Moğolların batıya yönelik askeri ilerlemelerini sürdürme-
leri, Kafkasya'da yaşayan Türkmenlerin Anadolu'ya göç
etmelerine yol açmıştır.
Selçuklu sultanları ile ilgili bu bilgilere bakılarak,
Aşağıdakilerden hangisinin bu gelişmenin sonuçları arasında yer aldığı savunulabilir?
II. Mezhep ayrılıkları sürdürülmeye çalışılmıştır.
B) Moğol-Selçuklu ilişkilerinin gelişmesi
I. Dinsel hoşgörü olgusuna sahip olunmuştur.
III. Din eğitimine özel bir önem verilmiştir.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
A) Selçuklu devlet otoritesinin artması
C) Anadolu'da nüfus dengelerinin değişmesi
D) Bizans'ın Anadolu'daki etkinliğinin artması
E) Moğol topluluklarının Anadolu'ya göç etmeye başlamaları
A - B - E I C - D - D I B - B - A I C - E - C
56
01.23 TÜRK‹YE TAR‹H‹
1.
Ahi örgütleri Selçuklular döneminde Anadolu şehirlerindeki huzurun ve asayişin korunması konusunda da etkinlik sahibi olmuşlardır.
4.
Bu bilgi dikkate alındığında Ahi örgütleriyle ilgili
olarak,
Bu ifadeler aşağıdaki yargılardan hangisine dayanak oluşturmaktadır?
B Ö L Ü M
I. Askeri mücadelelerde etkin rol oynamışlardır.
A) Anadolu'da Türk birliğinin kurulduğuna
II. Yargı alanında etkinlik sahibi olmuşlardır.
B) Bizans topraklarının savunmasız olduğuna
1.
III. Devlet otoritesinin korunması çabalarına destek olmuşlardır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Anadolu şehirlerinin ekonomik açıdan gerilediğine
D) Bizans’ın Selçuklular ile anlaşmak istediğine
E) Anadolu halkının bütünüyle Selçukluları desteklediğine
C) Yalnız III
Doğudan Anadolu’ya göç eden Türkmen gruplar Türk İslâm inancının taşıyıcısı olmuşlardır. Anadolu fetihleri
sırasında bölgeye gelen bu gruplar arasında öncü dervişler önemli roller üstlendiler.
5.
zamanında Türkiye Selçukluları egemenliğine alınmıştır.
Bu bilgiler Anadolu’da aşağıdakilerden hangisine
verilen önemin açık bir kanıtıdır?
II. Bizans, Anadolu’ya yönelik Türk göçleri karşısında
direniş göstermemiştir.
A) Kültürel bütünlük
III. Rum kültürünün Anadolu'daki varlığı sona ermiştir.
3.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Siyasi birlik
C) Yalnız III
Türkiye Selçuklu hükümdarları, toplumsal dayanışma
olgusunun bir sonucu olan ve gelirlerinin amaç dışı kullanımı yasak durumdaki vakıf topraklarından vergi almıyorlardı.
Selçuklu hükümdarlarının bu tutumu, aşağıdakilerden hangisine önem verildiğinin göstergesidir?
A) Devletin gelirlerinin artırılmasına
– Danişmentliler, II. Kılıçarslan,
– Saltuklular, Rükneddin Süleyman
I. Din adamları Anadolu’nun Türkleşmesinde önemli
pay sahibidir.
A) Yalnız I
Anadolu Türk beyliklerinden,
– Mengücekliler, I. Alaattin Keykubat,
Yalnız bu bilgilere bakılarak,
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
Süryani tarihçi Mihael, Selçukluların Anadolu fetihleri ile
ilgili olarak, "Türkler Malatya bölgesini ve Rum ülkesini
dolaştılar. Esir ve ganimet aldılar. Kimse karşılarına çıkmadı." demektedir.
B) Din dayanışması
D) Ekonomik refah
E) Askeri işbirliği
Türkiye Selçuklular› Devleti, Anadolu'da bulunan
Türk beyliklerini egemenlik alt›na almak için büyük
çaba harcam›flt›r.
6.
XIII. yüzyılda Anadolu’daki ticaret yollarını kullanan ticaret kafilelerine, bu yollar üzerindeki kervansaraylarda bir
süre ücretsiz konaklama olanağı sağlanıyordu.
Bu uygulama,
I. dış tehditleri azaltma,
II. ticaret yollarını daha fazla kullanılır kılma,
B) Ekonomik faaliyetlerin sürdürülmesine
III. gümrük gelirlerini artırma
D) Dinin toplumsal etkinliğinin artırılmasına
A) Yalnız I
C) Askeri etkinlik düzeyinin yükseltilmesine
E) Toplumun sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasına
amaçlarından hangileri ile ilgilidir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
57
7.
Çaka Bey Bizans Devleti’ni yıkabilmek amacıyla Peçenekler ve Anadolu Selçukları ile ittifak yapmaya çalıştı.
Bu arada kızını Selçuklu Sultanı I. Kılıç Arslan ile evlendirdi.
Bu akrabalık bağının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir?
A) Egemenlik alanınını genişletmeye
B) Ticaret yollarını ele geçirmeye
10. Türkiye Selçuklu sultanlarından bazılarının Keyhüsrev,
Keykavus, Keykubât gibi Farsça ünvanlarını kullandıkları görülmüştür.
Böyle bir davranışın görülmesi aşağıdakilerden
hangisinin göstergesidir?
A) Türkiye Selçukluların otoritesinin kaybolduğunun
B) İran kültürünün etkisinde kalındığının
C) İran ile ekonomik ilişkilerin geliştiğinin
C) Donanmasını güçlendirmeye
D) Bağımsızlık anlayışının öneminin azaldığının
D) Hıristiyan birliği kurulmasını önlemeye
E) Ticaretin ekonomiye katkısını artırmayı amaçladıklarının
E) Rumları Batı Anadolu’dan çıkarmaya
11. Anadolu’daki siyasi egemenlik mücadelesi, Danişment8.
Anadolu’da XIII. yüzyılda üretilen pamuklu, yünlü ve
ipekli kumaşlar birçok çeşitleriyle dünya pazarlarında
aranan ürünlerdi.
Anadolu ile ilgili bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin doğal sonucudur?
A) Dokumacılıkta ileri düzeyde olunmasının
B) İslam inancının yayılmasının
C) Bizans'ın Anadolu'da geriletilmesinin
E) Selçuklu parasının bastırılmasının
A) Anadolu’da Türk devletleri arasında siyasi ittifaklar
kurulmasına
B) Türk devletlerinin hükümdarları arasında akrabalık
bağlarının kurulmasına
C) Anadolu’da Bizans topraklarının genişlemesine
E) İslam inancının Anadolu'da yaygınlaşmasına
Türklerin İslamiyeti benimsedikten sonra da eski
özelliklerini devam ettirdiklerini savunan bir tarihçi,
aşağıdakilerden hangisini buna kanıtı olarak gösterebilir?
A) Anadolu’da Türklerin yaptırdığı dini eserleri
B) Türkler ile Bizans arasında yapılan savaşları
C) Türklerin ülkeyi hanedanın ortak malı sayarak yönetmelerini
D) Anadolu’da fıkıh ve hadis dalında yetişmiş Türk bilginlerinin varlığını
E) Türklerin Farsça eserler oluşturmalarını
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
D) Türk devletleri arasında askeri mücadeleler yaşanmasına
D) Deniz ticaretinin önemsenmesinin
9.
liler Beyliği ile Türkiye Selçukluları Devleti'ni karşı karşıya getirdi.
12. Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Melikşah, gönderdiği fermanla ve Abbasi halifesi de gönderdiği menşurla Süleyman Şah’ın Türkiye Selçuklu hükümdarlığı onaylamıştır.
Bu gelişmeler,
I. Anadolu’da siyasi birliğin kurulması,
II. halifelik makamının Türkiye Selçuklularının himayesi altına girmesi,
III. Süleyman Şah’ın otoritesinin güçlenmesi
sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C - A - E I B - C - E I A - A - C I B - D - C
E) II ve III
C) Yalnız III
58
01.24 TÜRK‹YE TAR‹H‹
1.
Avrupa'da Orta Çağ'da Dünya’nın küre şeklinde olduğuna ve Güneş’in etrafında döndüğüne dair çıkışlar Kilise
teşkilatı tarafından şiddetle bastırılmıştır.
4.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir?
Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Avrupa devletlerinde toplumsal birlik ve düzenin bozulmasına
B Ö L Ü M
A) Avrupa’da ekonomik faaliyetler Kilise tarafından yönlendirilmiştir.
B) Papa'nın soyluların denetimi altında hareket etmesine
B) Dinin toplumsal etkinliği zaman içinde azalmıştır.
C) Avrupa’da kölelik olgusunun ortaya çıkmasına
C) Pozitif düşünce anlayışının gelişmesi engellenmiştir.
1.
Papa'nın buyruk ve görüşleri Orta Çağ Avrupası'nda
sorgulanamaz emirler olarak görülüyordu.
D) Katolik inancının dogmatik bir yapıya bürünmesine
D) Toplumsal sınıf farklılıkları ortaya çıkmıştır.
E) Din adamlarının kıtadaki bilimsel çalışmalara destek
olmasına
E) Katolik inancının yaygınlaştırılmasına çalışılmıştır.
Sorgulanamaz, do¤rulu¤u tart›fl›lamaz fikirler de¤ifltirilemez nitelik tafl›r.
2.
Orta Çağ’da Avrupa'da feodal yönetimlerinin yaygın olduğu görülür.
Bu durumun aşağıdaki gelişmelerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir?
5.
Bu gelişmede,
A) Avrupa’da merkezi krallıkların otoritelerinin azalmasına
I. Avrupa’ya yerleşen barbar kavimlerin Hıristiyanlığı
kabul etmeleri,
B) Soyluların devletlerin yönetim yetkisini ellerine geçirmelerine
II. Haçlı seferlerine çok sayıda derebeyinin katılması,
C) Avrupa'da sınıf farklılıklarının ortaya çıkmasına
III. Kavimler Göçü’nün Avrupa’da siyasi otorite boşluğuna yol açması
E) Ticaret yollarının Müslüman toplumların kontrolüne
geçmesine
A) Yalnız I
D) Avrupa kıtasında ticari faaliyetlerin gelişmesine
3.
Avrupa'da Orta Çağ’da ortaya çıkan derebeyliklerin krallar karşısında zaman içinde güç kazandıkları görülür.
Avrupalılar XI. ve XIII. yüzyıllar arasında Anadolu üzerinden Kudüs’e yönelik Haçlı Seferleri gerçekleştirmiştir.
Bu seferlerin,
I. Anadolu’da şehirlerin ve ticaret yollarının tahribata
uğraması,
II. Türklerin İslam dünyasındaki siyasi önemlerinin
azalması,
III. Türklerin batıya yönelik ilerleyişinin bir süreliğine
durması
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir?
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Orta Çağ Avrupası’nda, deney ve gözlem yapılması Katolik Kilisesi tarafından engellenmiş, skolastik düşünce
yapısının oluşması sağlanmıştır. İncil'de yer alan her
şeyin mutlak doğru olduğu savunulmuştur.
Buna göre ulaşılabilecek doğru yargı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bilimsel çalışmalar desteklenmiştir.
B) Avrupa’da düşünce hayatı geliştirilememiştir.
C) Kilisenin hakimiyeti zayıflamıştır.
D) Askeri yapı sosyal hayat üzerinde etkili olmuştur.
E) Sınıf farklılıklarının etkinliği azalmıştır.
59
7.
Orta Çağ’da Avrupa’da görülen,
I. Papaların kralları aforoz etme yetkilerinin bulunması,
II. kralların Papa'nın elinden tac giymek zorunda olması,
III. Kilise'nin mezhep birliğini sağlamaya çalışması
olgularından hangileri Katolik Kilisesi’nin bu dönemde siyasal yapı üzerinde etkili olduğuna kanıt
olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
10. Orta Çağ Avrupası'nda siyasi ve ekonomik yapıyı kon-
trollerinde bulunduran derebeyleri bu durumlarını güçlendirmek amacıyla Haçlı Seferleri'ne katılmış, ancak
pek çoğu yaşamını yitirerek Avrupa’ya geri dönememiştir.
Bu bilgiler dikkate alındığında,
I. Din adamlarının toplumsal etkinliği zamanla artmıştır.
II. Haçlı Seferleri derebeylerinin beklentilerini karşılamamıştır.
III. Avrupa'da merkezi krallıklar yıkılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I
8.
Papaların Haçlı Seferleri'nin düzenlemesi için girişimde
bulunmalarının önemli nedenlerinden biri de, Selçuklular karşısında sürekli gerileyen Ortodoks Bizans’ın Katolik dünyasından yardım talebinde bulunmasıdır.
Bu bilgiler ışığında, Papa’nın ulaşmak istediği
amaçla ilgili olarak,
I. Mezhep birliği sağlamayı planlamıştır.
II. Ortodoks dünyasını egemenliği altına almaya çalışmıştır.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. "Akdeniz ticareti Haçlı Seferleri'ne bağlı olarak
önem kazanmıştır." bilgisine ulaşan bir araştırmacı,
I. Anadolu ve Suriye topraklarından geçen ticaret
yollarının güvenliğinin kalmaması,
II. Katolik mezhebi içinde farklı düşüncelerin ortaya
çıkması,
III. Yeni mezheplerin ortaya çıkmasını engellemek istemiştir.
III. barutun Avrupa'da kullanılmaya başlanması
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
IV. Haçlı Seferi, Kudüs’ün Müslümanlardan geri alınması amacına yönelik olarak gerçekleştiği halde İstanbul’un işgali ile sonuçlanmıştır.
Buna göre IV. Haçlı Seferiyle ilgili olarak aşağıdaki
yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Katolik mezhebinin yayılması sağlanmıştır.
B) Ticari faaliyetler hızlandırılmıştır.
C) İslam devletleri ile irtibat kurulması sağlanmıştır.
D) Mezhep birliğinin sağlanmasına yol açmıştır.
E) Düzenlenme amacından uzaklaşmıştır.
olgularından hangilerinin yukarıdaki bilgiyle ilişkili
olduğunu savunabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
12. XI. yüzyılla XIII. yüzyıl arasında düzenlenen Haçlı Seferleri sonucunda;
I. Venedik, Ceneviz gibi liman kentleri ticari canlılık
kazanmıştır.
II. Seferlere katılan derebeylerinin toprakları kralların
eline geçmiştir.
III. Halkın kiliseye olan bağlılığı sarsılmıştır.
Bu gelişmelerden hangilerinin Avrupa’da var olan
yönetim anlayışı üzerinde etkili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C - A - D I D - C - B I D - C - E I E - A - B
C) I ve II
E) I, II ve III
60
Birlikte Çözelim
1.
B Ö L Ü M
Çözüm 14 / 5
Rusya'nın Soingir bölgesinde bulunan tarih öncesi döneme ait bir mezarda ölünün giysisinin binlerce küçük
inci ile süslendiği ve kişisel eşyaları ile birlikte gömüldüğü görülmüştür.
Bu durum dikkate alındığında, söz konusu mezarı
hazırlayan toplulukla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenebilir?
Ölen kişilerin kişisel eşyaları ile birlikte gömülmesi tarihi
süreçte İlk Çağ Mısır, Türk ve Urartu gibi topluluklarda
görülen bir uygulamadır. Bu uygulama eşyaların ölen kişi tarafından yeni hayatında da kullanılacağı inancına
dayanmaktadır. Buna göre Rusya’nın Soingir bölgesinde bulunan mezar kalıntıları bu bölgede yaşamış topluluğun hayatın ölümden sonra da sürdüğüne inandıklarını göstermektedir.
Çözüm 26 / 6
Babillerin mimari etkinlikleri hakkında yeterli bilgi elde
edilememiştir. Yalnızca birkaç dökümanda ülkenin zenginliğini ve toprağın bereketini garantileyen su kanallarının yapımı anlatılmaktadır.
Bu bilgiler göz önüne alındığında,
I. Tarım üretimi ile uğraşılmıştır.
II. Ekonomik yapı iyi durumdadır.
III. Yaşadıkları topraklar madenler açısından fakirdir.
yargılarından hangilerinin Babiller için geçerli olduğu söylenebilir?
İlk Çağ’da bir yerleşim birinde su kanallarının oluşturulması, o bölge toplumunun tarım üretimi ile uğraştıklarının bir kanıtı olarak görülebilir. Ayrıca paragrafta su kanallarının ülkeyi zengin, toprağı da bereketli hale getirdiğinden söz edilmekte bu da ekonomik yapının iyi
durumda olduğunu göstermektedir.
Çözüm 22 / 6
Makedonya Kralı İskender, Doğu seferine çıkarak Anadolu, Mezopotamya ve Mısır'ı siyasi egemenliği altına
aldı. Bu seferi izleyen tarihi süreçte Hellenizm olarak bilinen yeni bir kültürel sentez oluştu. Hellenistik dönemde Anadolu ve Mısır'da kurulan bazı şehirler dünyanın
önemli kültür merkezleri haline geldi.
Buna göre,
I. egemenlik altına alınan bölgelerin yerel kültürleri,
II. İskender'in kalabalık ve güçlü bir ordu oluşturması,
III. ekonomik faaliyetlerin desteklenmesi
olgularından hangilerinin Hellen uygarlığının oluşmasında rolü bulunan temel etken olduğu söylenebilir?
Helen uygarlığının oluşmasında İskender tarafından
egemenlik altına alınan bölgelerdeki yerel kültürlerin
kaynaştırılması temel etken olmuştur. Askeri etkinliğin
yüksek olması bu konuda belirleyici değildir. Tarihi süreç
içinde askeri etkinliği yüksek pek çok topluluğun kültürel
anlamda önemli bir iz bırakamadığı görülür.
Çözüm 34 / 4
Türk tarihinde görülen,
I. hükümdar ve ailesinin kut sahibi olarak görülmesi,
II. Türk hükümdarlarının Çinli prensesler ile evlenmeleri,
III. hükümdar eşlerinin de kurultay çalışmalarına katılabilmesi
özelliklerinden hangileri yönetim yetkisinin tanrısal
kaynaklı olduğunu gösterir?
İlk Çağ Türk devletlerinde hakana yönetme yetkisinin
Gök Tanrı tarafından verildiğine inanılmıştır. Bu anlayışa “kut” inancı adı verilmiştir. Dolayısıyla bu uygulama
Türklerde yönetme yetkisinin tanrısal kaynaklı olduğunu
göstermektedir.
61
Çözüm 40 / 1
Arap yarımadasında yaşayan kabileler belli dönemlerde
Mekke'ye gelir ve Kâbe'deki putları ziyaret ederlerdi.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı
söylenebilir?
Arap Yarımadası’nda İslam öncesi dönemde yılın belli
aylarında (Haram Aylar) Kabe ve burada bulunan putlar
ziyaret edilirdi. Bu durum Mekke’de büyük kalabalıkların
toplanmasına ve dolayısıyla da Arabistan’ın farklı bölgelerinden gelen kalabalıkların Mekke şehrinin ekonomik
gelirlerini artırmasına ortam hazırlamıştır. Bu gelişmeyi
siyasi birlik, dini hoşgörü, çok tanrılı inancın yayılması
ya da farklı dinlerin etkisinde kalınması olguları ile ilişkilendirmek güçtür.
Çözüm 48 / 6
Geleneksel Türk inancı olan Gök tanrı inancında İslam
inancındakine benzer olarak cennet ve cehennem kavramları yer almaktaydı. Ayrıca bu inancın ahlak anlayışı, İslam inancının ilkeleri ile önemli yakınlıklar barındırıyordu.
İki inanç arasındaki bu benzerliğin,
I. Türklerin siyasi güçlerini artırmaları,
II. Müslümanların Türk inancından etkilenmesi,
III. Türklerin İslam'ı benimsemelerinin kolaylaşması
sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
Orta Asya Türk topluluklarının geleneksel inancı ile İslam inancı arasında görülen benzerlikler Türklerin İslam
inancını benimsemelerini kolaylaştırmıştır. Müslümanların Türk inancına etkilenmesi ya da bu benzerlikten dolayı Türklerin siyasi güçlerinin artması söz konusu değildir.
Çözüm 42 / 1
Hz. Ebu Bekir halifeliği döneminde Arap yarımadasında
baş gösteren ayrılıkçı hareketleri bastırarak tekrar birliği sağladı. Ayaklanan kabilelerin bir kısmı zekat yükümlülüğünden kurtulmak istiyorlardı. Fakat bu girişimler
karşısında taviz verilmedi.
Bu gelişmelerin,
I. devlet otoritesinin güçlendirilmesi,
II. iç karışıklıkların önlenmesi,
III. putperestliğin sona erdirilmesi
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir?
İslam Devleti’nde Hz. Ebu Bekir Dönemi’nde zekat vermek istemeyen bazı ayrılıkçı gelişmeler yaşanmış, bu
toplulukların üzerine kararlılıkla gidilmiştir. Hz. Ebu Bekir’in bu konudaki tavizsiz tutumu devlet otoritesinin
güçlendirilmesini ve iç karışıklıkların önlenmesini sağlamıştır. Putperest inancının ortadan kaldırılması bu gelişmelerden ayrı bir süreçte gelişmiştir.
Çözüm 57 / 12
Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Melikşah, gönderdiği fermanla ve Abbasi halifesi de gönderdiği menşurla Süleyman Şah’ın Türkiye Selçuklu hükümdarlığı onaylamıştır.
Bu gelişmeler,
I. Anadolu’da siyasi birliğin kurulması,
II. Halifelik makamının Türkiye Selçuklularının himayesi altına girmesi,
III. Süleyman Şah’ın otoritesinin güçlenmesi
sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir?
Melikşah tarafından gönderilen ferman, halife tarafından gönderilen menşur Türkiye Selçuklu hükümdarı Süleyman Şah’ın otoritesini güçlendirici yani halkının ona
artırıcı bir rol oynamıştır. Bu gelişme ile Anadolu’da siyasi birlik kurulması ya da halifeliğin Türkiye Selçuklularının himayesi altına girmesi söz konusu değildir.
62
Dört Köfle
B Ö L Ü M
1.
XIX. yüzyılda ortaya atılan İpek Yolu deyimi hem bir
maddeyi, hem de geniş bir bağlantı ağını çağrıştırır.
Mallarla birlikte fikirler de yayıldı. Ticaret, Çin ile YunanRoma uygarlıkları arasında çeşitli ilişkileri beraberinde
getirdi.
3.
– Sasanilerin ipek ticaretinde Kök Türkleri etkisiz bırakmak amacıyla giriştiği faaliyet üzerine İstemi
Yabgu, Bizans ile ittifak kurarak Sasanileri etkisizleştirmiştir.
Bu bilgilere göre,
I. kültürler arası etkileşimin yaşanması,
1.
II. ulaşım güzergahlarının canlılık kazanması,
Buna göre ulaşılabilecek en genel yargı aşağıdakilerden hangisidir?
III. tarım ve hayvancılığın gelişmesi
gelişmelerinden hangileri İpek Yolu'nun şekillenmesinin sonuçları arasında gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
– Göktürk Devleti'nin batı bölümünün idarecisi olan İstemi Yabgu, ipek ticaretini elinde bulunduran Akhun
Devleti'ne karşı Sasaniler ile ittifak kurarak Akhun
Devleti'nin yıkılışına etki etmiştir.
A) Kök Türkler imparatorluk özelliği kazanmışlardır.
B) Doğu ülkelerinin tamamında Göktürk hakimiyeti kurulmuştur.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) Kök Türkler politikayı ekonomik faaliyetlerine göre
şekillendirmiştir.
D) Orta Asya’da ekonomik yapı geliştirilememiştir.
E) Bizans Devleti Göktürk üstünlüğünü tanımıştır.
2.
Büyük bir uygarlık inşa eden Müslümanlar bilim ve düşünce alanında kendilerinden önce oluşmuş Eski Yunan, Bizans, Hint ve İran kültürlerinden yararlanmışlardır.
Bu bilgi,
I. Müslümanlar kültürel etkileşime açık olmuştur.
II. Müslümanlara yönelik dış baskılar tarihi süreçte artmıştır.
III. İslam inancının oluşumunda farklı dinlerden etkilenilmiştir.
yargılarından hangileri doğrular niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
E - A - C - E
C) Yalnız III
4.
Selçuklular siyasi egemenlikleri altına aldıkları topraklarda ve bu topraklardan geçen ticaret yollarında güvenliğin sağlanması konusuna özel bir önem vermişlerdir.
Bu bilgiye bakılarak Selçukluların aşağıdakilerden
öncelikle hangisinin korunmasına özen gösterdikleri söylenebilir?
A) Göçebe yaşam tarzının
B) Toprak bütünlüğünün
C) Dinsel hoşgörü anlayışının
D) Toplumsal huzurun
E) Ekonomik gelirlerin
63
Kontrol Noktas›
•
Bakal›m boflluklar› do¤ru olarak doldurabiliyor musun?
a) Geçmiflte yaflanm›fl, insan› ilgilendiren, belirli ve k›sa bir süre içinde ortaya ç›kan ve
tamamlanan geliflmelere …………….. denir.
b) Tarihi olaylar sonucunda ortaya ç›kan uzun süreli sonuçlar ya da toplumsal etkilere
……………. ad› verilir.
c) Büyük Selçuklu Devleti’nin ba¤›ms›zl›¤›n› ilan etmesi bir ……………….., Selçuklu kültür ve uygarl›¤›n›n oluflumu ise ……………….. olarak nitelendirilebilir.
•
Do¤ru mu, Yanl›fl m›?
D
Y
a) Yer veya su alt›nda kalm›fl tarihi malzemeleri gün ›fl›¤›na ç›kar›lmas›nda ve elde edilen bu malzemelerin incelenerek ait olduklar› dönemin ve özelliklerinin ortaya konulmas› Arkeoloji biliminin iflidir.
b) ‹lk Ça¤’da Anadolu’da önemli bir uygarl›k kurmufl olan Hititlerde
soylular›n oluflturdu¤u Pankufl Meclisi kral›n yan›nda dan›flma meclisi olarak görev yapm›fl ve onun mutlak otoritesini s›n›rlam›flt›r.
c) Mezopotamya uygarl›klar› Tapetes ad› verilen gözlemevleri infla etmifllerdir.
•
Do¤ru mu, Yanl›fl m›?
a) Bilinen ilk teflkilatl› Türk devleti Kök Türk devletidir.
b) Türklerde ‹lk Ça¤’da “Ülke hükümdar ve o¤ullar›n›n ortak mal›d›r.”
anlay›fl› egemen olmufltur.
c) ‹slam öncesi dönemde Türklerin mezarlar›na balbal ad› verilmifltir.
•
Bir de bu boflluklara bakal›m:
a) Abbasi Devleti’nin merkezi otoritesinin zay›flamas›na ba¤l› olarak baz› eyalet valilerinin ba¤›ms›zl›¤›n› ilan etmesiyle bu devletin topraklar› üzerinde …..………………. ad›
verilen devletler kurulmufltur.
b) Emevi Devleti’nin y›k›lmas›n› takip eden dönemde Abbasi bask›s›ndan kaçan Emevi
soylular› taraf›ndan ‹spanya’da …..………………. Devleti kurulmufltur.
c) Hz. Muhammed’den sonraki dönemde ‹slam Devleti’nde devlet baflkanl›¤›
…..………………. ad› verilen kifliler taraf›ndan yürütülmüfltür.
d) Emeviler Dönemi’nde kurulan …..………………. teflkilat› ile yönetim birimleri aras›ndaki haberleflme daha düzenli hale getirilmeye çal›fl›lm›flt›r.
•
Afla¤›da verilen bilgilerde yer alan boflluklar›n uygun ifadeleri olmal›!
a) Türkiye Selçuklular›nda .................... ad› verilen hükümdar çocuklar› tecrübe kazanmalar› için eyaletlere vali olarak gönderilmifltir.
b) Türkiye Selçuklular›nda topraklar flu flekilde bölümlenmiflti.
– ........................
– Vak›f topraklar
– ........................
– .........................
64
................. derken
Tarihin Aynas›ndan | D e ¤ i flflii m v e S ü r e k l i l i k
?
Dün
Bugün
Yar›n
?
Dün
Bugün
Yar›n
?
Dün
Bugün
Yar›n
65
02
2. BÖLÜM
Beylikten Devlete, Dünya Gücü: Osmanl› Devleti,
Aray›fl Y›llar›, Avrupa ve Osmanl› Devleti,
En Uzun Yüzy›l
fetret dönemi
pençik sistemi
iskan politikas›
kapitülasyon
ekber ve erfled
rönesans
reform
co¤rafi keflifler
dirlik
denge politikas›
sancak sistemi
skolastik düflünce
›slahat
ayaklanma
fetih
ortodoks kilisesi
toprak kayb›
beylerbeyi
2.
B Ö L Ü M
66
osmanl› devletinin kuruluflunu ve yay›lmas›n› sa¤layan faktörleri,
osmanl› devletinde balkan ve anadolu fetihlerini,
fetret döneminin nedenlerini ve sonuçlar›n›,
osmanl› devletinde xv. ve xv›. yüzy›llardaki siyasi geliflmeleri,
osmanl› hakimiyet anlay›fl›n›, merkez ve taflra teflkilat›n›, toprak yönetimini,
osmanl› ordusunu, hukuk sistemini ve toplum yap›s›n›,
osmanl› ekonomisini, kültür ve sanat›n›, e¤itim sistemini
co¤rafi keflifleri haz›rlayan nedenler ve kefliflerin yol açt›¤› sonuçlar›,
rönesans›n nedenlerini ve sonuçlar›n›,
avrupada reform hareketlerini,
osmanl› devletinin xv››. yüzy›lda iran, venedik, lehistan ve avusturya ile olan
askeri ve siyasi iliflkilerini,
osmanl› devletinde duraklama döneminde yaflanan isyanlar›,
osmanl› duraklama dönemi ›slahatlar›n›,
osmanl› devletinde xv›››. yüzy›lda yaflanan siyasi olaylar›,
osmanl› devletinde xv›››. yüzy›lda gerçeklefltirilen ›slahatlar›,
osmanl› da¤›lma dönemi siyasi olaylar›n›,
osmanl› devletinde gerçeklefltirilen x›x. yüzy›l ›slahatlar›n›,
frans›z ihtilalini,
sanayi ink›lab›n›
kavram›fl olaca¤›z.
67
KISA KISA
‹skan politikas› dedikleri
Osmanlı Devleti, Rumeli topraklarına yerleştirilecek olan Türk gruplar belirlerken,
• İskan edilen topluluklara arazi tahsisi ve bir süre vergi alınmamasına,
• İskan edilecek topluluğun ayrıldığı yerde ekonomik faaliyetlerin ve üretimin aksamamasına,
• Anlaşmazlık yaşayan toplulukların tercih edilmesine özen göstermiştir.
Co¤rafi Keflifler ve Osmanl›lar
Coğrafi Keşifler sonucunda ticaret yollarının okyanuslara kayması, Baharat Yolu’nun önemini ve
canlılığını kaybetmesine yol açmıştır. Bu gelişme,
Osmanlıların bu ticaret yolundan beklediği verimi
elde etmesini engellemiştir.
"Sorun"un içi ve d›fl›
Osmanlı tahtını ele geçirmek için ağabeyi II. Bayezid’e karşı isyan eden ve yenilen Şehzade Cem’in
Avrupa’ya sığınması, bir iç sorun olan bu isyanı bir
dış sorun haline getirmiştir.
Teokratik olmak
Yavuz’un Mısır Seferi sonrasında halife unvanına
sahip olması ile birlikte Osmanlı Devleti teokratik
bir yapıya bürünmüştür.
Osmanl›lar ve Endülüs
İspanya’daki son İslam devleti Beni Ahmer Devleti’nin yıkılması ile Hıristiyanların baskısı altında
kalan Endülüs Müslümanları Osmanlı Devleti’nden yardım istemiş, Osmanlı donanması tarafından Kuzey Afrika’ya yerleştirilmişlerdir.
Kavra(yal›)m
İltizam : Osmanlı Devleti’nde eyaletlerin vergilerini toplama işinin belirli bir peşin para karşılığında
varlıklı kişilere devredilmesidir.
Baltaliman› neyi baltalad›
Osmanlı yönetiminin 1838’de İngiltere ile yaptığı
Baltalimanı Ticaret Antlaşması, Osmanlı ekonomisini dışa bağımlı hale getirmiş, Avrupa mallarının
Osmanlı pazarına egemen olmasını sağlamıştır.
Kapitülasyon dedikleri
Osmanlı Devleti tarafından çeşitli nedenlerle yabancı devletlere verilen ekonomik ayrıcalıklar, 1740 tarihinden itibaren sürekli hale getirilmiştir.
Frans›z ‹htilali
Yakın Çağ’ın başlangıcı sayılan Fransız İhtilali tüm
dünyayı etkilemiştir. Fransız İhtilali’nin bu derece
etkili olmasının en önemli nedeni getirdiği ilkelerin evrensel nitelikli olmasıdır.
Osmanl›lara göre Frans›z ‹htilali
Osmanlı Devleti, ihtilalin ilk dönemlerinde bu
olayı Fransa’nın bir iç sorunu olarak görmüş ve tarafsız kalmayı tercih etmiştir.
Son kazanç
1672 yılında Lehistan ile imzalanan Bucaş Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin yeni toprak kazandığı son
antlaşmadır. Bu antlaşma ile Avrupa’da en geniş sınırlara ulaşılmıştır.
‹ran - Osmanl› bar›fl›
1746 yılında imzalanan antlaşma sonrasında Osmanlı – İran ilişkilerinde günümüze değin süren bir
barış dönemi başlamıştır.
Osmanl›lar›n son kazançl› antlaflmas› hangisi
Belgrat Antlaşması Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyılda imzaladığı son kazançlı antlaşmadır. Karadeniz’de
Türk egemenliği yeniden sağlanmıştır.
Bo¤azlar Sorunu
Osmanlı Devleti Boğazlar üzerindeki mutlak egemenlik hakkını 1841 “Londra Boğazlar Sözleşmesi”
ile kaybetmiş, ilgili meselelerde tek başına karar veremez hale gelmiştir.
Osmanl› E¤itim Sisteminde De¤iflim
Osmanlı Devleti’nde Avrupa tarzında okulların açılmasına karşın eski tarz eğitim veren medreselerin
kaldırılamamasını nedeni, halkın tepkisinden çekinilmesidir. İki farklı eğitim anlayışı eğitimde ikiliğe ve
kültür çatışmalarına yol açmıştır.
68
02.1 BEYL‹KTEN DEVLETE
1.
I. Murat'ın I. Kosova Savaşı'ndan sonra öldürülmesinin
ardından Osmanlı tahtına oğlu I. Bayezid geçmiştir.
4.
Bu gelişmeye bakılarak,
I. saltanat sistemi,
B Ö L Ü M
III. teokratik yönetim
2.
II. sancak sistemi,
A) Yalnız I
Bu durum dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
olgularından hangilerinin Osmanlı Devleti'nde Kuruluş Dönemi'nde varlığından söz edilebilir?
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
İstanbul'un Osmanlılar tarafından kuşatıldığı dönemlerden biri Yıldırım Bayezid dönemidir. Bu dönemde birkaç
kez tekrarlanan kuşatmalardan biri Bizans'ı oldukça yıpratmıştır. Bizans yönetimi kuşatmanın sona erdirilmesi
karşılığında; Osmanlı Devleti'ne verdiği yıllık vergiyi artırmayı ve İstanbul'da bir Müslüman mahallesi kurmayı
kabul etmek zorunda kalmıştır.
A) Bizans yönetimi Osmanlı şehzadelerini kışkırtmıştır.
C) Yalnız III
B) Osmanlıların Balkan etkinliği artırılamamıştır.
C) İstanbul üzerindeki Osmanlı baskısı artmıştır.
D) Hıristiyan dünyasında mezhep çatışmalarına ortam
hazırlanmıştır.
E) Bizans'ın ekonomik gücü sona erdirilmiştir.
Orhan Bey döneminde,
– İznik'te medrese açılmıştır.
Osmanl›lar Bizans'a ‹stanbul'da bir müslüman mahallesi kurma koflulunu kabul ettirebiliyor ise bunun bir
anlam› olmal›. Buna benzer bir koflul Orhan Bey döneminde göndeme bile gelmemifltir.
– Vezirlik kurumu oluşturulmuştur.
– Yaya ve müsellem birlikleri kurulmuştur.
Bu düzenlemelerin,
I. askerlik,
II. eğitim,
III. yönetim
alanlardan hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Beyliği'nin bağımsız olarak hareket etmeye
başladığı XIV. yüzyıl başlarında Bizans'ın iç karışıklıklar
yaşadığı görülür.
Bu durumun,
I. Osmanlı Beyliği'nin yayılışının kolaylaşması,
II. Türk beylikleri arasındaki mücadelelerin artması,
III. Anadolu'da siyasi birliğin sağlanması
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
5.
XIV. yüzyılda Balkan topraklarında egemen olan prenslerden bazıları kendi mezheplerini yönetimleri altındaki
halklara zorla kabul ettirmeye çalışıyorlardı. Bölgede
inanç özgürlüğünün tam olarak sağlanabilmesi, ancak
Osmanlıların Balkanları egemenlikleri altına almalarının
ardından sağlanabilmiştir.
Osmanlı yönetiminin bu özelliğinin,
I. Balkanlardaki Osmanlı egemenliğinin süreklilik kazanması,
II. Balkan uluslarının ekonomik durumlarının iyileşmesi,
III. Balkanlarda yeni mezheplerin ortaya çıkması
sonuçlarından hangilerine yol açması beklenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
69
6.
Bizans İmparatorlarının Avrupalı kralları ve Papa'yı Osmanlılara karşı kışkırtmak için XV. yüzyılda Avrupa'yı ziyaret etmeleri Osmanlıların dikkatini çekmiştir. Bizans'tan bu ziyaretlerin sebebi sorulduğunda, siyasi bir
gayelerinin olmadığını söyleyerek kuşkuları üzerlerinden atmak istemişlerdir.
Bizans devlet adamlarının bu tutumu,
I. Osmanlı Devleti'nin tepkisinden çekinilmiştir.
II. Bizanslılar Osmanlı ilerleyişini engellemekte zorlanmıştır.
III. Bizans yönetimi Katolik dünyasının desteğini almak
istemiştir.
yargılarından hangilerinin göstergesidir?
A) Yalnız I
7.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı yönetimi Anadolu'da Abdalan-ı Rum olarak bilinen dinamik göçebe Türkmen unsurları, fethedilen topraklara yerleştirerek, Türk kültürünün yayılmasını sağlıyordu.
Buna göre, Osmanlı fetihleri sırasında aşağıdakilerden hangisine başvurulduğu savunulabilir?
A) Devletler arası ittifaklara
9.
Osmanlı Devleti'nde henüz bir Anadolu beylerbeyliği
yokken I. Murat tarafından Rumeli beylerbeyliği kurulmuştur.
Bu düzenleme aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır?
A) Deniz gücüne önem verildiğinin
B) Balkan egemenliğinin öncelikli görüldüğünün
C) Ekonomik gelirlerin artırılamadığının
D) Dinin teşkilatlanma üzerinde etkili olduğunun
E) Devlet idaresinde sorunlar yaşandığının
10. Osmanlılar'ın Edirne'yi alması ve Balkanlarda ilerlemesi
üzerine Sırplar, Bulgarlar, Eflaklılar, Macarlar ve Bosnalılar Osmanlı'ya savaş açmış, Sırp Sındığı Savaşı'nda
Osmanlı Devleti'ne karşı mücadele etmişlerdir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
A) Osmanlıların Rumeli’de engellenmeye çalışıldığının
B) Bizans topraklarının ele geçirilmek istendiğinin
C) Avrupa siyasetine Sırp ve Bulgarların yön verdiğinin
D) Osmanlı Devleti'nin Balkan devletleri ile ittifak kurmaya çalıştığının
E) Anadolu'da Osmanlı Devleti'nin güç kazandığının
B) Ekonomik faaliyetlerin denetlenmesine
C) İskan politikasına
D) Teokratik yönetim anlayışına
E) Askeri önlemlere
8.
11. Osmanlı Devleti'nin 1402 yılında Ankara Savaşı'nda uğ-
Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemi'nde Rumeli topraklarında gerçekleştirdiği fetih girişimleriyle Bizans'ın Balkanlarla olan kara bağlantısı kesilmiştir.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisini zorlaştırdığı
söylenebilir?
A) İstanbul'un Osmanlılarca alınmasını
B) Bizans'ın denizlerle olan bağlantısını
radığı yenilginin ardından, Türk beyliklerinin Osmanlı
yönetiminden ayrıldığı ve bağımsızlığını ilan ettiği görülür.
Bu gelişme aşağıdakilerden öncelikle hangisinin
göstergesidir?
A) Anadolu egemenliğinin Timur tarafından korunmaya
çalışıldığının
B) Anadolu'da Türk varlığının güçlendiğinin
C) Osmanlı toprak bütünlüğünün bozulduğunun
C) Osmanlı Devleti'nin Anadolu egemenliğini
D) İstanbul'un Avrupa devletlerinden yardım almasını
E) Osmanlı Devleti'nin Balkan sınırlarının korunmasını
D) Anadolu'da Türk nüfusun azaldığının
E) Bizans'ın siyasi olarak üstünlük kazandığının
A - E - A I C - A I E - C - D I B - A - C
70
02.2 BEYL‹KTEN DEVLETE
1.
İslam öncesi dönemden başlayarak Türk devletlerinde
uygulanan "Ülke hanedana aittir." ilkesi, Osmanlılar tarafından, XIV. yüzyılın sonlarından itibaren "Ülke hükümdar ve oğullarına aittir." şekline dönüştürülmüştür.
4.
Egemenlik anlayışında görülen bu farklılaşmanın,
Bu bilgiler ışığında,
B Ö L Ü M
I. ekonomik düzeni güçlendirme,
I. siyasi yapı,
II. halkı yönetime ortak etme,
II. ekonomik durum,
III. merkezi otoriteyi güçlendirme
III. dini inanç
2.
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
XIV. yüzyılda Balkan topraklarında yaşayan halklar, yönetici prens ve kralların baskıları altında bunalmış, yöre
halkı bu dönemde ağır vergiler ödemek zorunda bırakılmışlardı. Bölgeyi egemenliği altına almayı hedefleyen
Osmanlılar, bu yapıyı dikkate almışlardır.
unsurlarından hangilerinin Osmanlılar tarafından
Balkan fetihleri sırasında dikkate alındığı söylenebilir?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti'nin Balkan topraklarındaki egemenliğini
sürdürmesi ve devlet otoritesini bölge halkına kabul ettirmesi belirli unsurların etkisi altında gerçekleşmiştir.
Aşağıdakilerden öncelikle hangisinin, Osmanlıların
Balkan egemenliğini korumasını kolaylaştırdığı savunulabilir?
A) Mutlak yönetim anlayışının benimsenmesi
B) Bölge ile ilgili politikalarda dini hoşgörünün egemen
olması
C) Anadolu'da siyasi birliğin sağlanmaya çalışılması
D) İslam devletleri ile mücadele edilmesi
E) Bölge halkından haraç ve cizye vergisi alınması
3.
Osmanlı Devleti yönetimi konar göçer olarak yaşayan
Türkmen topluluklarını kontrol altında tutmakta zorlanmıştır. Bu nedenle, Anadolu'da yaşayan bu topluluklar
devlet tarafından Balkanlara yönlendirilmiştir.
Bu politika, aşağıdaki hedeflerden hangisine yöneliktir?
A) Devlet otoritesini güçlendirmek
B) Ekonomik faaliyetleri denetlemek
C) Anadolu'da Türk nüfusunu artırmak
D) Türkmen göçlerini sona erdirmek
E) Göçebe yaşamı teşvik etmek
5.
Osmanlı Devleti'nde Yıldırım Bayezit Dönemi’nde;
– Romanya topraklarının büyük bölümü elde edilmiştir.
– Bulgaristan egemenlik altına alınmıştır.
– Yunanistan ve Makedonya'nın önemli bir bölümü
ele geçirilmiştir.
Bu bilgiler dikkate alındığında,
I. Balkanlarda etkinlik sağlanmıştır.
II. Müslüman topluluklar egemenlik altına alınmıştır.
III. Ortodoks dünyası tamamen koruma altına alınmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Ortodoks dünyas›n›n merkezi ‹stanbul idi. Bu bir, ikincisi fethedilen bölgelerin nüfus özelli¤ini de dikkate
almal›s›n.
71
6.
XIV. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin ilgi alanı içinde bulunan Balkan topraklarında büyük bir siyasi gücün olmadığı görülür.
Bu yapının,
I. Osmanlıların egemenlik alanlarını artırmaları,
II. Anadolu siyasi birliğinin sağlanması,
III. Balkanlarda sınırların değişmesi
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?
A) Yalnız I
7.
B) Yalnız II
D) I ve III
E) II ve III
C) Yalnız III
Murat'ın bu tutumu,
I. yeni bir veraset uygulamasının yasalaştırılması,
II. halkın yönetimdeki ağırlığının artırılması,
III. taht mücadelelerinin engellenmesi
düşüncelerinden hangileri ile ilişkilendirilebilir?
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Bu gelişmenin,
I. siyasi birlik,
– İstanbul Boğazı'nın Anadolu yakasına bir hisar yaptırılmıştır.
– İstanbul kuşatmaları gerçekleştirilmiştir.
Bu gelişmelere bakılarak,
I. Balkanlarda Osmanlı karşıtı ittifaklar oluşturulmuştur.
II. Bizans üzerindeki baskı artırılmaya çalışılmıştır.
III. Boğaz geçişi kontrol altına alınmaya çalışılmıştır.
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. Anadolu Selçuklularının Moğollar karşısında aldıkları
yenilginin ardından Anadolu'da kurulan Türk beylikleri,
bir süre sonra Osmanlı Devleti'nin egemenliğini tanımak
zorunda kalmışlardır.
Bu gelişme Osmanlıların,
I. Balkanlarda kalıcı olma,
II. Anadolu siyasi birliğini sağlama,
III. Katolik-Ortodoks birliğini engelleme
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Osmanlı Devleti'ndeki ilk önemli örgütlenme çabalarının
Orhan Bey Dönemi’nde gerçekleştirildiği görülür. Bu dönemde vezirlik makamı kurulmuştur.
Bu düzenlemenin,
II. ekonomik çıkar,
III. dini dayanışma
unsurlarından öncelikle hangilerine bağlı olarak şekillendiği söylenebilir?
D) I ve III
– Niğbolu Savaşı'nda Haçlı ordusu yenilgiye uğratılmıştır.
hedeflerinden hangilerinin bir sonucudur?
XIV. yüzyıl başlarında Anadolu'nun güçsüz beyliklerinden biri olan Osmanlı Beyliği, Bizans sınırında Hıristiyan Bizans'a karşı gaza politikası izlemekte idi. Bu durum, Anadolu'daki bazı Türk beyliklerinin Osmanlılara
destek vermesine neden olmuştur.
A) Yalnız I
Yıldırım Bayezid Dönemi’nde;
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
Osmanlılarda tahtın devriyle ilgili belirgin bir tercih söz
konusu değildi. Buna karşın I. Murat, ölümünden önce
oğlu Şehzade Bayezid'in padişahlığa getirilmesini istemiştir.
A) Yalnız I
9.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
I. deniz ticaretini denetim altına alma,
II. Anadolu’da İslam inancını yayma,
III. devlet otoritesini artırma
amaçlarından hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız lll
C - B - A I D - A I D - C - C I E - B - B
C) I ve II
E) I, II ve III
72
02.3 BEYL‹KTEN DEVLETE
1.
Osmanlı Devleti’nin XV. yüzyılda gerçekleşen Ankara
Savaşı yenilgisinin ardından Fetret Dönemi yaşanmıştır.
Kardeşleri ile giriştiği taht mücadelesinden üstünlükle çıkarak Fetret Dönemi’ne son veren Çelebi Mehmet bu sıkıntılı süreçte devlet otoritesini toparlamak için girişimlerde bulunmuştur.
4.
– Rumeli Beylerbeyliği kuruldu.
Bu düzenlemeler,
B Ö L Ü M
I. idari,
I. barışa dayalı bir dış politika izlenmesi,
II. askeri,
2.
II. Anadolu’da Şeyh Bedrettin İsyanı'nın çıkması,
III. hukuki
III. ekonomik faaliyetlerin öne çıkarılması
alanların hangileriyle ilişkilendirilebilir?
girişimlerinden hangilerinin Çelebi Mehmet’in hedeflerine ulaşmasını kolaylaştırdığı söylenebilir?
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
A) Yalnız I
C) I ve II
E) I, II ve III
İngiliz tarihçi Gibbons, I. Murat için, "Rumların bile güvenini hatta sevgisini kazandı. Ortodokslara Katoliklerin
çok ötesinde bir yaklaşımla iyi muamelede bulundu."
ifadelerini kullanmıştır.
5.
I. Gayrımüslim unsurlara hoşgörü ile yaklaşmıştır.
3.
D) I ve II
E) II ve III
Bu gelişmelere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Yeniçeri Ocağı önem kazanmıştır.
Osmanlı Devleti’nde,
– I. Murat döneminde Rumeli Beylerbeyliği kurulmuştur.
B) Balkan fetihlerini hızlandırmak
C) Anadolu Türk birliğini sağlamak
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti’nde I. Murat döneminde Topçu Ocağı
kurulmuş ve I. Kosova Savaşı'nın kazanılmasında bu
ocağın büyük yararı görülmüştür.
E) I, II ve III
A) Ülke yönetimini kolaylaştırmak
III. Ulus devlet anlayışını öne çıkarmıştır.
B) Yalnız II
C) I ve II
Bu düzenlemelerin ortak hedefi aşağıdakilerden
hangisidir?
II. Azınlıkların yönetime katılmasını sağlamıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve III
B) Yalnız II
– I. Bayezid döneminde Anadolu Beylerbeyliği oluşturulmuştur.
Bu ifadelere bakılarak I. Murat için,
A) Yalnız I
– Kazaskerlik makamı oluşturuldu.
– Yeniçeri Ocağı kuruldu.
Bu gelişmeler dikkate alındığında,
A) Yalnız I
I. Murat Dönemi'nde,
D) Denizlerdeki ekonomik etkinliği artırmak
E) Yabancı devletlerle siyasi ilişkileri düzenlemek
6.
Yıldırım Bayezid'in 1402 yılında Ankara Savaşı’nda
Timur ordusu karşısında uğradığı büyük yenilginin,
I. Bizans üzerindeki Osmanlı baskısının azalması,
II. Osmanlı toplumunun çok ulusluluk özelliğini yitirmesi,
B) Askeri harcamalar azaltılmıştır.
III. Anadolu’da Osmanlı etkinliğinin sarsılması
D) Askeri alanda teknik gelişmelerden yararlanılmıştır.
A) Yalnız I
C) Devletin vergi gelirleri korunmuştur.
E) Halkın yönetime bağlılığının korunması amaçlanmıştır.
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenemez?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
73
7.
Fetret Dönemi’ni sona erdirerek 1413 yılında Osmanlı
tahtına geçen Çelebi Mehmet, araştırmacılar tarafından
Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu olarak kabul edilir.
Çelebi Mehmet’in,
I. sarsılan devlet otoritesini toparlaması,
II. Anadolu’da toprak kazanımını hedeflemesi,
III. kardeşleriyle taht mücadelesine girişmesi
çabalarından hangilerinin böyle bir unvanın verilmesinde rol oynadığı söylenebilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Çelebi Mehmet Dönemi'nde Bursa’ya saldıran Karamanoğulları üzerine gidilmiş, Alaşehir ve Beyşehir alınmıştır.
Bu kazanımlar dikkate alındığında,
I. Anadolu’da siyasi egemenlik mücadelesi yapılmıştır.
II. Osmanlı sınırları genişletilmiştir.
III. Balkan fetihleri yeterince önemsenmemiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Balkan toplulukları XIV. yüzyıldaki siyasi bölünmüşlükten kurtularak Osmanlı Devleti’nin parçası haline gelince ekonomik açıdan da gelişme göstermişlerdir.
Buna göre, Balkanlarda yaşanan bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine bağlı olarak meydana geldiği savunulabilir?
A) Askeri mücadelelerin sürmesine
B) Siyasi istikrar ortamının oluşturulmasına
C) Balkanlarda Katolik-Ortodoks çekişmesinin yaşanmasına
D) Osmanlıların Anadolu fetihlerine önem vermelerine
E) İslam inancının yayılmasına
10. Osmanlı Devleti’nde Rumeli topraklarına yerleştirilen
Türkmenlere verimli araziler verilmiş, bir süreliğine bu
topluluklardan vergi alınmamıştır.
Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırma amacı taşıdığı söylenebilir?
A) Askeri mücadeleleri
B) Devletler arası ilişkileri
C) Gayrımüslim unsurların ticari faaliyetlerini
D) Yeni yerleşilen bölgelere uyum sağlanmasını
E) Anadolu’da Türk kültürünün yaygınlaştırılmasını
‹skan politikas›n›n önemli özelliklerinden birisi iskan
edilen topluluklar›n eski yurtlar›na yerleflmelerine
izin verilmemesi idi.
11. I. Murat Dönemi'nde Karamanoğulları hanedanı ile ak-
rabalık bağı kurulmuş, buna rağmen Karamanoğulları,
Osmanlı ordusunun Balkan fetihleri ile uğraştığı bir dönemde Osmanlı topraklarına saldırmıştır.
İki devlet arasındaki bu ilişki dikkate alındığında
aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Anadolu’da Türk siyasi birliği sağlanamamıştır.
B) Mezhep çatışmaları yaşanmıştır.
C) Karamanoğullarının siyasi üstünlüğü sona ermiştir.
D) Türk dilinin Anadolu’daki kullanım alanı genişlemiştir.
E) Türk beylikleri arasındaki ittifak arayışları başarıya
ulaşmıştır.
12. Osmanlı Devleti çok erken tarihlerde merkezi orduyu
kurmakla Anadolu’daki beyliklere ve Balkanlardaki Hıristiyan devletlere karşı büyük bir üstünlük sağlamıştır.
Osmanlı Devleti ile ilgili bu bilgilere dayanarak,
I. Askeri yapının düzenlenmesine önem verilmiştir.
II. Askeri üstünlük, siyasi üstünlüğü beraberinde getirmiştir.
III. Askeri alanda Anadolu Türk beylikleriyle birlikte hareket edilmiştir.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
A - A - D I E - A - B I A - D - B I D - A - D
E) I ve III
C) Yalnız III
74
02.4 BEYL‹KTEN DEVLETE
1.
Osmanlı ordusunun önemli bir unsuru durumunda olan
akıncılar Türklerden oluşurdu. Ordunun önünde gider,
keşifler yaparak düşman hakkında bilgi toplar ve ani hücumlarla düşmanı yıpratırdı.
4.
B Ö L Ü M
I. Rumeli topraklarına Türk grupların iskan edilmesi,
II. Rumeli'deki yöneticilerin merkezden gönderilmesi,
III. ticaret yollarının işlerliğinin artırılmaya çalışılması
Buna göre akıncıların aşağıdakilerden hangisini
sağladıkları söylenebilir?
çabalarından hangilerinin Balkanlardaki Osmanlı
egemenliğini kalıcı hale getirme amacı taşıdığı söylenebilir?
A) Yeniçerilerin disiplin altına alınmasını
B) İç isyanların önlenmesini
A) Yalnız I
C) Ganimet gelirlerinin askerlere dağıtılmasını
2.
Osmanlı Devleti'nde görülen,
D) Orduya pusu kurulmasına engel olunmasını
E) Padişahın can güvenliğinin korunmasını
2.
Osmanlı Devleti'nde sınırların genişlemesine paralel
olarak yapı üslubunda ve mimaride değişmeler meydana gelmiştir.
5.
II. tarım üretiminin azalmasını engelleme,
II. askeri mücadelelerin yoğunlaşması,
III. köylünün yönetime isyanını önleme
III. Balkan toprakları üzerinde devlet otoritesinin güçlendirilmeye çalışılması
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
olgularından hangilerinin rolünden söz edilebilir?
3.
D) I ve III
E) II ve III
I. Gümülcine
III. Kavala
Bu şehirlerden hangilerinin egemenlik altına alınması, Osmanlı Devleti'nin Balkan egemenliğini güçlendirmiştir?
D) I ve III
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti'nde bir eyaletin yıllık vergisi merkeze
her zamankinden belirgin şekilde fazla gelince, bölgeye
soruşturma yapmak üzere görevliler gönderilebilmekteydi.
Bu uygulama,
II. Filibe
A) Yalnız I
A) Yalnız I
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti tarafından egemenlik altına alınan şehirlerden bazıları şunlardır:
Osmanlı Devleti'nde kendisine devlet tarafından toprak
tahsis edilen çiftçi aileleri toprağı parçalayamaz, büyütemez ve başkasına devredemezdi. Şehirde başka bir
işle meşgul olamazdı.
I. toprak üzerindeki devlet mülkiyetini koruma,
I. egemenlik altına alınan yerel kültürlerin katkısı,
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Bu uygulamanın,
Bu gelişmede,
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. eyaletlerin özerk hareket etmelerini sağlama,
II. halktan ağır ve kanunsuz vergi alınmasını önleme,
III. devletin askeri gücünü artırma
düşüncelerinden hangileriyle ilişkilendirilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
75
7.
Osmanlı Devleti'nde yönetim, devlete ait miri toprakları
ilerleyen dönemlerde mülk olarak satmaya başlamak
durumunda kalmıştır.
Osmanlı yönetiminin bu uygulamaya yönelmesini aşağıdakilerden hangisi zorunluluk haline getirmiştir?
A) Toplum yapısının çok uluslu olması
C) Ticari yaşamdaki düzeni
D) Askeri etkinliğin azalması
D) Müslüman halkın ticari etkinliğini
E) Toprak kayıpları yaşanması
E) Ticaret yollarının canlılığını
Osmanlı Devleti;
– Müslüman ve gayrimüslimlerden toprak vergisi,
– tüccarlardan gümrük ve damga vergileri,
– maden ocakları, taş ocakları ve tuğla harmanlarından çeşitli vergiler toplamaktaydı.
Bu durum,
I. Osmanlı Devleti’nin farklı gelir kaynaklarının olduğu,
II. vergilerin önemli bir gelir kaynağı durumunda olduğu,
III. Osmanlı ekonomisinin temelini hayvancılığın oluşturduğu
yargılarından hangilerini kanıtlar niteliktedir?
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
Osmanlı ülkesinde görülen bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisini korumaya yönelik olduğu savunulabilir?
B) Azınlıkların devlete bağlılığını
C) Hazinenin düzenli gelirlerinin azalması
A) Yalnız I
yelerde çalışan çırak ve kalfalara mesleğin hilesini öğrendikleri için meslekten el çektirilirdi.
A) Vergi gelirlerini
B) Egemenlik alanının genişlemesi
8.
10. Osmanlı Devleti'nde düşük kalitede eşya imal eden atel-
C) I ve II
E) I, II ve III
Vakıfların Türk-İslâm kültürünün gelişmesinde önemli
hizmetleri bulunmaktadır. Vakıflar sayesinde belediye
hizmetleri ile diğer sosyal hizmetler halkın ayağına kadar götürülmüştür.
Buna göre, vakıflarla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisine ulaşılabilir?
A) Devletin askeri yapısını güçlendirme amacına yöneliktir.
B) Devletin denetimi dışında kalmıştır.
C) Padişahın otoritesini artırmayı hedeflemiştir.
D) Sosyal dayanışma düşüncesinin bir ürünüdür.
E) Vergi gelirlerinin artmasını sağlamıştır.
Osmanl› Devleti'nde var olan loncalar›n sahip olduklar› yetkilerle ekonomik alanda önemli bir etkinlik kazand›klar›n› unutma.
11. Timur, Yıldırım Bayezid'den oğullarından birini kendisine rehine olarak göndermesini ve kendi egemenliğinin
kabul edilmesini istemiştir. Bu istekler iki taraf arasındaki ilişkilerin daha da bozulmasına yol açmıştır.
Bu bilgilere göre Osmanlı - Timur ilişkilerinin bozulmasında,
I. hukuki,
II. siyasi,
III. ekonomik
unsurlardan hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
12. Osmanlı Devleti'nde köylerin yönetiminden sorumlu ket-
hüdalar, aralarında bir ilbaşı seçmekte ve şehrin bütün
köylerini temsil eden ilbaşı doğrudan devlet merkezi ile
temas kurmaktaydı.
Bu yapılanmanın aşağıdakilerden hangisini sağladığı savunulabilir?
A) Yönetimin köylerdeki gelişmeleri yakından izlemesini
B) Devletin askeri gücünün artırılmasını
C) Halkın yönetime katılmasını
D) Kültürel farklılıkların korunmasını
E) Loncaların etkinliğinin sınırlanmasını
D - A - E I D - D - B I C - C - D I C - B - A
76
02.5 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET‹
1.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı yönetimince Fransa'ya verilen kapitülasyonlar her iki hükümdarın hayatta kaldıkları süre içinde geçerli olacak şekilde düzenlenmişti.
4.
B Ö L Ü M
Bu düzenlemenin aşağıdakilerden hangisine olanak
sağlayacağı söylenebilir?
Buna göre Osmanlılarla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisine ulaşılabilir?
A) Osmanlı yönetiminin kapitülasyonları sürdürmeme
kararı alabilmesine
A) Donanma, kara ordusunun ikinci planda kalmasına
yol açmıştır.
2.
B) Osmanlı yerli üretiminin güçlenmesine
B) Deniz gücünün artırılması Akdeniz'deki fetihleri kolaylaştırmıştır.
C) Askeri üstünlüğün korunmasına
C) İtalyan şehir devletleri ile rekabet edilememiştir.
D) Osmanlı Devleti'nde mutlak yönetim anlayışının güçlenmesine
D) Balkan devletleri ile mücadele edilmiştir.
E) Osmanlı padişahlarının yetkilerinin korunmasına
2.
XVI. yüzyıl başlarında Osmanlı donanmasında büyük
gemilerin ve uzun menzilli topların kullanılmaya başlandığı görülür. Bu gelişmeler sayesinde Venedik'in elindeki Mora gibi pek çok bölge ele geçirilmiştir.
E) İç politikadaki gelişmeler dış ilişkileri etkilemiştir.
Osmanlı padişahlarından II. Selim ve III. Murat’ın dönemlerinde devletin büyük ölçüde sadrazam Sokollu
Mehmet Paşa tarafından yönlendirildiği görülür.
Bu durum Osmanlı Devleti'yle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Saltanat yönetiminin sona erdiğinin
B) Toprak kayıpları yaşandığının
C) Vergi gelirlerinin korunduğunun
D) Divan örgütünün etkinliğinin sona erdiğinin
E) Padişahların etkinliğinin azaldığının
3.
XVI. yüzyılda Avrupa'da Almanca, Latince, İngilizce,
İtalyanca, İspanyolca başta olmak üzere hemen hemen
bütün Avrupa dillerinde Osmanlılar üzerine basılmış
eserlere rastlanmaktadır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
A) Avrupalı devletlerin askeri üstünlüğüne
B) Avrupalıların Osmanlılara yönelik ilgisine
C) Osmanlı - Avrupa mücadelelerinin sona erdiğine
D) Osmanlı kültürünün Avrupalılar tarafından benimsendiğine
E) Osmanlıların ekonomik alanda etkin olduğuna
5.
İstanbul'un Osmanlılar tarafından alınması sırasında etkin şekilde kullanılan toplar, Avrupalı krallar tarafından
örnek alınmıştır. Bu silahın derebeylerine karşı kullanılarak şatoların yıkılması, Avrupa'da feodalite rejiminin
zayıflamasına ortam hazırladı.
Buna göre, Avrupa'da siyasi yapıda değişim yaşanmasına,
I. Osmanlı askeri yapısının Avrupalılar tarafından takip edilmesi,
II. Osmanlı Devleti'nin Avrupalı devletlerle askeri mücadele içinde olması,
III. Bizans Devleti'nin yıkılması
olgularından hangilerinin ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Fatih döneminde Osmanl›lar pekçok alanda oldu¤u gibi askeri alanda da Avrupal› devletlerin ilerisinde idi.
77
6.
II. Bayezid döneminde tecrübeli bir denizci olan Kemal
Reis Osmanlı hizmetine alındı. Bunu Akdeniz'de ve Afrika kıyılarında faaliyet gösteren birçok Türk denizcisi izledi. Tersane sayısı çoğaltıldı.
Osmanlı Devleti'nin bu girişimlerinin,
I. Avrupa donanmaları ile rekabet gücünün artırılması,
II. Yeniçerilerin etkinliğinin azaltılması,
III. deniz gücünün artırılması
hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
9.
Şehzade Selim, Trabzon'da sancakbeyi iken Yeniçeriler
tarafından tahta geçmek üzere İstanbul'a davet edilmiştir. Şehzade Selim İstanbul'a gelmesine rağmen padişah II. Bayezit tahttan çekilmeyi kabul etmemiştir.
Şehzade Selim'in bu girişiminin aşağıdakilerden
hangisine neden olduğu söylenebilir?
A) Osmanlı egemenlik anlayışının değişmesine
B) İslam ülkelerinin desteğinin kaybedilmesine
C) İktidar mücadelelerin yaşanmasına
D) Sancak sistemi uygulamasının sona erdirilmesine
E) Ülkede iç isyanların yaşanmasına
10. Osmanlı Devleti'nde bozuk, değersiz, standartlara uy7.
Osmanlı donanması 1571 yılında İnebahtı Deniz Savaşı'nda Haçlı donanması tarafından imha edilmiştir.
Bu gelişmenin Osmanlı yönetimini,
Bu uygulama aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir?
II. Anadolu Türk birliğinin bozulması,
B) Ekonomik yaşamın denetim altında tutulduğuna
I. denizlerdeki etkinliğin sarsılması,
A) Osmanlı sanayisinin gelişmediğine
III. Akdeniz ticaretinin canlılığını yitirmesi
durumlarından hangileri ile karşı karşıya getirdiği
söylenebilir?
A) Yalnız I
8.
gun olmayan malların satışı yasaktı. Bu malları imal
eden esnaf loncalar tarafından meslekten uzaklaştırılırdı.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
II. Bayezid döneminde Osmanlı ülkesinde yaşayan Yahudilerin nüfusunda ciddi bir artış yaşanmıştır.
Bu gelişmenin,
D) Özel mülkiyetin kısıtlandığına
E) Yabancı ülkelerle ekonomik ilişkilerin yoğunlaştığına
11. Osmanlılar büyük bir deniz gücüne sahip olan Venediklilerle mücadele edebilmek için II. Bayezid döneminden
başlayarak güçlü bir donanma oluşturma yoluna gitmişlerdir.
Bu çabanın aşağıdakilerden öncelikle hangisine yönelik olduğu savunulabilir?
I. ticaret,
II. savaş,
A) Karadeniz'in kuzeyine egemen olunmasına
III. göç
olgularından hangilerinin bir sonucu olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
C) Merkezi otoritenin korunmakta zorlanıldığına
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
B) Açık denizlere ulaşılmasına
C) Yeni ticaret yollarının bulunmasına
D) Akdeniz üzerinde ekonomik ve siyasi denetim sağlanmasına
E) İslam dünyasının kontrol altında tutulmasına
A - E - B I B - A I E - A - C I C - B - D
78
02.6 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET‹
1.
I. Şehzadelerin sancaklara yönetici olarak gönderilmeleri
4.
II. İstanbul'a Anadolu'dan Türk gruplarının yönlendirilmesi
Bu bilgilere dayanarak,
B Ö L Ü M
III. Kanunname-i Al-i Osman ile kardeş katlinin yasallaştırılması
I. Devşirme kökenli devlet adamları önemli bir etkinliğe sahip olmuştur.
2.
Fatih Dönemi'ne ait bu uygulamalardan hangilerinin
doğrudan padişah otoritesini güçlendirme amacına
yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
Fatih'in oğullarından Şehzade Bayezid ile Cem arasındaki hükümdar olma mücadelesinde, devşirme kökenli
devlet adamlarının desteklediği Şehzade Bayezid başarılı olmuştur.
II. Şehzade Cem yabancı devletler tarafından desteklenmiştir.
C) Yalnız III
III. Osmanlı Devleti'nde iktidar mücadelesi yaşanmıştır.
E) I, II ve III
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
2.
Çaldıran Savaşı öncesinde Osmanlı Devleti'nin yaptığı
hazırlıklardan bazıları şunlardır:
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
I. Batılı devletler ile ilişkilerin gerginleşmemesine
özen gösterilmiştir.
II. Her askere biner akçe verilmiştir.
III. Ateşli silah ve top sayısı artırılmıştır.
Bunlardan öncelikle hangileri savaş sırasında Osmanlı Devleti'ne yönelebilecek dış saldırıları engelleme amacına yöneliktir?
A) Yalnız I
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Yavuz Sultan Selim döneminde Baharat yolunu ele geçiren Osmanlılar, dünyadaki yeni gelişmeler nedeniyle bu
ticaret yolundan istedikleri oranda yararlanamamışlardır.
Bu durumun nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi
gösterilebilir?
A) Hıristiyan devletlerin Osmanlılara karşı birleşmeleri
B) Osmanlı deniz gücünün zayıflaması
C) Venedik ve Ceneviz'in Akdeniz ticaretine egemen olmaları
D) Coğrafi Keşifler sonucu Akdeniz limanlarının önemini kaybetmesi
E) Osmanlı Devleti'nin fetih politikalarını öne çıkarması
5.
Arnavut Ahmet Paşa'nın 1524'te Mısır'da kendi adına
hutbe okutup para bastırması üzerine Sadrazam İbrahim Paşa Mısır'a gelmiş ve şu düzenlemeleri yapmıştır:
– Mısır'daki fakir çocukların eğitimi için bütçe ayrılmıştır.
– Dul ve yetimlere maaş bağlanmıştır.
– Mısır halkının vergileri hafifletilmiştir.
Bu bilgiler doğrultusunda,
I. Osmanlı Devleti'nin ekonomik durumu bozulmuştur.
II. Mısır halkının Osmanlı Devleti'ne bağlılığını artırıcı
tedbirler alınmıştır.
III. Osmanlı merkezi otoritesi güçlendirilmeye çalışılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
79
6.
Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul kuşatmasından önce
Bizans'ın bazı ileri gelenleri, kurtuluşu Ortodoks ve Katolik kiliselerinin birleşmesinde görüyorlardı. Ama birleşmeye karşı olanlar, "İstanbul'da kardinal külahı görmektense, Türk sarığı görmeyi tercih ederiz." demişlerdir.
Bu sözlerin temel nedeninin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?
A) Osmanlılarda mutlakiyet yönetiminin görülmesi
B) Balkanlardaki siyasi durumun karışık olması
C) Osmanlı Devleti'nin hoşgörülü politikalar izlemesi
D) Bizans'ın Avrupa'da toprağının kalmaması
E) Osmanlıların Katoliklerle mücadele içinde olması
7.
9.
Osmanlı padişahları mutlak egemenlik haklarına sahip
olmalarına rağmen keyfi tutum sergilememiş, devleti kanun ve töreye göre yönetmişlerdir.
Yalnızca bu bilgiye dayanarak, Osmanlı padişahlarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Divan kararlarını kabul etmek zorunda kalmışlardır.
B) Baskıcı bir yönetim anlayışı oluşmuştur
C) Halkın yönetime katılmasını sağlamışlardır.
D) Yetkileri sınırsız değildir.
E) Askeri ittifaklar kurmuşlardır.
10. 1481 - 1512 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin padiXVI. yüzyılda Portekiz'in Basra Körfezi ve Kızıldeniz ticaretine egemen olması ve Portekiz baskısına maruz
kalan Hindistan Gücerat Sultanı'nın Kanuni'den yardım
istemesi Hint Deniz Seferleri'nin düzenlenmesine neden
olmuştur.
şahlığını yapan II. Bayezit devrinde görülen askeri başarılar önceki devirlere göre daha azdır.
Bu durumda,
I. fetih politikasının sürdürülmek istenmesi,
II. Şehzade Cem ile uzun süren taht mücadelesi yapılması,
Buna göre, Hint Deniz Seferleri'nde aşağıdakilerden
hangisinin rol oynadığı söylenebilir?
III. Safevi tehlikesi yaşanması
B) Siyasi ve ekonomik faktörler
A) Yalnız I
A) Ekonomik ve hukuki faktörler
C) Kültürel ve sosyal faktörler
olgularından hangilerinin etkisinden söz edilebilir?
D) Dini ve hukuki faktörler
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
E) Ekonomik ve kültürel faktörler
8.
Kuruluş devrinde Balkanlara geçen Osmanlılar, halkını
ezen kral ve feodal senyörlerle mücadele etmiş, kiliselerin ve senyörlerin arazilerini devletleştirerek, buralara
Anadolu'dan getirilen Türkleri yerleştirmişlerdir.
Osmanlı Devleti'ndeki bu uygulamanın aşağıdaki
gelişmelerin hangisinde etkili olduğu söylenemez?
A) Balkan fetihlerinin kolaylaşması
B) Balkanlarda İslam'ın yayılması
şehri fethinden sonra da varlığını sürdürmüş ve Fatih
Sultan Mehmet tarafından koruma altına alınmıştır.
Fatih'in bu politikasının,
I. orduda Hıristiyanlardan yararlanma,
II. Avrupa'daki mezhep ayrılıklarına son verme,
III. Ortodoksların Osmanlı yönetimine bağlılıklarını artırma
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
C) Balkanlarda Türk nüfusun artması
D) Tarımsal üretimin artması
11. İstanbul'da bulunan Ortodoks Kilisesi, Osmanlıların
E) Anadolu beyliklerinin egemenlik altına alınması
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
C - A - D I D - E I C - B - E I D - E - B
E) II ve III
C) I ve II
80
02.7 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET‹
1.
Osmanlı Devleti'nin XV. ve XVI. yüzyıllarda Avrupa'daki sınırlarını genişletmeye çalışmasında,
4.
I. İslam dünyasında birlik sağlama,
Yavuz'un bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine
zarar verdiği savunulabilir?
II. vergi gelirlerini artırma,
B Ö L Ü M
III. İslam inancını yaygınlaştırma
A) Merkezi otoriteye
amaçlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir?
2.
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
B) İslam dünyasındaki ekonomik faaliyetlere
C) Yalnız III
C) Akdeniz egemenliğine
D) Osmanlı topraklarının kıyı güvenliğine
E) Halifelik makamının etkinliğine
Fatih Sultan Mehmet Dönemi'nde 1480 yılında Osmanlı donanması tarafından düzenlenen İtalya Seferi'yle Otranto Kalesi alınmıştır.
5.
A) Akdeniz'deki Osmanlı denetiminin artması
II. Katolik dünyasının baskı altında tutulması,
B) Osmanlı Devleti'nin denizlerdeki etkinliğinin güçlenmesi
III. Ortodoksların Katolik dünyası karşısında güçlendirilmesi
C) Avrupalı devletlerle mücadele yaşanması
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
D) I ve II
E) I ve III
D) Osmanlı Devleti'ne yönelik baskıların artması
E) Aynı padişah döneminde gerçekleşmesi
C) Yalnız III
6.
3.
Osmanlı Devleti'nin XVI. yüzyıl başlarında Anadolu'da Türk siyasi birliğini kurmasının,
I. siyasi etkinliğin güçlendirilmesi,
II. İslam dünyasındaki etkinliğin artırılması,
III. Anadolu'da Şii inancının ortadan kaldırılması
sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
– Kırım Hanlığı'nın himaye altına alınması,
gelişmelerinin ortak sonucunun aşağıdakilerden
hangisi olduğu söylenebilir?
I. Akdeniz'deki etkinliğin artırılması,
B) Yalnız II
Osmanlı Devleti'nde görülen,
– Kıbrıs'ın fethi
Bu girişimin,
A) Yalnız I
Yavuz Sultan Selim şehzadeliği sırasında Trabzon valisi iken Safevi Devleti'ne karşı babasının iznini almadan
askeri harekatta bulunmuştur.
Fatih Sultan Mehmet ülkede bulunan köklü ve güçlü
Türkmen ailelerinin etkinliğini sona erdirmek için çaba
harcamıştır.
Fatih'in bu çabasının,
I. mutlak yönetim anlayışını sürdürme,
II. merkezi otoriteyi koruma,
III. Türk beylikleriyle ilişkileri güçlendirme
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
81
7.
Abbasi halifesi Mısır'ın fethinin ardından halifeliği Yavuz
Sultan Selim'e devretmiştir. Bundan sonra Osmanlı padişahları halife ünvanını almışlardır.
Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisini sağladığı
söylenebilir?
A) Osmanlı Devleti'nde laik yönetim anlayışının sona
ermesini
B) Avrupalı devletlerle ittifak yapılmasını
10. Kanuni Sultan Süleyman Kutsal Roma Germen İmparatorluğu'na karşı güç toparlayabilmesi için 1533 yılında
Fransa kralına para yardımı yapmıştır.
Kanuni'nin bu girişimi Osmanlılarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Fransa'ya kapitülasyon verildiğinin
B) Avrupa'da mezhep birliğinin desteklendiğinin
C) İslam dünyasında mezhep birliği kurulmasını
C) Avrupa'daki siyasi dengelere müdahale edilebildiğinin
E) Osmanlı padişahının otoritesinin güçlenmesini
E) Osmanlı Devleti'nin doğu politikalarına yöneldiğinin
D) Avrupa'daki mezhep anlaşmazlıklarına müdahale
edilmesini
D) Fransa'nın Osmanlı ekonomisi üzerinde denetim
sağladığının
Osmanl› padiflahlar› halifelik unvan›n› da üstlenerek
siyasi yetkilerin yan›nda baz› dini yetkilere de sahip
hale gelmifltir.
8.
Ortodoks Bizanslılar, Katolik Avrupa'ya karşı Osmanlı
idaresini tercih ederlerken kültürel ve dini bağımsızlıklarını koruma gayesi ile hareket etmişlerdir.
Bu bilgiye dayanarak Osmanlı Devleti'yle ilgili,
I. Dini farklılıklara hoşgörüyle yaklaşılmıştır.
II. Asimilasyon politikası izlenmemiştir.
III. Egemenlik alanı savaş yapmaksızın genişletilmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Bu bilgiye dayanarak,
I. Osmanlı Devleti'nde saltanat usulü değişmiştir.
II. I. Süleyman saltanat mücadelesi yaşamamıştır.
III. Padişahlık makamının otoritesi sarsılmıştır.
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Yıldırım Bayezid'in daha önce yaptırdığı Anadolu Hisarı'nın karşısına Rumeli Hisarı'nı yaptırdı.
Bu girişimin temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?
A) Anadolu yakasında devletin etkinliğini artırmak
B) Bizans'ta taht kavgaları çıkarmak
C) Bizans'ı barışa zorlamak
D) Bizans'ın Akdeniz'den destek almasına engel olmak
E) İstanbul Boğazı'nı kontrol altına almak
12. Fatih, İstanbul'un fethinden sonra Bizans tahtı üzerinde
1520 yılında hastalanarak ölen Yavuz Sultan Selim'in
yerine Osmanlı tahtına tek oğlu olan I. Süleyman geçmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
11. 1453 yılında İstanbul'u kuşatan Fatih Sultan Mehmet,
C) Yalnız III
hak iddia edebilecek tekfurlar, despotlar ve imparator
akrabalarını ortadan kaldırmıştır.
Fatih'in bu çabalarının,
I. Anadolu'daki Rum varlığını sona erdirme,
II. Bizans Devleti'ni yeniden kurabilecek odakları yok
etme,
III. Avrupalı devletler ile siyasi ittifak kurma
hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E - D - D I A - A - B I E - D - B I C - E - B
E) II ve III
C) Yalnız III
82
02.8 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET‹
1.
4.
Avrupa'da yaşanan,
I. Reform,
II. Rönesans,
Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir?
III. Coğrafi Keşifler
B Ö L Ü M
gelişmelerinden hangilerinin yeni mezheplerin doğuşuna yol açtığı söylenebilir?
2.
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Din adamlarının toplumsal saygınlıklarının güçlenmesine
B) Avrupa'da Katolik Kilisesi'nin baskılarının yoğunlaşmasına
C) Yalnız III
C) Avrupa toplumlarının kültürel yaşamının canlılık kazanmasına
D) Avrupalı krallar tarafından düzenli askeri birliklerin
kurulmasına
İspanyol ve Portekizli denizciler tarafından başlatılan ve XVI. yüzyıldan itibaren hız kazanan Coğrafi
Keşifler'in aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulamaz?
A) Dünyanın farklı yerlerinde değişik kültürlerle karşılaşılmasına
B) Hıristiyanlığın dünya genelinde yaygınlık kazanmasına
E) Avrupalı denizcilerin Coğrafi Keşifler'i gerçekleştirmelerine
5.
D) Avrupa'da soyluların yönetimle ilgili yetkilerini yitirmelerine
A) Merkezi krallıkların derebeylerin topraklarını ele geçirmelerini
E) Baharat Yolu'na alternatif olarak yeni ticaret yollarının bulunmasına
Haçlı Seferleri ile İslam dünyasından Avrupa'ya taşınan
barut, Avrupalı toplumlar tarafından daha da geliştirilmiş
ve tahrip gücü yüksek ateşli silahlarda yaygın biçimde
kullanılabilecek hale getirilmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi Avrupa'da yaşanan bu gelişmenin sonuçlarından birisidir?
A) Avrupa genelinde feodal yönetim anlayışının yaygınlaşması
B) Avrupa'da bulunan mutlak krallıkların güçlerini artırmaları
C) Avrupa'da ekonomik faaliyetlerin canlılık kazanması
D) Baharat Yolu'nun Avrupalılar tarafından kullanımının
artması
E) Müslüman devletlerin Avrupa üzerindeki siyasi etkilerinin yoğunlaşması
Bir Çin icadı olan pusula Avrupalılar tarafından geliştirilmiş ve değişik alanlarda kullanılmaya başlanmıştır.
Avrupa'da pusulanın kullanımı aşağıdakilerden hangisini kolaylaştırmıştır?
C) Avrupa'nın sahip olduğu ekonomik zenginliğin artmasına
3.
Yeni Çağ, Avrupa'da matbaanın geliştirilerek kullanıldığı
ve ucuza üretilen kağıdın kullanım alanının yaygınlaştığı bir dönem olma özelliğine sahiptir.
B) Rönesans hareketlerinin din adamları tarafından
desteklenmesini
C) Avrupa'da mezhep birliğinin bozulmasını
D) Avrupa toplumlarında toplumsal sınıf farklılıklarının
zayıflamasını
E) Coğrafi Keşifler'in düzenlenmesini
6.
Aşağıda verilenlerden hangisi, XVI. yüzyılda Avrupa'da görülen Rönesans ile Reform hareketlerinin
sahip oldukları ortak özellikler arasında yer alır?
A) Katolik Kilisesi'nin baskılarını sona erdirme amacı taşımaları
B) İtalya'da meydana gelmeleri
C) Sadece dini alanla ilgili sonuçlara yol açmaları
D) Papa'nın siyasi ve ekonomik alandaki gücünü artırmaları
E) Osmanlı Devleti tarafından desteklenmeleri
83
7.
XVI. yüzyılda dünyanın farklı bölgelerinde sömürge
girişimlerinin ortaya çıkmasında,
I. Coğrafi Keşifler,
III. Sanayi Devrimi
gelişmelerinden hangilerinin belirleyici olduğu savunulabilir?
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
B) Avrupa'da mezhep birliğinin sağlanmasına çalışıldığının
C) Katolik Kilisesi'nin toplumun ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak olduğunun
D) Hıristiyanlığın özellikle Avrupa dışında yaygınlaştığının
E) Papa'nın Avrupa toplumları üzerindeki etkinliğinin
bütünüyle sona erdiğinin
Doğuya uzanan ticaret yollarının büyük oranda İslam devletlerinin kontrolünde bulunması Avrupalıları aşağıdakilerden hangisine yöneltmiştir?
A) Avrupa'da sınıf farklılıklarının tartışılmaya başlanmasına
B) Avrupa'dan Amerika'ya göçler yaşanmasına
C) Avrupa'da soyluların güçlerini artırmalarına
D) Yeni ticaret yollarının bulunmasına
E) Avrupalıların Katolik Kilisesi'ne olan bağlılığının sona
ermesine
XV. yüzy›la kadar Avrupa'dan do¤uya uzanan iki temel ticaret yolu vard›. Bunlar Çin'e uzanan ‹pek Yolu
ve Hindistan'a ulaflan Baharat Yolu idi.
9.
bazı düzenlemeler yapmak durumunda kalması aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
A) Bilimsel alanda ilerlemeler yaşandığının
II. Rönesans,
A) Yalnız I
10. Reform'un ardından Katolik Kilisesi'nin kendi içinde
Avrupalıların Coğrafi Keşifler'i düzenlemelerinde Katolik
Kilisesi'nin öğretilerini dikkate almayan çok sayıda gemicinin yetişmesi ve bu gemicilerin faaliyetleri etkili olmuştur.
11. Yeni Çağ'da Avrupa'da okuma yazma oranının artmasında,
I. Reform,
II. Rönesans,
III. Coğrafi Keşifler
gelişmelerinden hangilerinin belirleyici etkisinden
söz edilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
12. Burjuvalar, XVI. yüzyılda ticari faaliyetlerin yoğunlaşmasına bağlı olarak zenginliklerini artırmış ve yönetim alanında hak elde etmek için soylulara karşı mücadeleye
başlamışlardır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır?
Bu durum Avrupa'da aşağıdakilerden hangisine yol
açmıştır?
B) Akdeniz ticaretinin güç kazandığının
B) Tarım üretiminin artmasına
A) İslam dünyası ile ticari ilişkilerin geliştiğinin
C) Din adamlarının ekonomik alanda önemli bir güç olduklarının
D) Avrupa'da mezhep anlaşmazlıklarının yaşandığının
E) Katolik Kilisesi'nin otoritesinin sarsıldığının
A) Toplumsal dengelerinin değişmesine
C) Avrupa kültürünün dünya genelinde yaygınlaşmasına
D) Din adamlarının saygınlığının artmasına
E) Avrupa'ya yönelik göçlerin yaşanmasına
A - D - B I C - E - A I A - D - E I C - B - A
84
02.9 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET‹
1.
Yönetimi altında birçok ulusu bulunduran Osmanlı Devleti azınlık unsurlara okul açma izni vermiştir. Hatta
azınlıkların dini cemaatlerince yönetilen okullar üzerinde devletin bir kontrolü yoktu.
4.
Bu yaklaşımın,
I. toprak bütünlüğünün korunması,
Bu durumun,
II. sosyal huzurun sağlanması,
B Ö L Ü M
I. azınlık okullarının zamanla ayrılıkçı faaliyetler içine
girmeleri,
III. halk-devlet ilişkilerinin geliştirilmesi
durumlarından hangilerini kolaylaştırdığı savunulabilir?
II. azınlıkların kültürlerini koruması,
2.
III eğitimde Avrupa tarzı yöntemlerin öne çıkması
A) Yalnız I
gelişmelerinden hangilerine yol açtığı savunulabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti'nde görülen, şehirlerin canlılığının
azalması, toplumsal düzenin bozulması ve ekonomik faaliyetlerin zayıflaması gelişmeleri,
5.
II. toprak sisteminin bozulması,
3.
E) II ve III
E) I, II ve III
XV. yüzyılda Osmanlı medreselerinin ders programında
fen bilimleri yer alırken daha sonraki yüzyıllarda bu
derslerin ağırlığının azaltıldığı görülür.
B) Din eğitiminin önemini kaybetmesi
olgularından hangilerinin sonucu olarak nitelendirilebilir?
D) I ve III
C) I ve II
A) Pozitif bilimlerin gelişmesi
III. askeri ıslahatlara başvurulması
B) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız II
Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmenin yol açtığı
sonuçlar arasında gösterilebilir?
I. mezhep anlaşmazlıklarının yaşanması,
A) Yalnız I
Osmanlı Devleti, ülke içinde yaşayan farklı etnik gruplara karşı oldukça hoşgörülü bir yaklaşım sergilemiştir.
C) Eğitim sisteminde serbest düşüncenin gerilemesi
D) Devlet otoritesinin zayıflaması
C) I ve II
Osmanlı Devleti'nde ülkenin hükümdar ve oğullarının
ortak malı olarak görülmesi, taht kavgalarına ortam hazırlamış ve devleti zayıflatmıştır.
Osmanlı Devleti'nde görülen,
I. kardeş katlinin yasallaştırılması,
II. mutlak yönetim anlayışının benimsenmesi,
E) Yabancı kültürlere açık hale gelinmesi
6.
Osmanlı ülkesinde imalatçı esnafın mamülünü istediği
fiyattan satması yasaktı. Loncalar imalatı kontrol edip,
fiyatların belirlenmesinde rol alırdı.
Bu çabanın,
I. haksız rekabetin önüne geçme,
II. tüketicinin mağdur edilmesini önleme,
III. devletin hanedan ailesinin en yaşlı üyesi tarafından
yönetileceğinin kararlaştırılması
III. bütçe açıklarının büyümesini engelleme
A) Yalnız I
A) Yalnız I
uygulamalardan hangilerinin merkezi otoriteyi kuvvetlendirmeye yönelik olduğu savunulabilir?
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
85
7.
Osmanlı ülkesinde faaliyet gösteren vakıflar, açtıkları
çok sayıdaki okul ve şifahane ile halkın bazı ihtiyaçlarını ücretsiz şekilde karşılamaya çalışmışlardır.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisini sağladığı
söylenebilir?
A) Vergi gelirlerinin artmasını
B) Azınlıkların kontrol altında tutulmasını
E) Çok uluslu toplum yapısını
Osmanlı Devleti'nde yazışmalar Türkçe yapılıyordu. Kayıtlar Türkçe tutulur, mahkemelerde, resmi dairelerde
Türkçe kullanılırdı.
Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Türkçe resmi dil olarak kullanılmıştır.
B) Türkçe'nin gelişimi yavaşlamıştır.
C) Halk arasında yalnızca Türkçe konuşulmuştur.
D) Yabancı kültürlerin etkisinde kalınmıştır.
E) Adalet işleri denetlenmiştir.
Bu durum Osmanlı Devleti ile ilgili,
I. Yatay hareketlilik görülür.
ren sancaklara yönetici olarak gönderilmelerinde,
I. yönetim tecrübesi kazandırma,
II. taht kavgalarını önleme,
III. azınlıkları kontrol altında tutma
düşüncelerinden hangilerinin rolünden söz edilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
12. Osmanlı yönetimi İstanbul'a gelen elçileri kendi toprak-
larına sığınmış bir misafir olarak kabul ettiğinden dokunulmazlığından ve güvenliğinden kendisini sorumlu saymıştır.
Bu uygulama aşağıdakilerden hangisinin bir sonucu
olarak gösterilebilir?
II. Göçebe yaşam yaygınlaşmıştır.
III. Şehirleşme olgusu güçlenmiştir.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
D) I ve III
11. Osmanlı şehzadelerin daha küçük yaşlardan itiba-
Osmanl› flehzadelerinin sancaklara yönetici olarak
göndermeleri bir çeflit staj olarak görülebilir.
Osmanlı Devleti'nde, ülke toprakları üzerinde bir bölgeden başka bir bölgeye serbestçe gidip gelmek ya da
yerleşmek mümkündü.
B) Yalnız II
A) Demokrasi düşüncesini
D) Sosyal devlet anlayışını
E) Dini farklılıkların sürmesini
A) Yalnız I
Bu ifadeye göre Osmanlıların aşağıdakilerden hangisini öne çıkardığı savunulabilir?
C) Meşruti yönetim anlayışını
D) Askeri gücün artırılmasını
9.
mik kararlara gerekçe olarak "halkın refahının sağlanması” ifadesine sıkça rastlanmaktadır.
B) Askeri düzenmeleri
C) Devletin mali yükünün azaltılmasını
8.
10. Osmanlı belgelerinde, devlet tarafından alınan ekono-
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A) Askeri mücadelelerin öne çıkarılmasının
B) Avrupa'da elçilikler açılmasının
C) Avrupalı devletlerin saldırısından çekinilmesinin
D) Kültürel etkileşim yaşanmasının
E) Diplomatik ilişkilere önem verilmesinin
D - B - E I E - C - D I C - A - A I D - A - E
86
02.10 DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLET‹
1.
Yeni Çağ'da keşfedilen bölgelerden Avrupa'ya getirilen
altın ve gümüş ticari faaliyetleri canlandırmış, bu durum
burjuva sınıfının zenginleşmesini sağlamıştır. Toprak
sahibi soylular ise ekonomik alanda daha geri plana
düşmüşlerdir.
4.
A) Sosyalizm anlayışının yaygınlaştığının
B) Siyasi birliğin olmadığının
B Ö L Ü M
Bu duruma bakılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
C) Ekonomik gelişmenin yavaş olduğunun
D) Kültür birliğinin bulunmadığının
A) Toplumsal sınıfların nitelikleri değişmeye başlamıştır.
E) Ticari faaliyetlerin gelişmediğinin
2.
B) Avrupa'da ekonomik ilerleme sağlanmıştır.
C) Toprak bir zenginlik kaynağı olmaktan çıkmaya başlamıştır.
D) Avrupa'nın mali alanda gelişiminde dış kaynaklar etkili olmuştur.
5.
E) Burjuva yönetimleri kurulmuştur.
2.
Katolik inancına başkaldıran Protestanlığın, yerleşik
dogmaları temelden sarsması, Alman toplumunda yeni
gelişmeleri gündeme getirmiştir. Almanya'nın her köşesinde sanatsal ve kültürel alanlarda gelişmelerin ortaya
çıkması, mimaride ünlü Barok tarzına giden yolu açmıştı.
Bu bilgiler,
Coğrafi Keşifler'le yeni ticaret yollarına egemen olup sömürgeciliğe başlayan Avrupalı denizci devletler zenginlik kaynaklarını ele geçirmişlerdir.
I. Yeni mezheplerin ortaya çıkması daha çok siyasi
sonuçlar doğurmuştur.
II. Mimari yapı toplumsal değişikliklerden etkilenmiştir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Coğrafi Keşifler'in sonuçlarından biridir?
III. Avrupa'da mezhep anlaşmazlıkları yaşanmıştır.
B) Kâğıt, barut ve pusulanın Avrupa'ya geçmesi
A) Yalnız I
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Doğu Akdeniz ticaretinin canlanması
C) Atlas Okyanusu limanlarının önemini yitirmesi
D) Feodalite rejiminin ortadan kalkması
E) Avrupa'nın ekonomik bakımdan yükselmesi
3.
Yeni Çağ başlarında İtalya'da çok sayıda şehir devletinin var olması aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
Reform, Avrupa'da din adamlarının denetiminde faaliyet
gösteren okulların din adamlarının kontrolünden çıkarılmasını sağlamıştır.
Buna göre,
I. laik eğitim,
III. ekonomik özgürlük
olgularından hangilerinin ön plana çıkarıldığı savunulabilir?
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Portekizliler, Hindistan ve dolaylarına yerleştikten sonra
XVI. yüzyıl başında Kızıldeniz'in girişindeki Aden ile
Basra Körfezi'nin girişindeki Muskat ve Hürmüz'ü ele
geçirdiler.
Bu gelişmelerin aşağıdakilerden hangisini sağladığı
söylenebilir?
A) İslam dünyasını hedef alan haçlı seferleri düzenlenmesini
B) Osmanlıların Avrupa'daki etkinliğinin zayıflamasını
II. skolastik düşünce,
A) Yalnız I
6.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
C) Portekiz'in Hint sularındaki egemenliğinin güçlenmesini
D) Hint Okyanusu'ndaki ticari faaliyetlerin durma noktasına gelmesini
E) Sömürgeci politikaların hızını kaybetmesini
87
7.
Coğrafi Keşifler'in başlamasını izleyen dönemde İspanyollar Meksika ve Güney Amerika'da, Portekizliler Brezilya'da, Fransızlar Kanada'da, İngilizler de Kuzey Amerika'nın Atlas Okyanusu kıyılarındaki bölgelerde siyasi
egemenlik kurmuşlardır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
10. Almanyalı Katolik din adamı Martin Luther, Papalığın
otoritesine ve baskıcı Katolik öğretilerine karşı ortaya
koyduğu Reform girişimleri sırasında Alman prenslerinden önemli oranda destek almıştır.
Martin Luther'e verilen bu desteğin,
I. sömürge elde etme,
II. Katolik inancını yaygınlaştırma,
A) Devletler arasındaki ekonomik anlaşmazlıklar azalmıştır.
III. Katolik Kilisesi'nin siyasi baskısını sona erdirme
C) Avrupalı devletler arasında siyasi ittifaklar yapılmıştır.
A) Yalnız I
B) Amerika kıtasında sömürgeci girişimler yaşanmıştır.
D) Osmanlı Devleti'ne karşı siyasi baskı yapılmıştır.
amaçlarından hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir?
E) Avrupalı devletlerin ekonomik gelirleri azalmıştır.
8.
Coğrafi Keşifler Avrupa'ya bol miktarda değerli maden
girmesini sağlamış ve burjuva sınıfı zenginleşmiştir. Bu
nedenle soyluların ekonomik etkinlikleri sarsılmıştır.
E) II ve III
C) Yalnız III
11. Yeni Çağ başlarında Avrupa'da Rönesans hareketlerinin
başlaması ile Kilise'ye yönelik eleştiriler de artmıştır.
Bu bilgilere bakılarak aşağıdakilerden hangisine
ulaşılabilir?
Bu bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisinin
Rönesans'ın sonuçlarından biri olduğu savunulabilir?
B) İpek ve Baharat yolları canlılık kazanmıştır.
B) Skolastik düşüncenin yaygınlaşması
A) Avrupa'da yönetim şekilleri değişmiştir.
C) Sınıf farklılıkları sona ermiştir.
D) Tarım Avrupa'da öne çıkmıştır.
E) Avrupa'da ekonomik dengeler değişmiştir.
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
Avrupa'da XV. yüzyıldan başlayarak insan olgusu öne
çıktı. Avrupalı toplumlar kendi haklarına sahip çıkmaya
başladılar.
Bu durumun,
I. ekonomik faliyetlerin devlet denetimine alınması,
II. askeri mücadelelerin sona ermesi,
III. sosyal yapıda değişimlerin yaşanması
sonuçlarından hangilerine yol açması beklenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
A) Sömürge yönetimlerinin kurulması
C) Reform için uygun bir ortam oluşması
D) Burjuva sınıfının ortaya çıkması
E) Din adamlarının güçlenmesi
12. Rönesans ile birlikte ortaya çıkan,
I. deney ve gözleme dayanan araştırmalar yapılması,
II. Katolik inancından uzaklaşmanın başlaması,
III. sanat ve edebiyattan zevk alan insanların çoğalması
durumlarından hangileri, “Rönesans, Avrupa'nın bilimsel, kültürel ve dini yönden ilerlemesine etkide
bulunmuştur.” yargısını doğrular?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
E - E - A I B - E - C I B - E - C I C - C - E
C) I ve II
E) I, II ve III
88
02.11 ARAYIfi YILLARI
1.
1672 yılında imzalanan Bucaş Antlaşması ile Lehistan'dan Podolya bölgesi alınmış, Osmanlı Devleti batıda
en geniş sınırlarına ulaşmıştır. Diğer taraftan Bucaş Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin topraklarına toprak katabildiği son antlaşma olmuştur.
4.
B Ö L Ü M
Bu gelişmeler, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini destekler niteliktedir?
Bu gelişmeye bakılarak aşağıdakilerden hangisine
ulaşılabilir?
A) Ekonomik amaçlar ön planda tutulmuştur.
A) Devletin merkezi otoritesi korunamamıştır.
2.
B) Fetih politikaları başarılı bir şekilde sürdürülmüştür.
B) Osmanlı deniz gücü zayıflamıştır.
C) Akdeniz egemenliği güçlenmiştir.
C) Askeri yapının ekonomi üzerindeki yükü zamanla
azalmıştır.
D) İslam devletleri ile olan ilişkiler gelişmiştir.
D) Yeniçerilerin yönetim üzerindeki olumsuz etkileri sona erdirilmiştir.
E) Avrupa'daki siyasi etkinlik korunamamıştır.
2.
Anadolu'da XVII. yüzyılda iyice yaygınlaşan ve devlet
yönetimini zor durumda bırakan Celali İsyanları, köylünün topraklarını terk etmesine ve büyük şehirlere göç
etmesine neden olmuştur.
E) Karadeniz egemenliğine öncelik verilmiştir.
5.
Bu gelişme göz önüne alındığında Osmanlı Devleti
ile ilgili olarak,
I. Tarım üretimi azalmıştır.
II. İşsizlik olgusu güçlenmiştir.
A) Yalnız I
3.
D) I ve III
B) Yalnız II
I. İsyanlara kalıcı çözümler getirilememiştir.
II. İsyanlar şiddet yolu ile bastırılmıştır.
III. Avrupa tarzında düzenlemeler yapılmak zorunda
kalınmıştır.
yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir?
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Dış ilişkileri
E) I, II ve III
Bu bilgiler,
A) Yalnız I
A) Ekonomik yapıyı
C) Yalnız III
XVII. yüzyıl Osmanlı ülkesinde isyanların arttığı bir zaman dilimi olarak bilinir. Devlet yönetimi bu isyanlara yol
açan nedenleri anlayamamış, bunun yerine askeri güç
kullanarak isyancıları sindirme yoluna gitmiştir.
C) I ve II
E) I, II ve III
IV. Murat Osmanlı tahtına geçtiğinde ülke genelinde ve
özellikle de devlet merkezinde büyük bir güvenlik sorunu yaşanmaktaydı. Bir süre sonra yönetime hakim olan
IV. Murat bu durumu sona erdirebilmek için bazı önlemler aldırmıştır. İstanbul'da gece sokağa çıkılmasının yasaklanması bu önlemlerden biridir.
Bu girişimler aşağıdakilerden öncelikle hangisini
güçlendirmeye yöneliktir?
III. Şehirlerde düzenin korunması zorlaşmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
Osmanlıların Girit kuşatması 1645'te başlamış, ancak
bazı nedenlerle bu kuşatmalardan yıllarca sonuç alınamamıştır. Fethin tamamlanabilmesi için 24 yıl geçmesi
gerekmiş, 1669'da ada tamamen Osmanlı hakimiyetine
girmiştir.
6.
B) Askeri düzeni
D) Devlet otoritesini
E) Eğitim sistemini
Osmanlı Devleti'nde I. Ahmet zamanında,
– Celali isyanları ile karşılaşılmıştır.
– İran ve Avusturya ile savaşılmıştır.
– Veraset sistemi yeniden düzenlenmiştir.
Bu gelişmeler dikkate alındığında, Osmanlı Devleti
ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Diplomatik girişimlere öncelik verilmiştir.
B) Siyasi etkinlik korunmaya çalışılmıştır.
C) Tahta geçiş bir düzene bağlanmıştır.
D) Toplumsal bütünlük tehlikeye girmiştir.
E) Doğu ve batıda askeri mücadele yapılmıştır.
89
7.
Osmanlı Devleti'nde XVII.yüzyıldan itibaren padişah hocalarının ve ulemanın bazı ileri gelenlerinin çocuklarına
müderrislik gibi görevler verilmeye başlanmıştır.
Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) İlmiye sınıfının siyasi etkinliğinin azalmasına
B) Eğitim sisteminde sorunlar yaşanmasına
C) Medreselere olan vakıf desteğinin sona ermesine
D) Medreselerde okuyan öğrenci sayısının azalmasına
E) Siyasi alanda sorunlarla karşılaşılmasına
E¤itimci vasf› olmayan kiflilere sadece akrabal›k ba¤›ndan ötürü görev verirseniz bu durum mutlaka baz› olumsuzluklar› beraberinde getirecektir.
8.
Verginin peşin alınması olarak tanmlanabilecek iltizam
uygulaması XVII. yüzyıla kadar sadece merkezden
uzak eyaletlerde uygulanırken, bu dönemden itibaren
Anadolu'da da uygulanır olmuştur.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur?
A) Avrupalı devletlerle askeri mücadelelerin sürmesinin
B) Yönetimde hak etmeyen kişilere görev verilmesinin
C) Ekonomik giderlerin azaltılması çabalarının
D) Devletin paraya olan ihtiyacının artmasının
E) Askeri alanda ıslahatlar yapılmasının
9.
Osmanlı Devleti'nin mali darboğaz içinde olduğu bir dönemde sadrazamlık makamına getirilen Tarhuncu Ahmet Paşa, devlet giderlerini azaltarak, gelir - gider dengesini sağlamaya çalışmıştır. Fakat bazı çevrelerin saraya şikayet etmesi üzerine görevden alınmıştır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Padişahın mali alanda ıslahat yapılmasını istemediğinin
B) Askeri yapıya önem verildiğinin
C) Devlet kademelerinde verimin arttığının
D) Sarayın devlet işlerinin dışında tutulduğunun
E) Çıkar gruplarının yönetim üzerinde etkili olduğunun
10. Osmanlı Devleti'nde ıslahat düşüncesinin ortaya çıktığı
dönem XVII. yüzyıldır. Ancak bu dönemdeki ıslahatlarda
öncü rolünü üstlenenler padişahlar ya da sadrazamlar
olmuştur.
Bu bilgi dikkate alındığında, aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
A) Avrupa'daki gelişmeler yakından izlenmiştir.
B) Halkın ekonomik durumu düzeltilmiştir.
C) Siyasi sorunlar ortadan kaldırılmıştır.
D) Sosyal yapı olumsuz gelişmeler karşısında korunmuştur.
E) Halk ıslahat düşüncesinin uzağında kalmıştır.
11. Kuruluş ve Yükselme dönemlerinde büyük başarılar kazanan Osmanlı ordusu XVII. yüzyıldan itibaren eski gücünden uzak bir görüntü sergilemeye başlamıştır.
Aşağıdakilerden hangisinin bu durumda rol oynadığı söylenemez?
A) Köyden kende göçün yoğunlaşması
B) Padişahların ordunun başında sefere çıkmaması
C) Avrupa'daki askeri gelişmelerin takip edilememesi
D) Yeniçeri Ocağı'nın yozlaşması
E) Tımarlı sipahilerin sayısının azalması
12. I. Ahmet Osmanlı Devleti'nde tahta geçiş uygulaması ile
ilgili bir düzenlemeye gitmiştir. Yeni uygulamada sancak
sistemi terk edilmiş, şehzadelerin sarayda gözetim altında bulundurulması ve burada eğitim almaları sağlanmıştır.
Bu düzenlemenin,
I. taht kavgalarının sona erdirilmesi,
II. merkezi otoritenin güçlendirilmesi,
III. şehzadelerin yönetim tecrübesi kazanamamaları
gelişmelerinden hangilerine yol açtığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
B - E - C I B - D - A I B - D - E I E - A - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
90
02.12 ARAYIfi YILLARI
1.
Osmanlı devlet yöneticileri tarafından XVII. yüzyılda ortaya koyulan ıslahatlar çoğunlukla askeri yapıyla ilgili olmuş, bu durum yüzleşilen sorunlar için gerekli çözümü
sağlamakta yetersiz kalmıştır.
4.
B Ö L Ü M
Bu durumun aşağıdaki gelişmelerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
Bu bilgilere göre, toplumsal alandaki sıkıntıların
aşağıdakilerden öncelikle hangisine bağlı olarak
meydana geldiği savunulabilir?
A) Islahat girişimlerinin sona ermesine
B) Islahat düşüncesinin farklı alanlara yayılmasına
A) Askeri disiplinsizliklere
2.
C) Merkezi otoritenin güçlenmesine
B) Devletler arasındaki ekonomik gelişmelere
D) Askeri yeniliklerin başarı ile uygulanmasına
C) Devlet adamlarının yetersizliklerine
E) Sınırların genişlemesine
2.
Osmanlı Devleti'nin Lehistan, Macaristan, Podolya bölgesi üzerindeki egemenliği kısa süreli olurken, Bulgaristan ve Yunanistan gibi Balkan topraklarındaki egemenliği dört yüz seneye yakın bir süre devam etmiştir.
Osmanlı Devleti'nin,
I. ticari faaliyetlerin desteklenmesi,
D) Ülke sınırlarının genişlemesine
E) Veraset uygulamasına
5.
II. bölgeye Müslüman Türk nüfus iskan edilmesi,
III. hoşgörülü bir yönetim sergilenmesi
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
XVII. yüzyılda yaşanan nüfus artışı Osmanlı Devleti'nde
bazı sorunlara yol açmış, toprağı olmayan ve bir ekonomik geliri bulunmayan çok sayıda insan, şehirlere yığılarak iş bulmaya çalışmıştır.
Nüfus artışına bağlı olarak ortaya çıkan bu durum,
esaslarından hangileri, Bulgarlar ve Yunanlılar
üzerindeki egemenliğin uzun yıllar devam etmesinin
temel nedeni olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
XVI. yüzyılın sonlarında yüksek miktardaki yabancı kaynaklı gümüş madeninin ülkeye girmesi, Osmanlı topraklarında hızlı fiyat artışlarına ortam hazırlamıştır. Halkın
kazancı sabit kalırken yaşanan fiyat yükselişleri toplumsal yapıda sarsıntılara neden olmuştur.
I. Genç nüfus ekonomik gücü artırmıştır.
II. Toplumsal alanda sorunlarla karşılaşılmıştır.
III. İşsizlik olgusu güçlenmiştir.
C) Yalnız III
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde görülen gelişmelerden bazıları şunlardır:
I. Avrupa'da etkinlik sürdürülmeye çalışılmıştır.
II. Şehzadeler devlet tecrübesi kazanmaksızın tahta
çıkmaya başlamışlardır.
III. Topraklar hak etmeyen kişilerin eline geçmeye başlamıştır.
Bu gelişmelerden hangileri Osmanlı Devleti'nin duraklamasında rol oynamıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
6.
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda görülen,
I. padişahların sık değişmesi,
II. toprak sisteminin bozulması,
III. Yeniçeri askerlerinin sayıca çoğalması
durumlarından hangilerinin Osmanlı maliyesine zarar verdiği savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
91
7.
Duraklama Dönemi ifadesi, çoğu zaman XVII. yüzyılda
olumlu bir gelişmenin olmadığı çağrışımı yapsa da, değişik alanlarda sıkıntılarla karşılaşılmasına rağmen, Osmanlı Devleti bu dönemde toprak kazanmayı ve sınırlarını genişletmeyi sürdürmüştür.
Bu bilgilere bakılarak,
III. Yabancı devletlerle olan mücadeleler sona ermiştir.
yargılarından hangilerinin Osmanlı Devleti için geçerli olduğu söylenebilir?
8.
D) I ve II
II. ekonomik,
alanların hangilerinde olumsuz sonuçlar doğurmuştur?
B) Yalnız III
C) I ve II
yılda da topraklarına toprak katmaya devam etmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bu bilgiyi tamamlayan doğru bir yargıdır?
A) Ekonomik gelirler azalmıştır.
C) Askeri alanda Avrupa'nın gerisinde kalınmıştır.
D) Egemenlik alanı genişletilmiştir.
E) Toprakların savunulması düşüncesi öne çıkmıştır.
12. Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyıl başlarında iç karışıklık-
I. Avrupa'da askeri alanda yaşanan gelişmelere ayak
uydurulamaması,
II. Avrupa'da düzenli ve disiplinli orduların kurulması,
III. devletin ticaret yolları üzerindeki denetiminin azalması
gelişmelerinden hangilerinin Osmanlı ordusunun ve
donanmasının gerilemesinde etkili olduğu söylenemez?
D) I ve II
11. Askeri girişimlerini sürdüren Osmanlı Devleti XVII. yüz-
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nde görülen,
A) Yalnız I
E) İstanbul'da asayişin bozulmasına
B) Avrupalı devletlerle ittifaklar yapılmıştır.
III. sosyal
9.
D) İstanbul'da halktan alınan vergilerin artırılmasına
E) I, II ve III
I. askeri,
D) I ve III
A) İstanbul'daki azınlıkların nüfusunun azalmasına
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda dirlik toprakların
hak etmeyen kişilerin eline geçmeye başlaması,
A) Yalnız I
Yaşanan bu isyanların aşağıdakilerden hangisine
yol açtığı savunulabilir?
C) Taşra yönetiminin zayıflamasına
II. Siyasi etkinlik korunmuştur.
B) Yalnız II
fından İstanbul'da isyanlar çıkarılmıştır.
B) Yabancı devletlerin baskılarının artmasına
I. Devletin mali yükü azaltılmıştır.
A) Yalnız I
10. XVII. yüzyılda çeşitli tarihlerde kapıkulu askerleri tara-
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
lar yaşanmıştır. IV. Murat'ın düzeni kurması ve Avrupa'da yaşanan mezhep çatışmaları Osmanlı yönetimine
biraz nefes aldırmıştır.
Bu durum dikkate alındığında,
I. Merkezi otorite güçlendirilmiştir.
II. Halkın yönetime katılımı gündeme gelmiştir.
III. Avrupa'da yaşanan karışıklıklardan yararlanılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
B - E - E I B - D - E I B - E - C I E - D - D
E) II ve III
C) I ve II
92
02.13 ARAYIfi YILLARI
1.
XVII. yüzyılda,
I. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Viyana’yı ele geçirmek istemiştir.
4.
B Ö L Ü M
III. ulema arasındaki tartışmalara son verilmesi
girişimleri sırasıyla hangi alanlar ile ilgilidir?
III. Avusturya elçilerinin barışı yenileme girişimlerini
Merzifonlu kabul etmemiştir.
2.
Bu gelişmelerden hangileri Osmanlıların Avusturya
ile olan ilişkilerinin iyi durumda olmadığının kanıtıdır?
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
II. mali,
Ekonomik
Hukuki
Sosyal
Dini
Kültürel
XVII. yüzyılda bazı Osmanlı şehzadelerinin küçük
yaşta tahta geçmesi,
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
Genç Osman, IV. Murat, Sultan İbrahim, Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda ıslahat düşünceleri ile öne çıkan
padişahlardan birkaçıdır. Fakat bu padişahların hiçbirisi,
kendisinden önceki padişah tarafından ıslahat adına yapılan düzenlemelere sahip çıkmamıştır.
A) Islahatların hız kazanmasına
III. askeri
alanlardan hangilerinde olumsuz etkilediği söylenebilir?
D) I ve II
Dini
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
I. sosyal,
A) Yalnız I
Siyasi
A) Yalnız I
6.
Bu durumun Osmanlı Devleti’ni,
Ekonomik
Sosyal
gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur?
D) Siyasi - Askeri
Avusturya’nın Kanuni zamanından beri Osmanlı Devleti'ne ödediği 30 bin altınlık vergi 1606’da kaldırılmıştır.
Askeri
Ekonomik
III. fetihçi anlayışın güçlenmesi
E) Diplomatik - Ekonomik
3.
C)
Askeri
II. merkezi otoritenin zayıflaması,
B) Dini - Askeri
C) Dini - Ticari
Siyasi
I. saray halkının yönetime karışması,
Bu durum Yeniçerilerin hangi alanlardaki etkinliğinin göstergesi sayılabilir?
A) Kültürel - Hukuki
III
Kültürel
E)
5.
II
Sosyal
D)
E) I, II ve III
I
A)
B)
C) I ve II
Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda Yeniçeriler, çıkarlarına ters hareketlerde bulunan padişah, sadrazam ve
devlet adamlarını saf dışı bırakma siyaseti izlemiş ve
çoğunlukla da başarılı olmuşlardır.
I. Yeniçerilere çeki düzen verilmeye çalışılması
II. gelir - gider dengesini kurmak için toprak kayıtlarının yenilenmesi,
II. Sınırlarda sorun yokken bazı yöneticiler Avusturya’nın haksızlıklarına dair şikayetler geldiğini ileri
sürmüştür.
A) Yalnız I
Köprülü Mehmet Paşa devrinde görülen,
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
B) Askeri başarıların artmasına
C) Islahatların padişahların saltanat süreleri ile sınırlı
kalmasına
D) Avrupalı devletlere askeri alanda örnek olunmasına
E) Yeniçeri Ocağı'nın disipline edilmesine
93
7.
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde görülen,
I. köylünün şehirlere göç etmesi,
10.
II. tecrübesiz şehzadelerin padişah olması,
IV. Murat devrinde görülen bu gelişmelerden hangilerinin devlet otoritesini güçlendirme amacına yönelik olduğu savunulabilir?
gelişmelerinden hangilerinin olumlu sonuçlarının
olduğu savunulamaz?
8.
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
A) Yalnız I
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda görülen,
II. toprak yönetiminin bozulması,
III. padişahların yetersiz olması,
IV. doğal sınırlara ulaşılmış olması,
V. Avrupalıların Osmanlı aleyhtarı tutumları
Bunlardan hangileri iç ve dış neden olarak değerlendirilebilir?
faaliyetlerinden hangileri ülkede düzeni sağlama
amacına yöneliktir?
C) I ve II
E) I, II ve III
A)
B)
C)
D)
9.
E)
Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda görülen,
– müftülük, müderrislik ve kadılık gibi görevlere hak
etmeyen kimselerin tayin edilmesi,
– tımar sisteminin bozulması
gelişmelerinin,
I. ilmiye teşkilatının güvenilirliğinin sarsılması,
II. vergi gelirlerinin azalması,
III. Avrupa tarzında yeniliklerin başlaması
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
I. askeri yapının bozulması,
III. Kuyucu Murat Paşa’nın çok sayıda isyancıyı cezalandırması
D) II ve III
C) I ve II
şunlardır:
II. Yeniçeri ve sipahi zorbalarının ortadan kaldırılması,
B) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız III
11. Osmanlı Devleti’nin duraklama nedenlerinden bazıları
I. Eflak - Boğdan beylerini isyana teşvik eden Rum
patriğinin idam edilmesi,
A) Yalnız I
II. Yeniçeri ve sipahi isyancılarının ortadan kaldırılması
III. Anadolu’daki isyanların bastırılması
III. saray kadınlarının yönetimde etkin olması
A) Yalnız I
I. İçki ve tütünün yasaklanması
12.
İç nedenler
Dış nedenler
II - V
I - III - IV
I - III - IV
II - V
I - II - III
II - III - IV
IV - V
IV - V
I-V
I - II - III
I. Şehzadelerin sancağa çıkması usulünün kaldırılması
II. Padişahlığın hanedan üyelerinden yaşça büyük
olana verilmesi
III. Avrupa tarzında ıslahatlar yapılması
uygulamalarından hangilerinin Osmanlı Devleti’nin
yönetim alanında sorunlar yaşamasına yol açtığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
E - D - B I B - C - C I E - E - C I E - A - A
C) I ve II
E) I, II ve III
94
02.14 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹
1.
Osmanlı Devleti'nin 1715'te Venedik'le giriştiği askeri
mücadelede Venedikli korsanların Akdeniz sularında
Osmanlı gemilerine zarar vermesinin rolü vardır.
4.
Buna göre Osmanlı yönetiminin,
Avusturya'nın bu hedefinin Osmanlı Devleti'nde,
I. Boğazlar üzerindeki egemenliğin güçlendirilmesi,
I. Balkan egemenliği,
B Ö L Ü M
II. Haçlı birliğinin engellenmesi,
II. vergi gelirleri,
III. ekonomik çıkarların korunması
III. toprak bütünlüğü
2.
konularından hangilerine önem verdiği savunulabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
unsurlarından hangilerine olumsuz bir etkisinden
söz edilebilir?
C) Yalnız III
Pasarofça Antlaşması'nda yer alan,
I. Belgrat ve Temeşvar bölgeleri Avusturya'ya bırakılacaktır.
A) Yalnız I
5.
II. Dalmaçya kıyılarında ve Arnavutluk'ta yer alan bazı
yerler Venedik'e bırakılacaktır.
3.
D) I ve II
E) I ve III
Bu tartışmalara bakılarak,
I. Osmanlı hanedanına alternatif arayışı,
III. ıslahatların sonra erdirilmesi
konularından hangilerinin gündeme geldiği savunulabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyılda ticari alanda yapılan
yenilik girişimleri eski sistem içinde birtakım düzenlemelerden öteye geçmemiştir.
C) Demokrasi düşüncesinin güçlenmesine ortam hazırlanmıştır.
D) Avrupa devletleri ile birlikte sömürgeci politikalar izlenmiştir.
E) Halkın ekonomik refahına yönelik düzenlemelere öncelik verilmiştir.
6.
XVIII. yüzyıl padişahlarından III. Mustafa vaktinin büyük
bölümünü Edirne'de geçirerek yönetim işlerini ihmal etmiş ve dönemin Şeyhülislamının bazı uygulamaları halkı rahatsız etmiştir.
Bu gelişmenin,
II. yönetim şeklinin değiştirilmesi,
A) Yalnız I
E) I, II ve III
B) Ekonomik alanda köklü değişiklikler yapılamamıştır.
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti'nde Sultan III. Mustafa'nın tahttan çekilmesiyle sonuçlanan Edirne Vakası sırasında isyancılar
arasında devletin Osmanlı hanedanı tarafından idaresi
meselesi tartışıldı. Onların yerine Kırım hanları ve İbrahimzadeler gibi ileri gelen aileler öne sürüldü.
C) Yalnız III
A) Askeri harcamalar kısıtlanmaya çalışılmıştır.
hükümlerinden hangilerinin Osmanlı Devleti'nin
Balkanlardaki egemenliğini sarstığı savunulabilir?
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Yalnız II
Bu gelişme aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular niteliktedir?
III. Mora bölgesi Osmanlı yönetiminde olacaktır.
A) Yalnız I
XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti'ne karşı Rusya ile ittifak
kuran Avusturya, Belgrat Kuzey Sırbistan, Bosna Hersek ve Dalmaçya kıyılarını egemenliği altına almayı hedeflemiştir.
C) Yalnız III
I. siyasi istikrarın bozulması,
II. ıslahat sürecinin sona ermesi,
III. Yeniçeri Ocağı'nın etkinliğinin azalması
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
95
7.
Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyıl başında Gürcistan
üzerine açılan sefere gönderilecek bir grup cebeci askerinin birikmiş maaşlarını almadan sefere çıkmayı reddetmesi ile isyan patlak vermiştir.
Yaşanan bu gelişmeler,
I. Osmanlı Devleti'nde mali sıkıntılar yaşanmaktadır.
II. Osmanlı ordusunda disiplin sarsılmıştır.
III. Osmanlı Devleti'nde askeri alanda düzenlemeler
yapılmıştır.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
Osmanlı Devleti'nde Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa zamanında yeni kütüphaneler açılmış, Doğu
ve Batı klasikleri Türkçe'ye tercüme edilmiştir.
Bu gelişmenin,
I. kültürel hayatın canlılık kazanması,
II. yabancı kültürlerin eserlerinden yararlanılması,
III. Türk kültürünün yaygınlaşması
sonuçlarından hangilerine yol açması beklenemez?
A) Yalnız I
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
1699 yılında Karlofça Antlaşması'nda Venedik'in egemenliği altına giren Mora halkı XVIII. yüzyıl başlarında
İstanbul'a bir heyet göndererek Osmanlı Devleti'nin Mora'yı geri alma girişimlerine destek olacaklarını bildirmişlerdir.
Yaşanan bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin kanıtı olarak gösterilebilir?
A) Osmanlı Devleti'nde çok uluslu yapının oluşturulmak
istendiğinin
B) Mora halkının Osmanlı yönetiminden memnun olduğunun
C) Siyasi alanda yenilikler yapıldığının
D) Avrupalı devletlerin siyasi desteğinin alındığının
E) Venedik'in Osmanlı topraklarına yönelik yeni hedefler belirlediğinin
10. XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti, Avrupa kültürünün etki-
si altındaki Balkan eyaletlerinin hareketliliğiyle, yüzyılların yaşam biçimini barındıran bir görünümdeydi.
Osmanlı Devleti'nin bu özelliğinin,
I. çok ulusluluk,
II. merkeziyetçi yönetim,
III. kültürel farklılık
unsurlarından hangilerine bağlı olarak şekillendiği
söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
11. Bazı araştırmacılar, Osmanlıların matbaayı XVIII. yüzyı-
la kadar kullanmamalarında, geçimlerini kitapları el yazması şeklinde çoğaltarak sağlayan çok sayıda hattatın
bulunmasının etkili olduğunu ileri sürmektedirler.
Buna göre, matbaanın kullanımının geciktirilmesinde,
I. sosyoekonomik düzen,
II. devlet gelirleri,
III. askeri etkinlik
unsurlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
12. 1768 - 1774 Osmanlı - Rus Savaşı sonunda imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması'nın,
I. Ruslar gerekli gördükleri bölgelerde ve özellikle İstanbul'da elçilik açabilecek.
II. Ruslar, Türk kara sularında ticaret yapabilecek.
hükümlerinin sırasıyla, Osmanlı Devleti'nin hangi
alanlardaki etkinliğini olumsuz etkileyen bir karaktere sahip olduğu söylenebilir?
I
II
A)
Siyasi
Ekonomik
C)
Kültürel
Ekonomik
B)
D)
E)
Dini
Diplomatik
Sosyal
C - D - A I E - B - A I C - C - B I E - A - A
Kültürel
Sosyal
Siyasi
96
02.15 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹
1.
1736-1739 Osmanlı-Rus ve Avusturya savaşları sırasında arabuluculuk yapan Fransa, Belgrat Antlaşması'nın
imzalanmasında etkili olmuş, bu yardımdan ötürü Fransa'ya verilen kapitülasyonlar devamlı hale getirilmiştir.
4.
Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti'nin Avrupa toplumları arasındaki saygınlığının artmasında
rol oynamıştır?
B Ö L Ü M
Bu gelişme dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Fransa ile ilişkiler olumsuz yönde gelişmiştir.
A) Rus baskısından kaçan mültecilere sığınma hakkı
tanınması
B) Avrupa siyasetinde destek bulunamamıştır.
B) Askeri mücadelelerde başarı kazanılması
2.
C) Avrupalı devletlere ekonomik tavizler verilmiştir.
C) Ekonomik ıslahatlar gerçekleştirilmesi
D) Mali yapı düzeltilmiştir.
D) Çok uluslu bir toplum yapısına sahip olunması
E) Askeri başarısızlıklar sona ermiştir.
2.
Osmanlı kavramı, Avrupa toplumları için askeri mücadelelere bağlı olarak savaşçı bir toplum ve devleti çağrıştırmaktaydı.
E) Devletin sınırlarının zamanla genişlemesi
XVIII. yüzyılda Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım'ın
bağımsız olmasını sağlayan Rusya, 1779‘da Rus yanlısı birisini Kırım'ın başına getirmiş, 1792 Yaş Antlaşması
ile de bu bölgeyi kendi topraklarına katmıştır.
Rusya'nın bu girişimlerine bakılarak aşağıdaki yargılardan hangilerine ulaşılabilir?
Avrupal› toplumlar Osmanl› toplumunun kültürel
özelliklerinden daha çok Osmanl› askeri gücü ile karfl› karfl›ya kalm›flt›r.
5.
I. Abdülhamit Yeniçeri Ocağı'nda sayım yapılmasını istemiş ve bu ocağın mevcudunu azaltmaya çalışmıştır.
Bu girişimin,
I. devlet hazinesinin maaş yükünü azaltma,
A) Osmanlı ülkesinde toplumsal çatışmalar çıkarılmıştır.
II. devlet otoritesini güçlendirme,
B) Balkanlarda siyasi rekabet azalmıştır.
III. askeri yapıyı disipline etme
C) Osmanlı hukuk anlayışı köklü değişikliklere uğramıştır.
amaçlarından hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir?
D) Rusya'nın Kırım üzerindeki egemenliği belirli
aşamalar sonucunda gerçekleşmiştir.
A) Yalnız I
E) Osmanlı Devleti'ne yönelik toprak talebi sona ermiştir.
3.
6.
Osmanlı Devleti'nde XVIII. yüzyılda:
I. Yeniçeri Ocağı düzenlenmeye çalışılmıştır.
II. Sürat Topçuları Ocağı ıslah edilmiştir.
III. Nizam-ı Cedit birlikleri oluşturulmuştur.
Bu gelişmelerden hangileri, Osmanlı Devleti'nde yaşanan toprak kayıplarının bir sonucu olarak nitelendirilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
Osmanlılarda XVIII. yüzyılda sanayi alanında bizzat
devlet tarafından bazı girişimlerde bulunulduğu görülür.
Buna göre,
I. çini imalathanesi kurulması,
II. matbaa açılması,
III. Kara Mühendishanesi'nin açılması
gelişmelerinden hangilerinin sanayileşme çabaları
ile bağlantılı olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
97
7.
XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde:
I. Balkan uluslarının yönetimle olan bağları korunmaya çalışılmıştır.
II. Bazı çevreler ülkede gerçekleştirilen ıslahatlara
karşı çıkmıştır.
III. Islahat girişimlerinden beklenen verim alınamamıştır.
Bu gelişmelerden hangileri, Osmanlı devlet adamlarının ıslahat girişimlerinin kalıcı olmasını zorlaştırmıştır?
A) Yalnız I
8.
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Yeniçeri Ocağı'nın askeri disiplinini yitirmesinde askerlikle bir ilgisi olmayan kişilerin bu ocağa alınmaya başlaması etkili olmuştur.
Yeniçeri Ocağı'na yönelik bu ilgide,
I. Yeniçerilerin siyasi alanda etkinlik sahibi olması,
10. Fransa, XVIII. yüzyılın sonlarına doğru bozulan ekono-
misini düzeltmek, Hindistan'a giden ticaret yollarını denetim altına almak amacıyla Napolyon'un komutasında
Osmanlı Devleti'ne ait Mısır'ı 1798 yılında işgal etmiştir.
Bu gelişmeler aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular niteliktedir?
A) Sömürgecilik rekabeti Osmanlı toprak bütünlüğünü
tehlikeye düşürmüştür.
B) İngiltere, Fransa karşısında geri adım atmıştır.
C) Avrupa'da dinin siyasi alandaki etkisi azalmıştır.
D) Fransa, Avrupa'da topraklarını genişletmeyi amaçlamıştır.
E) Avrupa'da mezhep çatışmaları sona ermiştir.
11. XVIII. yüzyılda Osmanlıların Akdeniz ticaretinden elde
ettikleri gelir daha da azalmış ve toprak kayıpları yaşanmıştır.
Bu durumun Osmanlı Devleti'nde,
I. ekonomik,
II. dini,
II. askeri yapının Avrupa tarzında yeniden düzenlenmeye çalışılması,
III. siyasi
durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir?
A) Yalnız I
III. düzenli bir gelire sahip olması
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
alanlardan hangilerinde sorunlara ortam hazırladığı
söylenebilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
12. Osmanlı Devleti XVIII. yüzyılda geçici görevlerle Avru9.
pa'ya elçiler gönderdi. Paris'e elçi olarak gönderilen
Mehmet Çelebi Fransa'da gördüğü matbaanın 1727'de
İstanbul'da açılmasını sağlamıştır.
I. Ayastefanos Tenkihnamesi
Bu gelişme aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir?
II. Küçük Kaynarca Antlaşması
III. Yaş Antlaşması
IV. Edirne Segedin Antlaşması
Yukarıda verilen antlaşmaların hangilerinin Kırım'ın
Osmanlı egemenliğinden çıkarak Rus toprağı haline
gelmesinde herhangi bir rolü yoktur?
A) Yalnız II
D) I ve IV
B) Yalnız IV
C) I ve III
E) III ve IV
A) Avrupalı devletlerle askeri ittifak kurulmaya çalışılmıştır.
B) Avrupa'nın ekonomik desteği alınmaya çalışılmıştır.
C) Kültürel alanda Avrupa'dan etkilenilmiştir.
D) Osmanlı ülkesinde iç politikada çekişmeler artmıştır.
E) Avrupalı devletlerin mali yapısı taklit edilmiştir.
C - D - E I A - E - A I D - D - D I A - E - C
98
02.16 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹
1.
4.
Sanayi Devrimi sonrası görülen,
I. ham madde ihtiyacının artması,
II. üretimin büyük oranda hız kazanması,
B Ö L Ü M
durumlarından hangilerinin sömürgecilik anlayışına
ortam hazırladığı savunulabilir?
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
III. Avrupa'da ekonomik ilişkilerin gelişmesi
durumlarından hangilerinin Fransa’da ihtilal çıkmasında rolünden söz edilebilir?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
Sömürgecilik, kaynaklar› k›s›tl› olan büyük devletlerin
kaynak aç›s›ndan zengin fakat güçsüz olan devletleri
egemenlik alt›na almas›d›r.
2.
Fransız İhtilali sonrası dönemde güçlenen,
I. ulusçuluk,
II. insan hakları,
5.
III. adalet
3.
D) I ve III
B) Yalnız II
Amerika XIX. yüzyılda Avrupa devletleri arasındaki sorunların sebep olduğu savaşlara karışmamayı ilke edinmiştir.
III. Amerika’nın askeri yönden güçlü olduğu
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
Fransız İhtilali’nin yaşanmasına etki eden faktörlerden bazıları şunlardır:
A) Yalnız I
I. Amerika kolonilerinin İngiltere’ye karşı açtıkları bağımsızlık savaşını kazanması,
IV. Fransız halkının mali sıkıntılar içinde olması
Bunları iç ve dış neden olarak sınıflandırmak gerekirse aşağıdakilerden hangisi doğru olur?
A)
B)
İç neden
Dış neden
I ve III
II ve IV
I ve II
III ve IV
C)
I ve IV
II ve III
E)
II ve III
I ve IV
D)
II ve IV
I ve III
E) I, II ve III
II. Amerika’da sömürgecilik fikri ile mücadele edildiği,
E) I, II ve III
III. İngiltere’de asiller tarafından kralın yetkilerinin kısıtlanması,
C) I ve II
I. Amerika’nın Avrupa'daki karışıklıklardan uzak kalmaya çalıştığı,
C) Yalnız III
II. Fransa’da halkın eşitsizlik içinde yaşaması,
D) II ve III
B) Yalnız II
Bu politikaya dayanarak,
fikirlerinden hangilerinin imparatorlukların dağılmasına etki ettiği savunulabilir?
A) Yalnız I
I. akılcılık ve bilimin önem kazanması ve halkın bilinçlenmesi,
II. Amerikan kolonilerinin İngiltere’den bağımsızlıklarını elde etmeleri,
III. işsizliğin artması
A) Yalnız I
Avrupa’da görülen,
6.
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
Fransa’da XVIII. yüzyıl sonlarına kadar siyasi, hukuki,
askeri, mali ve sosyal alanlardaki tüm yetki kralda toplanmış bulunuyordu.
Bu durum Fransa’da,
I. demokrasi,
II. teokrasi,
III. mutlak monarşi
yönetimlerinden hangilerinin varlığına kanıt oluşturur?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
99
7.
– 1815 yılında düzenlenen Viyana Kongresi kararları
uyarınca, Belçika ve Hollanda birleştirilmiştir.
– 1830 ihtilalleri sonrası Belçika, Hollanda’dan ayrılarak bağımsız bir devlet haline gelmiştir.
Bu iki gelişme dikkate alınırsa, 1830 ihtilalleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Sosyalist anlayışın ortaya çıkışını sağlamıştır.
B) Viyana Kongresi kararlarına bağlılığı artmıştır.
C) Avrupa’nın güç dengesinin Fransa’ya kaymasına etki etmiştir.
10. Fransız İhtilali sonucunda yaşanan,
I. milliyetçilik düşüncesinin yaygınlaşması,
II. ulus egemenliği düşüncesinin güç kazanması,
III. toplumların özgürlük arayışlarının hızlanması
gelişmelerinden hangileri evrensel nitelik taşımıştır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
D) Viyana Kongresi’nin belirlediği statüyü değiştirmiştir.
E) Merkeziyetçi anlayışın güç kazanmasına yol açmıştır.
11. Kuzey Amerika'daki, on üç İngiliz kolonisi 1783’de İngi8.
1783’te İngiltere ile Amerikan kolonileri arasında yapılan Versay Antlaşması’ndaki "İngilizler on üç Amerikan kolonisinin bağımsızlığını tanıyacaktır." maddesi
göz önünde bulundurulursa,
I. İngiltere’nin sömürge kaybı yaşadığı,
II. İngiltere’nin ekonomik kaynaklarının azaldığı,
III. Fransa'nın askeri yönden güç kazandığı
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
9.
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
İngiltere, 1757 -1764 yılları arasında yaşanan Yedi Yıl
Savaşları sonunda Amerika’daki kolonilerine yeni vergiler koyma kararı almıştır.
Bu duruma göre İngiltere'nin,
I. demokratik,
III. sömürgeci
özelliklerden hangilerine sahip olduğu söylenebilir?
D) I ve III
B) Yalnız II
Bu gelişmenin,
I. Amerika kıtasında güç dengelerinin değişmesi,
II. İngiliz ekonomisinin güçlenmesi,
III. Avrupa'da özgürlük arayışlarının gerilemesi
durumlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. Fransız ihtilaline neden olan,
I. Fransız toplumunun eşitsizlik içinde yaşaması,
II. kralların lüks içinde yaşarken halkın sefalet içinde
olması,
III. halkın siyasi yapı üzerinde herhangi bir etkisinin bulunmaması
II. teokratik,
A) Yalnız I
liz egemenliğinden kurtularak bağımsız bir devlet haline
gelmiş ve dış politikada barışçı bir anlayış benimsemiştir.
E) II ve III
C) Yalnız III
sorunlarından hangilerinin doğrudan sosyal nitelikli olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
D - A - D I C - A - B I D - C - C I E - A - A
C) I ve II
E) I, II ve III
100
02.17 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹
1.
1683 - 1699 Savaşları sonunda Rusya’ya bırakılan
Azak kalesi’nin Prut Seferi ile yeniden alınmasının
aşağıdakilerden hangisine etki ettiği söylenebilir?
4.
B Ö L Ü M
B) Avrupa devletlerinin örnek alınmasına
hükümlerinin aşağıdakilerden hangisine zemin hazırladığı söylenebilir?
D) Askeri alanda yenilik yapılmasına
B) Karadeniz’de Osmanlı etkinliğinin sürmesine
2.
C) Kaybedilen yerlerin geri alınabileceği fikrinin güçlenmesine
A) Rusların Balkan topraklarından çekilmesine
C) Osmanlı ülkesinde Batılılaşma çalışmasının başlamasına
E) Karadeniz’de Rus etkinliğinin artmasına
Osmanlı devlet yönetimi 1718 yılında imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlayan süreçte Avrupa’nın gerisinde kalındığını kabullenmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun bir sonucu
olarak nitelendirilebilir?
D) Osmanlı Devleti'nin vergi gelirlerinin artmasına
E) Osmanlı - Avusturya dostluğunun başlamasına
5.
B) Fetihçi anlayışın devam ettirilmeye çalışılması
A) Nizam-ı Cedit Ocağı'nın kurulması
C) Kapitülasyonların varlığını sürdürmesi
B) Sekban-ı Cedit ordusunun kurulması
D) Rusya ile savaşlara devam edilmesi
C) Humbaracı Ocağı'nın geliştirilmesi
E) Karadeniz ticaretine önem verilmesi
III. Selim zamanında Fransız İhtilali yaşanmış ve Fransız halkı monarşiden sonra başlayan bu döneme "Yeni
Düzen" adını vermiştir. Viyana’daki elçi Ebu Bekir Ratıp
Efendi ise bu tabiri III. Selim’in yaptığı reformlara genel
bir ad olarak vermiştir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Osmanlı Devleti’nin Avrupa’dan etkilendiğinin
B) Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti'nden güçlü olduğunun
C) Fransa ile ekonomik ilişkilerin gelişmiş olduğunun
D) Osmanlı Devleti’nde ıslahatların III. Selim ile başladığının
E) Osmanlı Devleti’nin Avrupalı devletlerin siyasi desteğini aldığının
XVIII. ve XIX. yüzyıllarda askeri alanda yapılan ıslahatlarla Osmanlı Devleti'nin toprak kayıpları önlenmeye çalışılmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu ıslahatlardan biri olarak
nitelendirilemez?
A) Yapılan reformlarda Avrupa’nın örnek alınması
3.
– Azak kalesi yıkılmak şartıyla Rusya’ya verilecektir.
– Rusya, Karadeniz’de savaş ve ticaret gemisi bulunduramayacaktır.
A) Osmanlı Devleti’nin bir Avrupa devleti kabul edilmesine
2.
1739 Belgrat Antlaşması’nın,
D) Kapitülasyonların genişletilmesi
E) Kara ve deniz mühendishanesinin açılması
6.
Küçük Kaynarca Antlaşması’nda, "Rusya savaş esnasında işgal ettiği Eflak - Boğdan ve Baserabya’yı Osmanlı Devleti’ne geri verecektir. Ancak bu bölgelerde
Osmanlı Devleti genel af ilan edecek, halka din ve vicdan özgürlüğü tanıyacak, ayrıca isteyenler göç edebilecektir." hükmü bulunmaktadır.
Bu bilgilere bakıldığında aşağıdakilerden hangisine
ulaşılabilir?
A) Rusya Osmanlı Devleti'nde iç sorunlar çıkarmaya
çalışmıştır.
B) Rusya, Balkanlarda toprak kazanmıştır.
C) Osmanlı Devleti egemenlik alanını genişletmiştir.
D) Osmanlı topraklarında söz sahibi olan Rusya, Avrupalı devletlerle birlikte hareket etmiştir.
E) Rusya, Akdeniz’de daha fazla söz sahibi olmuştur.
101
7.
XVIII. yüzyıl başlarında görülen,
– Rusların açık denizlere inmek için çaba harcanması,
– Rusların Osmanlı hakimiyetindeki Ortodoksları kışkırtması
gelişmeleri aşağıdakilerden hangisine yol açmıştır?
A) Osmanlıların siyasi etkinliğinin artmasına
– Rusya, Lehistan'ın iç işlerine karışmayacaktır.
hükümlerine bakılarak aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz?
A) Osmanlı Devleti olumlu bir antlaşma imzalamıştır.
B) Rusların Karadeniz’de güçlenme düşüncelerine darbe vurulmuştur.
D) Rusya’nın Osmanlı Devleti'ni örnek almasına
D) Rusya yenildiğini kabul etmiştir.
E) Rusya ile Osmanlı Devleti arasındaki ticari ilişkilerin
gelişmesine
1535’te yapılan Osmanlı - Fransız Antlaşması’ndaki
hangi hükmün 1740 yılında kaldırılması, kapitülasyonların sürekli hale gelmesine yol açmıştır?
A) Fransız ticaret gemileri Türk sularında serbestçe dolaşacaktır.
B) Türkiye’de ölen bir Fransız tüccarın malı Fransa’ya
yollanacaktır.
C) Antlaşma, imzaları bulunan hükümdarların hayatları
boyunca geçerli olacaktır.
D) Fransız ve Türk tüccarlar arasındaki davalara Türk
mahkemeleri bakacaktır.
E) Osmanlı ülkesindeki Fransızlara din ve vicdan özgürlüğü tanınacaktır.
9.
– Ruslar İstanbul’da elçi bulundurmayacaktır.
B) Osmanlı ekonomisinin güçlenmesine
C) Osmanlı - Rus ilişkilerinin bozulmasına
8.
10. Prut Antlaşması’nda bulunan,
III. Selim zamanında ülkenin durumunu inceleyip, yapılması gerekenleri tesbit eden devlet adamlarının çalışmalarıyla daha çok askeri alanda modernleşmeye ihtiyaç olduğu ifade edilmiştir.
Bu durum daha çok aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir?
A) Savaşlarda yenilgiler yaşanması
B) Ticari faaliyetlerin yoğunlaşması
C) Kapitülasyonların sürekli hale getirilmesi
D) Yeniçerilerin sayısının artırılması
E) Ulufe alım satımın yasaklanması
C) Osmanlı Rusya ilişkileri olumsuz etkilenmiştir.
E) Osmanlı Devleti Lehistan'ı Rusya karşısında desteklemiştir.
11. Osmanlı Devleti’ne karşı Avusturya ve Rusya’nın,
XVIII. yüzyılda birlikte hareket etmelerinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Balkanlarda etkinliklerini artırmak istemeleri
B) Osmanlı Devleti’nin askeri gücünden çekinmeleri
C) Osmanlı’nın parçalanmasına karşı oluşacak tepkileri önlemek istemeleri
D) Rusya’nın Ortodoksları korumak istemesi
E) Anadolu’da toprak elde etmek istemeleri
12. "Osmanlı Devleti'nin siyasi egemenliği altında kalıp, asimile edilen herhangi bir topluluktan söz edilemez." iddiasını ileri süren bir araştırmacı,
I. halka din ve ibadet özgürlüğünün tanınması,
II. yerel kültürlerin yaşamasına izin verilmesi,
III. azınlıkların aralarındaki bazı anlaşmazlıklarda kendi dinlerine göre yargılanabilmeleri
olgularından hangilerini bu düşüncesine kanıt olarak sunabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C - A - A I B - D - A I C - C - A I B - A - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
102
02.18 AVRUPA VE OSMANLI DEVLET‹
1.
Fransız İhtilali ile Fransa'da ulusal egemenlik ilkesine
dayanan bir anayasa hazırlanarak kralın yetkileri sınırlandı. Siyasal iktidar halkın seçeceği bir parlamento ile
kral arasında paylaştırıldı.
4.
Bu durumun Fransa’da,
İhtilalin yol açtığı bu gelişmeler,
I. özgür düşünce,
B Ö L Ü M
I. Halk yönetime ortak olmuştur.
II. dine bağlılık,
II. Krallık yönetimine son verilmiştir.
III. ekonomik yapı
III. Kanun üstünlüğü ilkesi öne çıkmıştır.
unsurlarından hangilerinin gelişmesini geciktirdiği
söylenebilir?
2.
yargılarından hangilerini doğrular niteliktedir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
Fransa Kralı, Viyana Kongresi'nden sonra basına sınırlamalar getirdi. Anayasanın tanıdığı bazı hakları vermedi. Bu nedenle muhafazakârlarla liberaller arasında tartışmalar başladı.
5.
III. devletler arası ekonomik rekabetin gerilemesi
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir?
III. Fransa'da toplumsal huzursuzluğun artması
A) Yalnız I
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir?
E) II ve III
C) Yalnız III
Kral›n çabas› mutlak otorite sahibi olmaya yöneliktir
ve halk›n tepkisiyle karfl›laflm›flt›r.
3.
1848 İhtilalleri'nin ardından Avusturya'da toprak köleliği
kaldırılmıştır.
Bu gelişme,
I. Avrupa’da ekonomik ilişkiler yoğunlaşmıştır.
II. Avrupa'da monarşik yönetim anlayışı sona ermiştir.
III. Toplumsal eşitlik olgusu güçlendirilmiştir.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
XVIII. yüzyıldan başlayarak güçlenen milliyetçilik ilkesi,
siyasi bir karakter kazanarak, imparatorlukların parçalanmasında etkili oldu.
II. sınırların değişmesi,
II. Fransa'da demokrasi arayışlarının sona ermesi,
D) I ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
C) Yalnız III
I. çok uluslu devletlerin zarar görmesi,
I. özgürlük arayışında engellemelerle karşılaşılması,
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Yalnız II
Buna göre milliyetçilik ilkesinin,
Bu durumun,
A) Yalnız I
Fransa, yüzyıllardan beri, katı bir mutlakiyetle yönetiliyordu. Kral, tanrıdan başka kimseye hesap vermek zorunda değildi.
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Avrupa'da Kutsal Roma - Germen Devleti ve müttefikleri ile Alman Prenslikleri ve müttefikleri arasında
yapılan Otuz Yıl Savaşları sonunda imzalanan Westfalya Antlaşması'nda bulunan,
I. Roma - Germen İmparatoru, Alman prensliklerinin
dini hürriyetini tanıyacaktır.
II. Roma - Germen İmparatorluğu, Alsas bölgesini
Fransa'ya bırakacaktır.
III. Roma - Germen İmparatoru, prensliklerin siyasi özgürlüklerini kabul edecektir.
hükümlerinden hangilerinin Alman toplumu açısından olumsuz olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
103
7.
Fransa tarihi üzerine çalışan bir araştırmacı, 1789 yılında halk tarafından başlatılan ihtilalin baskıcı yönetim
anlayışına bir tepki olduğu sonucuna varmıştır.
Buna göre, ihtilalin ortaya çıkmasında,
I. siyasi düzen,
II. ekonomik sorunlar,
III. dini anlaşmazlıklar
unsurlarından hangilerinin rolü vurgulanmıştır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
10. Prusya Kralı Friedrich, Rusya Çariçesi II. Katerina ve
Avusturya İmparatoru II. Joseph, çağın ilkelerine göre
bazı reformlara giriştiler. Hemen hepsi "din adamları ile
soyluların toprak ayrıcalıklarının kaldırılması" fikrini desteklediler. Ancak Avrupa'da etkili asıl reformlar kralların
değil, halkın hareketleriyle gerçekleştirildi.
Bu bilgi aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaktadır?
A) Özgürlük arayışında temel rol halka ait durumdadır.
B) Krallık yönetimleri ulusal egemenlik ilkesini geriletmişlerdir.
C) Halk Avrupa'da krallık rejimlerini tamamen sona erdirmiştir.
D) Halkın dini kaygıları öne çıkmıştır.
8.
Amerika Birleşik Devletleri'nin bağımsızlık sürecinde İnsan Hakları Bildirisi ilân edilmiş, insanların doğuştan birtakım hakları olduğu, iş başına gelen hükümetler bu
hakları çiğnediği takdirde onu değiştirmenin milletin
hakkı olduğu vurgulanmıştır.
Bu hükümler aşağıdaki yargılardan hangilerini doğrulamaktadır?
A) Papa'nın gücü artmıştır.
B) Suçlara verilen cezalar azaltılmıştır.
II. Mutlak yönetim anlayışı güç kazanmıştır.
E) Katolik inancı terk edilmiştir.
III. Baskıcı anlayış halk ihtilaline yol açmıştır.
yargılarından hangilerinin kanıtıdır?
Aydınlanma dönemi düşünürleri, anayasal hükümetler,
toprak köleliğine son verilmesi, dinde hoşgörü, toplumsal ayrıcalıklara son verilmesi, insan onuruna yakışır
cezalar, serbest ekonomi, devletin ekonomik hayata daha az karışması gibi fikirleri ileri sürmüş ve halktan destek almışlardır.
Bu gelişmelerin, aşağıdakilerden hangisini güçlendirdiği söylenebilir?
B) Soyluların ekonomik etkinliğini
C) Krallık yönetimlerini
D) Demokrasi düşüncesini
E) Devletler arası siyasi rekabeti
kesintilerle XVII. yüzyıla kadar devam etti. 1629 yılında
Kral I. Charles parlamentoyu dağıttı. Bunun üzerine
halk ayaklandı. Kral esir alınarak öldürüldü. Ayaklanmayı yöneten Cromwel iktidarı ele geçirdi.
I. Halk yönetim haklarına sahip çıkmıştır.
D) Ulusal egemenlik ilkesi esas alınmıştır.
A) Feodal rejimleri
11. İngiltere'de XIII. yüzyılda başlayan parlamenter sistem
Bu gelişme,
C) Mutlak yönetim sürdürülmüştür.
9.
E) Din adamları reform sürecinde öncü rolü üstlenmişlerdir.
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
12. Avrupa'da XVIII. ve XIX. yüzyıllarda yaşanan hızlı
ekonomik ilerlemede,
I. seri ve ucuz maliyetli üretimin başlaması,
II. uluslararası ticari faaliyetlerin yoğunlaşması,
III. dinin toplumsal etkinliğinin azalması
gelişmelerinden hangilerinin herhangi bir etkisinden söz edilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
D - D - C I A - D - B I A - D - D I A - D - D
E) II ve III
C) Yalnız III
104
02.19 EN UZUN YÜZYIL
1.
Mora İsyanı sırasında Osmanlı yönetiminin karşısında
yer alan İngiliz, Fransız ve Rusların ortak donanması
Navarin bölgesinde Osmanlı donanmasını yakmıştır.
4.
Avrupalı devletlerin bu girişiminin,
Bu girişimlerin temel amacının aşağıdakilerden
hangisi olduğu söylenebilir?
I. Yunan İsyanı'nın başarılı olmasını sağlama,
A) Devlet otoritesini güçlendirmek
B Ö L Ü M
II. Osmanlı Devleti'nin denizlerdeki gücünü sarsma,
B) Ordudaki asker mevcudunu azaltmak
III. Yunan bağımsızlık girişimini kontrol altına alma
C) Devlet gelirlerini artırmak
2.
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
D) Eyalet sayısını azaltmak
E) Yerel yöneticilerin yetkilerini sona erdirmek
C) Yalnız III
Osmanlı devlet adamları Tanzimat Fermanı ile gayrimüslim halka bazı haklar tanımış, bu şekilde bağımsızlık isyanlarının önlenebileceğini düşünmüşlerdir.
5.
A) Ordu ile ilgili düzenlemelere ağırlık verilmiştir.
I. toprak bütünlüğü,
B) Ordu harcamaları hazine üzerinde ağır bir yük oluşturmuştur.
II. toplumsal birlik,
C) Askeri alan dışında ıslahat girişimi gerçekleştirilememiştir.
III. mutlak yönetim
unsurlarından hangilerinin korunmaya çalışıldığı
söylenebilir?
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
I. ekonomik bağımsızlık,
6.
Rumlarla yakından ilgilenen Avrupalılar onlara Avrupa'da Rönesans'ın başlamasında etkili olan Yunan kültürünün mirasçıları olarak bakıyor ve XIX. yüzyıl başında çıkardıkları isyanı destekliyordu.
Buna göre,
I. siyasi çıkar,
II. kültürel yakınlık,
II. toplumsal birlik,
III. ekonomik rekabet
III. egemenlik hakları
unsurlarından hangileri ile çeliştiği savunulabilir?
D) I ve II
E) Ekonomik ve sosyal yatırımlara yeterince kaynak
sağlanamamıştır.
E) I, II ve III
Bu gelişmenin Osmanlı Devleti'nde,
B) Yalnız II
D) Toprakların güvenliği sağlanmaya çalışılmıştır.
C) Yalnız III
Avrupalı devletler Osmanlı Devleti'nden alacaklarına
karşılık 1881 yılında Dûyun-ı Umumiye İdaresi'ni kurmuş ve devletin bazı vergi gelirlerine el koymuşlardır.
A) Yalnız I
II. Mahmut döneminde yapılan askeri harcamalar, tüm
devlet giderlerinin yaklaşık olarak %70'ini oluşturuyordu.
Bu durum dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
Buna göre Osmanlı Devleti'nde,
A) Yalnız I
II. Mahmut döneminde Osmanlı ülkesinin çeşitli bölgelerinde bulunan başına buyruk idarecilerin ve etkinliğini
artırmış olan ayanların varlığına son verilmesi sağlandı.
E) I ve III
C) Yalnız III
unsurlarından hangilerinin Avrupalıları Yunan İsyanı'nı desteklemeye yönlendirdiği savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
105
7.
– Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıllarda askeri mücadeleye giriştiği önemli devletlerden biri Avusturya
idi.
– Avusturya XIX. yüzyılda Osmanlı karşıtı politikalarına son vermiş ve bu devletle askeri mücadeleye girişmemiştir.
Bu bilgilere bakıldığında aşağıdakilerden hangisine
ulaşılabilir?
A) Osmanlı Devleti merkezi otoritesini koruyamamıştır.
B) Osmanlı toprak bütünlüğü garanti altına alınmıştır.
C) Devletler arası politik dengeler değişmiştir.
D) Osmanlı ıslahat girişimleri başarılı olmuştur.
9.
Rusya, Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıkların bağımsızlık kazanmak amacıyla XIX. yüzyılda çıkardıkları
isyanları her fırsatta desteklemişlerdir.
Rusya'nın bu desteğinin,
I. Osmanlı topraklarını parçalama,
II. ulusal çıkarlarını koruma,
III. siyasi dengeleri kendi lehine değiştirme
düşüncelerinden hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
E) Osmanlı yönetimi üzerindeki Avrupa baskısı sona ermiştir.
Avusturya, sahip oldu¤u çok uluslu yap›s› nedeniyle
Osmanl› Devleti'ne yönelik politikalar›n› XVIII. yüzy›l
sonunda gözden geçirmek durumunda kalm›flt›r.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. Osmanlı Devleti XIX. yüzyılda Rusya'ya da kapitülasyonlar vermek zorunda kalmıştır.
Bu gelişmeye bakılarak,
I. Osmanlı Devleti'nin vermiş olduğu ekonomik ayrıcalıklar yaygınlaşmıştır.
II. Rusya ekonomik yönden avantajlı konuma gelmiştir.
III. Osmanlı yönetimi vergi gelirlerini artırmaya çalışmıştır.
8.
Kırım Savaşı'nda Avusturya'nın Osmanlı Devleti'ni desteklemesinin sebepleri şunlardır:
– Rusya'nın Balkanlarda kontrolü ele geçirmesine engel olmak istemesi,
– Balkanlarda nüfuzunu artırmak istemesi
Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Osmanlı Devleti'nin Rusya ile ilişkilerini güçlendirmesi Avusturya'yı endişelendirmiştir.
B) Rusya ile Avusturya arasında Osmanlı Devleti'ni
paylaşma rekabeti yaşanmıştır.
C) Balkanlarda Osmanlı askeri etkinliği artmıştır.
D) Avusturya'nın İngiliz yanlısı politikası Rusya'yı rahatsız etmiştir.
E) Avusturya Balkan topraklarındaki çıkarlarını korumak istemiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Osmanlı devlet adamlarının XIX. yüzyıl boyunca izledikleri politikalar incelendiğinde azınlıkların devlete olan
bağlılıklarının sağlanmaya çalışıldığı görülür.
İzlenen bu politikaya bakılarak,
I. Toplumsal bütünlük tehlikeye girmiştir.
II. Din temeline dayalı çatışmalar yaşanmıştır.
III. Çok uluslu yapı sona ermiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
D - D - E I A - C - B I C - E I E - D - A
E) II ve III
C) Yalnız III
106
02.20 EN UZUN YÜZYIL
1.
Mısır Valisi'nin 1832'de isyanı ile birlikte Anadolu'ya giren Mısır ordusu, Osmanlı ordusunu ilki İskenderun, diğeri ise Kütahya'da olmak üzere iki kez bozguna uğratmıştır.
4.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisini güçleştirdiği
savunulabilir?
B Ö L Ü M
Bu yenilgilerin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı
söylenebilir?
A) Avrupa ile olan ekonomik ilişkilerin gelişmesini
A) Avrupalıların Osmanlı yönetimine desteğinin sona
ermesine
B) Yerli üretimin gelişmesini
C) Askeri mücadelelerin sürdürülmesini
2.
B) İstanbul'un tehdit altına girmesine
D) Osmanlı ülkesindeki toplumsal yapının korunmasını
C) Halkın padişaha bağlılığının artmasına
E) Mutlak yönetim anlayışının sürdürülmesini
D) Rusya'nın Karadeniz'e inmesinin kolaylaşmasına
E) Balkanlarda bağımsızlık isyanlarının başlamasına
2.
1856'da Osmanlı Devleti, İngiltere, Fransa, Avusturya, Prusya ve Rusya arasında imzalanan Paris Antlaşması'nda yer alan,
5.
I. padişahın Meclis'i kapatma yetkisinin olması,
II. demokrasiye geçiş çabalarının güçlenmesi,
II. Eflak ve Boğdan'a özerklik tanınacaktır.
III. padişahın kişisel otoritesinin sürmesi
III. Rusya ve Osmanlı Devleti Karadeniz'de donanma
bulundurmayacaklardır.
durumlarından hangilerine dayanak oluşturmaktadır?
A) Yalnız I
hükümlerinden hangileri Rusya'nın sıcak denizlere
inmesine engel olma amacına yöneliktir?
3.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
6.
II. Mahmut Devri'nde görülen,
I. Divan-ı Hümayunun kaldırılıp nâzırlıkların kurulması,
II. Reisülküttaplık makamının düzenlenip Hariciye Nezareti'nin oluşturulması,
III. Müsadere sisteminin kaldırılması
gelişmelerinden hangileri, diplomatik ilişkilere verilen önemin göstergesidir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
II. Abdülhamit, 1877'de Osmanlı Mebusan Meclisi'nin
çalışmalarına son vermiş, Kanun-ı Esasi'yi askıya almıştır. Buna karşın padişahın anayasayı çiğnemediği,
aksine anayasal haklarını kullandığı bir gerçektir.
II. Abdülhamit'in söz konusu girişimiyle ilgili bu yargı,
I. Ticaret gemileri Tuna nehrinde serbestçe dolaşabilecektir.
A) Yalnız I
Avrupalı tüccarlar Sanayi Devrimi sayesinde zaten ucuza ürettiği malı, bir de kapitülasyonlar sayesinde Osmanlı pazarına ucuz fiyatla sürebiliyordu.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti'nde, II. Mahmut döneminde yapılan yeniliklerden bazıları şunlardır:
– Avrupa tarzı eğitim veren okullar açılmıştır.
– Takvim-i Vekayi gazetesi yayınlanmıştır.
Bu düzenlemelere bakılarak aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
A) Anayasal yönetim başlamıştır.
B) Kültür ve eğitim alanında düzenlemeler yapılmıştır.
C) Batı kültürüne yönelik halk tepkisi artmıştır.
D) Azınlıkların konumu güçlendirilmiştir.
E) Askeri yapıya dokunulamamıştır.
107
7.
Osmanlı Devleti'nce XIX. yüzyılda Avrupa'dan alınan
dış borç, ya savaş giderlerini karşılamak ya bütçe açıklarını kapatmak ya da bir önceki borcu ödemek amacıyla kullanılmıştır.
Yalnızca bu bilgiye bakılarak aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
A) Osmanlı yönetimi mali kaynakları verimli kullanamamıştır.
B) Yerli üretici devlet tarafından desteklenmeye çalışılmıştır.
C) Azınlıkların ülkedeki ekonomik gücü artmıştır.
D) Bütçe dengeleri sağlanmıştır.
E) Kapitülasyonların olumsuz etkileri azaltılmaya çalışılmıştır.
8.
10. Osmanlı Devleti'ni çöküntüden kurtarmak için,
I. Osmanlı sınırları dışındaki müslümanlar ile ilişkilerin geliştirilmesi,
II. Osmanlı ülkesinde yaşayan Türkler arasında dayanışmanın artırılması,
III. Osmanlı toplumunu tamamen kaynaştırıp Osmanlı
toprak bütünlüğünün korunması
anlayışlarını savunan fikir akımları, sırasıyla hangi
seçenekte doğru verilmiştir?
I
II
A)
Osmanlıcılık
C)
Batıcılık
Osmanlıcılık
İslamcılık
Türkçülük
B)
D)
E)
İslamcılık
Türkçülük
Batıcılık
III
Türkçülük
Türkçülük
Osmanlıcılık
İslamcılık
Batıcılık
İslamcılık
Batıcılık
Osmanlılar farklı alanlarda olduğu gibi denizcilik alanında da Avrupa'ya ayak uyduramamıştır. XIX. yüzyılda Avrupa'da buharlı gemiler kullanılırken, Osmanlılar hala
yelkenli gemiler kullanmaktaydı.
Bu durumun, aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Sanayileşme çabalarının hızlanmasına
B) Ekonomik gelirlerin artmasına
C) Osmanlıların denizlerde rekabet edemez hale gelmesine
D) Kara ordusuna daha fazla önem verilmesine
E) Halkın denizciliğe yönelmesine
9.
Osmanlı Devleti XIX. yüzyılın ortalarına kadar giderlerini iç borçlanma ile karşılayabiliyordu. Ancak bu yüzyılın
ortasında hazine büyük bir yokluk içine düştü. Askeri giderlerin karşılanması zorlaştı.
Bu durumun, aşağıdakilerden hangisini zorunluluk
haline getirdiği söylenebilir?
A) Askeri mücadelelerin hızlandırılmasını
B) Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasını
C) Avrupa tarzı düzenlemeler yapılmasını
D) Avrupalı devletlerden borçlanma yoluna gidilmesini
E) Azınlıklara yeni bazı haklar verilmesini
11. Avrupalı devletler ve Rusya, Osmanlı topraklarını paylaşabilmek için XIX. yüzyılda zaman zaman ittifak yapmış,
ancak birçok kez de aralarında anlaşmazlık yaşamışlardır.
Bu bilgiler aşağıdaki yargılardan hangisine kanıt
olarak gösterilebilir?
A) Osmanlı toprak bütünlüğünün Avrupalı devletler
tarafından korunduğuna
B) Osmanlı ülkesinde yenilik düşüncesinin sona erdiğine
C) Osmanlı topraklarının siyasi çekişmelerin ortasında
kaldığına
D) Osmanlı Devleti'nin siyasi etkinliğinin arttığına
E) Osmanlı Devleti'nin Almanya ile birlikte hareket ettiğine
B - C - B I B - E - A I A - C - D I B - C
108
02.21 EN UZUN YÜZYIL
1.
Osmanlı Devleti, 3 Kasım 1839 tarihinde yayınladığı
Tanzimat Fermanı ile sınırları dahilinde yaşayan gayrimüslim kitleleri memnun etmeyi ve Osmanlı idaresine
bağlılığını artırmayı amaçlamıştır.
4.
I. çok ulusluluk,
II. geniş topraklara sahip olma,
B Ö L Ü M
Bu bilgiyi dayanarak Tanzimat Fermanı’nın yayınlanmasındaki temel amacın hangisi olduğu savunulabilir?
III. toprakların önemli bir bölümünün dirlik olarak kullanılması
özelliklerinden hangilerinin etkisinin söz konusu olduğu söylenebilir?
A) Mısır sorununda İngiliz desteğini sağlamak
B) Avrupa’da Osmanlı sempatisi oluşturmak
2.
Osmanlı Devleti'nin, Fransız İhtilali'nden olumsuz
etkilenmesinde,
A) Yalnız I
C) Osmanlı Devleti’nin parçalanmasını ve çöküşünü engellemek
D) Yeni yerler fethederek sınırlarını genişletmek
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
E) Osmanlı Devleti’ne ulusçu özellikler kazandırmak
Tanzimat Ferman› Osmanl›c›l›k düflüncesinin bir ürünü olarak nitelendirilir. Neden özellikle gayr›müslimlerle ilgili düzenlemeler yap›ld›¤›na dikkat et.
2.
5.
1876 yılında ilan edilen Meşrutiyet, 1877-1878 Osmanlı
- Rus Savaşı'nın patlak vermesi üzerine kısa bir süre
sonra sona erdirilmiştir.
Buna göre,
I. İç sorunları karşısında Avrupa'nın desteğine gereksinim duymuştur.
Buna göre, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
II. Mısır bağımsızlığını ilan etmiştir.
A) Mutlak yönetim halk tarafından desteklenmiştir.
III. Islahat hareketleri hız kazanmıştır.
B) Askeri mücadeleler demokratikleşme sürecini aksatmıştır.
yargılarından hangilerinin Osmanlı Devleti için geçerli olduğu savunulabilir?
C) Askeri mücadelelerde başarı sağlanmıştır.
A) Yalnız I
D) Toplumsal çatışmalar yaşanmıştır.
E) Ekonomik yetersizlikler Meşrutiyet'in kısa ömürlü olmasına yol açmıştır.
3.
Osmanlı Devleti'nde 1832–1861 yılları arasında % 5
olan ithalat gümrük vergisi oranı, 1862'de % 8'e 1907'de
% 11'e çıkarılmıştır.
Bu düzenlemelerin, temel hedefinin aşağıdakilerden
hangisi olduğu savunulabilir?
A) Avrupalı devletlerin siyasi desteğini elde etmek
B) İthalatı kolaylaştırmak
C) Yerli sanayiyi korumak
D) Avrupa'ya yönelik ihracatı artırmak
E) Askeri harcamaların hazineye yükünü azaltmak
1829 yılında isyan eden Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa,
Osmanlı yönetimini zor durumda bırakmış, ordusu ile
Kütahya'ya kadar ilerlemiştir. Bu gelişme üzerine harekete geçen Osmanlı Devleti Avrupalı devletlerden yardım talep etmiştir.
6.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
XIX. yüzyılda görülen,
I. Kanun-ı Esasi'nin ilan edilmesi,
II. Tanzimat Fermanı'nın yayınlanması,
III. Islahat Fermanı'nın yayınlanması
gelişmelerinden hangileri, Osmanlı Devleti'nde anayasal dönemin başladığının göstergesidir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
109
7.
Osmanlı Devleti'nde 1876 yılında Meşrutiyet yönetimine
geçilmiş ve halkın seçtiği bir meclis açılmıştır. Ancak bu
meclisin yanında üyelerini padişahın seçtiği Ayan Meclisi'de bulunuyordu.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Avrupa'nın siyasi desteğinin sağlandığının
B) Halk iradesinin etkinliğinin sınırlı tutulduğunun
C) Halkın yenilik girişimlerini benimsemediğinin
D) Çıkar çevrelerinin etkinliğinin arttığının
E) Güçlü merkeziyetçi anlayışın sürdüğünün
8.
1825 yılında Osmanlı Devleti'ne toplam 55 milyon sterlin tutarında ihracat yapan İngilizlerin, bu rakamı 1835
yılında 90 milyon sterline, 1838 ise 100 milyon sterlinin
üzerine çıkardıkları görülür.
Bu bilgiler dikkate alındında,
I. Osmanlı ülkesinin İngiliz mallarına olan bağımlılığı
artmıştır.
II. İngiltere, Osmanlı Devleti üzerindeki ekonomik etkinliğini artırmıştır.
III. Osmanlı ülkesinde sanayileşme girişimleri İngiltere
tarafından desteklenmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
Islahat Fermanı'nda yer alan,
I. Dayak ve angarya yasaklanmıştır.
II. Yabancılar da mal ve mülk edinme hakkına sahiptir.
III. Bütün Osmanlı vatandaşları devlet memuru olma
hakkına sahiptir.
hükümlerinden hangileri, Avrupalı devletlerin Osmanlı ekonomisi üzerindeki etkinliklerini artırmalarında doğrudan rol oynamıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
10. 1876 Kanun-ı Esasi'nin,
I. Bakanlar Kurulu meclise karşı değil, padişaha karşı
sorumludur.
II. Padişah devletin güvenliğini tehdit eden kişileri sürgün edebilir.
III. Padişah gerekli gördüğü durumlarda meclisi kapatabilir.
hükümlerinden hangileri, meşrutiyet ilan edilmesine
karşın padişahın otoritesinin korunduğuna kanıt
olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
11. XVI. yüzyıldan itibaren çeşitli ülkelere ekonomik ayrıcalıklar veren Osmanlıların bu tercihinin ekonomik zararları XIX. yüzyılda zirveye ulaşmıştır.
Bu durumun, aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Devletin gelirlerinin artmasına
B) Azınlık sorunlarının azalmasına
C) Azınlıkların yönetimde etkin olmalarına
D) Dış borcun azalmasına
E) Ekonominin yabancıların denetimine girmesine
12. Osmanlı Devleti, XIX. yüzyıl boyunca, Avrupa'ya yalnızca hammadde satabilen, buna karşılık ucuza satılan bu
hammaddeyi Avrupalı devletlerden mamul halde oldukça pahalı şekilde satın alan bir ülke durumundaydı.
Bu durum,
I. Osmanlı sanayisinin geliştirilememesi,
II. sömürgecilik arayışının hızını kaybetmesi,
III. Avrupa'daki ekonomik gelişmelere ayak uydurulamaması
durumlarından hangilerinin sonucu olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C - B - C I A - A - A I B - C - B I E - E - D
E) II ve III
C) I ve II
110
02.22 EN UZUN YÜZYIL
1.
Fransızlar XIX. yüzyılda isyan eden Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'yı Osmanlı yönetimine karşı desteklemişlerdir.
4.
Bu uygulama Osmanlılarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
Bu destek,
B Ö L Ü M
I. Osmanlı Devleti'nin topraklarını genişletmesi engellenmek istenmiştir.
A) Avrupa ile olan diplomatik ilişkilere önem verildiğinin
B) Askeri mücadelelerin sona erdiğinin
II. Osmanlı içişlerine karışılmıştır.
C) Avrupalı devletlerle ekonomik işbirliğinin güçlendiğinin
2.
III. Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'deki etkinliği azaltılmak
istenmiştir.
D) Toprak bütünlüğünün korunduğunun
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Osmanlı yönetimi XIX. yüzyılda Avrupa'nın önemli merkezlerinde elçilikler açmıştır.
E) Avrupalı devletlerle kültürel ilişkilerin başladığının
C) Yalnız III
5.
Tanzimat Fermanı Osmanlı Devleti'nde kişilerin özel
mülkiyet hakkını garanti altına almayı amaçlayan bir düzenleme olarak nitelendirilir.
1840 Londra Antlaşması'nın,
I. Mısır, Osmanlı Devleti’ne vergi ödemeye devam
edecektir.
II. Mısır, hukuki yönden Osmanlı Devleti’ne bağlı kalmak şartı ile yönetimi Mehmet Ali Paşa ve oğullarına bırakılacaktır.
Bu çabanın aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlaması beklenebilir?
A) Sermaye birikiminin sağlanmasına
III. Suriye ve Adana valilikleri Osmanlı Devleti’nde kalacaktır.
C) Dinin devlet yönetimi üzerindeki etkisinin sona ermesine
A) Yalnız I
maddelerinden hangileri Mısır’ın özerk bir bölge haline geldiğini göstermektedir?
B) Askeri gücün toparlanmasına
D) Kültürel farklılıkların sona erdirilmesine
E) Azınlıkların ticari üstünlüklerinin sona erdirilmesine
3.
Osmanlı Devleti'nde 1860'lı yıllarda kurulan Islah-ı Sanayi Komisyonu, çökmek üzere olan sanayi kuruluşlarını
yeniden canlandırmayı planlıyordu. Bu amaçla özellikle
esnafa şirketleşme tavsiye edilmiş ve bunun sonucunda
çok ortaklı sanayi şirketleri kurulmaya başlamıştır.
6.
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
Osmanlı topraklarını parçalamak için XVIII. ve XIX. yüzyıl boyunca çaba harcayan Rusya, Mısır İsyanı sırasında zor durumda kalan Osmanlı yönetimine yardım amacıyla İstanbul'a donanma göndermiştir.
Bu girişimlerin,
Rusya'nın Osmanlı Devleti'ne yönelik bu politikalarına bakılarak,
II. Avrupa devletleri ile ekonomik alanda rekabet edilmesi hedeflenmiştir.
II. Osmanlı yönetimi yabancı yardımına muhtaç hale
gelmiştir.
I. Güçlü ticari gruplar oluşturulmaya çalışılmıştır.
III. Azınlıkların ticari etkinliği desteklenmiştir.
yargılarından hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
I. Rusya sıcak denizlere inme politikasını terk etmiştir.
III. Rus politikaları gelişmeler doğrultusunda yeniden
belirlenmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
111
7.
1869 yılında Mısır'da bulunan Süveyş Kanalı'nın açılması, Akdeniz ticaret yolunun yeniden önemli hale gelmesini sağlamıştır.
Bu gelişmenin,
I. Osmanlı toprak bütünlüğünün güçlenmesi,
II. Mısır'ın stratejik öneminin artması,
III. Hint sömürge yolu ile ilgili siyasi rekabetin artması
sonuçlarından hangilerine neden olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Süveyfl Kanal›'n›n aç›lmas› Akdeniz'le K›z›ldeniz'i birlefltirmifl, bu flekilde Hint Okyanusu'na ulaflmak kolaylaflm›flt›r. Bu bilgiyi göz önünde bulundur.
8.
Osmanlı Devleti'nin egemenliği altında yaşayan gayrimüslim azınlıkların XIX. yüzyılda devlet memuru olma
hakkı elde ettikleri görülür.
Bu gelişme Osmanlı azınlıkları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır?
A) Devlete olan bağlılıklarının arttığının
B) Dini inançlarında serbestlik kazandıklarının
C) Siyasi alanda Müslümanlarla denk duruma geldiklerinin
D) Ekonomik faaliyetleri ikinci planda tutmaya başladıklarının
E) Avrupalı devletlerin kontrolünden çıktıklarının
9.
Osmanlı padişahlarından II. Mahmut'un önemli girişimlerinden birisi yıllardır sorun olan Yeniçeri Ocağı'nı kaldırmasıdır.
Bu düzenleme dikkate alındığında,
I. Askeri etkinlik artırılmaya çalışılmıştır.
II. Ticari faaliyetler denetim altına alınmıştır.
III. Avrupalı devletlerle askeri ittifak arayışı başlamıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
10. Osmanlı Devleti'nde XVII. ve XVIII. yüzyıllarda askeri
alanda görülen iyileştirme çabalarının XIX. yüzyılda hız
kazanarak sürdüğü gözlenmektedir.
Bu durumun aşağıdakilerden öncelikle hangisiyle ilgili olduğu söylenebilir?
A) Devlet gelirlerinin azalması
B) Toprak kayıpları yaşanması
C) Diplomatik ilişkilerin ağırlık kazanması
D) Vergi sisteminin yeniden düzenlenmeye çalışılması
E) Çok uluslu toplum yapısının sürmesi
11. II. Mahmut Dönemi'nde,
– Tımar sistemine son verilmiştir.
– Memurlara rütbe ve nişan verilmeye başlanmıştır.
– Müsadere uygulaması kaldırılmıştır.
Bu düzenlemelerin,
I. ekonomi,
II. toprak yönetimi,
III. devlet yönetimi
alanlarından hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. Osmanlı padişahı Sultan Abdülaziz gezi amacıyla Avru-
pa'ya gitmiş, Fransa ve İngiltere'de incelemelerde bulunmuştur.
Bu gezinin,
I. Osmanlı padişahları Avrupa'daki gelişmeleri merak
etmişlerdir.
II. Avrupalı devletlerin Osmanlı yönetimi üzerindeki
baskıları sona ermiştir.
III. Padişah mutlak yönetim anlayışını değiştirmeyi tasarlamıştır.
yargılarından hangilerini destekler nitelikte olduğu
söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E - A - D I A - B - E I E - C - A I B - E - A
E) II ve III
C) Yalnız III
112
02.23 EN UZUN YÜZYIL
1.
Rusya, 1850’li yıllarda Osmanlı Devleti ile askeri mücadeleye girme konusunda aceleci davranmış ve savaşı
bir an önce başlatacak bazı çıkışlarda bulunmuştur.
4.
III. medreselerin eğitim alanındaki etkinliklerinin sürmesi
I. Osmanlı Devleti’nin yapılan ıslahatlar ile yeniden
askeri güç kazanacağından endişe etmesi,
B Ö L Ü M
I. Avrupa’ya öğrencilerin gönderilmesi,
II. Batılı tarzda eğitim kurumlarının açılması,
Rusya’nın bu tutumu,
gelişmelerinden hangilerinin kültürel değişime ortam hazırladığı savunulabilir?
II. Kırım'ın Osmanlı Devleti’ne yardımlarını önleme
düşüncesi,
A) Yalnız I
III. Osmanlı ülkesinde demokrasi anlayışının yaygınlaşması
2.
Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda görülen,
durumlarından hangilerine bağlanabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
5.
E) II ve III
C) I ve II
XIX. yüzyılda görülen,
I. Takvim–i Vekayi adıyla bir gazetenin çıkarılması,
II. özel teşebbüslerin devlet tarafından desteklenmesi,
III. polis teşkilatının kurulması
Avrupa malları XIX. yüzyılda Osmanlı pazarlarında rakipsiz kalmıştır. Devlet bu durumu engellemek amacıyla fabrikalar açmaya başlamıştır. Bunlara örnek olarak
Beykoz'da deri, Bakırköy'de bez ve Hereke'de dokuma
fabrikalarının açılması gösterilebilir.
gelişmeleri sırasıyla hangi alandaki gelişmelere yöneliktir?
I
II
III
Devletin bu çabalarının aşağıdakilerden hangisine
yönelik olduğu söylenebilir?
A)
Sosyal
Kültürel
Askeri
B) Yerli sanayinin güçlendirilmesine
C)
D)
Dini
Hukuki
Kültürel
Kültürel
Ekonomik
İdari
B)
A) Köyden kente göçün sona erdirilmesine
E)
C) Ülke nüfusunun kontrol altında tutulmasına
D) Askeri yapının güçlendirilmesine
E) Osmanlı topraklarına yönelik göçlerin önlenmesine
3.
D) I ve III
B) Yalnız II
1812 Bükreş Antlaşması’nın aşağıdaki hükümlerinden hangisi, milliyetçilik hareketlerinin ve Osmanlı
Devleti’nden ayrılmaların hız kazanmasında etkili olmuştur?
A) Sırbistan’a bazı ayrıcalıklar tanınacaktır.
B) Rus ticaret gemileri Boğazlardan serbest geçebilecektir.
C) Baserabya bölgesi tamamen Ruslara bırakılacaktır.
D) Rusların savaş döneminde işgal ettiği Eflak - Boğdan
Osmanlı Devleti’ne geri verilecektir.
E) Prut Irmağı Osmanlı - Rus sınırı olacaktır.
6.
Kültürel
Dini
Ekonomik
Ekonomik
Diplomatik
Hukuki
1805’ten sonra Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın Mısır’da
yaptığı bazı çalışmalar şunlardır:
– Bölgede sürekli huzursuzluk yaratan Memlük beylerinin sindirilmesi,
– Mısır’a saldıran İngilizlerin imha edilmesi
Bu bilgilere dayanarak,
I. Mısır’da devlet otoritesinin sağlandığı,
II. emperyalist tutumlara karşı çıkıldığı,
III. Mısır’ın modernleştirilmeye çalışıldığı
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
113
7.
Azınlıklar arasında bağımsızlık düşüncesinin güçlendiği bir dönemde ilan edilen Islahat Fermanı’ndaki,
– azınlıklara din ve mezhep hürriyeti tanınacak,
– azınlıklara il meclisine üye olma hakkı verilecek,
– gayrimüslimler devlet memuru olabilecek
hükümlerine bakılarak,
I. Osmanlı Devleti’nin dağılmasının önlenmek istendiği,
II. gayrimüslimlere yönetim alanında hak tanındığı,
III. Osmanlıcılık anlayışının benimsendiği
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
10. 1829’da imzalanan Edirne Antlaşması ile bağımsız Yunanistan Devleti kurulmuştur.
Bu durum,
I. azınlıkların Osmanlı’dan kopma sürecinin hızlanması,
II. Osmanlı Devleti’nin dağılması,
III. milliyetçilik fikrinin güç kazanması
gelişmelerinden hangilerini hızlandırmıştır?
A) Yalnız I
C) Yalnız III
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
E) I, II ve III
1806 - 1812 Osmanlı Rus Savaşı’nın başlarında Osmanlı yanlısı tavır sergileyen Fransa, 1807’de Rus Çarı
ile görüşerek Osmanlı Devleti aleyhine ittifak kurmuştur.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
A) Osmanlı Devleti’nin ekonomik yönden zayıf olduğunun
11. Tanzimat Fermanı ile azınlıklara bazı haklar verilmiş ve
toplumsal kaynaşmanın gerçekleşmesine yönelik kararlar alınmıştır.
Bu durum Tanzimat’ın hangi fikir akımıyla ilişkisini
ortaya koymaktadır?
A) Osmanlıcılık
B) Ümmetçilik
C) Batıcılık
D) Türkçülük
E) Adem-i Merkeziyetçilik
B) Fransa’nın İngilizler ile iyi ilişkiler içinde olduğunun
C) Rusların Fransa’ya toprak verme taraftarı olduğunun
D) Fransızların ulusal çıkarları doğrultusunda hareket
ettiğinin
E) Rusya’nın denge siyaseti izlediğinin
9.
Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda görülen,
I. toprak kayıplarının artması,
II. sanayileşme çabalarının başarısız olması,
III. milliyetçi isyanların başarıya ulaşması
durumlarından hangilerinin, Osmanlı Devleti’nin askeri yönden güçsüzlüğü ile doğrudan ilgili olduğu
savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
12. Daha önceki dönemlerde de sorun olmalarına rağmen
XIX. yüzyıla kadar Yeniçerilerle ilgili sadece ıslah edici
bazı düzenlemeler yapılmıştır. II. Mahmut ise Yeniçeri
Ocağı'nı 1826 yılında büyük bir mücadele vererek ortadan kaldırmıştır.
Bu gelişme dikkate alındığında,
I. Köklü düzenlemeler öngörülmüştür.
II. Sorunlu yapıların üzerine cesaretle gidilmiştir.
III. Avrupa'dan askeri destek alınmaya çalışılmıştır.
yargılarından hangilerinin II. Mahmut dönemi için
geçerli olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
A - B - A I C - E - D I E - D - D I E - A - D
E) I ve III
C) Yalnız III
114
Birlikte Çözelim
Çözüm 72 / 6
2.
B Ö L Ü M
Yıldırım Bayezid'in 1402 yılında Ankara Savaşı’nda
Timur ordusu karşısında uğradığı büyük yenilginin,
I. Bizans üzerindeki Osmanlı baskısının azalması,
II. Osmanlı toplumunun çok ulusluluk özelliğini yitirmesi,
III. Anadolu’da Osmanlı etkinliğinin azalması
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenemez?
Ankara Savaşı’nda Osmanlıların Timur ordusu karşısında aldığı yenilgi, Bizans üzerindeki Osmanlı baskısını
azaltmış, Anadolu’daki Osmanlı etkinliğini kaybedilen
topraklar nedeniyle geriletmiştir. Osmanlı Devleti bu savaş sonunda büyük miktarda toprak kaybetse de çok
uluslu toplumsal özelliğini yitirmemiştir.
Çözüm 77 / 10
Osmanlı Devleti'nde bozuk, değersiz, standartlara uygun olmayan malların satışı yasaktı. Bu malları imal
eden esnaf loncalar tarafından meslekten uzaklaştırılırdı.
Bu uygulama aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir?
Osmanlı Devleti’nde standartlara uygun olmayan mal
üreten ve bunu satan esnaflar loncalar tarafından cezalandırılırdı. Bu uygulama Osmanlı ülkesinde ekonomik
yaşamın denetim altında tutulduğuna kanıt olarak gösterilebilir.
Çözüm 74 / 5
Osmanlı Devleti'nde kendisine devlet tarafından toprak
tahsis edilen çiftçi aileleri toprağı parçalayamaz, büyütemez ve başkasına devredemezdi. Şehirde başka bir
işle meşgul olamazdı.
Bu uygulamanın,
I. toprak üzerindeki devlet mülkiyetini koruma,
II. tarım üretiminin azalmasını engelleme,
III. köylünün yönetime isyanını önleme
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
Osmanlı Devleti’nde devletin mülkiyeti altında bulunan
topraklar yetiştirilecek ürünün vergisinin ödenmesi karşılığında köylülere tahsis edilirdi. Köylünün toprak üzerindeki tasarruf hakkı toprağın işlenmesi ile sınırlı idi.
Ayrıca bu toprakların köylüler tarafından boş bırakılmasına izin verilmezdi. Bu uygulamalar devletin mülkiyet
haklarını koruma ve tarım üretiminin azalmasını önleme
amacına yöneliktir.
Çözüm 90 / 6
Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda görülen,
I. padişahların sık değişmesi,
II. toprak sisteminin bozulması,
III. Yeniçeri askerlerinin sayıca çoğalması
durumlarından hangilerinin Osmanlı maliyesine zarar verdiği savunulabilir?
Osmanlı Devleti’nde Duraklama Dönemi’nde padişahların sık değişmesi, cülus bahşişlerinin daha sık ödenmesine yol açtığı için, toprak sisteminin bozulması vergi
gelirlerini düşürdüğü için, Yeniçeri askerlerinin çoğalması askeri harcamaların artmasına neden olduğu için Osmanlı maliyesine zarar vermiştir.
115
Çözüm 98 / 3
Fransız İhtilali’nin yaşanmasına etki eden faktörlerden
bazıları şunlardır:
I. Amerika kolonilerinin İngiltere’ye karşı açtıkları bağımsızlık savaşını kazanması,
II. Fransa’da halkın eşitsizlik içinde yaşaması,
III. İngiltere’de asiller tarafından kralın yetkilerinin kısıtlanması,
IV. Fransız halkının mali sıkıntılar içinde olması
Bunları iç ve dış neden olarak sınıflandırmak gerekirse aşağıdakilerden hangisi doğru olur?
Amerikan kolonilerinin İngiltere'ye karşı açtıkları bağımsızlık savaşını kazanması ve İngiltere'de asiller tarafından kralın yetkilerinin kısıtlanması dış nedendir.
Fransa'da halkın eşitsizlik içinde yaşaması ve mali sıkıntılar içinde olması ise iç nedendir.
Çözüm 110 / 6
Osmanlı topraklarını parçalamak için XVIII. ve XIX. yüzyıl boyunca çaba harcayan Rusya, Mısır İsyanı sırasında zor durumda kalan Osmanlı yönetimine yardım amacıyla İstanbul'a donanma göndermiştir.
Rusya'nın Osmanlı Devleti'ne yönelik bu politikalarına bakılarak,
I. Rusya sıcak denizlere inme politikasını terk etmiştir.
II. Osmanlı yönetimi yabancı yardımına muhtaç hale
gelmiştir.
III. Rus politikaları gelişmeler doğrultusunda yeniden
belirlenmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
Rusya’nın Mısır İsyanı sonrasında Osmanlı yönetimine
yardım etmesi, Osmanlı yönetiminin kendi sorunlarını
tek başına çözemediğinin ve Rusya’nın politikalarını gelişmeler doğrultusunda yeniden belirlediğinin göstergesidir.
Çözüm 112 / 4
Çözüm 100 / 2
Osmanlı devlet yönetimi 1718 yılında imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlayan süreçte Avrupa’nın gerisinde kalındığını kabullenmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun bir sonucu
olarak nitelendirilebilir?
1718 yılında imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlayan süreçte Osmanlı devlet adamları Avrupa’nın gerisinde kalındığını kabullenmişlerdir. Bu durum gelişmeleri yerinde görmek üzere Avrupa'nın önemli merkezlerine
geçici görevle bazı elçiler gönderilmesine, diğer bir deyişle ıslahat çabalarında Avrupa’nın örnek alınmasına
yol açmıştır.
Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda görülen,
I. Avrupa’ya öğrencilerin gönderilmesi,
II. Batılı tarzda eğitim kurumlarının açılması,
III. medreselerin eğitim alanındaki etkinliğinin sürmesi
gelişmelerinden hangilerinin kültürel değişime ortam hazırladığı savunulabilir?
Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi ve ülkede Batılı tarzda
eğitim kurumlarının açılması, Avrupa’da yaşanan gelişme ve ilerlemelerin öğrenilmesi ve Osmanlı ülkesine aktarılması amacına yöneliktir. Dolayısıyla Osmanlı Devleti’nde kültürel değişime ortam hazırlayan gelişmelerdir.
Medreseler ise ıslah edilmeye çalışılmasına karşın geleneksel eğitim veren kurumlar idi.
116
Dört Köfle
1.
Osmanlı Devleti’nin kurulduğu sıralarda Konya’da Karamanoğulları, Sinop’ta Candaroğulları, Kütahya’da Germiyanoğulları, Aydın’da Aydınoğulları ve Göller yöresinde ise Hamitoğulları hüküm sürüyordu.
3.
III. yeni ticaret yollarının bulunması
B Ö L Ü M
gelişmeleri aşağıda verilenlerden hangisindeki sıraya göre gerçekleşmiştir?
I. siyasi birliğin olmadığı,
II. denge siyasetinin izlendiği,
A) I - II - III
2.
III. sosyal düzenin sağlanamadığı
durumlarından hangilerini göstermektedir?
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
I. ıslahatların kişisel çabalar olarak kalması,
II. yenilik karşıtlarının etkili olması,
III. sorunların gerçek nedenlerinin anlaşılamaması,
IV. ıslahatlarda Avrupa'nın örnek alınmaması
durumlarından hangileri etkili olmamıştır?
B) Yalnız IV
D) I, II ve III
B) II - III - I
D) II - I - III
C) I - III - II
E) III - II - I
C) I ve II
Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyıl ıslahatlarının başarısız olmasında,
A) Yalnız I
I. Burjuva sınıfının zenginleşmesi,
II. Coğrafi Keşifler'in gerçekleşmesi,
Yukarıdaki bilgi Anadolu ile ilgili,
A) Yalnız I
Avrupa'da yaşanan,
C) I ve II
E) II, III ve IV
4.
– Ayanlar başkentten aldıkları buyruklara kesinlikle
uyacaklardır.
– İstanbul’da herhangi bir isyan çıkarsa, ayanlar kuvvet gönderecek ve isyanın bastırılmasına çalışacaklardır.
1808 Sened-i İttifak'ta bulunan bu hükümler dikkate
alınırsa aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Osmanlı Devleti ayanlara bazı haklar vermiştir.
B) Türk tarihinde ayanlar yönetime ortak edilmiştir.
C) Osmanlı Devleti’nde merkezi otoriteyi sağlayıcı bazı
önlemler alınmıştır.
D) Ayanlar askeri yönden güç kazanmıştır.
E) Osmanlı Devleti’nin devamı ayanların ortadan kaldırılmasına bağlı sayılmıştır.
A - B - B - C
117
Kontrol Noktas›
•
Boflluklar› doldurmaya bay›l›r›m:
a) Osmanl› Beyli¤i’nin yay›lmas›ndan endiflelenen Bizans ‹mparatoru’nun gönderdi¤i birlikler, 1302 y›l›nda yaflanan ………………………. Savafl› sonucunda yenilgiye u¤rat›lm›flt›r.
•
b) ‹znik’i kuflatan Osmanl› Beyli¤i üzerine yürüyen Bizans ordusu ile 1329’da …………….
Savafl› yap›lm›flt›r.
M›s›r Seferi ile ilgili afla¤›da verilen bilgiler ya do¤rudur ya da yanl›fl?
D
Y
D
Y
a) Safevi Devleti’nin y›k›lmas›n› sa¤lam›flt›r.
b) M›s›r, Suriye topraklar›n›n Osmanl›lara geçmesine yol açm›flt›r.
c) ‹pek Yolu bütünüyle Osmanl› egemenli¤ine girmifltir.
•
Afla¤›daki bilgiler do¤ru da olabilir, yanl›fl da:
a) Feodalite etkinli¤ini art›r›rken merkezi krall›klar zay›flam›flt›r.
b) Bireyin özgürlü¤ünü öne ç›karan yeni bir anlay›fl etkinlik kazanm›flt›r.
c) Ticari faaliyetler yo¤unlaflm›fl ve burjuvalar›n zenginli¤i artm›flt›r.
d) Rönesans sonucunda Protestanl›k ortaya ç›km›flt›r.
•
Frans›z ‹htilali tam bana göre; hemen dolduruyorum:
a) ………………., eflitlik ve ……………… gibi kavramlar dünyaya yay›lmaya bafllam›flt›r.
b) Milliyetçili¤in güçlenmesi ile ………………………………. y›k›lma sürecine girmifltir.
c) …………………………………… Evrensel Beyannamesi yay›nlanm›flt›r.
d) …………………………………. devlet anlay›fl› etkinli¤ini art›rm›flt›r.
•
Karlofça Antlaflmas›’yla ilgili olarak hangisi do¤ru, hangisi yanl›fl?
D
Y
a) Macaristan topraklar› Avusturya’ya b›rak›lm›flt›r.
b) Podolya ve Ukrayna topraklar› Venedik’e b›rak›lm›flt›r.
c) Mora ve Dalmaçya k›y›lar› Lehistan’a b›rak›lm›flt›r.
•
Osmanl› Devleti’nde XIX. yüzy›lda yaflanan geliflmelerle ilgili olarak afla¤›da verilen
bilgileri do¤ru – yanl›fl fleklinde iflaretleyelim:
D
a) S›rplar Osmanl› Devleti’nden ayr›larak ba¤›ms›zl›¤›n› ilan eden ilk
az›nl›kt›r.
b) Hünkar ‹skelesi Antlaflmas›, Osmanl› Devleti'nin Bo¤azlar üzerindeki
mutlak egemenlik haklar›n› tek bafl›na kullanabildi¤i son antlaflmad›r.
c) Osmanl› yönetimindeki bir az›nl›¤a ilk defa ayr›cal›klar verilmesine yol
açan antlaflma Bükrefl Antlaflmas›’d›r.
d) Osmanl› Devleti Bo¤azlar üzerindeki mutlak egemenlik hakk›n› Ayastefanos Antlaflmas› ile kaybetmifltir.
Y
Madalyonlar: Devletin bir
milletler mozayi¤i oldu¤unu
Solda bulunan terazi: Adaleti
Kuran-› Kerim:
Yönetimin temel referans›n› ve
‹slam devleti oldu¤unu
Solda bulunan çiçekler:
Hoflgörüyü
Bayraklar›n ortas›ndaki
eliptik flekil ve kavuk:
Osmanl› hanedan›n›n bütün
Müslümanlar›n lideri oldu¤unu
Solda: Hilafet sanca¤›
Günefl: Devletin büyüklü¤ünü
OSMANLI ARMASI NE; NEY‹ ‹FADE EDER?
Madalyonlar: Devletin bir
milletler mozayi¤i oldu¤unu
Madalyonlar›n as›l› oldu¤u
aksam: Osmanl› devlet
kültürünü
Silahlar: Osmanl› - Türk
ordusunu
Sa¤da: Türk bayra¤›
Tu¤ran›n alt›ndaki ay:
Osmanl› Devleti’nin
dünyadaki Müslümanlar›n
koruyucusu oldu¤unu
Güneflin ortas›ndaki yeflil
yuvarlak ve içindeki tu¤ra:
Hanedan›n Müslüman - Türk
oldu¤unu
118
................. derken
119
03
3. BÖLÜM
1881’den 1919’a Mustafa Kemal,
Milli Mücadele'nin Haz›rl›k Dönemi,
Kurtulufl Savaflfl››'nda Cepheler
atatürk’ün kiflisel özellikleri
milli mücadele
paris bar›fl konferans›
amiral bristol raporu
Kuvay›milliye
genelgeler
bölgesel kongre
manda ve himaye
ulusal egemenlik
ulusal ba¤›ms›zl›k
müdafaa-i hukuk cemiyetleri
temsil heyeti
misak›milli
meclis hükümeti sistemi
istiklal mahkemeleri
h›yanet-i vataniye kanunu
baflkomutanl›k yasas›
tekalifimilliye emirleri
2.
B Ö L Ü M
120
atatürk’ün e¤itim hayat›n› ve kiflisel özelliklerini,
trablusgarp ve balkan savafllar›n›,
›. dünya savafl›’na yol açan genel ve özel nedenleri,
osmanl› devleti’nin savaflt›¤› cepheleri,
›. dünya savafl›’n› bitiren bar›fl antlaflmalar›n›,
›. dünya savafl›’n›n sonuçlar›n›,
mondros ateflkes antlaflmas›’n›,
kuvay›milliyenin kuruluflunu ve özelliklerini
erzurum ve sivas kongrelerini,
son osmanl› mebusan meclisi’nin aç›lmas› ve misak›millinin kabul edilmesini,
tbmm’nin aç›lmas›n›,
sevr antlaflmas›’n›,
do¤u cephesi ve ermeni meselesini,
›. inönü ve ››. inönü savafl›lar›n›,
londra konferans› ve moskova antlaflmas›’n›,
eskiflehir – kütahya savafllar›n› ve baflkomutanl›k yasas›n›,
tekalifimilliye emirleri’nin yay›nlanmas›n›,
sakarya savafl› ve büyük taarruz’u
kavram›fl olaca¤›z.
121
KISA KISA
Fikir ak›mlar›
Türkçülük ve Batıcılık akımları Osmanlı Devleti’nin yıkılışını engelleyememiş ancak Kurtuluş Savaşı mücadelesinde, Yeni Türk Devleti’nin kurulmasında ve yapılan inkılaplarda etkili olmuştur.
Osmanl›n›n cihad ilan› ve yans›malar›
Osmanlı padişahı tarafından I. Dünya Savaşı başında ilan edilen “Kutsal Cihad” amacına ulaşamamış, Müslüman toplumlardan önemli bir yardım sağlanamamıştır. Bu sonucun ortaya çıkmasında, herhangi bir ön hazırlık yapılamaması ve
Müslüman toplumların çoğunun sömürge durumunda bulunması etkili olmuştur.
Amiral ve meflhur raporu
Amiral Bristol Raporu, Yunanlıların İzmir ve çevresini işgalinin haksız olduğunu ve Türk tarafının
tezlerinin doğruluğunu dünya kamuoyuna duyuran ilk uluslararası belge olma niteliği taşır.
Amasya Genelgesi'nin anlam›
Amasya Genelgesi milli bağımsızlık mücadelesinin gerekçesini, amacını ve yöntemini ortaya koymuştur. Genelge ile İstanbul hükümetine ilk kez
açıkça tepki gösterilmiştir.
Amasya Genelgesi’nde millet iradesine dayanan
yeni bir yönetimin ilk işaretleri verilmiş ve tek güven kaynağının millet olduğu belirtilmiştir.
Bölgesel mi ulusal m›
Erzurum Kongresi, amacı ve toplanış şekli yönüyle bölgesel, alınan kararlar yönüyle ise ulusal bir
kongre özelliği taşır. Balıkesir ve Alaşehir kongreleri ise bölgesel kongrelerdir.
Sivas Kongresi gerek toplanışı yönüyle gerekse de
alınan kararlar yönüyle ulusal bir kongre niteliğine
sahiptir.
Kavra(yal›)m
Güçler Birliği : Bir ülkenin yönetiminde kullanılan
Yasama, Yürütme ve Yargı yetkilerinin bir kurumun
ya da bir kişinin elinde toplanmasıdır.
Güçler Ayrılığı : Yönetiminde kullanılan yetkilerin
farklı kurumlar ya da kişiler tarafından paylaşılması ilkesidir. Demokratik yönetimlerde Yasama gücü
parlamentolara, Yürütme gücü hükümetlere, Yargı
gücü bağımsız mahkemelere verilmiştir.
Az›nl›klar isyanda
Azınlıklar, Mondros’u izleyen dönemde Anadolu’da çıkardıkları ayaklanmalarla Türk halkını sindirmeye ve Wilson İlkeleri’nden yararlanarak bağımsız devletler kurmaya çalışmıştır.
‹syanlar ne ifle yarad›
İlk TBMM’ye karşı çıkarılan ayaklanmalar işgallerin yayılmasına yol açmaları nedeniyle Milli Mücadele’nin başarıya ulaşmasını geciktirmiştir.
Ayaklanmaların bastırılması TBMM’nin Anadolu’daki otoritesinin güçlenmesini sağlamıştır.
Ka¤›t üstünde kalan antlaflma
Sevr Barış Antlaşması Türk topraklarını parçalamayı,
Türk milletini imha ederek yaşama hakkı tanımamayı amaçlayan bir belgedir. Ancak uygulanma imkanı bulamamış yani kağıt üzerinde kalmıştır.
TBMM'nin ilk göz a¤r›s›
Ermenilere karşı kazanılan zafer TBMM güçlerinin
kazandığı ilk askeri başarı, Gümrü Antlaşması da
TBMM’nin imzaladığı ilk antlaşmadır. Doğu sınırının güvence altına alınması sağlanmıştır.
Baflkomutanl›k ne demek
TBMM tarafından 5 Ağustos 1921 tarihinde kabul
edilen Başkomutanlık Yasası’na göre; “Başkomutan,
ordunun maddi ve manevi gücünü büyük ölçüde
artırmak ve yönetimi bir kat daha sağlamlaştırmak
için TBMM’nin bununla ilgili yetkisini meclis adına
fiili olarak kullanabilir.” Mustafa Kemal bu yetkiyle
devlet işlerinde tek başına hareket edebilmiştir.
Lozan ne getirdi
• Milli Mücadele’nin askeri aşamasından sonra
siyasi mücadele de zaferle sonuçlanmıştır.
• Yeni Türk Devleti’nin bağımsızlığı ve diğer devletlerle eşit haklara sahip olduğu bütün dünyaca kabul edilmiştir.
• Osmanlı Devleti’nin sona erdiği ve Sevr Antlaşması’nın geçersiz olduğu kanıtlanmıştır.
Lozan ne getiremedi
• Boğazlarda Türk egemenliği sağlanamadı.
• Hatay Türk topraklarına katılamadı.
• Musul Türk topraklarına katılamadı.
122
03.1 1881’DEN 1919’A MUSTAFA KEMAL
1.
Mustafa Kemal, 1906 yılının Ekim ayında birkaç fikir arkadaşı ile beraber ''Vatan ve Hürriyet'' adı altında bir cemiyet kurmuş, Makedonya, Suriye, Lübnan ve Filistin'deki bazı merkezlerde bizzat bu cemiyetin şubelerini
açmaya çalışmıştır.
3.
B Ö L Ü M
Bu bilgi, aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
Bu bilgiye göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) İtilaf Devletleri ile siyasi görüşmeler yapmayı planlamıştır.
A) Mustafa Kemal’in siyasi faaliyetlerde bulunduğunun
3.
B) Mustafa Kemal’in Osmanlı ordusunun modernize
edilmesine çalıştığının
B) Anadolu’daki faaliyetlerini kolaylaştırmak istemiştir.
C) Mustafa Kemal’in milliyetçilik düşüncesini yaygınlaştırmaya çalıştığının
C) Azınlıkların desteğini almaya çalışmıştır.
D) Ulus iradesine dayalı yeni bir devlet kurmaya çalışmıştır.
D) Mustafa Kemal’in Osmanlıcılık düşüncesini benimsediğinin
E) Mustafa Kemal’in Osmanlı yönetiminin otoritesini
güçlendirmeye çalıştığının
Mustafa Kemal Paşa, IX. Ordu Müfettişliği görevi kendisine verileceği zaman, görev ve yetkilerinin sınırlarını
geniş tutmaya çalışmıştır. Kendisi bu konuyla ilgili olarak, “Görevlendirmeye ait talimatı ben kendim yazdırdım.” demiştir.
E) İnkılaplar için uygun ortam hazırlamayı hedeflemiştir.
4.
Mustafa Kemal'in, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nden ayrılmasında,
I. Çanakkale Savaşı,
II. Trablusgarp Savaşı,
III. 31 Mart İsyanı
gelişmelerinden hangilerinin rol oynadığı söylenebilir?
2.
A) Yalnız I
Osmanlı Devleti tarafından IX. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilen Mustafa Kemal Paşa, görevli olduğu bölgedeki askeri ve sivil tüm erkana emretme yetkisine sahip
kılınmıştı. Mustafa Kemal Nutuk’ta, bu yetkilerin kendisine nasıl verildiğini açıklarken, ''Bana bu yetkileri onlar
bilerek ve anlayarak vermediler.'' demektedir.
İstanbul Hükümetinin Mustafa Kemal Paşa’yı bu kadar geniş yetkilerle Samsun’a göndermesinde,
I. Mustafa Kemal Paşa’nın İstanbul’daki faaliyetlerinden rahatsızlık duyulması,
II. Mustafa Kemal Paşa’nın İstanbul’dan uzaklaştırılmak istenmesi,
III. Osmanlı Devleti’nin Mondros’u geçersiz hale getirmek istemesi
durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
5.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Meşrutiyet'in ikinci kez ilanından sonra Trablusgarp'ta
yaşanan sorunları denetlemeye memur edilen Mustafa
Kemal, dönüşte de Bingazi ve Girit'e uğramıştır. Bingazi'deki Osmanlı idaresini yürüten devlet adamlarının durumunu ve yerli halkın isyan nedenlerini inceleyen Mustafa Kemal, bazı tedbirlerin alınmasını öngörmüştür.
Bu görevin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
A) Mustafa Kemal’in ülkenin genel durumu ile bilgilerini
artırması
B) Trablusgarp Savaşı’nın yaşanması
C) Trablusgarp’ın devlet merkezi ile irtibatının güçlenmesi
D) Ülkede siyasi partilerin kurulması
E) İttihat ve Terakki Partisi’nin yönetimdeki etkinliğinin
azalması
123
6.
Mustafa Kemal Paşa, Yıldırım Orduları Kumandanlığı
sırasında İskenderun Limanı'na bir bahaneyle kuvvet çıkarmak isteyen İngiliz donanmasına ateşle karşı koyacağını hükümete bildirmiştir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) İstanbul Hükümetinin İtilaf Devletleri karşısında otoritesi artırılmıştır.
B) Mondros Ateşkes Antlaşması geçersiz kabul edilmiştir.
C) İngilizlerin Akdeniz’deki etkinliği sona erdirilmiştir.
D) Orta Doğu’da manda yönetimleri engellenmeye çalışılmıştır.
9.
"Türkiye halkı bir diğerine karşı karşılıklı hürmet ve fedakarlık hisleri ile dolu ve kaderi, geleceği ve menfeatleri ortak olan bir toplumdur."
Atatürk'ün yukarıdaki sözleri onun hangi özelliğini
ortaya koymaktadır?
A) Vatanseverliği
B) İleri görüşlülüğü
C) Birleştirme ve bütünleştirme gücü
D) İdealistliği
E) Mantıklı ve gerçekçi oluşu
E) İşgal girişimlerine karşı koyulacağı gösterilmek istenmiştir.
7.
Mustafa Kemal'in Milli Mücadele'de önder olarak tanınmasında, aşağıdakilerden hangisinin daha çok
etkili olduğu savunulabilir?
A) Trablusgarp Savaşı'nda mücadele etmesi
B) Çanakkale Savaşı'nda başarılar kazanması
C) Vatan ve Hürrriyet Cemiyeti'ni kurması
D) Önemli inkılapların uygulanmasında öncü olması
E) İşgallere karşı direniş düşüncesine ulusal bir nitelik
kazandırması
8.
Mustafa Kemal Paşa, Mondros Mütarekesi'nin askeri
birliklere tebliğ edilmesi üzerine, Sadrazam İzzet Paşa'ya çektiği telgraflarda, mütareke şartlarını ağır bir üslup ile protesto etmiştir.
Mustafa Kemal Paşa’nın bu tutumunda, aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilebilir?
A) Mustafa Kemal Paşa’nın Suriye cephesinde komutan olarak görev yapması
B) Ateşkes koşullarının olumsuz uygulamalara sebep
olabilecek nitelikler taşıması
C) Osmanlı Devleti’nin Almanya ile askeri işbirliği imkanlarının sona ermesi
D) İstanbul Hükümeti’nde siyasi görevler üstlenmek istemesi
E) İtilaf Devletlerine karşı azınlıkların desteğinin elde
edilmek istenmesi
10. Atatürk, en zor anlarda dahi, sorunlara çözümler bulan
ve bunları başarıyla uygulayabilen bir karaktere sahipti.
Olayların akışına uyan ve buna göre davranan bir kişi
değil, aksine olayları kendi görüşüne ve düşüncesine
göre biçimlendiren bir önderdi.
Bu durum Atatürk'ün hangi yönüne örnek gösterilebilir?
A) İleri görüşlülüğü
B) Yöneticiliği
C) Çok yönlülüğü
D) İnkılapçılığı
E) Yaratıcı düşüncesi
11. Mustafa Kemal, ulusal bağımsızlığın sağlanmasının ardından hayata geçirilen inkılapların aşama aşama gerçekleştirmesini sağlamıştır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Mantıklı hareket ettiğinin
B) Vatansever olduğunun
C) Çok yönlü oluşunun
D) İdealist olduğunun
E) Önder olduğunun
A - D I B - C - A I E - E - B I C - E - A
124
03.2 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
Osmanlı Devleti, İtalya ile 1912 yılında imzaladığı Uşi
Antlaşması ile Trablusgarp’ı bu devlete vermiş, ancak
Trablusgarp’ın Duyun-ı Umumiye ile ilgili olan borçlarının İtalya tarafından ödenmesi kararı alınmıştır.
4.
B Ö L Ü M
Osmanlı Devleti’nin anlaşma metnine koydurduğu
bu hüküm ile aşağıdakilerden hangisini sağlamaya
çalıştığı söylenebilir?
Bu bilgiye göre aşağıdakilerden hangisinin Osmanlıların Balkanlardan çekilmelerine bağlı olarak ortaya çıkan sorunlardan biri olduğu savunulabilir?
A) Askeri gücün artırılmasını
A) Türk azınlığı sorunu
3.
B) Avrupa ile olan ekonomik ilişkileri geliştirmeyi
B) Ekonomik çöküşün hızlanması
C) Dış borç yükünü hafifletmeyi
C) Ege adalarının hukuki durumu
D) Avrupalı devletlerin desteğinin alınmasını
D) Doğu sınırlarının belirlenmesi
E) Ekonomik bağımsızlığın sağlanmasını
2.
E) Osmanlı ülkesinde yaşayan azınlıkların durumu
5.
Avrupalı büyük devletler, takip ettikleri sömürgeci politikalar uyarınca Osmanlı topraklarına yönelik parçalama
planları yapmışlardır. Bu planların ve devletler arası rekabetin özellikle XX. yüzyıl başlarında iyice yoğunluk
kazandığı görülür.
II. Türkçülük,
III. Osmanlıcılık
akımlarından hangilerinin geçerliliğini yitirmesine
yol açtığı savunulabilir?
A) Ticaret yolları üzerinde bulunması
A) Yalnız I
B) Hristiyan azınlıkları barındırması
D) Osmanlı askeri yapısının yeterince güçlü olmaması
E) Önemli hammadde kaynaklarına sahip bulunması
3.
I. Batıcılık,
II. Türkçülük,
E) I ve III
C) Yalnız III
Selanik’ten gelen Hareket Ordusu, 1909 yılında yaşanan 31 Mart Ayaklanması'nı bastırarak Meşrutiyet rejiminin tehlikeye düşmesini engellemiştir. Meşrutiyet’e
karşı olan II. Abdülhamit tahttan indirilmiş, yerine V.
Mehmet Reşat geçirilmiştir. Bu arada padişahın yetkileri de kısıtlanmıştır.
A) Cumhuriyet yönetimine geçilmesi hedeflenmiştir.
III. Osmanlıcılık
düşüncelerinden hangilerinin devlet yönetimindeki
etkinliğinin daha belirgin olduğu söylenebilir?
D) I ve III
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
Bu bilgi göz önüne alındığında, Osmanlı Devleti ile
ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
Osmanlı Devleti'nde XX. yüzyılda,
A) Yalnız II
Osmanlı Devleti’nin egemenliği altında yaşayan
gayrımüslim ve Müslüman unsurların birbiri ardına
Osmanlı yönetiminden ayrılmasının, XIX. yüzyıl boyunca savunulan,
I. Ümmetçilik,
Osmanlı topraklarının Avrupalı devletlerin çıkar çatışmalarının merkezinde yer almasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi daha büyüktür?
C) Oldukça geniş bir yüzölçümüne sahip bulunması
Osmanlı Devleti XIV. yüzyılda fethederek Türk yurdu
haline getirdiği Rumeli topraklarından XX. yüzyıl başlarında çekilmek zorunda kalmıştır. Bu topraklarda yaşayan Türk nüfusun bir kısmı Anadolu’ya göç ederken, diğer bir kısmı yurtlarında kalmayı tercih etmişlerdir.
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
B) Mutlak yönetim anlayışı güç kazanmıştır.
C) Padişahın halk üzerindeki etkinliği artmıştır.
D) Halkın yönetim üzerinde etkinliği korunmaya çalışılmıştır.
E) Baskıcı bir yönetim anlayışı benimsenmiştir.
125
7.
Osmanlı Devleti, I. Balkan Savaşı’nın ardından imzalamak zorunda kaldığı Londra Antlaşması’nda alınan karar uyarınca; Midye-Enez hattının doğusuna çekilmek
zorunda kalmıştır.
Bu bilgiler ışığında,
I. Askeri başarısızlık ekonomik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkmıştır.
II. Osmanlı Devleti, Rumeli'de önemli toprak kayıpları
ile karşılaşmıştır.
III. Balkanlardaki Türk varlığı sona ermiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I ve III
Osmanlı Devleti, XIX. yüzyıl biterken yabancı tüccarların geniş ayrıcalıklara sahip olduğu, yıpratıcı ve bitmek
bilmeyen savaşlarla uğraşan bir ülke görünümdeydi.
Bu durumun, Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden
öncelikle hangisine yol açtığı söylenebilir?
A) Yerli üretimin gelişmesine
A) Osmanlı topraklarının genişliğinin
B) Rusya’nın Balkan devletlerine olan desteğinin
C) Osmanlı Devleti’nin Ege hakimiyetinin zayıflamasının
D) Osmanlı Devleti’nin askeri yetersizliğinin ortaya çıkmasının
E) Osmanlı Devleti’nin ekonomik durumunun giderek
kötüleşmesinin
11. II. Meşrutiyet Dönemi’nde Osmanlı Devleti’nin idaresini
fiilen ele geçiren İttihat ve Terakki Partisi, karşılaştıkları
siyasi gelişmelerin de etkisiyle aynı dili konuşan, aynı
ideallere ve ülküye sahip bir toplum yapısı oluşturmayı
hedef edinmişlerdir.
İttihat ve Terakki Partisi’nin politikalarının aşağıdakilerden hangisine bağlı olarak şekillendiği savunulabilir?
C) Batıcılık akımı
D) Askeri yapının güçlenmesine
D) Devletçilik akımı
E) Yönetim şeklinin değişmesine
E) Osmanlıcılık düşüncesi
12. Osmanlı Devleti’nin dağılmasını engellemek amacıyla
XIX. ve XX. yüzyılda bazı projeler üretilmiş, devrin aydınları ve devlet adamları farklı fikir akımları etrafında
yer almışlardır.
Avrupa’da yaşanan,
I. işçi sınıfının önem kazanması,
Bu bilgi,
II. hammadde ihtiyacının artması,
III. sömürgecilik düşüncesinin hızlanması
gelişmelerinden hangilerinin XX. yüzyılda Osmanlı
Devleti'ne zarar verdiği söylenebilir?
D) I ve II
Balkan devletlerinin Osmanlı Devleti’ne savaş ilanında aşağıdakilerden hangisinin etkisinden bahsedildiği söylenebilir?
B) Ümmetçilik anlayışı
C) Ekonomik alanda çöküntü yaşanmasına
A) Yalnız I
kalması Balkan devletlerinin harekete geçmesine yol
açmış, bir araya gelen Balkan devletlerinin her biri kendi cephesinden Osmanlı Devleti’ne saldırmıştır.
A) Türk milliyetçiliği
B) Kültürel alanda gerileme yaşanmasına
9.
10. Trablusgarp Savaşı’nda Osmanlı yönetiminin etkisiz
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Osmanl› topraklar›n›n önemi XIX. yüzy›lda neden artm›flt›r? sorusu önemlidir.
I. Devletin dış ilişkileri yoğunlaşmıştır.
II. Toprak bütünlüğü korunmaya çalışılmıştır.
III. Sorunlar ekonomik alanda yoğunlaşmıştır.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C - E - C I A - E - D I E - C - E I D - A - B
E) II ve III
C) I ve II
126
03.3 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
İngiltere XIX. yüzyıl boyunca izlediği geleneksel Osmanlı politikalarını, XX. yüzyıl başında terk etmiş ve
Rusya'yı Osmanlı karşıtı politikalarında serbest bırakmıştır.
4.
Bu durumun Osmanlı Devleti'nde,
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
B Ö L Ü M
I. mutlak yönetim anlayışının kurulması,
A) Kuzey Afrika'daki Osmanlı egemenliğinin sürmesine
II. sanayileşme çabalarının öne çıkarılması,
B) Afrika'daki ekonomik çıkarların korunmasına
III. toprak bütünlüğünün korunmasının zorlaşması
C) İtalyanların barışa zorlanmasına
3.
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
D) İşgalin başarısızlıkla sonuçlanmasına
E) İşgale karşı direnişte güçlüklerle karşılaşılmasına
C) Yalnız III
1909 yılında İstanbul'da çıkan ve Meşrutiyet rejimini hedef alan 31 Mart İsyanı kısa bir süre içinde ordu birliklerince bastırılmıştır.
5.
Buna göre Osmanlı Devleti'yle ilgili olarak,
II. Daha fazla demokratik hak arayışı halk arasında
yayılmıştır.
A) Trablusgarp'ın yeterince önemli görülmemesi
B) Almanya'nın desteğinin alınmaya çalışılması
III. Halkın yönetimdeki varlığı korunmuştur.
A) Yalnız I
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Ekonomik kaygıların öne çıkarılması
D) Osmanlı ordusunun yetersiz durumda olması
C) Yalnız III
Osmanlı azınlıklarının, kendilerine tanınan bütün ayrıcalıklara karşın bağımsızlık isteklerinden vazgeçmemeleri Osmanlı aydınları arasında ve kamuoyunda büyük
tepki yaratmıştır.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
A) İslamcı düşüncenin güçlenmesine
B) Islahat düşüncesinin zayıflamasına
C) Teokratik yönetim anlayışının güçlenmesine
D) Türkler arasında milliyetçilik düşüncesinin güçlenmesine
E) Ulus egemenliği kavramının gündeme gelmesine
Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika'daki Trablusgarp topraklarının İtalya tarafından işgal edilmesi karşısında bu
devleti protesto etmekle yetinmiş ve askeri açıdan hareketsiz kalmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nedeni
olarak gösterilebilir?
I. Orduda mutlak yönetim yanlıları bulunmaktadır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
İtalya'nın Trablusgarp'ı işgal etmesi üzerine İstanbul'dan yola çıkarak bölgeye ulaşan Osmanlı subayları
burada ancak 2800 civarında Türk askeri ve 20.000 kadar yerli milis toplayabilmiştir.
E) Anadolu'da toplumsal bütünlüğün korunmaya çalışılması
6.
Osmanlı Devleti'nin yönetimini elinde bulunduran İttihat
ve Terakki, Balkan Savaşı patlak vermeden kısa bir süre önce orduda görev yapan çok sayıda tecrübeli subayı terhis etme yoluna gitmiştir.
İttihat ve Terakki'nin bu girişiminin aşağıdakilerden
hangisine yol açtığı savunulabilir?
A) Halkın yönetime olan bağlılığının sona ermesine
B) Deneyimsiz subayların ordu içindeki etkisinin artmasına
C) Orduda çok başlılığın sona erdirilmesine
D) Siyasal istikrarı koruma çabalarının öne çıkarılmasına
E) Ordunun sevk ve idaresinin kolaylaşmasına
127
7.
Osmanlı Devleti'nin ilk Kanun-ı Esasi'sinde hükümet padişaha karşı sorumlu idi. 1908'de yürürlüğe giren yeni
Kanun-ı Esasi'de ise, hükümet sadece Meclis'e karşı
sorumlu olmuştur.
Bu gelişmelere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Saltanat makamının varlığı sorgulanmaya başlanmıştır.
B) Padişahlık makamının yetki alanı daraltılmıştır.
9.
Osmanlı topraklarında bulunan azınlık unsurlar tarafından XIX. yüzyılda başlatılan ve bazıları kısa sürede başarıya ulaşan bağımsızlık amaçlı isyanlar XX. yüzyıl
başlarında da sürmüştür.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır?
A) Osmanlı toprak bütünlüğünün korunduğunun
B) Milliyetçilik düşüncesinin Osmanlı topraklarındaki etkinliğinin sürdüğünün
C) Azınlıkların Osmanlı yönetimindeki etkinliği artmıştır.
C) Osmanlı devlet adamlarının ekonomik gerilemeye
çare bulamadıklarının
E) Halkın yönetimdeki etkinliği sınırlandırılmıştır.
E) Osmanlı devlet adamlarının ıslahat düşüncesini geri
plana ittiklerinin
D) Osmanlı halkı mutlak yönetim anlayışına olan bağlılığını sürdürmüştür.
D) Avrupa tarzı yeniliklerin hız kazandığının
10. Osmanlı Devleti'nde 1908 yılında ilan edilen meşrutiye-
tin ardından siyasi partilerin kurulmasına izin verilmiştir.
Bu bilgiye dayanarak aşağıdakilerden hangisine
ulaşılabilir?
8.
A) Yeni rejim halk tarafından benimsenmemiştir.
XX. yüzyılın başlarında;
– İttihat - Terakki yönetimi Balkan Devletleri arasındaki anlaşmazlığı "Kiliseler ve Okullar Kanunu" çıkararak halletmişti.
– Ruslar, Balkanlarda etkinliğini artırmak düşüncesiyle kışkırtma eylemlerine ağırlık vermişti.
Bu bilgilere dayanarak,
I. Balkanlarda Osmanlı aleyhine girişimleri Rusların
desteklediği,
II. Balkan uluslarının birlik kurması yolundaki engellerin kaldırıldığı,
III. Osmanlı Devleti’nin sınırlarının daraldığı
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
Balkan devletlerinin bir araya gelerek siyasi ve askeri ittifak kurmalar› aralar›ndaki dini ve kültürel fark›l›lklar nedeniyle uzun süre mümkün olmam›flt›r. Ayr›ca
Balkan devletleri üzerinde d›fl güçlerin k›flk›rt›c› etkisi de
belirgindir.
B) Halk saltanat yönetimini istememiştir.
C) Sömürgeci devletlerin politikaları halk tarafından tepki ile karşılanmıştır.
D) Demokratikleşme yolunda adımlar atılmıştır.
E) Ordunun siyasetten uzak tutulması için çaba harcanmıştır.
11. Trablusgarp'ı işgal için 1911 yılında harekete geçen İtal-
yanlar, işgalin ilk dönemlerinde bölgeye binlerce piyade
ve süvari, yüzden fazla sayıda top ve çok sayıda kamyon göndermiştir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtı olabilir?
A) İtalyanların Trablusgarp'ı sömürgeleştirme konusunda kararlı olduğunun
B) İtalyan Hükümeti'nin Avrupalı devletlerden çekindiğinin
C) İtalyanların askeri açıdan yetersiz olduklarının
D) İtalya'nın Avrupa'dan askeri destek elde ettiklerinin
E) Osmanlı Devleti'nin İtalya'ya karşı askeri mücadele
başlattığının
C - C - D I E - D - B I B - C I B - D - A
128
03.4 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
Osmanlı Donanma Bakanı Cemal Paşa'nın Temmuz
1914'te Fransa'ya yaptığı ittifak önerisi, Osmanlı dostluğunun birşey kazandırmayacağı ve Rusya'nın gücendirileceği düşüncesiyle Fransa tarafından reddedilmiştir.
4.
Fransa'nın bu tavrı,
Bu gelişme, Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden
hangisinin etkinliğini yitirdiğinin göstergesidir?
II. Osmanlı Devleti'nin askeri gücünün zayıf olması,
C) Ümmetçilik
I. Rusya'nın daha güçlü bir müttefik olarak görülmesi,
B Ö L Ü M
Arapların bir kısmı I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı
birliklerine karşı İngiliz güçleriyle birlikte hareket etmişlerdir.
3.
durumlarından hangilerine bağlı olarak şekillenmiştir?
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
5.
1914 yılında Almanya ile bir antlaşma imzalayan Osmanlı Devleti seferberlik ilan etti. Osmanlı yönetimi, savaşa girmesi durumunda, ordusunun önemli bir bölümünün yönetimini Alman komutanlara vermeyi de kabul etti.
B) İngiltere'nin Fransa ile birlikte hareket etmesi
C) Osmanlı topraklarının hammadde kaynakları açısından zengin olması
D) Osmanlı Devleti'nin Kafkasya'da Rusya'ya karşı cephe açması
E) Osmanlı yönetiminin kapitülasyonları kaldırmasına
Almanya'nın itiraz etmesi
A) Bağımsız devlet anlayışını
B) Ekonomik girişimleri
C) Islahat çabalarını
D) Meşrutiyet yöntemini
E) İslam dünyası ile ilişkileri
I. Dünya Savaşı'nın ardından ortaya çıkan ulus devletlerin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladıkları savunulamaz?
A) Sınırların yeniden belirlenmesine
B) Devletler arası siyasi dengelerin değişmesine
C) Devletler arası siyasi istikrarın sağlanmasına
D) Milliyetçilik düşüncesinin etkinliğinin sürmesine
E) Avrupa'da mevcut olan devlet sayısının artmasına
Aşağıdaki gelişmelerden hangisi I. Dünya Savaşı
döneminde ekonomik çıkarların siyasi ittifakların
önüne geçtiğine kanıt olabilir?
A) İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı Devleti'nin tarafsız
kalmasını istemeleri
Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisini zedelediği
savunulabilir?
3.
D) Ulusçuluk
E) Adem-i Merkeziyetçilik
III. Osmanlı topraklarının stratejik öneme sahip olması
A) Yalnız I
B) Osmancılık
A) Batıcılık
6.
Fransa, Pasifik bölgesindeki Alman sömürgelerini elde
etmek isteyen Japonya'ya Avrupa'ya asker göndermesi
çağrısında bulunmuş, ancak Japonlar bu çağrıya olumlu yanıt vermemişlerdir.
Japonların I. Dünya Savaşı'ndaki bu tutumu,
I. Uzakdoğu egemenliğinin güçlendirilmesini öncelikli
görmeleri,
II. savaşın Uzakdoğu'ya sıçramasını istememeleri,
III. Alman siyasi baskısından çekinmeleri
durumlarından hangilerine dayandırılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
129
7.
1917 yılında Bolşevik bir kadronun yönetimi altına giren
Sovyet Rusya, I. Dünya Savaşı'ndan çekilmiş ve Çarlık
Rusyası'nın da içinde bulunduğu İtilâf Devletleri arasında imzalanan ve Osmanlı topraklarının paylaşıldığı gizli antlaşmaları dünya kamuoyuna duyurmuştur.
Bu gelişme,
I. Osmanlı toprakları ile ilgili paylaşma tasarılarının
değişmesi,
II. İtilaf Devletlerinin uluslararası kamuoyu karşısında
zor durumda kalması,
III. İtilaf Devletlerinin askeri etkinliğinin sona ermesi
durumlarından hangilerine ortam hazırlamıştır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
10. I. Dünya Savaşı sonunda imzalanan barış antlaşmaları
ile yenik devletlerin ordularına büyük çaplı sınırlamalar
getirilmiştir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir?
A) Milliyetçilik düşüncesinin Avrupa'daki etkinliğinin
azaldığına
B) Krallık yönetimlerinin sona erdiğine
C) Devletler arasındaki silahlanma yarışına son verildiğine
D) Devletler arası siyasi istikrarın sağlandığına
E) Yenik devletlerin tehdit oluşturmasının engellenmek
istendiğine
E) I, II ve III
11. I. Dünya Savaşı ile birlikte bazı önemli imparatorluklar
8.
ABD Başkanı Wilson, I. Dünya Savaşı sonunda yayınladığı bildiride; "Diplomatik ilişkiler açık biçimde gerçekleştirilmelidir." ifadesine yer vermiştir.
Böyle bir gelişme,
I. yeni ulus devletlerin kurulması,
II. devletler arası ekonomik çekişmelerin sona ermesi,
Bu ifadenin aşağıdakilerden hangisi nedeniyle ortaya koyulduğu söylenebilir?
III. siyasi dengelerin değişmesi
B) Savaş sırasında gizli antlaşmalar imzalanması
A) Yalnız I
A) Ekonomik rekabetin şiddetlenmesi
C) Milliyetçilik akımının güçlenmesi
D) Boğazların uluslararası öneminin artması
E) Osmanlı toprak bütünlüğünün parçalanması
9.
yıkılmıştır.
Sömürgecilik düşüncesinin I. Dünya Savaşı öncesinde,
I. ekonomik rekabet,
durumlarından hangilerine ortam hazırlamıştır?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
12. I. Dünya Savaşı sırasında aynı grupta mücadele eden
İngiltere'nin İtalya karşıtı politikaları savaş sonunda oldukça belirginleşmiştir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıklarının büyüdüğünün
II. devletler arası gerginlik,
B) İtalya'nın İtilaf bloğundan ayrıldığının
olgularından hangilerini güçlendirdiği savunulabilir?
D) İngiltere'nin Boğazlara egemen olmak istediğinin
III. demokrasi düşüncesi
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
C) İtalya'nın etkinliğini Avrupa dışına yaymaya çalıştığının
E) İngiltere'nin askeri etkinliğini sürdürmekte zorlandığının
D - A - C I C - E - A I C - B - C I E - E - A
130
03.5 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
Arap topraklarının geleceğinin nasıl şekilleneceği sorunu, I. Dünya Savaşı sonunda düzenlenen Paris Konferansı'nda gündeme getirilen konular arasında yer almaktaydı.
4.
I. sömürgeci politikaları devam ettirme,
II. Wilson İlkeleri'nin "Yenenler yenilenlerden toprak
almayacaktır." maddesini etkisiz hale getirme,
B Ö L Ü M
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir?
A) Osmanlı topraklarının paylaşımı tartışma konusu yapılmıştır.
III. ekonomik ve siyasi çıkarlarını koruma
C) Arapların Osmanlı yönetimine olan bağlılığı engellenememiştir.
A) Yalnız I
düşüncelerinden hangilerinin etkisinden söz edilebilir?
B) Demokrasi düşüncesi yaygınlaştırılmak istenmiştir.
3.
İngiltere ve Fransa'nın I. Dünya Savaşı sonrasında
manda ve himaye politikasını ortaya atmasında,
D) Milliyetçilik düşüncesi kontrol altına alınmaya çalışılmıştır.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) ABD'nin desteği sürekli hale getirilmeye çalışılmıştır.
2.
Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'nda İngilizlerin Hint sömürgelerine giden yolların denetimini elde etmeyi hedeflemiştir.
5.
Cavit Bey'in bu düşüncesi,
Aşağıdaki cephelerden hangisinin bu amaca yönelik
olarak açıldığı söylenebilir?
A) Çanakkale Cephesi
C) Irak Cephesi
Osmanlı Maliye Bakanı Cavit Bey, I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'ya güvenmediğini, Fransa ile birlikte hareket edilirse, Rusya'nın Osmanlı topraklarına yönelik
tehditlerinin azalacağını belirtmiştir.
I. Osmanlı Devleti'nin dış politikada tek başına hareket edemediği,
B) Suriye Cephesi
II. Osmanlı Devleti'nin topraklarını korumakta zorlandığı,
D) Hicaz Cephesi
E) Kanal Cephesi
III. Fransa'nın Osmanlı üzerindeki nüfuzunun arttığı
yargılarından hangilerine dayanak oluşturmaktadır?
3.
I. Dünya Savaşı'nın ilk dönemlerinde Almanya ile Avusturya-Macaristan'ın Avrupa'daki toplam nüfusları 120
milyon civarındaydı. Hammadde kaynakları da oldukça
sınırlıydı. İngiltere, Fransa ve Rusya'nın Avrupa'daki nüfusu ise toplam 230 milyon civarında idi. Ayrıca dünya
genelinde yer alan sömürgelerinde sınırsız hammadde
ve insan kaynağına sahip durumdaydılar.
Bu duruma bakılarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Güç dengesi İtilâf Devletleri'nden yana ağır basmıştır.
B) Almanya silahlanma yarışında geri kalmıştır.
C) Osmanlı toprakları pazarlık konusu yapılmıştır.
D) Askeri ittifaklar zayıflamıştır.
E) Barışın korunması çabaları öne çıkmıştır.
A) Yalnız I
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Alman basını, 1907'den sonra Almanya'nın karşılaştığı
İngiliz-Fransız-Rus baskısından kurtulmak için diplomatik girişimlerin yeterli olmadığını ileri sürüyorlardı.
Alman basınının XX. yüzyıl başlarındaki bu tutumu,
I. askeri çatışma yaşanması,
II. baskıcı rejimlerin güçlenmesi,
III. ekonomik rekabetin sona erdirilmesi
olasılıklarından hangilerinin arttığının kanıtıdır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
131
7.
I. Dünya Savaşı başladığı sırada Osmanlı yönetimini
elinde bulunduran İttihat ve Terakki içinde bazı kişiler
Fransa ve İngiltere ile, diğer bazı kişiler ise Almanya ile
birlikte hareket edilmesi gerektiğini ileri sürüyorlardı.
Bu bilgilere bakılarak,
I. Osmanlı devlet kademelerinde savaşa girme düşüncesi ağır basmıştır.
II. İzlenecek devlet politikasıyla ilgili fikir birliği oluşmamıştır.
III. Tarafsız kalınması düşüncesi öne çıkarılmaya çalışılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Almanya tarafından hazırlanan plana göre, Osmanlı
Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinin ardından padişah, İngiltere ve Fransa'ya karşı cihad ilan edecekti.
10. 1915 yılında yaşanan gelişmeler sonucunda Çanakkale
Boğazı'nı sadece denizi kullanarak aşamayacaklarını
fark eden İtilaf Devletleri, Gelibolu Yarımadası'nda yer
alan top bataryalarını imha etmek ve Osmanlı direnişini
kırmak için karaya asker çıkarma kararı aldılar.
Yaşanan bu gelişmelerin aşağıdakilerden hangisini
sağladığı söylenebilir?
A) İngiltere'nin Rusya ile ilişkilerini güçlendirmesini
B) Karadeniz'in ticari öneminin artmasını
C) İtilaf Devletleri'nin Boğazı kolayca geçemeyeceklerini anlamalarını
D) Osmanlı Devleti'nin politik çözüm arayışlarını öne çıkarmasını
E) Boğazların İtilaf Devletleri'nin denetimine girmesini
‹tilaf Devletleri karaya asker ç›karmaks›z›n, denizden
yapacaklar› bombard›man ile bo¤az› koruyan istihkamlar› etkisiz hale getirebileceklerini düflünmüfl ve bu
yönde giriflimde bulunmufltur.
Bu plan dikkate alındığında,
I. İslam dünyasından destek alınmaya çalışılmıştır.
II. Halifeliğin nüfuzundan yararlanılmak istenmiştir.
III. İtilaf Devletleri ile ilişkiler korunmaya çalışılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
1914 yılına gelindiğinde Avrupa, bir yandan dış pazarlar
ve dünya egemenliğine yönelik İngiliz-Alman çekişmesi,
bir yandan da Avusturya-Macaristan ile Rusya gerginliği
nedeniyle ikiye bölünmüş durumdaydı.
Bu bilgiler,
I. Avrupa'da devletler arası bloklaşmalar yaşanmıştır.
II. Almanya, Rusya ile birlikte hareket etmiştir.
III. Sömürgecilik yarışı sorunlara yol açmıştır.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
11. Bağdat’ın I. Dünya Savaşı’nda İngilizlerin eline geçmesi
Irak Cephesi’nin kapanmasına yol açmıştır. İngiltere’nin
Irak ve İran petrollerine ulaşmasını engellemeye çalışan
Osmanlı Devleti, bu amacına ulaşamamıştır. İngilizler,
zengin petrol yataklarına sahip olan Irak’ı 1918’de tamamen ele geçirmişlerdir.
Irak Cephesi’nde görülen bu durum,
I. Osmanlı Devleti askeri açıdan yetersiz kalmıştır.
II. İngilizler Orta Doğu’da sömürgeci politikalar izlemiştir.
III. Osmanlı Devleti kaybettiği toprakları geri alma politikası izlemiştir.
yargılarından hangilerinin göstergesidir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
A - E - A I E - D - A I D - C - E I C - D
C) Yalnız III
E) I, II ve III
132
03.6 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
İngiliz Manchester Guardian gazetesinde Mayıs
1919'da "Türk esirleri, İzmir'de Yunanlı askerler tarafından öldürüldü." manşetiyle haberler yapılmıştır.
4.
Bu haberler aşağıdakilerden hangisine kanıt oluşturmaktadır?
Bu bilgiler dikkate alındığında,
B Ö L Ü M
A) Yunanlı birliklerin Türk ordusu karşısında zor duruma
düştüğüne
I. Osmanlı toprakları korunamamıştır.
II. Osmanlı yönetim şekli sorgulanmaya başlanmıştır.
3.
B) Yunanlıların Anadolu'da tek başlarına hareket ettiklerine
III. İngiltere'nin sözlü güvenceleri dikkate alınmıştır.
yargılarından hangilerinin Osmanlı Hükümeti için
geçerli olduğu söylenebilir?
C) Yunanlıların savaş hukukun aykırı davrandığına
D) Anadolu'da Türk-Yunan çatışmalarının sona erdiğine
A) Yalnız I
E) İşgallere karşı siyasi çözüm bulunmaya çalışıldığına
2.
22 Ocak 1919'da İstanbul'da bir toplantı düzenleyen
Trakya Paşaeli Cemiyeti, Trakya'nın parçalanamaz bir
bütün olduğunu, bölgenin gerçek sahibinin halkın %75'inden fazlasını oluşturan Türkler olduğunu ilan etmiştir.
5.
II. Azınlıkların Trakya'da nüfus çoğunluğuna sahip olduklarının ileri sürülmesi,
III. İtilaf Devletlerinin desteğini arama
girişimlerinden hangilerine yönlendirdiği savunulabilir?
durumlarından hangilerine karşı bir tepki niteliği taşımıştır?
3.
E) I ve III
Türk halkının bu girişimi dikkate alındığında,
I. Ulusal direniş düşüncesi benimsenmiştir.
II. Bölgesel kurtuluş çabaları öne çıkarılmıştır.
III. Osmanlı yönetiminin desteği alınmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Yalnız I
C) Yalnız III
Türk yurdunun 1918 yılı sonlarında işgale uğraması karşısında Trabzon Muhafaza-i Hukuk, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk ve Kilikyalılar gibi çok sayıda cemiyet
oluşturulmuştur.
C) Yalnız III
Mustafa Kemal Paşa, I. Dünya Savaşı’nın sona ermesi
ve Suriye cephesinin kapanmasının ardından İstanbul’a
dönmüş, işgallere karşı çare için hükümet temsilcileri ve
padişahla yaptığı görüşmelerden sonuç alamamıştır.
II. Anadolu’da bölgesel direniş cemiyetleri kurma,
III. bölgesel direniş çabalarının görülmesi
D) I ve II
E) I ve III
C) Yalnız III
I. Anadolu’da halka dayalı bir kurtuluş hareketi teşkilatlama,
I. Anadolu'da Ermeni devleti kurulmaya çalışılması,
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Yalnız II
Bu temasların Mustafa Kemal’i,
Bu karar,
A) Yalnız I
İzmir'in işgali, bütün Türkiye'de büyük bir heyecan meydana getirdi. Birkaç gün önce İngiliz askeri yetkililerden,
İzmir'in işgal edilmeyeceğine dair söz alan Osmanlı Hükümeti tam bir şaşkınlık ve hayal kırıklığı içindeydi.
6.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Mondros Ateşkes Antlaşması'nda Osmanlı ordusunun
terhis edilmesi, elinde bulunan silahların ve donanmanın İtilaf Devletlerinin denetimine bırakılması hükümleri
yer almıştır.
Ateşkes'te yer alan bu hükümler aşağıdakilerden
hangisinin göstergesidir?
A) Himaye düşüncesinin tartışıldığının
B) Ulusal kurtuluş çabalarının öne çıkarıldığının
C) Milli mücadelenin başladığının
D) Osmanlı Devleti'nin savunma gücünden yoksun bırakılmak istendiğinin
E) Azınlıkların desteğinin sağlanmaya çalışıldığının
133
7.
I. Dünya Savaşı sonunda İtalya ve Yunanistan arasında
sorun olan tek konu İzmir'in durumu değildi. On İki
Ada'nın mülkiyet sorunu da başka bir çatışma sebebi
idi. İngiltere, Fransa ve ABD, On İki Ada anlaşmazlığında Yunan tarafının yanında yer aldı.
Bu gelişmeler,
I. İtalya'nın Doğu Akdeniz'de güçlenmesi engellenmeye çalışılmıştır.
II. Ege'de Yunan etkinliği artırılmak istenmiştir.
III. Osmanlıların Ege etkinliği korunmuştur.
yargılarından hangilerini doğrulamaktadır?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
ABD, Paris Barış Konferansı boyunca devletler arası
anlaşmazlıkların çözümünde aktif rol alabilecek bir Milletler Cemiyeti'nin kurulması noktasında ısrarcı oldu.
Fransa ve İngiltere için barıştan çok, ulusal çıkarların en
ileri düzeyde takibi öncelikli meseleydi.
Bu gelişme dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Devletler arası siyasi rekabet sürmüştür.
B) Uluslararası barış kalıcı hale getirilmiştir.
C) Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğü ABD için öncelikli olmuştur.
D) Sömürge politikaları hız kesmiştir.
E) Sınırların değişmesi ABD tarafından engellenmiştir.
9.
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalandığı 30 Ekim
günü Bağdat'ta bulunan İngiliz kuvvetleri, 3 Kasım
1918'de Musul'u işgal ettiler. Bu olaydan on beş gün
sonra İtilâf devletlerinin donanması İstanbul Boğazı'na
girdi ve Dolmabahçe Sarayı önünde demirledi.
Bu gelişmelere bakılarak,
I. işgallerin zaman kaybetmeksizin başladığı,
II. Osmanlı yönetiminin baskı altına alındığı,
III. işgallerin Ege kıyılarından başladığı
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. Mondros sonrası dönemde kurulan Teali-i İslam Cemiyeti, halifelik makamının öne çıkarılması ve onun buyruklarına uygun hareket edilmesi gerektiğini savunmuştur.
Buna göre, Teali-i İslam Cemiyeti'nin,
I. ekonomik,
II. dini,
III. askeri
unsurlardan hangilerini çözümün parçası olarak
gördüğü söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
11. Osmanlı Devleti'nde sadrazamlık yapmış olan Damat
Ferit Paşa, 30 Mart 1919'da İşgalci İngiltere'nin Yüksek
Komiserliği'ne bir proje sunarak İngiliz himayesini istemiş, fakat İngilizler bu isteğe önem vermemiştir.
Osmanlı Devleti'nde yaşanan bu gelişmelere bakılarak,
I. Bazı devletler adamları bağımsızlık düşüncesinden
uzaktır.
II. İngilizler işgalleri geçici olarak planlamışlardır.
III. İngilizler, Osmanlı yönetimiyle olan ilişkilerini iyi tutmaya çalışmışlardır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
12. İngiliz desteğiyle hareket eden Yunanlıların Batı Anado-
lu'da Türkleri katlettiklerine dair şikayetler artınca, bölgedeki bütün Yunan askeri birliklerinin İngiliz General
Milne'in komutası altına girmesi kararlaştırılmıştır.
İngilizlerin bu girişimi,
I. İngilizler, işgalci Yunan güçlerini kontrolde zorlanmışlardır.
II. Anadolu'da bulunan Yunan birliklerinin girişimleri
tepki toplamıştır.
III. Yunan ordusunun etkinliği İngilizlerce azaltılmıştır.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C - B - B I E - A - D I D - A - D I B - A - D
E) I ve III
C) Yalnız III
134
03.7 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
Edirne'de Trakya adlı bir gazete çıkaran Trakya Paşaeli Cemiyeti, bölgelerinin ırk, kültür, ekonomi, tarih bakımlarından Türklere ait olduğunu bilimsel ve tarihi belgelerle kanıtlamaya çalışmıştır.
4.
İtilaf Devletleri'nin bu tutumunun,
B Ö L Ü M
Trakya Paşaeli Cemiyeti'nin bu girişimi göz önüne
alındığında,
I. Osmanlı yönetimini baskı altına alma,
II. kentin işgaline karşı direnilmesini önleme,
I. silahlı direnişi başlatma,
III. azınlıkların toplumsal düzeni bozmalarını engelleme
II. bağımsız devlet kurma,
3.
III. basın yoluyla mücadele etme
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
çabalarından hangilerinin öne çıkarıldığı savunulabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
A) Yalnız I
C) Yalnız III
Türk Boğazlarının denetim ve yönetimin Mondros
Ateşkesi ile birlikte İtilaf Devletleri'ne bırakılmasının,
I. Osmanlı yönetiminin hareket imkanının azalması,
5.
II. boğazlarda ulaşımın İtilaf Devletlerinin kontrolüne
geçmesi,
3.
D) I ve II
E) I ve III
Bu bilgiye dayanarak,
I. Araplar bağımsızlık düşüncesinden vazgeçmişlerdir.
II. Arapların bağımsızlık çabaları engellenmiştir.
III. İtilaf Devletleri sömürgeci politikalarını sürdürmüşlerdir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
Doğu Karadeniz’de Samsun, Ordu ve Trabzon civarında
Pontus Rumlarının çıkardığı isyan bölgedeki Türkleri oldukça zor durumda bırakmış, oluşturulan Rum çeteleriyle Türk nüfus üzerinde baskı kurulmaya çalışılmıştır.
B) Bölgede ticari etkinliklerini artırmak istemişlerdir.
C) Bölgenin İtilaf Devletleri tarafından işgalini önlemek
istemişlerdir.
C) Yalnız III
I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı yönetiminden ayrılan
Araplar, Paris Konferansı görüşmelerinde yaşadıkları
bölgelerde çoğunlukta olduklarını ifade ederek bağımsızlık iştemiş, ancak Arap toprakları İtilaf Devletleri'nin
himayesi altına girmiştir.
E) I ve III
C) Yalnız III
A) Dünya kamuoyunu etkilemeyi amaçlamışlardır.
durumlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Yalnız II
Buna göre Pontus Rum Cemiyeti’nin amacıyla ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
III. direniş derneklerinin gücünün artması
A) Yalnız I
Mondros'un ardından İtilaf Devletleri İstanbul'daki liman,
tramvay ulaşımı, jandarma ve polis örgetlerini denetim
altına aldılar.
D) Pontus Rum Devleti’ni yeniden kurmaya çalışmışlardır.
E) Azınlıkların Anadolu’dan göç etmelerini sağlamayı
amaçlamışlardır.
6.
Mustafa Kemal Paşa, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın
imzalanmasını izleyen günlerde, "İngilizlerin her dediğine boyun eğecek olursak, aşırı isteklerinin önüne geçmek mümkün olmayacaktır." demiştir.
Bu söz dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
A) Mondros'un uygulanmasında zorluklar yaşanmıştır.
B) Uluslararası barış arayışları hız kazanmıştır.
C) İngilizlerin baskılarına karşı konulması istenmiştir.
D) Osmanlı ordusu askeri etkinliğini korumuştur.
E) İtalya, İngiltere ile anlaşmazlık yaşamıştır.
135
7.
Yunanlıların İzmir'i işgallerinin ardından şehirde giriştikleri katliama İtilaf Devletleri tarafından sessiz kalınmış,
yaşanan olayların Avrupa gazetelerine yansıması üzerine, bölgede inceleme yapmak üzere Amerikalı Amiral
Bristol başkanlığında bir heyet gönderilmiştir.
Buna göre, Amiral Bristol Heyeti'nin görevlendirilmesinde,
I. uluslararası tepkiden çekinilmesi,
III. kalıcı barışın sağlanmaya çalışılması
durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir?
8.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Wilson İlkeleri'nin "Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıklara çoğunlukta oldukları bölgelerde egemenlik hakkı
tanınmalıdır." maddesini öne çıkaran Yunanlılar, Batı
Anadolu'da Rumların çoğunluk olduğunu iddia etmiştir.
Yunanlıların bu tutumunun,
II. Türk nüfusun Batı Anadolu'dan göç ettirilmesi,
III. İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlıklar yaşanması
durumlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
I. Mebusan Meclisi'nin Misakımilli'yi onaylaması,
II. İstanbul Hükümeti'nin silahlı direniş çabalarını önlemeye çalışması,
III. Milli Mücadele'nin isyan olarak nitelendirilmesi
durumlarından hangileri Osmanlı yönetiminin İtilaf
Devletleri'nin baskısı altında hareket ettiğinin kanıtı
olabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
I. İtilaf Devletleri'nin desteğini alma,
II. Rumların Yunanistan'a göçünü kolaylaştırma,
düşüncelerinden hangileriyle ilgili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
Yunanl›lar›n uluslararas› bir platformda soydafllar›n›n Türkler taraf›ndan katledildi¤ini ileri sürmeleri
baz› planlar›n gerçeklefltirilmesini kolaylaflt›rma düflüncesi ile iliflkilidir.
11. Milli Mücadele döneminde faaliyet gösteren bölgesel direniş cemiyetlerinin,
II. saltanat yönetimine son verme,
III. bölgelerinde nüfus çoğunluğunun Türklere ait olduğunu kanıtlama
çabalarından hangilerini öne çıkardıkları söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
12. Türk halkı tarafından kurulan milli dernekler Anadolu
Mondros Ateşkesi'nden sonra yaşanan,
A) Yalnız I
Yunanlıların bu tutumunun,
I. silahlı direnişe başvurma,
I. Batı Anadolu'yu işgale başlamaları,
A) Yalnız I
Paris Barış Konferansı'nda, Batı Anadolu'daki Rumların
Türkler tarafından katliama uğratıldıklarını idda etmişlerdir.
III. Rum azınlığa Osmanlı yönetimince yeni haklar verilmesini sağlama
II. uluslararası hukuka önem verilmesi,
A) Yalnız I
10. Yunanlılar, I. Dünya Savaşı'nın ardından düzenlenen
C) Yalnız III
topraklarının işgali karşısında basın yoluyla mücadele
etmeye çalışmışlardır.
Milli derneklerin bu tutumu,
I. işgallerin haksızlığını duyurabilme,
II. toplumsal direniş bilinci oluşturma,
III. işgallerin sona ermesini sağlama
hedeflerinden hangileriyle ilişkilendirilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C - D - E I D - D - C I A - A - E I A - E - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
136
03.8 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
İtilaf Devletleri Mondros Ateşkesi imzalandığında Osmanlı toprakları dışında bulunan Osmanlı birliklerinin İtilaf birliklerine teslim olmalarını sağlamıştır.
4.
I. Türkçülük düşüncesinden etkilenmişlerdir.
Bu girişimin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir?
II. Bölgesel kurtuluş için çaba harcamışlardır.
III. Basın yayın yoluyla işgale karşı çıkmışlardır.
B Ö L Ü M
A) Osmanlı askeri gücünü bir tehdit olmaktan çıkarmaya
Bu özelliklerden hangilerinin ulusal kurtuluş düşüncesine ters düştüğü söylenebilir?
3.
B) Anadolu'da herhangi bir isyanın çıkmasını engellemeye
A) Yalnız I
C) İşgallerin uluslararası tepki görmesini önlemeye
D) Azınlık haklarını korumaya
Mondros Ateşkesi'nde bulunan,
I. Osmanlı sınırları dışındaki Türk birlikleri İtilaf güçlerine teslim olacaklardır.
5.
II. İtilaf Devletleri güvenliklerini tehlikede gördükleri
bölgeleri işgal etme hakkına sahiptir.
III. Tüm ulaşım ve haberleşme araçları
Devletleri'nin denetimine bırakılacaktır.
3.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Batı Anadolu'da Rumların çoğunlukta olduğu iddialarının Avrupa'da destek bulması
I. Türk toprak bütünlüğünün korunması,
III. Rum çetelerin kontrol dışı hareket etmesinin önlenmesi
D) I ve II
B) Yalnız II
E) Manda ve himaye düşüncesinin ortaya çıkması
6.
Mondros'u izleyen dönemde Anadolu'da yaşanan işgaller ve azınlıkların bölücü çalışmaları Türk halkının direniş dernekleri oluşturmasına ortam hazırlamıştır.
Türk halkının bu tepkisinde,
I. Batıcılık,
II. Ulusçuluk,
II. bölgede huzurun sağlanması,
A) Yalnız I
D) Devletler arası ekonomik rekabetin sürmesi
C) I ve II
İngilizlerin bu tutumu,
Aşağıdakilerden hangisi, I. Dünya Savaşı'nı izleyen
dönemde uluslararası kamuoyunun Yunanlılar tarafından yanıltıldığının kanıtı olarak gösterilebilir?
B) Ermenilerin Anadolu'da bağımsız devlet kurmaya çalışmaları
İtilaf
Mondros sonrası dönemde Doğu Karadeniz'e asker çıkaran İngilizler, Rum ve Ermeni çetecilerle dostça görüşüyor, bunları yakalamakla görevli Türk kuvvetlerine engel oluyorlardı.
çabalarından hangilerini zorlaştırmıştır?
E) II ve III
C) I ve II
A) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlıklar yaşanması
hükümlerinden hangilerinin, Kurtuluş Savaşı'nın ortaya çıkmasında doğrudan rol oynadığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
Ulusal kurtulufl yurdun tamam›n›n, bütününün iflgallere karfl› korunmas› ya da iflgallerden ar›nd›r›lmas›
için çaba gösterilmesini öngörür.
E) Türk topraklarında düzeni korumaya
2.
Kurtuluş Savaşı öncesinde kurulan milli direniş derneklerinin özelliklerinden bazıları şunlardır:
C) Yalnız III
E) I, II ve III
III. Osmanlıcılık
düşüncelerinden hangilerinin rol oynadığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
137
7.
Osmanlı Devleti'nin Mondros Ateşkesi'ni kabul ederek I. Dünya Savaşı'ndan çekilmesinde aşağıdakilerden hangisinin herhangi bir rolü yoktur?
A) Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi
B) ABD Başkanı tarafından yayınlanan Wilson İlkeleri'ne güvenilmesi
C) Anadolu'da Ermeni ve Rum azınlığın bağımsızlık çabaları içine girmesi
D) Osmanlı ordusunun değişik cephelerde yenilgiye uğraması
E) Almanya'nın askeri desteğinin sona ermesi
8.
Milli Mücadele döneminde Kuvayımilliye hareketinin
ortaya çıkmasında,
I. ulusal egemenlik ilkesinin öne çıkarılması,
II. Osmanlı yönetiminin işgallere karşı etkisiz kalması,
III. Osmanlı toprak bütünlüğüne yönelik tehditlerin artması
durumlarından hangileri rol oynamıştır?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. I. Dünya Savaşı'nın hemen ardından Türk toprakları-
nın işgale uğraması ve Osmanlı Hükümeti'nin bu gelişmeler karşısında etkisiz kalması aşağıdakilerden
hangisine kanıt olabilir?
A) Halkın padişaha bağlılığının sona erdiğine
B) Osmanlı yönetiminin silahlı direniş düşüncesine yöneldiğine
C) Osmanlı Devleti'nin otoritesini yitirdiğine
D) Osmanlı yönetiminin ekonomik kayıpları en aza indirmeye çalıştığına
E) Osmanlı Devleti'nin devletler arası dengelere göre
hareket ettiğine
11. Aşağıda verilenlerden hangisi, Anadolu’da yaşanan
işgaller esnasında faaliyetlerini artıran azınlık cemiyetlerinin özelliklerinden biri olarak gösterilemez?
A) Bağımsız devletler kurmayı amaçlamışlardır.
B) İşgallerin yayılmasını sağlamayı amaçlamışlardır.
C) İtilaf Devletleri tarafından desteklenmişlerdir.
D) Osmanlı yönetiminin siyasi desteğini elde etmişlerdir.
E) Siyasi karışıklık ortamından yararlanmaya çalışmışlardır.
Bir iflgal giriflimi s›ras›nda halk›n mücadeleye bizzat
giriflmesi sence ne anlama gelir?
12. I. Dünya Savaşı’nda ve sonrasında Ermeniler tarafın9.
Aşağıdakilerden hangisi Türk halkının Mondros
Ateşkesi'ni takip eden dönemde sadece dış güçlerle değil iç düşmanlarla da mücadele ettiğinin göstergesidir?
A) Yunan işgaline karşı Kuvayımilliye birliklerinin oluşturulması
B) Halkın ulusal direniş için destek vermeye çağrılması
C) Osmanlı ordusunun terhis edilmesi
D) Azınlık faaliyetlerine karşı koyulmaya çalışılması
E) Mondros hükümlerinin uygulanmasına Türk halkı tarafından engel olunmaya çalışılması
dan kurulan ve bağımsız bir devlet kurmayı amaçlayan
örgütlerin, Doğu Anadolu’da yaşayan Türk halka baskı
ve terör uyguladığı görülür.
Ermenilerin bu baskı politikalarının,
I. Türk nüfusun bölgedeki yoğunluğunu azaltma,
II. bölgede siyasi ve sosyal istikrarı sağlama,
III. Türk nüfusun bölgeden göç etmesini sağlama
amaçlarından hangilerini gerçekleştirmeye yönelik
olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
A - E - E I B - C - B I C - D - D I C - D - D
E) II ve III
C) I ve II
138
03.9 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
Erzurum Kongresi’nde kurulduğunda sadece Doğu Anadolu'da yetkili olan Temsil Heyeti, Sivas Kongresi'nde
alınan kararla bütün yurtta yetkili hale getirilmiştir.
4.
Bu gelişme dikkate alındığında,
Bu kararın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir?
B Ö L Ü M
I. Milli Mücadele'nin tek merkezden yönetimi sağlanmaya çalışılmıştır.
A) Saltanat makamının desteğini almak
B) İstanbul Hükümeti'nin tepkisini önlemek
II. İşgallere karşı direniş ulusal bir niteliğe büründürülmek istenmiştir.
C) Wilson İlkeleri’ni uygulanmasını sağlamak
3.
III. İstanbul Hükümeti siyasi çözüme zorlanmak istenmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
D) Kuvayımilliye birliklerini disiplin altına almak
E) Kongre çalışmalarına güvenilir kişilerin katılımı sağlamak
5.
I. İstanbul Hükümeti üzerine düşen görevi yerine getirememektedir.
– Ulusal güçleri birleştirmek,
II. Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir.
– İşgale karşı mücadeleyi daha etkin hale getirmek
hedeflerine ulaşabilmek amacıyla aşağıdakilerden
hangisine öncelik verdiği söylenebilir?
III. Milletin geleceğini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
A) TBMM'nin açılmasına
kararlarından hangileri, kurtuluş mücadelesinin
başlamasına gerekçe olarak gösterilebilir?
B) Saltanatın kaldırılmasına
A) Yalnız I
C) Düzenli ordu birliklerinin kurulmasına
D) İstanbul Hükümeti'nin etkisiz hale getirilmesine
E) Yurdun farklı yörelerinde bölgesel kongrelerin düzenlenmesine
Milli Mücadele’de ülkenin farklı yörelerinde bölgesel
kongreler düzenlenmiş, ancak bu kongreler Erzurum ve
Sivas Kongreleri kadar ses getirmemiştir.
Bu durumda,
I. kongrelerin halkın desteği ile toplanması,
II. kongrelerde sadece bölgesel nitelikli kararlar alınması,
III. kongrelere farklı yörelerden temsilcilerin katılması
durumlarından hangilerinin rol oynadığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
Milli Mücadele Dönemi’nde vatanın durumunu ve geleceğini ilgilendiren önemli kararlar alınmıştır.
Bu dönemde alınan,
Mustafa Kemal Paşa’nın
– Halkı işgallere karşı bilinçlendirmek,
3.
Amasya Genelgesi'nde, "Sivas Kongresi'ne katılacak
delegeler belediyeler ve müdafaa-i hukuk cemiyetleri tarafından seçilecektir." kararına yer verilmiştir.
E) II ve III
C) Yalnız III
6.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
İstanbul Hükümeti, Erzurum Kongresi’nin toplanması
karşısında, Anadolu'da kargaşa çıkarıldığını, kanunsuz
toplantılar yapıldığını ve bu girişimlerin engellenmesi
gerektiği belirtmiştir.
Bu bilgiler,
I. Erzurum Kongresi padişahın otoritesine zarar vermiştir.
II. Milli Mücadele hareketi isyan olarak değerlendirilmiştir.
III. Mülki memurların Milli Mücadele’yi desteklemesi istenmiştir.
yargılarından hangilerini doğruladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
139
7.
Mustafa Kemal, İstanbul'da toplanan Osmanlı Mebusan
Meclisi'ne başkan olmak istemiş ve kendisine yakın milletvekillerinden başkan seçilmesi için çaba harcamalarını istemiştir.
Mustafa Kemal’in bu çabasının aşağıdakilerden
hangisine yönelik olduğu söylenebilir?
A) Saltanat kurumunu kaldırmaya
B) İnkılap hareketlerine ortam hazırlamaya
C) Cumhuriyet yönetiminin hayata geçirilmesine
D) İtilaf Devletleriyle görüşmeler yapmaya
E) Meclis’in İstanbul Hükümeti’nden bağımsız hareket
etmesini sağlamaya
8.
I. Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir.
II. İstanbul Hükümeti üzerine düşen sorumluluğu yerine getirememektedir.
III. Milletin geleceğini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
hükümlerinden hangilerinin, Milli Mücadele'nin yöntemini belirleyici bir nitelik taşıdığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Amasya Genelgesi Milli Mücadele'nin yöntemini ya da
di¤er bir deyiflle hangi yollarla, nas›l gerçeklefltirilece¤ini ortaya koymufltur.
9.
Amasya Görüşmeleri’nde alınan aşağıdaki kararlardan hangisi, Temsilciler Kurulu'nun İstanbul Hükümeti'ne tam olarak güven duymadığına kanıt olarak
gösterilebilir?
A) Manda ve himaye kabul edilmemelidir.
B) Azınlıklara siyasi ve sosyal egemenliğimizi bozacak
ayrıcalıklar verilemez.
C) Türk vatanının bütünlüğü ve bağımsızlığı korunacaktır.
D) İstanbul Hükümeti Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni hukuki olarak tanıyacaktır.
E) İstanbul Hükümeti Temsilciler Kurulu'nun onayı olmadan barış görüşmesi yapmayacaktır.
10. IX. Ordu Müfettişliği göreviyle Samsun'a gönderilen
Mustafa Kemal Paşa, Amasya Genelgesi'ni yayınladıktan bir süre sonra İstanbul Hükümeti tarafından görevinden alındı.
Bu süreçte yaşanan,
I. Anadolu’da azınlık ayaklanmalarının çıkması,
II. Mustafa Kemal Paşa'nın Sivas Kongresi'nde
Temsilciler Kurulu başkanlığına seçilmesi,
III. Erzurum Kongresi'nde manda ve himaye tartışmalarının gündeme getirilmesi
gelişmelerinden hangileri, halkın Mustafa Kemal Paşa'ya olan desteğinin bir göstergesidir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
11. Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı sırasında yayınladığı
bir bildiride, Damat Ferit Paşa Hükümeti'ni tanımadığını,
ancak Milli Mücadele’nin saltanat kurumuna karşı başkaldırı olmadığını ifade etmiştir.
Mustafa Kemal’in bu tutumu aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Padişaha bağlılığın devam ettiğinin
B) Azınlıkların Milli Mücadele’ye destek olmalarının
sağlanmaya çalışıldığının
C) İstanbul Hükümeti ile uyum içinde olunduğunun
D) Halkın TBMM’ye bağlılığının sağlanamadığının
E) İşgalleri siyasi yollarla engellenmek istendiğinin
12. Amasya Genelgesi'nde, "Askeri birlikler hiçbir şekilde
dağıtılmayacak, birliklerin komutası başkalarına verilmeyecektir." kararı alınmıştır.
Bu karar aşağıdakilerden hangisine karşı çıkıldığının kanıtıdır?
A) Boğazların yönetiminin uluslararası bir komisyona
bırakılmasına
B) Osmanlı ordusunun terhis edilmesine
C) Bölgesel direniş düşüncesinin güçlendirilmesine
D) Haberleşme araçlarının İtilaf Devletlerine verilmesine
E) Yeraltı kaynaklarının İtilaf Devletlerinin denetimine
bırakılmasına
D - C - B I E - C - B I E - C - E I B - A - B
140
03.10 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
Osmanlı topraklarının parçalanmasına, devletin siyasal
ve ekonomik açıdan çökertilmesine yönelik olan Sevr
Antlaşması hiçbir zaman uygulanamamıştır.
4.
Aşağıdakilerden hangisinin bu gelişmenin nedenleri arasında yer aldığı söylenemez?
Bu girişimin temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?
A) Mustafa Kemal Paşa'nın İtilaf Devletleri ile görüşme
yapmasını önlemek
B Ö L Ü M
A) Milli Mücadelenin başarılı olması
B) TBMM Hükümeti'nin antlaşmayı kabul etmemesi
B) Anadolu'da işgalleri protesto mitinglerinin yapılmasını sağlamak
3.
C) İtilaf Devletleri arasında fikir ayrılığının ortaya çıkması
C) Temsil Kurulu'nun kurulmasını önlemek
D) Osmanlı yönetiminin antlaşma koşullarına tepki göstermesi
D) İşgallere karşı İstanbul’dan bağımsız bir direniş örgütlenmesini önlemek
E) İtilaf Devletlerinin TBMM ile yeni bir savaşı göze alamaması
E) Anadolu'da TBMM'nin açılmasını engellemek
Sevr Antlaflmas›'n›n kimin taraf›ndan imzaland›¤›na
dikkat etmelisin.
2.
Kurtuluş Savaşı'na hazırlık döneminde düzenlenen kongrelerde, “Manda ve himaye kabul edilemez.” kararı
alınmıştır.
5.
A) Ulusal güçlerin etkinliğini artırmak
A) Düzenli ordu birliklerinin kurulmasını
B) Halkın padişaha bağlılığını zayıflatmak
B) Azınlık isyanlarının sona erdirilmesini
C) İstanbul yönetiminin Anadolu’daki otoritesini güçlendirmek
C) Bağımsızlığın koşulsuz olarak sağlanmasını
D) Yeni bir anayasanın hazırlanmasını
D) Düzenli ordu birliklerinin kurulmasını sağlamak
E) Toplumsal çağdaşlaşmanın gerçekleştirilmesini
– Amasya Genelgesi'nde, "Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır." maddesi
yer almıştır.
– Erzurum Kongresi'nde "Kuvayımilliye'yi etkin, İrade-yi Milliye’yi egemen kılmak esastır." kararı alınmıştır.
Bu bilgilere dayanarak aşağıdakilerden hangisinin
amaçlandığı söylenebilir?
A) Kuvayımilliye’nin kaldırılması
B) Kapitülasyonların kaldırılması
C) Halifelik makamının kaldırılması
D) Osmanlı Mebusan Meclisi'nin açılması
E) Milli bağımsızlık ve egemenliğin birlikte sağlanması
Mustafa Kemal milli cemiyetlerin tek çatı altında birleştirilmesi konusuna özel bir önem vermiş, bu hedefe Sivas
Kongresi'nde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurularak ulaşılmıştır.
Bu girişimin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir?
Bu kararın aşağıdakilerden hangisini sağlamaya dönük olduğu söylenebilir?
3.
İstanbul Hükümeti, Amasya Genelgesi'nden sonra Mustafa Kemal Paşa'nın çalışmalarını engellemeye çalışmıştır.
E) Bölgesel direniş derneklerinin sayısını artırmak
6.
Milli Mücadele sırasında, “Siyasi, adli ve mali gelişmemize engel olan ayrıcalıklar kaldırılmalıdır.” kararı alınmıştır.
Bu girişimin aşağıdakilerden hangisini hedeflediği
savunulabilir?
A) Kapitülasyonların kaldırılmasını
B) Avrupalı devletlerle ekonomik ilişkilerin geliştirilmesini
C) Azınlıkların ekonomik etkinliklerinin korunmasını
D) TBMM’nin açılmasını
E) Temsilciler Kurulu’nun faaliyet alanının genişletilmesini
141
7.
Misakımilli’de, "Türkiye’de bulunan azınlıkların hakları,
Avrupa devletlerinin egemenliği altında yaşayan Müslüman azınlıkların hakları ölçüsünde olacaktır." hükmü yer
almıştır.
Bu hükmün,
I. Yabancıların müdahalesi önlenmek istenmiştir.
II. İstanbul Hükümeti'nin hakları korunmaya çalışılmıştır.
III. Azınlıkların sorun haline getirilmesi engellenmek istenmiştir.
amaçlarından hangilerine yönelik oldu söylenebilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Sivas Kongresi'nin hemen arkasından işgalci İngiliz komutanı tarafından 1919'da Londra’ya gönderilen raporda; "Milli hareket, Anadolu'da bağımsız bir cumhuriyete
doğru gelişmektedir. Bu oluşum Damat Ferit Hükümeti'nden daha çok halkı temsil etmektedir.” demiştir.
Bu bilgi dikkate alındığında,
I. İstanbul Hükümeti'nin otoritesi kalmadığı ifade edilmiştir.
II. Anadolu’da yeni bir devletin kurulmakta olduğu vurgulanmıştır.
III. İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele’yi tanımak zorunda kaldığı belirtilmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
Amasya Genelgesi'nde, "İstanbul Hükümeti üzerine düşen görevi yerine getirememektedir." maddesi yer almıştır.
Bu durumun Mustafa Kemal’i,
I. Anadolu’da milli bilincin uyandırılması,
II. İtilaf Devletleri ile Sevr’in koşullarının görüşülmesi,
III. Temsil Kurulu'nun oluşturulması
girişimlerinden hangilerine yönelttiği söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
10. İtilaf Devletleri İstanbul'u işgal ettikten sonra,
– işgalin geçici olduğunu,
– saltanat makamı tarafından verilecek emirlere uyulması gerektiğini,
– işgalin saltanatın otoritesini güçlendirmek için yapıldığını ilan etmiştir.
İtilaf Devletlerinin bu girişiminin aşağıdakilerden
hangisine yönelik olduğu söylenebilir?
A) İşgale karşı herhangi bir direnişin oluşmasını önlemeye
B) Saltanatın devamını sağlamaya
C) İtilaf Devletlerinin Anadolu’daki işgal alanını genişletmeye
D) İstanbul Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya
E) Anadolu’da azınlık isyanlarını önlemeye
11. Mustafa Kemal, işgallere karşı verilen bölgesel kurtuluş
çabalarını yetersiz görmüş, işgallere karşı ulusal bir direnişin örgütlenmesi gerektiğini ifade etmiştir.
Aşağıdakilerden hangisinin bu amaca uygun bir girişim olduğu söylenemez?
A) Anadolu’da TBMM'nin açılması
B) Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin
kurulması
C) Sivas Kongresi'nin düzenlenmesi
D) Kongrelere katılan temsilcilerin seçimle belirlenmesi
E) Anadolu’nun farklı bölgelerinde yerel direniş derneklerinin kurulması
12. İtilaf Devletleri, Misakımilli'nin kabulü üzerine Mebusan
Meclisi'ni dağıtmış, tutuklanan milletvekillerini Malta'ya
sürgüne göndermiştir.
Bu girişim dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlık yaşanmıştır.
B) Bazı İtilaf Devletleri ulusal iradeye saygılı davranmıştır.
C) Mebuslar Meclisi İstanbul Hükümeti’nin etkisinde
kalmıştır.
D) Milli Mücadele sona erdirilmiştir.
E) İtilaf Devletleri ulusal iradeyi yok etmek istemiştir.
D - C - E I D - A - A I D - C - D I A - E - E
142
03.11 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
Misakımilli belgesinin en önemli hükümlerinden biri, ülkenin mali açıdan gelişmesini engelleyecek her türlü durumun ortadan kaldırılması amacını ifade etmektedir.
4.
Aşağıdakilerden hangisi, bu amacın gerçekleştirilmesine yöneliktir?
Aşağıdakilerden hangisi, bu isteğin gerçekleştirildiğine kanıt olarak gösterilebilir?
B Ö L Ü M
A) Kapitülasyonların kaldırılmasının kararlaştırılması
A) Londra Konferansı’nın toplanması
B) TBMM’nin açılması
B) Yurdun farklı yörelerinde halkın katılımıyla mitingler
düzenlenmesi
C) Kongrelerin düzenlenmesi
3.
D) Amasya Görüşmesi’nin gerçekleştirilmesi
C) İstanbul Hükümeti'nin istifa etmesi
E) İstanbul Hükümeti ile resmi haberleşmenin kesilmesi
D) Temsilciler Kurulu’nun oluşturulması
E) Anadolu’da Milli Mücadele karşıtı isyanların çıkması
Osmanl› Devleti'nde ekonomik geliflmeyi engelleyen
en önemli olguyu hat›rla.
2.
Sivas Kongresi'nde,
– Ali Fuat Paşa Batı Cephesi Kuvayımilliye Komutanlığına tayin edilmiştir.
5.
Mondros sonrasında yaşanan gelişmeler, İngilizlerin isteklerine uygun davranarak, kabul edilebilir bir barış
antlaşmasının imzalanamayacağını ortaya koymuştur.
– Amerikan mandası teklifleri reddedilmiştir.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine etki ettiği
savunulabilir?
I. Yürütme yetkisi kullanılmıştır.
B) İşgal girişimlerinin hızını kaybetmesine
Bu bilgilere dayanarak,
A) Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin kapatılmasına
II. Koşulsuz bağımsızlığın sağlanması konusunda
ödün verilmemiştir.
C) İtalyan güçlerinin Anadolu'yu terk etmesine
D) Anadolu'da azınlık isyanlarının çıkmasına
III. Saltanat makamının Milli Mücadele’ye bağımlı olduğu ilan edilmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
3.
Mustafa Kemal Paşa, Samsun’a çıktıktan kısa bir süre
sonra yayınladığı Havza Genelgesi'nde halktan işgallere tepki göstermesini istemiş, bu tepki tüm resmi makamlara iletilmiştir.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
İtilaf Devletleri 1920 yılı başında İstanbul’da Osmanlı
Mebusan Meclisi'nin açılmasına karşı çıkmamıştır.
İtilaf Devletlerinin bu tutumunda aşağıdakilerden
hangisinin etkili olduğu savunulabilir?
E) Milli Mücadele’de silahlı mücadele düşüncesinin ön
plana çıkarılmasına
6.
– Mustafa Kemal, Erzurum Kongresi'nde bazı delegeler tarafından başkan seçtirilmek istenmemiştir.
– TBMM'deki bazı milletvekilleri Mustafa Kemal’in başkomutanlık süresinin uzatılmasına karşı çıkmıştır.
Bu gelişmeler dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Demokratik yönetim anlayışını desteklemeleri
A) Milli Mücadele saltanat yanlıları tarafından oluşturulmuştur.
C) Çıkarlarına aykırı kararlar alınamayacağını düşünmeleri
C) Milli Mücadele sırasında görüş ayrılıkları yaşanmıştır.
B) Anadolu’da kalıcı barışın sağlanmasını istemeleri
D) Milli Mücadele yanlısı milletvekillerini tutuklamak istemeleri
E) İngiltere ile İtalya arasında anlaşmazlık yaşanması
B) İnkılapları gerçekleştirecek yönetim kadroları oluşturulmuştur.
D) Halkın Milli Mücadele’ye olan bağlılığı korunamamıştır.
E) Milli Mücadele öncelikle saltanat makamını hedef almıştır.
143
7.
Amasya Genelgesi'nde, "Milletimizin haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden uzak bir kurulun varlığı gereklidir." maddesi yer
almıştır.
10. Mustafa Kemal Paşa, Havza Genelgesi'nde Hıristiyan
halka karşı bir gösteri ya da silahlı bir saldırıya girişilmemesi isteğinde bulunmuştur.
Bu girişimin temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir?
Amasya Genelgesi'nde bu maddeye yer verilmesine
aşağıdakilerden hangisinin neden olduğu savunulabilir?
A) Direniş derneklerini bir çatı altında toplamak
B) Azınlıklar üzerinde baskı kurmak
A) Kuvayımilliye birliklerinin kurulması
C) Sovyet Rusya'nın desteğini sağlamak
B) Manda düşüncesinin ortaya atılması
D) Sevr Antlaşması’nın Osmanlı yönetimi tarafından imzalanmasını önlenmek
C) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlık çıkması
D) Avrupa devletlerinin yardımına ihtiyaç duyulması
E) Azınlık haklarının itilaf Devletleri tarafından bahane
edilmesini önlemek
E) İstanbul Hükümetinin İtilaf Devletleri'nin baskısı altına girmesi
8.
Temsil Kurulu, İzmir'in Yunanlılar tarafından boşaltılması için İstanbul Hükümeti'nden girişimlerde bulunmasını
istemiştir.
Bu isteğin,
I. İstanbul Hükümeti'nin işgallere karşı harekete geçirilmesi,
II. TBMM'yi kurma çalışmalarının başlatılması,
III. İşgal girişimlerinin güçleştirilmesi
hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
11.
– İstanbul Hükümeti'nin Sivas Kongresi'ni engellemeye çalışması, Temsil Kurulu’nun Damat Ferit Hükümeti istifa edinceye kadar İstanbul Hükümeti ile
olan her türlü ilişkiyi kesmesine yol açmıştır.
– Sivas Kongresi’ni izleyen dönemde Damat Ferit istifa etmiş, yeni hükümet Ali Rıza Paşa tarafından
kurulmuştur.
Bu bilgilere dayanarak aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Temsil Kurulu’nun otoritesi güçlendirilmiştir.
B) İstanbul Hükümeti halkın desteğini sağlamıştır.
C) İstanbul Hükümetinin değişmesinde İtilaf Devletleri
etkili olmuştur.
D) Ali Rıza Paşa Temsil Kurulu'nun denetimine girmiştir.
Kurtuluş Savaşı sırasında yaşanan,
E) İstanbul Hükümeti Milli Mücadele’ye destek olmuştur.
I. İstanbul Hükümeti’nin İtilaf Devletlerinin baskısı altında kalması,
12. Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından kabul edilen
III. İtilaf Devletlerinin TBMM ile doğrudan irtibat kurma
kararı almaları
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
II. Anadolu’nun farklı yörelerinde çıkarılan iç isyanların bastırılması,
gelişmelerinden hangileri ilk TBMM’nin otoritesinin
güçlendiğinin bir kanıtı olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
TBMM'nin otoritesinin güçlenmesi, TBMM'nin hedeflerine ulaflma yolunda kazan›mlar sa¤lamas› ve kendine
yönelen tehditleri bertaraf etmesi ile mümkün olmufltur.
Misakımilli’de, Batı Trakya, Kars, Ardahan ve Batum'un
geleceğinin halk oylamasıyla belirlenmesi gerektiği vurgulanmıştır.
A) Misakımilli’den taviz verildiğine
B) Türk vatanının parçalanmasının engellenmek istendiğine
C) İstanbul Hükümeti’nin barış yanlısı olduğuna
D) Avrupalı devletlere isteklerin kabul ettirildiğine
E) Manda ve himaye düşüncesinin güç kazandığına
A - D - C I B - E - C I E - D - E I E - A - B
144
03.12 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
Temsil Kurulu İstanbul Hükümeti'nin Sivas Kongresi'ni
engellemeye çalışması üzerine, Damat Ferit Hükümeti'nin istifasına dek İstanbul'la her türlü haberleşmeyi
kesmiştir.
4.
B Ö L Ü M
Temsil Kurulu'nun bu tutumunun aşağıdakilerden
hangisine yönelik olduğu savunulabilir?
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
A) Saltanat kurumunun otoritesinin zayıflatılmasına
A) İstanbul Hükümeti'nin siyasi etkinliğinin artmasına
B) Düzenli ordu birliklerinin kurulmasına
B) Padişahın Anadolu'daki otoritesinin artmasına
3.
C) İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele'ye zarar vermesinin önüne geçilmesine
C) İtilaf Devletleri'nin Anadolu'daki askeri etkinliğinin sona ermesine
D) Azınlıklarla Türk halkı arasında çatışmalar yaşanmasının engellenmesine
D) İşgalci güçlerin azınlıkları kullanmaya çalışmalarına
E) Mustafa Kemal Paşa'nın askerlik görevinden ayrılmasına
E) İstanbul'un İtilaf Devletleri'nin kontrolünden kurtarılmasına
2.
Balıkesir Kongresi'nde,
5.
– Yunan işgali sürdükçe seferberliğin devam etmesi,
I. İngiltere Osmanlı toprak bütünlüğünü hedef almıştır.
– askerlikten kaçanların cezalandırılması
II. Mondros Ateşkesi Osmanlı topraklarının işgaline
ortam hazırlamıştır.
kararlarının alınması, aşağıdakilerden hangisini önlemeye yöneliktir?
III. Türk halkının egemenlik hakları çiğnenmiştir.
A) Batı Anadolu’nun işgalini
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
B) Milli cemiyetlerin birleşmesi
A) Yalnız I
C) Doğu’da Ermenistan’ın kurulmasını
D) TBMM’nin açılmasını
3.
Mustafa Kemal Paşa, Samsun'dan İstanbul Hükümeti'ne gönderdiği raporda, Türklüğün yabancı mandasına
ve kontrolüne tahammülünün olmadığını belirtmiştir.
Bu bilgiler aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir?
A) Toplumsal bütünlüğün korunduğuna
B) Osmanlı toprak bütünlüğünün bozulamadığına
C) Bağımsızlık düşüncesine sahip çıkıldığına
D) İstanbul Hükümeti'nin Anadolu'daki etkinliğinin arttığına
E) Azınlıkların devletle olan ilişkilerinin düzelmeye başladığına
İngiltere 30 Ekim 1918 sonrası Antep, Maraş, Urfa ve
Musul’u işgal etmiş, Batı Anadolu’nun Yunanistan tarafından işgaline izin vermiştir.
Bu bilgi dikkate alındığında,
– herkesin askerlikle yükümlü olması,
E) İstanbul’un İngilizlerce işgalini
İstanbul Hükümeti tarafından IX. Ordu Müfettişi sıfatıyla
Samsun'a gönderilen Mustafa Kemal Paşa'nın Amasya
Genelgesi'ni yayınlaması, İtilaf Devletleri'nin İstanbul
Hükümeti'ne baskı yapmalarına ve Mustafa Kemal Paşa'nın geri çağırılmasına yol açmıştır.
6.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Erzurum Kongresi, kongreyi düzenleyen cemiyetler ve
katılan temsilciler yönüyle yalnızca Doğu Anadolu ve
Doğu Karadeniz'i kapsamakla birlikte, tüm yurdu ilgilendiren bazı kararların altına imza atmıştır.
Buna göre Erzurum Kongresi ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisinin doğru olduğu söylenebilir?
A) Toplanış şekli açısından bölgesel, kararları bakımından genel bir kongredir.
B) Aldığı kararlar Anadolu'da etkin olmamıştır.
C) Osmanlı yönetiminin etkisinde kalmıştır.
D) İşgalleri sona erdirmede başarılı olamamıştır.
E) Bölgesel direnişin ulusal direnişe dönüşmesini sağlamıştır.
145
7.
Anadolu'nun farklı bölgelerinde yaşanan ve TBMM'nin
otoritesini hedef alan ayaklanmalar İstanbul Hükümeti
ve İngilizler tarafından desteklenmiştir.
Bu duruma bakılarak,
I. İngilizler azınlıkları ayaklandırmayı başaramamıştır.
II. İtilaf Devletleri Sevr'in uygulanamayacağını anlamışlardır.
III. İstanbul Hükümeti Milli Mücadele'ye karşı İtilaf güçleriyle birlikte hareket etmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Amasya Görüşmeleri'nde, "İşgallere karşı konulacak,
Türk toprakları düşmana terk edilmeyecektir." kararı
alınmıştır.
Bu karar aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Padişahın Milli Mücadele'yi desteklediğinin
10. Damat Ferit'in ardından Osmanlı yönetimini üstlenen
Sadrazam Ali Rıza Paşa Milli Mücadele ile ilişki kurmaya çalışmış, bu anlamda Amasya görüşmeleri yapılmıştır.
Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Padişah, Anadolu'daki halk hareketine açıktan destek vermiştir.
B) Temsil Kurulu, Milli Mücadele'yi Osmanlı yönetimine
doğrudan anlatma olanağı bulmuştur.
C) Yeni hükümet yönetim şeklini değiştirmeyi planlamıştır.
D) Milli Mücadele İtilaf Devletleri tarafından hukuken tanınmıştır.
E) Temsil Kurulu, Anadolu'nun bütünü üzerinde yetkili
hale gelmiştir.
Damat Ferit Pafla'n›n sadrazaml›¤› döneminde Milli
Mücadeleciler ‹stanbul Hükümeti'nin düflmanl›klar›yla
da u¤raflmak zorunda kalm›flt›r. Bu nedenle onun istifas›
ve yeni bir hükümetin kurulmas› Temsil Kurulu için yeni
imkanlar do¤urmufltur.
B) Direniş mücadelesinde kararlı olunduğunun
C) Anadolu'daki işgallerin gerilediğinin
D) Siyasi çözüm yollarına öncelik verileceğinin
E) İstanbul Hükümeti'nin Temsil Kurulu ile her konuda
aynı fikirde olduğunun
9.
"İstanbul’dan ayrılmak üzere iken Rauf Bey yanıma geldi. Bineceğim vapurun Karadeniz’de batırılacağını işitmiş, onu haber verdi. Ben de İstanbul’da tutuklanmaktansa batıp boğulmayı tercih ettim ve hareket ettim."
Mustafa Kemal’in Nutuk’ta 16 Mayıs 1919 ile ilgili
verdiği bu bilgi, onun aşağıdaki hangi konuda kararlı olduğunu göstermektedir?
A) Mandacı anlayışı yaygınlaştırma
B) Ekonomik bağımsızlığı sağlama
C) Demokratik olduğunu kanıtlama
D) Bağımsızlığı amaçlayan mücadeleyi başlatma
E) Osmanlı Devleti'ni sona erdirme
11. Türk milletinin temsilcileri tarafından Mebusan Mecli-
si'nde Misakımilli'nin kabul edilmesi karşısında endişeye düşen İtilâf Devletleri, Türk parlamentosu tarafından
alınan bu kararların etkisiz bırakılması yönünde harekete geçmişlerdir.
Buna göre,
I. İstanbul Hükümeti üzerindeki baskıların artırılması,
II. İstanbul'un işgal edilmesi,
III. milletvekillerinin tutuklanarak sürgüne gönderilmesi
girişimlerinden hangilerinin İtilaf Devletleri'nin başvurduğu yollar arasında olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C - A - C I E - E - A I C - B - D I B - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
146
03.13 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
İstanbul Hükümeti temsilcisi Salih Paşa ile Mustafa Kemal arasında Amasya'da gerçekleşen görüşmede alınan Mebusan Meclisi'nin açılması kararı İstanbul Hükümeti tarafından da kabul edilmiştir.
4.
Bu durum Temsil Kurulu’nun;
I. yasama,
Bu bilgiler ışığında,
II. yürütme,
B Ö L Ü M
I. Milli Mücadele İstanbul Hükümeti'nin denetimine
girmiştir.
III. yargı
fonksiyonlarından hangilerine sahip bulunduğunu
gösterir?
II. Padişah, İstanbul Hükümeti ile ters düşmüştür.
3.
III. İstanbul Hükümeti ile Milli Mücadele arasında
önemli bir konuda uzlaşma sağlanmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
A) Yalnız I
C) Yalnız III
Erzurum Kongresi’nin toplandığı günlerde bazı aydın ve
devlet adamları, Erzurum’da bulunan Mustafa Kemal
Paşa ve Rauf Bey’e mektuplar yazarak belli bir devletin
mandası altına girmeyi uygun bulduklarını açıklamışlardır.
5.
C) TBMM’nin ekonomik alandaki ayrıcalıklara son verdiğinin
C) Padişahın tutumunu
D) İşgalci güçler arasında birçok görüş ayrılığına yol
açıldığının
D) Türk ordusunun gücünü
E) Azınlıkların hakları
A) Ekonomik kalkınma yolunda çalışmalar yapıldığının
B) Barışçılık fikrinin yaygınlaştırılmaya çalışıldığının
C) Bağımsızlık düşüncesine sahip çıkılmadığının
D) Milli Mücadele düşüncesinin oluşturulmaya çalışıldığının
E) Anadolu’da yeni bir devlet kurma girişimlerinde bulunulduğunun
Osmanlı Devleti ve yabancı devletler tarafından tanınmamakta ısrar edilen TBMM, bir süre sonra birçok devletle uluslararası antlaşmalara imza koymuş ve devletler arası konferanslara katılmıştır.
B) TBMM’nin devletler arası etkinliğe sahip hale geldiğinin
B) Milletin bağımsızlığa düşkünlüğünü
Bu telgraf aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
E) II ve III
C) Yalnız III
A) Milli Mücadele taraftarlarının Misakımilli’den tavizler
verdiğinin
A) İstanbul Hükümeti’nin tutumunu
Mustafa Kemal Samsun’da iken Kazım (Karabekir) Paşa’ya, "ülkenin tehlike içinde bulunduğunu, bu durumdan üzüntü duyduğunu, millet ve memlekete olan vicdani görevi ortak çalışma ile yerine getirebileceklerini"
açıklayan bir telgraf çekmişti.
D) I ve II
B) Yalnız II
Yaşanan bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır?
Buna göre manda yanlısı olanların aşağıdakilerden
hangisini göz ardı ettikleri söylenebilir?
3.
Temsil Kurulu, Erzurum Kongresi’nde alınan kararları
uygulamak amacıyla oluşturulmuştur.
E) Osmanlı Devleti ile TBMM'nin işbirliği içinde olduğunun
TBMM'nin normal zamanda elinde bulundurdu¤u yetkilerle Milli Mücadele döneminde sahip oldu¤u yetkilerin neler oldu¤una dikkat et.
6.
Erzurum Kongresi kararlarında bulunan "Osmanlı Hükümeti’nin yabancı bir kuvvet karşısında doğu illerini bırakmak, ilgilenmemek zorunda kaldığı anlaşılarsa çok
yönlü tedbire başvurulacaktır." hükmündeki "doğu illeri"
ifadesi, Sivas Kongresi’nde "Vatanın herhangi bir parçası" şeklinde değiştirilmiştir.
Bu durum Sivas Kongresi kararlarının hangi yönünü
ortaya koymaktadır?
A) Ulusal
D) Dinsel
B) Evrensel
C) Bölgesel
E) Bilimsel
147
7.
1919 Mayıs'ında İngilizlerin, Osmanlı Hükümeti’ne
Samsun ve civarındaki Türk çetelerinin Rumlara
baskı yaptıklarını ve bir an önce bu bölgedeki durumun iyileştirilmemesi halinde işgale başlayacaklarını bildirmeleri aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır?
A) Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin açılmasına
B) Misakımilli kararlarının alınmasına
C) Mustafa Kemal ile İstanbul Hükümeti’nin fikir ayrılığı
içine düşmesine
10. Milli Mücadele'nin oluşum sürecinde görülen,
I. direniş derneklerinin kurulması,
II. Sivas Kongresi'nin düzenlenmesi,
III. Amasya Genelgesi'nin yayınlanması
gelişmelerinden hangilerinde Mustafa Kemal Paşa'nın doğrudan bir rolü olduğu söylenemez?
A) Yalnız I
D) Anadolu’nun Türk yurdu özelliğinin kaybolmasına
E) Mustafa Kemal’in müfettişlik göreviyle bölgeye gönderilmesine
8.
Mustafa Kemal Paşa’nın Mondros Mütarakesi sonrası İstanbul’a gelerek önemli komutanlar ile yaptığı
görüşmelerde "ordunun dağıtılmamasını, silah ve
cephanelerin düşmana teslim edilmemesini" istemesi, aşağıdakilerden hangisine yönelik bir amacın
varlığını kanıtlar?
A) Osmanlı Devleti’nin siyasi varlığını sona erdirmeye
B) Türk topraklarını savunmaya
C) TBMM’yi açmaya
D) Ulusal egemenlik kavramını yaygınlaştırmaya
E) Manda ve himaye yanlısı çevreleri sindirmeye
9.
"Padişah ve Hükümet İtilaf Devletleri’nin elinde esir vaziyettedir. Memleket elden gitmek üzeredir. Bu kötü vaziyete çare bulmak için sizlerle işbirliği yapmaya geldim.
Hep birlikte bu vatanı kurtarabiliriz."
Mustafa Kemal Paşa'nın Amasya’da halka yaptığı bu
konuşma ile aşağıdakilerden hangisini amaçladığı
savunulabilir?
A) Devletçilik ilkesini ekonomide uygulamayı
B) Ülkeyi yapılacak reformlar ile kalkındırmayı
C) Osmanlı Devleti’ne son vermeyi
D) Milli Mücadele'yi halka maletmeyi
E) Azınlıkların desteğini almayı
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Milli Mücadele'de alınan,
I. Milletin geleceğini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
II. Milletin haklı sesini dünyaya duyuracak bir kurul
oluşturulacaktır.
III. Sivas'ta ulusal bir kongre toplanmalıdır.
kararlarından hangileri halk iradesine dayalı bir kurtuluş mücadelesi yapılacağının kanıtıdır?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Halk iradesi ülkenin gelece¤iyle ilgili kararlar›n millet
taraf›ndan verilmesidir. Halk iradesinin nas›l ortaya
ç›kt›¤›na dikkat et.
12. Sivas Kongresi'nin yapıldığı günlerde manda ve himaye
konusunun yeniden göndeme gelmesi üzerine Mustafa
Kemal Paşa, "Ya istiklal, ya ölüm!" demiştir.
Bu durum Mustafa Kemal Paşa’nın,
I. bağımsızlığa düşkünlük,
II. insanseverlik,
III. ümitsizliğe düşmeme
özelliklerinden hangilerine sahip olduğunu göstermektedir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C - B - D I B - B - A I E - B - D I A - E - E
E) I ve III
C) Yalnız III
148
03.14 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
Ankara'da açılan TBMM, vilayetlerde yapılan seçimlerle
belirlenenlerle birlikte Osmanlı Mebusan Meclisi'nden
gelen milletvekillerini de içeriyordu.
4.
Bu girişimlerin,
Bu durum dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
I. TBMM’nin otoritesinin güçlendirilmesi,
II. TBMM’nin askeri etkinliğinin artırılması,
B Ö L Ü M
A) Güçler birliği ilkesi benimsenmiştir.
III. padişahlık makamına olan bağlılığın sona erdirilmesi
B) Ulus iradesine önem verilmiştir.
C) Meclis hükümeti sistemi kabul edilmiştir.
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
3.
D) Demokratik bir yönetim oluşturulmuştur.
E) Azınlık hakları korunmaya çalışılmıştır.
2.
TBMM’nin 23 Nisan 1920’de açılmasının ardından alınan kararlardan bazıları şunlardır:
– TBMM’nin üstünde herhangi bir güç bulunmamaktadır.
A) Yalnız I
5.
C) Osmanlı Devleti’nin Sevr’i imzalamasının önlenmek
istenmesi
B) Yabancı devletlerle olan ilişkiler düzenlenmeye çalışılmıştır.
D) Mondros Ateşkesi hükümlerinin denetlenmek istenmesi
C) Laik devlet anlayışı benimsenmiştir.
E) Türk halkının iradesinin ortadan kaldırılmaya çalışılması
D) Çok partili siyasi ortam oluşturulmaya çalışılmıştır.
E) TBMM’nin milletin tek temsilcisi olduğu vurgulanmıştır.
B) Osmanlı ordu ve donanması sınırlandırılacaktır.
C) Doğu Trakya ve Ege adaları Yunanistan’a verilecektir.
D) Boğazlar uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecektir.
E) Kapitülasyonlar en geniş haliyle varlığını sürdürecektir.
Milli Mücadele sırasında Anadolu’da ulusal bir meclis
açılması çalışmalarına İstanbul’un işgalinin ardından
hız verilmiştir.
B) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlıklar çıkarılmaya
çalışılması
A) Saltanat makamına olan bağlılık güçlendirilmiştir.
A) Fransa’ya Anadolu’da nüfuz bölgeleri verilecektir.
E) II ve III
C) Yalnız III
A) Osmanlı Mebusan Meclisi’nin açılmak istenmesi
Bu kararlara göre aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılabilir?
Sevr Antlaşması’nın aşağıdaki maddelerinden öncelikle hangisinin, Osmanlı ekonomisinin bağımsızlığına gölge düşürücü nitelikte olduğu savunulabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
Bu çabada aşağıdakilerden hangisinin rol oynadığı
savunulabilir?
– Geçici kaydıyla da olsa bir hükümet reisi veya padişah vekili atanması kabul edilemez.
3.
İlk TBMM’de Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmış, Tekalifimilliye Emirleri yayınlanmıştır.
‹stanbul'un iflgali sonras›nda Osmanl› Mebusan Meclisi kapat›lm›fl, pek çok milletvekili ‹tilaf Devletleri taraf›ndan tutuklanm›flt›r.
6.
TBMM’nin Ankara’da 23 Nisan 1920'de açılmasının,
I. Temsil Kurulu,
II. İstanbul Hükümeti,
III. saltanat,
unsurlarından hangilerinin varlığını sona erdirdiği
söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
149
7.
İlk TBMM’nin aşağıdaki hedeflerden hangisine dönük şekilde faaliyet gösterdiği savunulamaz?
A) Ülkede ulusal egemenlik ilkesinin hayata geçirilmesi
B) Türk topraklarındaki işgallerin bütünüyle sona
erdirilmesi
C) Vatanın tam ve koşulsuz şekilde bağımsızlığının
sağlanması
D) Avrupa örnek alınarak inkılapların gerçekleştirilmesi
E) Türk topraklarında toplumsal düzenin sağlanması
8.
Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu’nun farklı yörelerinde TBMM’nin otoritesini hedef alan ayaklanmalar yaşanmıştır.
Bu ayaklanmalarda,
I. Kuvayımilliye liderleri
çekişmeler yaşanması,
arasında
bazı
kişisel
II. İstanbul Hükümeti’nin halkı Milli Mücadele’ye karşı
kışkırtması,
III. azınlıkların bağımsız devlet kurmak istemesi
durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Karadeniz yöresinde yaşayan Rumlar, Mondros’un ardından bağımsız bir Pontus devleti kurmak için isyan çıkarmış, İngilizlerden ve Patrikhane’den yardım almıştır.
Bu gelişmelere bakılarak,
I. Rumlar, Ermenilerin bağımsızlık çabalarını desteklemiştir.
II. İtilaf Devletleri Anadolu’daki azınlıkları kışkırtmıştır.
III. Rumlar bağımsızlık için dini kurumlardan destek
almıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
10. TBMM’nin açılmasını izleyen dönemde Anadolu’nun ba-
zı yörelerinde, padişahın kanunlarına aykırı olarak Ankara'da bir hükümetin oluşturulmasının kabul edilmeyeceği ve TBMM’nin tanınmayacağına dair açıklamalar
yapılmaya başlanmıştır.
Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
A) İtilaf Devletlerinin azınlıkları kullandığına
B) Anadolu’da saltanat kurumuna bağlılığın sürdüğüne
C) Kuvayımilliye birliklerinin güçlendirilmek istendiğine
D) TBMM’nin padişah üzerinde etkinlik kurduğuna
E) Azınlıkların İstanbul Hükümeti ile birlikte hareket ettiğine
11. Anadolu’da Milli Mücadele’yi ortadan kaldırmaya
yönelik olarak ortaya çıkan ayaklanmalar karşısında
TBMM’nin,
I. İstiklal Mahkemelerinin kurulması,
II. Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması,
III. Tekalifimilliye Emirleri’nin yayınlanması
girişimlerinden hangilerini gerçekleştirdiği söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
12. Kurtuluş Savaşı sırasında karşılaşılan iç ayaklanmalara
karşı kurulan İstiklal Mahkemelerinin üyeleri milletvekillerinden oluşuyordu.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
A) İşgallerin durdurulmasının güçleşmesine
B) Padişahın otoritesinin korunmasına
C) TBMM’nin yargı yetkisini kullanmasına
D) Azınlıkların taşkınlıklarının artmasına
E) İtilaf Devletlerinin Anadolu’dan çekilme kararı almasına
B - E - E I D - E - A I D - E - E I B - D - C
150
03.15 M‹LL‹ MÜCADELE’N‹N HAZIRLIK DÖNEM‹
1.
TBMM’nin açılışıyla birlikte pek çok konuda değişiklik
yapılmasına rağmen hilafet ve saltanata karşı olumsuz
girişimlerden çekinilmiştir.
4.
I. hükümet kurma,
Bu durumun temel nedeni olarak,
II. halkı yönetime katma,
B Ö L Ü M
I. halkın halife ve padişaha bağlılığının söz konusu olması,
III. ulusal direnişi yönetme
konularından hangilerinde zorluk yaşanmasına yol
açmıştır?
3.
II. İtilaf Devletleri’nin halife ve padişaha karşı yapılacak olumsuz girişimleri Milli Mücadele hareketine
karşı kullanma eğiliminde olması,
A) Yalnız I
III. Cumhuriyetin ilan edilmek istenmesi
durumlarından hangileri gösterilebilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
5.
B) Paris Konferansı’nın toplanmasına
C) İşgallere karşı mitingler düzenlenmesine
D) Sivas Kongresi’nin toplanmasına
gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur?
3.
6.
I. İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur.
II. Hıyanet- i Vataniye Kanunu çıkarılmıştır.
III. Ankara müftüsünden fetva alınmıştır.
Bu girişimlerden hangileri ayaklanmaların TBMM'nin
yasama yetkisini kullandığının kanıtıdır?
D) I ve III
B) Yalnız II
E) Bağımsızlık anlayışının yaygınlaşmasına
C) Yalnız III
TBMM Hükümeti’nin ayaklanmalar karşısında aldığı önlemlerden bazıları şunlardır:
A) Yalnız I
– İngiltere’nin desteğini sağlama,
A) TBMM’ye karşı çıkan ayaklanmalara
III. Anadolu’daki işgalcilerin çekilmeleri
E) I ve III
İstanbul Hükümeti'nin,
amacıyla aşağıdakilerden hangisine destek verdiği
savunulabilir?
II. Osmanlı Devleti’nin varlığının sona ermesi,
D) I ve II
E) I ve III
C) Yalnız III
– Padişah ve halife kurumlarının devamlılığını sağlama,
I. TBMM’nin otoritesinin artması,
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Yalnız II
– İstanbul ve Boğazların emniyetini sağlama,
TBMM’ye karşı yapılan ayaklanmaların Kuvayımilliye liderleri tarafından bastırılması,
A) Yalnız I
İlk TBMM Dönemi'nde bakanların doğrudan meclis
üyeleri arasından seçilmeleri,
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Yasama, yürütme ve yarg› yetkilerinin neleri içerdi¤ini gözden geçirmelisin.
1920 - 1923 arasındaki dönemde görülen,
– Hıyanet - i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması,
– İstiklâl mahkemelerinin kurulması
gelişmelerinin ortak yönü hangi seçenekte verilmiştir?
A) Osmanlı Hükümeti’nin yıkılması amacıyla oluşturulmuş olmaları
B) İtilaf Devletleri’nin işgallerini kolaylaştırmaları
C) TBMM’nin varlığı ve otoritesini korumaya yönelik olmaları
D) Türk toplumunun çağdaşlaşması yönünde tedbirler
içermeleri
E) Mustafa Kemal’i Anadolu’da tek otorite yapmayı
amaçlamaları
151
7.
Kurtuluş Savaşı’nı yürüten I. Türkiye Büyük Millet Meclisi, rejim tartışmalarına girmemiş, yurdun kurtarılmasını
her şeyin üstünde tutmuştur.
11. Mustafa Kemal’in TBMM”ye 24 Nisan 1920’de sun-
duğu önergedeki "TBMM’nin üstünde başka bir güç
yoktur." ifadesi, aşağıdakilerden hangisinin yok sayıldığının göstergesidir?
Buna göre aşağıdakilerden hangisi I. TBMM'nin aldığı kararlardan biri olamaz?
A) Halk iradesinin
B) Çerkez Ethem ve yandaşlarının
A) TBMM'nin üstünde güç yoktur.
C) İstanbul Hükümeti'nin
B) Yasama, yürütme ve yargı TBMM'ye aittir.
D) İtilaf Devletleri'nin
C) Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
E) Din-devlet birlikteliğinin
D) Türkiye'nin yönetim şekli cumhuriyettir.
E) Yeni bir hükümetin oluşturulması gereklidir.
8.
10 Ağustos 1920 tarihli Sevr Antlaşması’nın "Osmanlı Devleti’nin kara ve deniz gücü sınırlı sayıda olacaktır." hükmü aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
A) Osmanlı toprak bütünlüğünün korunduğunun
B) Misakımilli fikrinden taviz verildiğinin
C) Osmanlı sosyal bünyesinin sarsıldığının
D) Osmanlı Devleti’nin savunmasız bırakılmak istendiğinin
E) Osmanlı sınırlarının daraldığının
9.
"Meclis'in seçtiği ve vekil olarak görevlendirdiği bir heyet, hükümet işlerine bakar, Meclis Başkanı da bu heyetin başkanıdır."
Bu durum ilk TBMM döneminde aşağıdakilerden
hangisinin benimsendiğini göstermektedir?
A) Kabine sistemi
D) Çok partili sistemi
E) Meclis hükümeti sistemi
durumlarından hangileri, TBMM’ye karşı isyan girişimlerinde bulunulmasında etkili olmuştur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
E) I ve III
C) Yalnız III
13. 23 Nisan 1920’de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştır.
Bu gelişme ile,
I. saltanat,
II. şeyhülislamlık,
III. Heyet-i Temsiliye
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
I. millet egemenliğine dayalı olarak oluşması,
II. yasama ve yürütme yetkilerini kullanabilmesi,
II. TBMM'nin otoritesinin güçlenmesi
III. Asker kaçaklarının azaltılması
İstiklal Mahkemeleri yukarıda verilenlerden hangilerinin gerçekleştirilmesi için çalışmalarda bulunmuştur?
D) I ve II
III. İstanbul Hükümeti’nin kışkırtıcı faaliyetleri içine girmesi
14. İlk TBMM’nin,
I. İç güvenliğin sağlanması
B) Yalnız II
II. TBMM’nin farklı görüşte olan milletvekillerinden
oluşması
A) Yalnız I
C) Tek dereceli seçim sistemi
A) Yalnız I
I. Milli Mücadele'nin zayıflatılmak istenmesi
kurumlarından hangilerinin işlevi sona ermiştir?
B) Manda sistemi
10.
12.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
III. farklı görüşteki insanlardan oluşması
özelliklerinden hangilerinin, TBMM’nin otoritesini
artırdığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
D - A - B I A - A - C I D - D - E - E I C - E - C - D
E) II ve III
C) Yalnız III
152
03.16 KURTULUfi SAVAfiI’NDA CEPHELER
1.
Kurtuluş Savaşı'nda Anadolu'nun güneyinde işgalci durumda bulunan Fransızlar, bölgede asayişi sağlamak
için Ermenilerden oluşan bir jandarma gücü kurmuşlardır.
4.
Yalnız bu bilgilere bakılarak,
B Ö L Ü M
Bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
I. İngilizler askeri kayıplarını azaltmaya çalışmışlardır.
A) Azınlıkların Osmanlı yönetimine olan bağlılığı korunmaya çalışılmıştır.
II. TBMM birlikleri Anadolu'da işgalleri sona erdirmiştir.
III. İtilaf Devletleri görüş ayrılıklarına düşmüşlerdir.
B) Ermeniler bağımsız bir devlet kurmayı başarmıştır.
3.
İngilizlerin işgallerini sürdürmelerine karşın Büyük Taarruz öncesinde Anadolu'da İtalyan ve Fransız varlığı kalmamıştı.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
C) Fransızlar işgallerini genişletememişlerdir.
A) Yalnız I
D) Ermeniler ve Rumlar birlikte hareket etmişlerdir.
E) İşgalci güçler azınlıkları kullanmışlardır.
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
‹flgal ederken hep birlikte hareket eden ‹tilaf Devletleri, geri çekilirken hep birlikte de¤ildi.
2.
Konya, Antalya, Muğla ve civarını işgal eden İtalyanlar
halkla çatışmaya girmekten kaçınmış ve halka iyi davranma yoluna gitmiştir.
5.
İtalyanların bu tutumunun,
Lozan Antlaşması ile İtilaf Devletleri'nin işgallerinin haksız olduğu bizzat bu devletler tarafından kabul edilmiştir.
II. Türkler ile Ermeniler arasında çatışmalar yaşanmasını önleme,
A) Yunan – Türk ilişkilerinin bozulmasına
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir?
I. Anadolu'daki varlığını kalıcı hale getirme,
B) İngiltere'nin Yunan yanlısı politika izlemesine
III. Güneydoğu Anadolu'da Fransız varlığının kalıcı hale gelmesini önleme
C) Türk topraklarının işgallerden arındırılmasına
D) Musul sorunun Türkiye'nin isteklerine uygun biçimde
çözülmesine
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Yunanlıların Büyük Taarruz'la başlatılan saldırılarda yenileceği anlaşılınca, İngilizler iki taraf arasında bir ateşkes yapılması için çaba içine girmişlerdir.
İngiltere'nin bu çabasının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Batı Anadolu'daki Yunan varlığının sona ermesini engellemek
B) TBMM'nin otoritesini zayıflatmak
C) Halifelik makamını TBMM'ye karşı kullanmak
D) Kalıcı barışı sağlamak
E) TBMM'nin İtilaf Devletleri tarafından tanınmasına
C) Yalnız III
E) Yunan güçlerini kendi denetimi altına almak
6.
TBMM tarafından 1921 yılında kabul edilen Başkomutanlık Kanunu, Mustafa Kemal'in askeri birlikleri ve yönetimi daha da güçlendirmek için TBMM'nin yetkilerini
devralması esasını öngörmekteydi.
Bu gelişmenin,
I. kararların daha çabuk şekilde uygulanabilmesi,
II. halkın yönetimdeki etkinliğinin artırılması,
III. hızlı karar alınabilmesi
durumlarından hangilerine olanak sağladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
153
7.
Kurtuluş Savaşı sırasında Doğu Anadolu'da incelemelerde bulunan General Harbord ve beraberindeki heyet
tarafından hazırlanan raporda, bölgede Türklerin Ermenilere göre çoğunlukta olduğu belirtilmiştir.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisini ortaya koyduğu savunulabilir?
A) Ermeni tarafının tezlerinin temelsiz olduğunu
B) Raporun İtilaf Devletleri'nin etkisinde kaldığını
C) Türk tezlerinin haklılığının İtilaf Devletleri'nce kabullenildiğini
D) Azınlıkların Anadolu'da çıkardıkları sorunların sona
erdiğini
E) Ermenilerle İtilaf Devletleri'nin anlaşmazlık yaşadığını
8.
Mustafa Kemal, Büyük Taarruz'un ardından, "İtilaf
Devletleri politikalarında Türkiye'den yana meydana gelen son gelişmeler, milletin azim ve fedakarlığının ürünüdür. demiştir."
Mustafa Kemal'in bu sözünün aşağıdakilerden hangisini vurguladığı söylenebilir?
zun kararı taarruzdur. Hazırlığımızı tamamen bitirmeye
biraz daha zaman lazımdır. Yarım hazırlıkla, yarım tedbirlerle yapılacak taarruz, hiç taarruz etmemekten daha
kötüdür." demiştir.
Bu sözler dikkate alındığında,
I. TBMM ordusu saldırı gücüne henüz ulaşamamıştır.
II. Taarruz bilinçli olarak ertelenmiştir.
III. İngilizlerin Yunanlılara olan desteği sona erdirilmek
istenmiştir.
yargılarından hangilerinin doğru olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
11. TBMM tarafından Batı Cephesi Komutanlığı'na atanan
Albay İsmet Bey, ordunun ihtiyaçları için halktan hiçbir
şekilde para ya da malzeme toplanmamasına dair bir
genelge yayınlamıştır.
A) Saltanat kurumuna bağlılığın sürdüğünü
Bu genelge ile aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı savunabilir?
C) Boğazların TBMM'ye devredildiğini
B) Yabancı devletlerden destek bulunması arayışlarına
öncelik verilmesi
B) Kurtuluş Savaşı'nın Türk halkına dayalı olarak gerçekleştiğini
D) Saltanat kurumunun kaldırılacağını
E) İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele'nin uzağında
tutulmaya çalışıldığını
9.
10. Mustafa Kemal, Sakarya Savaşı sonrasında, "Ordumu-
Mustafa Kemal, Büyük Taarruz öncesinde TBMM ile görüşmeler yapmak üzere görevlendirilen Fransız temsilcisinden Misakımilli'yi tanımalarını istemiştir. Ancak Yunanlıların büyük bir saldırıya hazırlanmaları Fransızları
bir süre daha beklemeye yöneltmiştir.
Fransa'nın bu tutumu ile ilgili olarak,
I. Fransızlar, TBMM'nin başarısından emin olmak istemişlerdir.
II. Yunanlılara olan İtilaf Devletleri desteği azalmıştır.
A) Halkın devlete olan güveninin artırılması
C) Ulusal egemenlik ilkesinin pekiştirilmesi
D) Padişahın otoritesinin korunması
E) Kuvayımilliye mensuplarının sayısının artırılması
12. Kurtuluş Savaşı sırasında TBMM'de alınan kararla Ankara'da bir subay yetiştirme okulu açılmıştır.
Bu bilgiye dayanarak,
I. Ordudaki uzman asker açığı ortadan kaldırılmaya
çalışılmıştır.
II. Türk ordusunun işgaller karşısındaki etkinliği zamanla azalmıştır.
III. Fransızlar Yunan tezlerini desteklemişlerdir.
III. Ordunun komuta kademesinin güçlendirilmesi hedeflenmiştir.
A) Yalnız I
A) Yalnız I
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
yorumlarından hangileri yapılabilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E - A - A I B - C - D I A - B - D I D - A - E
E) I ve III
C) Yalnız III
154
03.17 KURTULUfi SAVAfiI’NDA CEPHELER
1.
Anadolu’da işgalci güçlere karşı verilen ulusal direniş
mücadelesi, halkın temsilcilerinden oluşan TBMM tarafından yönlendirilmiştir. Bu gelişmeler İstanbul Hükümeti’nin TBMM’yi engellemek için bazı çabalar içine girmesine yol açmıştır.
3.
İtilaf Devletlerinin bu tutumunun,
I. İstanbul Hükümeti'nin otoritesine sona erdirme,
B Ö L Ü M
Bu bilgilere göre,
II. Yunanlılara toparlanmaları için zaman kazandırma,
I. Anadolu’da Milli Mücadele karşıtı isyanlar çıkarılması,
III. İstanbul Hükümetinin TBMM ile birlikte hareket etmesini sağlama
3.
II. Kuva-yı İnzibatiye adıyla askeri birliklerin oluşturulması,
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
III. Mustafa Kemal ve bazı arkadaşları hakkında idam
cezası verilmesi
gelişmelerinden hangileri İstanbul Hükümeti’nin
TBMM’nin etkinliğini kırmak için başvurduğu yollar
arasında gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
İtilaf Devletleri, Yunanlıların TBMM ordusunu hedef alan
ilk saldırılarının başarısız olması üzerine Londra'da bir
konferans düzenleneceğini ilan etmiştir.
A) Yalnız I
4.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
İtilaf Devletleri Yunan saldırılarının bir türlü başarılı olamamasının ardından, TBMM Hükümeti ile Mudanya
Ateşkes Antlaşması’nı imzalamak durumunda kalmıştır.
Bu ateşkeste yer alan,
TBMM'nin etkinli¤inin k›r›lmas›, onun yok edilmesi için
çaba harcanmas› anlam›na gelir. Sence bu hangi yollara baflvurularak gerçekleflir?
I. Yunan güçleri ile TBMM birlikleri arasında silahlı çatışmalara son verilecektir.
II. İstanbul'un yönetimi TBMM'ye bırakılacaktır.
III. Doğu Trakya toprakları Yunan birlikleri tarafından
boşaltılacaktır.
kararlarından hangileri, Osmanlı Devleti'nin varlığının sona erdiğinin İtilaf Devletleri tarafından kabullenildiğini göstermektedir?
A) Yalnız II
2.
TBMM orduları ile Yunan birlikleri arasında 1921'de yapılan Sakarya Meydan Savaşı Yunanlıların Anadolu’da
ilerleme girişimlerini başarısızlığa uğratmıştır.
Bu bilgi dikkate alındığında,
I. Anadolu'daki Rum varlığı sona ermiştir.
II. Yunanlıların işgal alanlarını genişletmesine engel
olunmuştur.
III. Yunanlıların Anadolu’daki askeri varlıkları sona erdirilmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
D) I ve III
5.
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
TBMM Hükümeti Mudanya'da düzenlenen ateşkes görüşmelerinde Doğu Trakya'nın boşaltılmasını ön koşul
olarak ileri sürmüştür.
TBMM'nin bu girişimle aşağıdakilerden hangisini
gerçekleştirmek istediği savunulabilir?
A) Ulusal egemenliğinin hayata geçirilmesini
B) TBMM’nin hukuken tanınmasını
C) Ekonomik kalkınma önündeki engellerin
D) Yunan işgalinin sona erdirilmesini
E) Boğazların güvenliğinin sağlanmasını
155
6.
TBMM'nin işgalci Yunan güçlerine karşı I. ve II. İnönü
Savaşlarını kazanması üzerine İtalya’nın Anadolu'da işgal ettiği yerleri boşaltmaya yöneldiği görülür.
Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
A) İtalya, İngiltere ile olan ilişkilerini bozmak istememiştir.
B) İtalya TBMM'den ekonomik imtiyazlar elde etmeye
çalışmıştır.
C) İtalya, TBMM'nin Kurtuluş Savaşı'nda yenilgiye uğratılamayacağını kavramıştır.
D) İtalya'nın Osmanlı Devleti’ne olan siyasi desteği sürmüştür.
E) İtalyanlar Yunanlıların Anadolu’daki çıkarlarına zarar
vermiştir.
7.
TBMM Hükümeti, Büyük Taarruz’dan sonra İtilaf
Devletleri ile yapılacak barış görüşmelerinin İzmir'de yapılmasını önermiştir. Ancak İtilaf Devletleri görüşmelerin
tarafsız bir ülke olan İsviçre’de yapılmasını istemiştir.
TBMM yönetiminin bu girişiminin aşağıdakilerden
hangisine yönelik olduğu savunulabilir?
A) İzmir’de Yunan işgalinin sona erdirilmesine
B) Ege adaları üzerinde denetim sağlanmasına
C) İzmir’in ticari konumunun güçlendirilmesine
D) TBMM Hükümeti'nin Anadolu’da halk üzerindeki otoritesinin güçlendirilmesine
E) Yunanlıların İzmir’de yol açtıkları yıkımın ortaya koyulmasına
8.
Eylül 1922'de Anadolu’nun Yunan işgalci güçlerinden temizlenmesi, güçlü Avrupa devletlerine karşı zor koşullar
altında gerçekleştirilen Kurtuluş Savaşı başarıya ulaşmasını sağlamıştır.
Buna göre,
I. TBMM askeri etkinliğini İtilaf Devletlerine kabul ettirmiştir.
II. Türk vatanın parçalanmasına engel olunmuştur.
III. TBMM’nin padişaha bağlılığı sona ermiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
9.
16 Mart 1921 tarihinde TBMM ile Sovyet Rusya arasında yapılan Moskova Antlaşması'nda, "Osmanlı Devleti
ile Çarlık Rusya arasındaki antlaşmalar geçersiz olacaktır.” maddesi yer almıştır.
Bu madde,
I. Sovyet Rusya’nın Avrupalı devletlerle olan ilişkilerini güçlendirmek istediği,
II. her iki tarafta da yeni devletlerin kurulduğu,
III. TBMM Hükümeti’nin dış destek olmadan başarılı
olamayacağını düşündüğü
yargılarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. Kurtuluş Savaşı sırasında yaşanan,
I. Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması’nın imzalanması,
II. Tekalifimilliye Emirleri'nin yayınlanması,
III. Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması
gelişmelerinden hangilerinin TBMM Hükümeti'nin
otoritesini olumlu biçimde etkilediği savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Son Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından kabul edilen
Misakımilli'de Mondros Ateşkesi imzalandığında işgal
altında olmayan bölgelerin parçalanamaz bir bütün olduğu vurgulanmıştır.
Buna göre,
I. Boğazların yönetiminin uluslararası bir komisyona
bırakılması,
II. Hatay'ın Fransa’nın mandasında bulunan Suriye’ye
verilmesi,
III. Batum’un Gürcistan'ın yönetimine bırakılması
kararlarından hangilerinin Misakımilli kararları ile
çeliştiği ileri sürülebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E - B I B - A - D I C - E - B I B - E - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
156
03.18 KURTULUfi SAVAfiI’NDA CEPHELER
1.
Kurtuluş Savaşı sırasında halktan fedakarlıklarda bulunulması istenmiş ve yeni vergiler konulmuştur. Halkın
gönüllü olarak bağışta bulunması sağlanmış, zaman zaman bankaların elinde bulunan paralara el konulmuş,
hatta posta havaleleri bile geciktirilerek gönderilmiştir.
3.
B Ö L Ü M
III. İngiltere’nin Anadolu’yu boşaltma kararı alması
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırlamıştır?
A) Milli Mücadele sırasında yabancı ülkelerden ekonomik yardım alındığının
A) Yalnız I
3.
B) İşgallere karşı verilen mücadelede kaynak sıkıntısı
çekildiğinin
D) İstanbul Hükümetinden maddi destek alınmak zorunda kalındığının
E) TBMM’nin ekonomik alanda denetim sağlamaya çalıştığının
I. Mustafa Kemal’e “Gazilik” sıfatının ve "Mareşallik"
rütbesinin verilmesi,
II. Kafkas cumhuriyetleri ile "Kars Antlaşması"nın imzalanması,
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
C) Halkın TBMM kuvvetlerini yeterince desteklemediğinin
Sakarya Savaşı’nın kazanılması,
4.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
İtilaf Devletleri Kurtuluş Savaşı’nda düzenlenen Londra
Konferansı'na TBMM’nin ayrıca çağrılmasına taraftar olmamış ve TBMM temsilcisinin Osmanlı heyeti içinde yer
almasını istemiştir.
İtilaf Devletlerinin bu tutumunun,
I. TBMM’nin etkinliğinin artırmasını önleme,
II. TBMM’nin Sovyet Rusya ile ittifak yapmasını önleme,
III. Boğazların kendi denetimleri altında kalmasını sağlama
2.
I. İnönü Savaşı ile Yunan saldırısının İnönü'de durdurulması TBMM Hükümetinin otoritesini ve saygınlığını artırmada çok önemli bir etken oldu. Özellikle Fransızlarla
İtalyanlar, Yeni Türk Devleti'ni artık görüşülmesi gerekli
bir siyasal varlık olarak kabul etmeye başlamışlardır.
Bu bilgiler aşağıdaki yargılardan hangisini destekler
niteliktedir?
A) İtilaf Devletleri arasındaki çekişmeler su üstüne çıkmıştır.
B) İtilaf Devletlerinin Yunanistan’a olan askeri desteği
artmıştır.
C) Fransızlar Anadolu’da bulunan işgal kuvvetlerini geri
çekmiştir.
D) TBMM devletinin bağımsızlığı İtilaf Devletleri tarafından kabul edilmiştir.
E) İstanbul Hükümeti Milli Mücadele’yi desteklemek durumunda kalmıştır.
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
5.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
TBMM birlikleri, Sakarya Savaşı’ndan sonra hemen hemen bir yıllık bir hazırlık dönemi geçirmiştir. Bu süreçte
orduya taarruz gücü kazandırılmaya çalışılmıştır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisinin hedeflendiği
savunulabilir?
A) Yunan birliklerinin Anadolu’yu terk etmesine fırsat
verilmesi
B) İşgallerin barış yoluyla sona erdirilmesi
C) Kuvayımilliye birliklerinin kaldırılması
D) İngilizlerin askeri etkinliğinin zayıflatılması
E) Askeri birliklerin etkinliğinin artırılması
157
6.
Kurtuluş Savaşı'nda Doğu Cephesi'nde Kazım Paşa komutasında Ermenilere karşı verilen mücadele başarıyla
sonuçlanmış, Ermenilerin isteği üzerine Gümrü Antlaşması imzalanmıştır.
Bu gelişmenin,
I. doğu sınırlarında güvenliğin artırılması,
II. TBMM’nin etkinliğinin artırılması,
III. azınlıkların ülkede gerçekleştirdikleri taşkınlıkların
sona erdirilmesi
sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?
A) Yalnız I
7.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
9.
TBMM birliklerinin Sakarya Savaşı’nda elde ettikleri başarı sonrasında harekete geçen İtilaf Devletleri, 22 Mart
1922'de Türk ve Yunan Hükümetlerine ateşkes önerdiler. Bu öneriye göre, barış sağlanıncaya kadar iki taraf
da ordusunu güçlendirmeyecek, bunun denetimi de İtilaf Devletlerinin iki orduda bulunduracağı temsilciler
aracılığı ile sağlanacaktı.
İtilaf Devletlerinin bu tekliflerinin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) TBMM’nin askeri etkinliğini denetim altında bulundurmak
B) Savaşın yol açacağı sivil kayıplarının artmasını engellemek
C) TBMM’nin Sovyet Rusya ile askeri ve siyasi ittifak
kurmasını engellemek
D) TBMM ile İstanbul Hükümeti arasındaki görüş ayrılıklarından yararlanmak
Kurtuluş Savaşı’nda yaşanan gelişmelerden bazıları
şunlardır:
E) TBMM’nin halk üzerinde otorite kurmasını engellemek
I. Düzenli ordu birliklerine asker kaydı zamanla yoğunlaşmıştır.
II. Yunanlıların I. İnönü Savaşı'ndaki saldırısı püskürtülmüştür.
III. TBMM birlikleri Kütahya-Eskişehir Savaşları’nda
Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmiştir.
Bu gelişmelerden hangileri, TBMM’nin işgalci güçlere karşı etkinliğini artırdığına kanıt oluşturmaktadır?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Konferans sırasında görülen,
II. TBMM Hükümeti’nin barış şartlarını kabul etmemesi,
I. ülkenin farklı yörelerindeki ayaklanmaları önleme,
II. düzenli ordunun gelişmesini sağlama,
III. ulusal davaya karşı gelenleri cezalandırma
hedeflerinden hangileri, 1920 yılı sonlarında İstiklal
Mahkemelerinin kurulmasına neden olmuştur?
D) I ve II
konferans toplamış, konferansa İstanbul ve Ankara Hükümetlerini davet etmişlerdi. Türk tarafını iki başlı bir duruma getirip Sevr Antlaşması’nı onaylatmayı amaçlamışlardı.
I. Türk heyetlerinin uyum içinde olmaları,
TBMM’nin,
A) Yalnız I
10. İtilaf Devletleri, I. İnönü Savaşı sonrası Londra’da bir
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
III. İtilaf Devletleri arasındaki anlaşmazlığın belirginleşmesi
gelişmelerinden hangileri İtilaf Devletleri’nin amacına aykırı durum oluşturmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
‹tilaf Devletlerinin neyi amaçlad›¤› ancak ne ile karfl›laflt›¤› konusu önemli.
B - A I D - A - E I D - D - E I A - D
158
03.19 KURTULUfi SAVAfiI’NDA CEPHELER
1.
Türk halkının işgal girişimlerine karşı verdiği Kurtuluş
Savaşı'nda başarıya ulaşmasında etkili olan en önemli
unsur hiç kuşkusuz ortak bir amaç etrafında bir araya
gelinmesi olmuştur.
4.
Bu durumun TBMM'yi,
Buna göre,
I. ekonomik,
B Ö L Ü M
I. ulusal bağımsızlığın sağlanması,
II. hukuki,
II. ulusal egemenlik düşüncesinin hayata geçirilmesi,
III. askeri
III. ümmetçilik düşüncesinin güçlendirilmesi
alanların hangilerinde düzenlemeler yapmak durumunda bıraktığı savunulabilir?
3.
olgularından hangileri, Türk halkının Kurtuluş Savaşı sırasında etrafında bir araya geldiği ortak amaçlar
arasında gösterilebilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
İstanbul ve Boğazlar, Mondros Ateşkesi’nin izleyen dönemde İtilaf Devletleri tarafından işgal altına alınmıştı.
A) Yalnız I
5.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisini güçleştirdiği
savunulabilir?
A) TBMM’nin yapmak durumunda kaldığı askeri harcamaları azaltmaya
B) Milli cemiyetleri tek çatı altında bir araya getirmeye
C) İstanbul Hükümeti'nin hukuki varlığını sona erdirmeye
D) Milli Mücadele’nin silahlı direniş gücünü artırmaya
E) Bölgesel direniş düşüncesini ülke geneline yaymaya
Sovyet Rusya, Moskova Antlaşması görüşmeleri sırasında TBMM'den Ermenilere toprak verilmesi talebinde
bulunmuş, ancak bu talep TBMM tarafından kabul edilmemiştir.
III. ulusal egemenlik ilkesinin güçlendirilmesi
ilkelerinin hangilerinden ödün verilmeyeceğine kanıt olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) İtilaf Devletlerinin Milli Mücadele’ye karşı uyum içinde hareket etmesini
Bu şekilde aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı
savunulabilir?
E) II ve III
II. devletler arası destek elde edilmesi,
C) TBMM'nin devletler arası alanda hukuken tanınmasını
TBMM Hükümeti'nin Kurtuluş Savaşı'ndaki en önemli
önceliklerinden birisi, Batı Cephesi'nde halkın düzenli
ordu birliklerine katılımını artırmak olmuştur.
C) Yalnız III
I. toprak bütünlüğünün korunması,
B) Trakya'da işgallere karşı silahlı direnişin güçlendirilmesini
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
TBMM'nin bu tutumu,
A) Kuvayımilliye birlikleri yerine düzenli ordu birliklerinin
kurulmasını
E) Doğu Cephesi’nde Ermeniler karşısında başarı elde
edilmesini
Batı Anadolu'da halk tarafından Yunan işgaline karşı kurulan silahlı milis örgütleri işgallerin yayılmasını öneleme konusunda yetersiz kalmıştır.
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
İngilizler, Kurtuluş Savaşı'nda Batı Anadolu'da işgal bölgelerini genişletmeye çalışan işgalci Yunan güçlerine
her türlü desteği veriyordu.
İngilizlerin bu desteğinin aşağıdakilerden hangisine
yönelik olduğu söylenebilir?
A) İtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrılıklarına son verilmesine
B) Sevr Antlaşması'nın TBMM tarafından kabulünün
sağlanmasına
C) Fransızların siyasi ve ekonomik gücünün sınırlandırılmasına
D) Yunanlıların Anadolu'daki etkinliğinin sınırlandırılmasına
E) Anadolu'daki azınlık unsurların haklarının korunmasına
159
7.
Anadolu'daki Fransız işgal varlığını sona erdiren Ankara Antlaşması, güney bölgelerinde Fransız işgalcilerle
birlikte hareket eden Ermenileri endişeye sevk etmiştir.
Ermenilerin bu endişesine yol açan temel nedenin
aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?
A) Yunan güçlerinin Batı Anadolu'da başarılı olamamaları
B) Fransızlardan elde ettikleri desteği yitirmeleri
C) Yunanlılar ile TBMM arasındaki çatışmaların sürmesi
D) İstanbul ve Boğazların İtilaf Devletlerinin denetimi altında olması
E) Ermenilerin Rusya’dan destek almaya çalışması
8.
Sovyet Rusya, TBMM Hükümetinin Yunanlılar karşısında kazandığı Sakarya Savaşı'nın ardından 20 Ekim
1921'de Fransa ile yaptığı barış antlaşmasını protesto
etmiştir.
Sovyet Rusya'nın bu tutumuna bakılarak aşağıdakîlerden hangisine ulaşılabilir?
A) TBMM’nin Sovyet Rusya ile siyasi ilişkileri sona ermiştir.
B) Sovyet Rusya TBMM'yi düşman devlet olarak görmüştür.
C) Sovyet Rusya TBMM'nin İtilaf Devletleriyle yakınlaşmasını istememiştir.
D) Sovyet Rusya Avrupa’daki ekonomik gücünü artırmayı hedeflemiştir.
E) TBMM, Sovyet Rusya’nın desteğini kaybetmek istememiştir.
9.
TBMM ile Fransa arasında Sakarya Savaşı'nın ardından Ankara Antlaşması'nın imzalanması, İngilizleri endişelendirmiştir.
10. Kurtuluş Savaşı sırasında yaşanan,
I. Tekalifimilliye Emirleri'nin yayınlanması,
II. düzenli ordu birliklerinin güçlendirilmesi,
III. işgalci Yunan güçlerinin işgallerinin sona erdirilmesi
gelişmeleri aşağıdakilerden hangisinde verilen sırayla gerçekleşmiştir?
A) I - II - III
B) II - III - I
D) III - I - II
C) II - I - III
E) I - III - II
11. TBMM ordusunun I. İnönü Savaşı'nı kazanması TBMM
ile Sovyet Rusya arasındaki diplomatik görüşmelerin
hızlanmasına ve Moskova'da iki taraf arasında bir antlaşma imzalanmasına ortam sağlamıştır.
Bu bilgilere bakılarak,
I. TBMM'nin ekonomik alandaki etkinliği güçlenmiştir.
II. TBMM'nin diplomatik etkinliği artmıştır.
III. Askeri başarılar TBMM'yi güçlendirmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Moskova Antlaflmas›'n›n imzalanmas›na yol açan geliflme ve antlaflman›n imzalanmas›n›n yol açt›¤› sonucu göz önünde bulundur.
12. TBMM ve Türk halkının Doğu'da Ermenilere, güneyde
Fransız işgalcilerine karşı verdiği mücadeleler, Ermeni
unsurların taşkınlıklarının ve Fransız işgalinin sona ermesini sağlamıştır.
Bu bilgiye bakılarak,
Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmelerin bir sonucu
olarak nitelendirilebilir?
II. Ankara Antlaşması TBMM'nin otoritesini güçlendirmiştir.
B) TBMM'nin İtilaf Devletleri tarafından hukuken tanınması
I. İngilizler TBMM'nin etkinliğini artırmasını engelleyememiştir.
III. İngilizler Anadolu’da kalıcı olamayacağını kabul etmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
A) İngiliz güçlerinin Anadolu'daki askeri etkinliğini artırması
C) İşgallere karşı mücadele edilen cephe sayısının
azalması
D) Avrupalı devletlerle olan siyasi ve ekonomik ilişkilerin
gelişmesi
E) İstanbul Hükümeti'nin TBMM Hükümetine destek
vermesi
A - B - D I C - A - B I B - C - D I A - E - C
160
03.20 KURTULUfi SAVAfiI’NDA CEPHELER
1.
İtilaf Devletleri I. İnönü Savaşı’nın ardından düzenledikleri Londra Konferansı’nda Sevr Antlaşması’nda bazı
değişiklikler yapılabileceğini belirtmişlerdir.
4.
Bu bilgiye dayanarak,
Bu durumda,
B Ö L Ü M
I. İtilaf Devletleri işgallerini sürdüremeyeceklerini anlamışlardır.
I. yörenin, Anadolu'daki milli direniş hareketi ile ilişki
kurmakta zorlanması,
II Sevr’in mevcut şekliyle Türk tarafına kabul ettirilemeyeceği kabul edilmiştir.
II. Boğazların İtilaf denetimi altında olmasından dolayı
Trakya'ya yardım ulaştırılamaması,
3.
III İtilaf Devletleri, Yunanlıların Türk birlikleri karşısında başarılı olamayacağını düşünmüşlerdir.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
Mondros Ateşkes Anlaşması imza edildiği sırada Doğu
Trakya topraklarında bulunan bazı TBMM'ye bağlı milli
kuvvetler Kurtuluş Savaşı sırasında her açıdan desteksiz kalmışlardır.
III. Milli Mücadeleciler arasında saltanat makamına
bağlılık içinde bulunanların olması
durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
I. İnönü Savaşı'nın ardından düzenlenen Londra Konferansı öncesinde İtilaf Devletleri tarafından, Türk tarafının barış yanlısı olmadığı propagandası yapılmıştır.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
İtilaf Devletleri’nin bu tutumunun,
I TBMM’yi Sevr’i kabule zorlama,
II Uluslararası kamuoyunun desteğini elde etme,
III TBMM’yi devletler arası alanda haksız duruma düşürme
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Mebusan Meclisi’nde görüşülerek halkın temsilcileri tarafından onaylanması gereken Sevr Antlaşması, Meclis
daha önce kapatılmış olduğu için padişahın başkanlık
ettiği Şura-yı Saltanat’ta görüşülmüştür.
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir?
A) Halkın yönetimdeki etkinliğinin korunmaya çalışıldığına
B) Askeri birliklerin terhisinin engellenmesinin amaçlandığına
C) İşgalci güçlere karşı direniş düşüncesinin güçlendiğine
D) Ulusun iradesinin engellenmiş durumda olduğuna
E) İstanbul Hükümeti’nin diplomatik alanda etkinlik kazandığına
5.
20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması ile,
Fransa Yeni Türk Devleti’ni siyasi olarak tanımıştır.
Fransa, işgal altında tuttuğu bölgeleri boşaltma kararı
almış ve her iki devlet karşılıklı olarak tutuklu ve savaş
esirlerinin serbest bırakılmasını kararlaştırmışlardır.
Ankara Antlaşması’nın imzalanması aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) İtilaf Devletleri’nin Anadolu’daki işgallerini sona erdirme kararı aldığının
B) TBMM ile Fransa arasındaki savaş durumuna son
verildiğinin
C) Yunanlıların Batı Anadolu’daki işgallerinin gerilediğinin
D) TBMM’ye karşı Anadolu’da çıkan isyanların sonra erdiğinin
E) Azınlıkların bağımsızlık hedeflerine yaklaştıklarının
161
6.
I. İnönü Savaşı’nın TBMM birlikleri tarafından kazanılması, düzenli orduyu güçlendirme yolunda olumlu etkide bulunmuş, askere yazılma oranı artarken, asker kaçakları azalmaya başlamıştır.
Bu bilgilere dayanarak,
I. TBMM’nin Yunan güçleri karşısındaki askeri etkinliği güçlenmiştir.
II. TBMM’nin otoritesi güç kazanmıştır.
III. İtilaf Devletleri Sevr’i kabul ettiremeyeceklerini anlamışlardır.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
9.
Mustafa Kemal Paşa, 1921 yılında yaptığı bir konuşmasında, "Ordu saflarına telsiz telgraflarla diğer modern haberleşme gereçleri eklenmiştir. Elbise ve kunduranın ülke içinde yapılması ile ilgili çalışmalarımız sürdürülmektedir. Bu yıl içinde Anadolu’da bazı önemli kuruluşların
kurulmasına karar verilmiştir." ifadelerini kullanmıştır.
Mustafa Kemal’in bu sözleri aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Yabancı ülkelere askeri malzeme ihraç edildiğinin
B) Düzenli ordunun taarruz gücüne ulaştığının
C) Yerli askeri sanayinin oluşturulmaya çalışıldığının
D) Özel sektöre kredi imkanlarının sağlandığının
E) Yabancı devletlerle ekonomik ilişkilerin geliştirildiğinin
10. İtilaf Devletleri'nin Anadolu’yu hedef alan işgallerine ön7.
ce Kuvayımilliye daha sonra da düzenli birliklerle karşı
konulmuştur.
Kuva-yı Milliye birliklerinin kaldırılmasında,
I. kuruluşunda milliyetçilik duygusunun hakim olması,
II. askeri düzen ve disiplinden yoksun olmaları,
III. belli bir merkeze ve otoriteye bağlı olmamaları
durumlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
A) Fransa’nın TBMM ile anlaşarak Güney cephesini kapatması
B) Tekalifimilliye Emirleri’nin yayınlanması
C) Yunan birliklerinin İnönü bölgesinde durdurulması
D) İtilaf Devletleri'nin TBMM’ye ateşkes teklifinde bulunması
E) Batı Anadolu’daki Yunan varlığının sona erdirilmesi
Mustafa Kemal, II. İnönü Savaşı’nın TBMM birlikleri tarafından kazanılması üzerine Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’ya gönderdiği telgrafta, "Siz orada yalnızca
düşmanı değil, milletin kötü talihini de yendiniz." demiştir.
Mustafa Kemal’in bu telgrafla aşağıdakilerden hangisine olan güvenini vurguladığı savunulabilir?
A) Siyasi çözüm arayışlarının öne çıkarılacağına
B) Ulusun egemenliği düşüncesine
C) İşgallere karşı mücadelenin başarıya ulaşacağına
D) Dış destek elde edileceğine
Aşağıdakilerden hangisi TBMM Hükümeti’nin işgallere karşı askeri gücünü kanıtladığı bir gelişme değildir?
E) TBMM’nin halk üzerindeki otoritesinin güçleneceğine
11. Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nda "Türkiye’nin bugünkü mü-
cadelesinin sadece Türkiye’ye ait olmadığını vurgulamak isterim." demiştir.
Atatürk, bu sözüyle aşağıdakilerden hangisi üzerinde durmuştur?
A) Kurtuluş Savaşı’nın siyasi yönünün ağır bastığı
B) Türk unsurlar arasında bütünlük sağlanamadığı
C) İtilaf Devletleri'nin dünya genelindeki konumlarının
zayıfladığı
D) Askeri mücadelenin İstanbul Hükümeti’nce desteklendiği
E) Kurtuluş Savaşı’nın sömürge ulusları yakından ilgilendirdiği
B - E - D I D - B I C - E - C I C - B - E
162
03.21 KURTULUfi SAVAfiI’NDA CEPHELER
1.
Büyük Taarruz'un kazanılmasını izleyen dönemde işgalci İngiliz kuvvetlerinin İstanbul'u terk etme yönünde bir
girişimde bulunmaması üzerine askeri birliklere savaş
hazırlıklarına başlama emri verilmiştir.
4.
B Ö L Ü M
III. Anadolu'nun batısında tartışmasız bir egemenlik
kurma
A) Balkan sınırını belirlemeyi
amaçlarından hangilerinin, Kütahya-Eskişehir Savaşları’nın yaşanmasında etkili olduğu söylenebilir?
B) Osmanlı yönetimini sona erdirmeyi
3.
C) İtilaf Devletleri arasında anlaşmazlık çıkarmayı
A) Yalnız I
D) İngilizleri barış yapmak zorunda bırakmayı
E) Halkın TBMM'ye olan güvenini artırmayı
Bir Türk toprağı olan Hatay 1921 yılında imzalanan Ankara Antlaşması ile Fransa'nın denetimine bırakılmış,
bu arada resmi dilinin Türkçe olması ve özerk bir yönetime sahip bulunması sağlanmıştır.
5.
Bu bilgilere dayanarak,
3.
D) I ve II
E) II ve III
Bu tutuma bakılarak İtilaf Devletleri ile ilgili,
I. TBMM'yi hukuken tanımaya yanaşmamışlardır.
II. Sevr'in Osmanlı yönetimine kabul ettirilemeyeceğini düşünmüşlerdir.
III. TBMM'yi askeri güçten yoksun bırakmaya çalışmışlardır.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Sovyet Rusya Kurtuluş Savaşı sırasında TBMM Hükümeti ile ikili diplomatik ilişkilerini güçlendirmek istemiş,
bu amaçla iki taraf arasında görüşmeler yapılmıştır.
C) TBMM'nin dış destek elde etmesine
D) TBMM karşıtı isyanların sona ermesine
C) Yalnız III
İngiltere I. İnönü Savaşı sonrasında düzenlenecek olan
Londra Konferansı'na katılacak Osmanlı heyeti içinde
bir TBMM temsilcisinin de yer alabileceğini bildirmiş ve
TBMM için ayrıca bir çağrıda bulunmamıştır.
E) I, II ve III
B) Padişahın otoritesinin sona ermesine
III. İngilizlerin desteği alınmaya çalışılmıştır.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
A) TBMM'nın Türk halkının tek temsilcisi haline gelmesine
II. Hatay'daki Türk unsurların ulusal varlıklarını korumaları istenmiştir.
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir?
I. Misakımilli'den ödün verilmek durumunda kalınmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
I. Ankara'yı işgal etme,
II. TBMM güçlerini savunma işlevini yerine getiremez
bir duruma sokma,
TBMM'nin bu tutumuyla aşağıdakilerden hangisini
amaçladığı söylenebilir?
2.
Yunanlıların,
E) İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıkları başlamasına
6.
II. İnönü Savaşı’ndan sonra İtalya, Sakarya Savaşı’ndan sonra ise Fransa’nın Türk topraklarındaki
işgaline son vermesi,
I. İngiltere ile Yunanistan'ın işgal çabalarında yalnız
kalmaları,
II. Anadolu’da işgallerin tümüyle sona ermesi,
III. İstanbul Hükümetinin Anadolu’daki otoritesinin güçlenmesi
gelişmelerinden hangilerine neden olmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
163
7.
Kütahya - Eskişehir Savaşları'nda alınan yenilginin ardından TBMM birliklerinin Sakarya Nehri'nin doğusuna
çekilmesi, TBMM’de Mustafa Kemal'i hedef alan eleştirilerin yaşanmasına yol açmıştır.
Bu gelişmenin,
I. Milli Mücadele’de görüş ayrılığı tehlikesinin belirmesi,
II. İstanbul Hükümetinin TBMM üzerinde denetim sağlaması,
III. Halifelik makamının Milli Mücadele'yi hedef alan çabalarına son vermesi
durumlarından hangilerine neden olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Kurtuluş Savaşı’nda mücadele edilen cepheler ve
işgalci güçlerle ilgili olarak aşağıda verilen,
I. Güney Cephesi
II. Batı Cephesi
III. Doğu Cephesi
-
-
-
Fransızlar
A) Yalnız I
Ruslar
D) I ve III
B) Yalnız III
başarılı şekilde geri püskürtülmesinin ardından Yunanlıları dağıtabilmek için harekete geçmiş, ancak 15 Nisana
kadar özellikle Aslıhanlar’da sürdürülen bu izleme hareketi sonuç vermemiştir.
Bu girişimin başarılı olamamasında aşağıdakilerden
hangisinin rol oynadığı söylenebilir?
A) Bazı Kuva-yı Milliye liderlerinin TBMM’ye karşı isyan
etmesi
B) TBMM birliklerinin taarruz gücünün olmaması
C) İstanbul Hükümeti ile anlaşmazlık içinde olunması
D) Rusya’dan destek alınmaya çalışılması
E) Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun yaynlanması
11. Kurtuluş Savaşı’nda Gediz Muharebesi’nde uğranılan
yenilgi, sonrasında Batı Cephesi, Kuzey ve Güney olmak üzere ikiye ayrıldı. Kuzey Cephesi komutanlığına
Albay İsmet (İnönü), Güney Cephesi komutanlığına da
Albay Refet (Bele) atandı.
Bu girişim aşağıdakilerden hangisini göstermektedir?
A) TBMM birliklerinin işgallerin sona erdirilmesi konusunda yetersiz kaldığının
B) Kuva-yı Milliye birliklerinin güçlendirilmeye çalışıldığının
Yunanlılar
eşleştirmelerinden hangileri yanlıştır?
10. TBMM birlikleri, II. İnönü Savaşı’nda Yunan saldırısının
C) I ve II
E) I, II ve III
C) Osmanlı ordusunun terhisinin önlenmeye çalışıldığının
D) Tekalif-i Milliye Emirleri’nin yayınlandığının
E) Başkomutanlık Yasası’nın çıkarıldığının
12. TBMM, İtilaf Devletleri tarafından düzenlenecek olan
9.
Kuva-yı Milliye birliklerinin Milli Mücadele’de,
I. Osmanlı ordularının terhis edilmesi nedeniyle oluşan güvenlik boşluğunu doldurma,
II. İtilaf Devletlerinin Anadolu’daki işgallerini engelleme,
III. işgaller karşısında Osmanlı Devleti’nin desteğini elde etme
işlevlerinden hangilerini üstlendiği söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
Londra Konferansı'ndan olumlu herhangi bir sonuç çıkmayacağı tahmin edilmesine karşın konferansa bir heyet gönderilmesine karar vermiştir.
TBMM'nın bu tutumunun,
I. uluslararası siyasi ittifaklar kurma,
II. Türk tezlerini dünyaya duyurma,
III. İtilaf Devletleri'ni baskı altına alma
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
D - C - A I E - C - A I A - B - C I B - A - B
E) I ve III
C) Yalnız III
164
Birlikte Çözelim
3.
B Ö L Ü M
Çözüm 126 / 4
İtalya'nın Trablusgarp'ı işgal etmesi üzerine İstanbul'dan yola çıkarak bölgeye ulaşan Osmanlı subayları
burada ancak 2800 civarında Türk askeri ve 20.000 kadar yerli milis toplayabilmiştir.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?
Osmanlı Devleti İtalya’nın Trablusgarp’ı işgaline ordusunu kullanarak karşılık verememiştir. Bölgeye gizlice
gönderilen Osmanlı subaylarının çabaları ile oluşturulan
milis direnişi işgale istendiği ölçüde karşı koyulmasını
güçleştiren bir olgudur.
Çözüm 130 / 3
I. Dünya Savaşı'nın ilk dönemlerinde Almanya ile Avusturya-Macaristan'ın Avrupa'daki toplam nüfusları 120
milyon civarındaydı. Hammadde kaynakları da oldukça
sınırlıydı. İngiltere, Fransa ve Rusya'nın Avrupa'daki nüfusu ise toplam 230 milyon civarında idi. Ayrıca dünya
genelinde yer alan sömürgelerinde sınırsız hammadde
ve insan kaynağına sahip durumdaydılar.
Bu duruma bakılarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
Sorunun paragraf bölümünde verilen bilgilere bakılarak
ilk bakışta güç dengesinin İtilaf Devletleri’nden yana
ağır bastığı söylenebilir. Çünkü savaşta kullanacakları
kaynakları İttifak grubuna göre daha fazla idi.
Çözüm 127 / 7
Osmanlı Devleti'nin ilk Kanun-ı Esasi'sinde hükümet padişaha karşı sorumlu idi. 1908'de yürürlüğe giren yeni
Kanun-ı Esasi'de ise hükümet sadece Meclis'e karşı sorumlu olmuştur.
Bu gelişmelere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
İlk Kanun-ı Esasi’de 1908 yılında yapılan değişiklikle
hükümetin Meclis’e karşı sorumlu hale getirilmesi, padişahın ilk anayasada büyük ölçüde korunan yetkilerinin
daraltıldığı anlamına gelmektedir.
Çözüm 128 / 4
Arapların bir kısmı I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı
birliklerine karşı İngiliz güçleriyle birlikte hareket etmişlerdir.
Bu gelişme, Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden
hangisinin etkinliğini yitirdiğinin göstergesidir?
Arapların I. Dünya Savaşı’nda İngilizlerle işbirliği yaparak Osmanlı yönetimine karşı isyan etmeleri ve Osmanlı birlikleri ile savaşmaları İslam dayanışması ve kardeşliği (Ümmetçilik) düşüncesinin geçerliliğini yitirdiğine kanıt olarak gösterilebilir.
Çözüm 136 / 3
Mondros sonrası dönemde Doğu Karadeniz'e asker çıkaran İngilizler, Rum ve Ermeni çetecilerle dostça görüşüyor, bunları yakalamakla görevli Türk kuvvetlerine engel oluyorlardı.
İngilizlerin bu tutumu,
I. Türk toprak bütünlüğünün korunması,
II. bölgede huzurun sağlanması,
III. Rum çetelerin kontrol dışı hareket etmesinin önlenmesi
çabalarından hangilerini zorlaştırmıştır?
İngiliz işgalci güçlerinin Doğu Karadeniz’de azınlık unsurları ile işbirliği yapması, Türk toprak bütünlüğünün
korunmasını, bölgede huzurun sağlanmasını, aynı zamanda Rumların taşkınlıklarının önlenmesini zorlaştırmıştır.
165
Çözüm 146 / 2
Erzurum Kongresi’nin toplandığı günlerde bazı aydın ve
devlet adamları, Erzurum’da bulunan Mustafa Kemal
Paşa ve Rauf Bey’e mektuplar yazarak belli bir devletin
mandası altına girmeyi uygun bulduklarını açıklamışlardır.
Buna göre manda yanlısı olanların aşağıdakilerden
hangisini göz ardı ettikleri söylenebilir?
Milli Mücadele’de yurtsever bazı aydınlar tarafından
güçlü bir devletin himayesi altına girilmesi teklifleri ortaya atılmış, ancak bu teklif milletin temsilcileri tarafından
kongrelerde reddedilmiştir. Aydınların bu girişimi Türk
milletinin bağımsızlığına olan düşkünlüğünü kavrayamadıklarını göstermektedir.
Çözüm 151 / 7
Kurtuluş Savaşı’nı yürüten I. Türkiye Büyük Millet Meclisi, rejim tartışmalarına girmemiş, yurdun kurtarılmasını
her şeyin üstünde tutmuştur.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi I. TBMM'nin aldığı kararlardan biri olamaz?
İlk TBMM’de rejimle ilgili tartışmalara girilmemiştir. Dolayısıyla ilk Meclis’in cumhuriyet yönetimini ilan etmesi
söz konusu değildir.
Çözüm 160 / 1
Çözüm 148 / 4
İlk TBMM’de Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmış, Tekalifimilliye Emirleri yayınlanmıştır.
Bu girişimlerin,
I. TBMM’nin otoritesinin güçlendirilmesi,
II. TBMM’nin askeri etkinliğinin artırılması,
III. padişahlık makamına olan bağlılığın sona erdirilmesi
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
TBMM tarafından Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun çıkarılması TBMM'nin otoritesini güçlendirmeye, Tekalifimilliye Emirleri yayınlanması ise TBMM'nin askeri etkinliğini artırmaya yöneliktir.
İtilaf Devletleri I. İnönü Savaşı’nın ardından düzenledikleri Londra Konferansı’nda Sevr Antlaşması’nda bazı
değişiklikler yapılabileceğini belirtmişlerdir.
Bu bilgiye dayanarak,
I. İtilaf Devletleri işgallerini sürdüremeyeceklerini anlamışlardır.
II Sevr’in mevcut şekliyle Türk tarafına kabul ettirilemeyeceği kabul edilmiştir.
III İtilaf Devletleri, Yunanlıların Türk birlikleri karşısında başarılı olamayacağını düşünmüşlerdir.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
İtilaf Devletleri’nin I. İnönü Savaşı sonrasında Sevr’de
değişiklikler öngören bazı tekliflerde bulunmaları,
Sevr’in mevcut şekliyle Türk tarafına kabul ettirilemeyeceğinin anlaşılması anlamına gelmektedir.
166
Dört Köfle
B Ö L Ü M
1.
Osmanlı Devleti'nde 1876 Kanun-ı Esasisi ile oluşturulan ve üyeleri padişah tarafından seçilen Ayan Meclisi'nin görüşmeleri, 1908 yılında kabul edilen yeni Kanun-ı Esasi ile gizli oturumlarla değil, halka açık şekilde
yapılmaya başlanmıştır.
3.
Bu uygulama değişikliğinin,
Bu bilgiye dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
I. padişahlık makamının etkinliğinin artması,
A) Düzenli ordu birliklerine olan güven sona ermiştir.
3.
II. Ayan Meclisi'nin yönetimindeki rolünün güçlenmesi,
B) Askeri yenilgilerde ekonomik etkenler rol oynamıştır.
III. yönetimi demokratikleştirme çabalarının güç kazanması
C) Anadolu'da toplumsal bütünlüğün korunmasında
zorluklar yaşanmıştır.
gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
Bu durum,
I. Osmanlı dış politikası savaşın seyrine göre şekillenmiştir.
II. İngiltere'nin etkinliğinin artması beklenmiştir.
III. Savaşın Osmanlı topraklarında iç karışıklıklara yol
açmasından çekinilmiştir.
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C - A - E - C
D) İstanbul Hükümeti'nin Anadolu'daki etkinliği artmıştır.
E) TBMM'nin askeri varlığı yeterince güçlü değildir.
C) Yalnız III
Osmanlı Devleti'nde I. Dünya Savaşı öncesinde Almanya ile birlikte hareket edilmesi düşüncesi ağır basıyordu.
Ancak savaşın ilk iki ayında Almanya'nın birçok cephede üst üste başarısızlıklar yaşaması Osmanlı yönetim
çevrelerinde tarafsız kalma düşüncesini gündeme getirmiştir.
C) Yalnız III
TBMM birlikleri I. ve II. İnönü Savaşlarında Yunan birliklerinin saldırılarını durdurmayı başarmış, Kütahya–Eskişehir Savaşları'nda ise yenilgiye uğrayarak Sakarya
Nehri'nin doğusuna kadar geri çekilmek zorunda kalmıştır.
4.
Kurtuluş Savaşı’nda başarılı olunmasının ardından düzenlenmesi kararı alınan barış görüşmelerinde hayati
kararlar alınacağını düşünen TBMM Hükümeti, bu nedenle Türk ulusunun tek meşru temsilcisi olma durumunu güçlendirmek istemiştir.
Aşağıdakilerden hangisi TBMM’nin bu amaçla ilgili
olarak attığı adımlardan birisidir?
A) Barış görüşmelerine delege göndermek
B) Görüşmelerin İzmir’de yapılmasını teklif etmek
C) Saltanat kurumunu kaldırmak
D) Halifelik ile saltanatı birbirinden ayırmak
E) İstanbul Hükümeti’nin desteğini almaya çalışmak
167
Kontrol Noktas›
•
Do¤rular› iflaretleyelim, yanl›fllar› sonra düzeltiriz.
D
Y
a) ‹slamc›l›k düflüncesi V. Mehmet Reflat’›n tahta geçmesiyle etkinlik kazanm›fl ve bir devlet politikas› olarak d›fl iliflkilerde kullan›lm›flt›r.
b) Trablusgarp Savafl›’n›n yaflanmas›n›n temel nedeni milli birli¤ini geç tamamlayan Almanya’n›n sömürgecilik yar›fl›nda geç kalmas›d›r.
c) Trablusgarp’›n iflgalinde ham madde ve pazar aray›fl›n›n rolü söz konusudur.
•
I. Dünya Savafl›’n›n sonuçlar› ile ilgili boflluklar› birlikte doldural›m:
a) I. Dünya Savafl›, Osmanl› Devleti ve …………………………… gibi çok uluslu imparatorluklar›n parçalanmas›na yol açm›flt›r.
b) …………………., Macaristan, …….....……… ve Polonya gibi milli devletler kurulmufltur.
c) Dünya bar›fl›n› korumak için …………………………………… kurulmufltur.
•
Do¤rular› da yanl›fllar› da iflaretleyelim.
D
Y
a) Havza Genelgesi Kurtulufl Savafl›’n›n gerekçesini ve yöntemini ortaya koymufltur.
b) Türk ‹nk›lab›’n›n ihtilal safhas› Amasya Genelgesi ile bafllam›flt›r.
c) Erzurum Kongresi Ermenilerin Do¤u Anadolu’daki faaliyetlerini engelleme
amac›na dönük olarak toplanm›flt›r.
d) Sivas Kongresi Milli Mücadele’nin tek ulusal kongresidir.
e) Erzurum ve Sivas kongrelerinde gündeme getirilen manda teklifleri halk›n
temsilcileri taraf›ndan kabul edilmemifltir.
f) Temsil Heyeti ilk olarak Sivas Kongresi’nde kurulmufltur.
•
‹lk TBMM ile ilgili afla¤daki cümlelerin boflluklar›n› doldural›m.
a) Yeni Türk Devleti’nin kuruluflunu ve ba¤›ms›zl›¤›n› sa¤layarak dayan›lacak temel esaslar› belirledi¤i için, ………………….. Meclis olarak adland›r›lm›flt›r.
b) ……………………….. ilkesini benimseyerek ola¤anüstü yetkilere sahip olmufltur.
c) Bünyesinde ………………….. mensup milletvekili bulunmam›flt›r. Dönemin flartlar›n›n bir sonucu olan bu durum, ayn› zamanda milliyetçi bir tepki olarak da nitelendirilebilir.
•
Kurtulufl Savafl› ile ilgili do¤rular› ve yanl›fllar› netlefltirelim.
D
a) Yeni kurulan düzenli ordunun ilk askeri baflar›s› I. ‹nönü Savafl›’d›r.
b) Sovyet Rusya’yla Moskova Antlaflmas› II. ‹nönü Savafl›’n›n ard›ndan imzalanm›flt›r.
c) ‹tilaf Devletleri Mudanya Ateflkesi ile TBMM Hükümeti’ni hukuken tan›m›flt›r.
d) Frans›zlar Büyük Taarruz’un ard›ndan Anadolu’yu boflaltm›flt›r.
e) Yunan ordusunun sald›r› gücü Sakarya Savafl› ile ortadan kald›r›lm›flt›r.
f) Fransa ile imzalanan Ankara Antlaflmas› ile Hatay Suriye’ye b›rak›lm›flt›r.
g) Kurtulufl Savafl›’n›n askeri aflamas› Büyük Taarruz ile sona ermifltir.
Y
168
................. derken
DÜN
Ankara’n›n Ulus semtinde bulunan ilk TBMM binas› 22 x 43 metre boyutlar›nda idi. Bina bodrum üzerine tek katl› bir yap›yd› ve bir toplant› salonunun haricinde sadece 9 odas› bulunmaktayd›.
BUG ÜN
1939'da temeli at›lan bugünkü TBMM binas› 1961'de tamamland›. 5 katl› olan TBMM ana
binas›n›n ön cephe uzunlu¤u 248 metredir.
Binada, Genel Kurul Salonu d›fl›nda 176, 415 ve 700 kiflilik üç büyük toplant› salonu ile
ayr›ca 44 salon ve 352 küçüklü büyüklü oda bulunmaktad›r. Halkla ‹liflkiler Binas› ise 4 katl›
iki ayr› bloktan oluflmaktad›r. Bir bloktaki toplam oda say›s› 432'dir. Ayr›ca 20 ve 40 kiflilik toplant› salonlar› vard›r.
169
04
4. BÖLÜM
Türk ‹nk›lab›, Atatürkçülük ve Atatürk ‹lkeleri,
Atatürk Dönemi Türk D›fl Politikas›,
Atatürk’ün Ölümü, Milli Güvenlik Bilgisi
mudanya ateflkesi
lozan antlaflmas›
saltanat ve halifelik
çok partili siyasal yaflam
cumhuriyetçilik
milliyetçilik
laiklik
halkç›l›k
devletçilik
ink›lapç›l›k
ulusal birlik ve beraberlik
ak›lc›l›k ve bilimsellik
ça¤dafllaflma ve bat›l›laflma
yurtta bar›fl, cihanda bar›fl
sadabad pakt›
balkan antant›
montrö bo¤azlar sözleflmesi
nüfus mübadelesi
4.
B Ö L Ü M
170
mudanya ateflkesi ve lozan antlaflmas›’n›n imzalanma sürecini,
saltanat›n ve halifeli¤in kald›r›lmas›n›,
çok partili siyasal yaflama geçifl çabalar›n›,
hukuk alan›nda gerçeklefltirilen ink›laplar›,
e¤itim ve kültür alan›nda yap›lan ink›laplar›,
toplumsal alandaki ink›laplar›,
ekonomik alanda gerçeklefltirilen ink›laplar›,
atatürk ilkelerinin hedeflerini,
atatürk ilkeleri uyar›nca yap›lan düzenlemeleri,
ink›laplar›n amaç ve hedeflerini,
milletler cemiyeti’ne üye olunmas›n›,
balkan antant›’n› ve sadabad pakt›’n›,
montrö bo¤azlar sözleflmesi’ni,
yunanistan’la türkiye aras›nda yaflanan nüfus mübadelesini,
musul sorunu ve ›rak s›n›r› meselesini,
hatay’›n türkiye’ye kat›lmas›n›,
atatürk’ün hastal›k süreci ve ölümünü,
milli güvenlik ile ilgili temel baz› bilgileri
kavram›fl olaca¤›z.
171
KISA KISA
Neden sürgün
Osmanlı hanedanının bütün üyeleri ile birlikte vatandaşlıktan çıkarılarak yurtdışına gönderilmesi,
saltanat yönetiminin tekrar kurulması çabalarını
ortadan kaldırabilme amacına yöneliktir.
Türkiye'de çok partili yaflam
1925 ve 1930’da kurulan siyasi partiler rejimi hedef
alan isyanlar nedeniyle kapatılmış, siyasi ortamın
partilerin kurulması için henüz elverişli olmadığı
düşünülmüştür. 1946 yılına kadar da Türkiye’de yeni bir siyasi parti kurulmasına izin verilmemiştir.
TTK ve TDK
Yeni Türk Devleti’nde Türk Tarih Kurumu’nun ve
Türk Dil Kurumu’nun açılması milliyetçilik ilkesi
gereğince ortaya çıkan gelişmelerdir.
De¤iflimin nedeni
Cumhuriyetin ilk yıllarında takvim, saat, ölçü ve
tartı birimleri ve hafta sonu tatili ile ilgili olarak yapılan yeni düzenlemelerin amacı, uygulama farklılıklarından doğan aksaklıkları ortadan kaldırmak
ve Türkiye’nin yabancı ülkelerle olan ticari ve ekonomik ilişkilerini kolaylaştırarak artırmaktır.
Bütüncül yaklafl›m
Atatürk döneminde Türkiye’de tarım, ticaret, endüstri ve bayındırlık işleri bir bütün olarak ele alınmıştır. Bu şekilde bir politika izlenmesinin nedeni bu
alanlardaki gelişmelerin birbirine bağlı olmasıdır.
Köylüyü destekleme giriflimleri
Türk toplumu bir tarım toplumu olmasına rağmen
cumhuriyetin ilk yıllarında tarım üretimi son derece düşük seviyelerde seyretmekteydi. Köylüyü zor
durumda bırakan Aşar vergisi 1925’te kaldırılmış,
tarım üretimini artırmak ve teşvik etmek için bazı
girişimlerde bulunulmuştur.
Harfler de¤iflirken
1 Kasım 1928 yılında kabul edilen bir kanunla
Arap harfleri yerine, Avrupa’da kullanılan Latin
harflerinin benimsenmesi kararı alınmıştır.
Montrö ve Türkiye
1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye’nin
uluslararası saygınlığını artırmıştır.
‹nk›laplar
Türk inkılaplarının temel hedefleri şunlardır:
• Türkiye’yi çağdaş uygarlık düzeyine ulaştırmak
• Çağın ihtiyaçlarına uygun kurumlar oluşturmak
• Türk demokrasisinin gelişmesini sağlamak
• Türk toplumunun Batı ile ilişkilerini artırmak
• Eşitliği ve toplumsal birliği güçlendirmek
Eve dönüfl
1936’da Fransa’nın Suriye’ye bağımsızlık vermesi
Hatay konusunu gündeme getirmiş, sorun Milletler Cemiyeti’ne götürülmüştür. Halk oylaması sonucunda Hatay’ın 2 Eylül 1938’de bağımsızlığını
ilan etmesi soruna farklı bir boyut kazandırmıştır.
Bu halk oylamasından kısa bir süre sonra 29 Haziran 1939’da Bağımsız Hatay Cumhuriyeti Meclisi
Türkiye’ye katılma kararı vermiştir.
Borç ödenmek içindir
TBMM Hükümeti, Osmanlı Devleti’nden kalan
borçların kendisine düşen kısmını belli bir takvim
dahilinde ödemeyi Lozan Antlaşması’yla kabul etmiştir. Ancak, dünyada yaşanan 1929 ekonomik
bunalımı Türkiye’yi olumsuz etkilemiş ve borç
ödemeleri aksamıştır. Fransa’nın itirazlarına yol
açan bu gelişmeler üzerine, yeni bir ödeme planı
hazırlanmış ve dış borç sorunu çözümlenmiştir.
Nüfus (az›nl›k) de¤iflimi
Lozan’da TBMM ile Yunanistan arasında varılan
anlaşma uyarınca, Yunanistan’daki Türklerle, Anadolu’da yaşayan Rumların karşılıklı olarak yer değiştirmeleri kararı alınmıştır. İstanbul’daki Rumlar
ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler bu kararın kapsamı dışında tutulmuştur.
Türk d›fl politikas›
Türk Devleti’nin dış politika esaslarından bazıları
şunlardır:
• Bağımsızlığa ve toprak bütünlüğüne karşılıklı
saygı göstermek,
• Uluslararası barışa ve işbirliğine katkı yapmak,
• Hayalcilikten arındırılmış, akılcı ve gerçekçi bir
dış politika takip etmek
172
04.1 TÜRK ‹NKILABI
1.
Lozan barış görüşmelerine TBMM adına katılan Türk
delegasyonuna İsmet Paşa başkanlık etmiş, görüşmeler sırasında yaşanan gelişmeler İsmet Paşa tarafından
düzenli olarak Ankara’ya bildirmiştir.
4.
B Ö L Ü M
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
Bu gelişme dikkate alındığında aşağıdakilerden
hangisine ulaşılabilir?
A) Mustafa Kemal’in TBMM adına karar verme yetkisine sahip olduğuna
A) TBMM’nin ekonomik sorunlarını aşmaya çalıştığına
B) Misakımilli kararlarının TBMM tarafından hayata geçirildiğine
4.
B) İtilaf Devletlerinin Türk tarafına dönük baskılarının
sona erdirildiğine
C) Yunanistan'ın Batı Trakya’da egemenliğini yitirdiğine
C) TBMM’nin Türk milletinin tek meşru temsilcisi olduğuna
D) Yunanistan'ın savaşın yol açtığı yıkımdan sorumlu
tutulduğuna
D) İsmet Paşa’nın yetkilerini kullanmaktan çekindiğine
E) Yunanistan'daki Türk azınlığı konusunun gündeme
geldiğine
E) TBMM’nin İtilaf Devletlerine hukuken tanıtılmak istendiğine
2.
Lozan barış görüşmelerinde savaş tazminatı konusu
gündeme gelmiş ve Yunanistan’ın savaş tazminatı olarak Karaağaç'ı TBMM Devleti’ne vermesi kararlaştırılmıştır.
İtilaf Devletleri Lozan’da düzenlenecek barış konferansına hem TBMM temsilcilerini hem de İstanbul Hükümeti temsilcilerini çağırmayı planlamış ve iki taraf arasındaki anlaşmazlıklardan yararlanmayı düşünmüştür.
Bu gelişmenin TBMM’yi,
I. İstiklal Mahkemeleri kurma,
II. halifelik makamını kaldırma,
III. saltanat kurumunu kaldırma
girişimlerinden hangilerine yönelttiği söylenebilir?
A) Yalnız I
3.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
TBMM heyeti, Lozan barış görüşmelerinde Osmanlı
Devleti’nden kalan birçok sorunun çözümü için çaba
harcamıştır.
Konferans’ta görüşülen,
I. dış borçlar,
III. Patrikhane
konulardan hangilerinin, Osmanlı Devleti’nden kalan sorunlar arasında yer aldığı söylenebilir?
D) I ve III
Mustafa Kemal, Lozan'da Türk tarafını temsil edecek
olan heyete,
– Kapitülasyonlar,
– Ermeni meselesi
konularında ödünsüz davranılması emrini vermiştir.
Buna göre Mustafa Kemal'in,
I. Orta Doğu’da sömürgeci yönetimlerin varlığını sona
erdirme,
II. toprak bütünlüğünü koruma,
III. ekonomik ilerlemenin önündeki kısıtlamaları kaldırma
II. kapitülasyonlar,
A) Yalnız I
5.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
amaçlarından hangilerine ulaşmak istediği söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
173
6.
Mondros Ateşkes Antlaşması ile fiilen sona eren Osmanlı Devleti, Mudanya Ateşkes Anlaşması’nın imzalanması ile hukuken de sona ermiştir.
8.
Mudanya Ateşkesi’nin aşağıdaki maddelerinden
hangisi bu gelişmeye kanıt olarak gösterilebilir?
Lozan Barış Antlaşması İtilaf Devletleri’nin Anadolu’daki
işgallerini sona erdirdikleri ve Türk vatanının bütünlüğünü hukuken tanımak durumunda kaldıkları bir antlaşma
olma özelliğine sahiptir.
İtilaf Devletleri'nin bu politika değişikliğiyle ilgili olarak, aşağıdaki yargılardan hangisinin söylenmesi
doğru olur?
A) İstanbul ve boğazların yönetimi TBMM'ye bırakılacaktır
A) Yunanistan, İtilaf Devletleri ile ters düşmüştür.
B) Türk ve Yunan orduları arasındaki çatışmalar sona
erdirilecektir.
B) Ulusal Kurtuluş Savaşı başarıya ulaşmıştır.
C) Barış antlaşması yapılıncaya kadar TBMM Doğu
Trakya'da 8000 asker bulundurabilecektir.
C) Osmanlı toprak bütünlüğü korunmuştur.
D) İtilaf Devletleri çıkarlarını korumayı başarmışlardır.
D) Yunan ordusu Doğu Trakya'yı on beş gün içinde
boşaltacaktır.
E) TBMM ile İstanbul Hükümeti arasındaki görüş ayrılığı çözümlenmiştir.
E) Meriç Nehri Yunanistan-Türkiye sınırı olarak kabule
dilecektir.
9.
Lozan Antlaşması TBMM tarafından Misakımilli'den bazı ödünlerin verilmek zorunda kalındığı bir antlaşma olma özelliği taşımaktadır.
Aşağıdakilerden hangisi bu duruma kanıt olarak
gösterilebilir?
A) Boğazların uluslararası bir komisyonun yönetimine
bırakılması
B) Patrikhanenin siyasi yetkilerinin sona erdirilmesi
C) Kapitülasyonların kaldırılması
7.
Lozan’da barış görüşmeleri, İtilaf Devletleri’nin TBMM
temsilcileri karşısında hiçbir konuda ödün vermeye yanaşmayan tutumu nedeniyle kesintiye uğramıştır.
Yalnızca bu bilgiye bakılarak,
I. TBMM temsilcileri İtilaf Devletleri’nin baskılarına
boyun eğmemişlerdir.
II. Türk tarafı diplomatik kazanım sağlamaya çabalamıştır.
III. TBMM, Türk halkının haklı taleplerinden geri adım
atmamıştır.
yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Lozan bar›fl görüflmelerinin kesintiye u¤ramas› Türk
taraf› aç›s›ndan ve ‹tilaf Devletleri aç›s›ndan ne anlam ifade eder? Buna dikkat et.
D) Azınlıkların Türk vatandaşı olarak kabul edilmesi
E) TBMM'nin bağımsızlığının İtilaf Devletleri'nce kabul
edilmesi
10. İtilaf Devletleri Büyük Taarruz'un kazanılmasının ardından düzenlenen Mudanya Ateşkesi görüşmelerinde
TBMM'nın Doğu Trakya'daki Yunan birliklerinin derhal
çekilmesi isteğini kabul etmek istememişlerdir.
Buna göre, TBMM'nin öncelikli olarak aşağıdakilerden hangisini amaçladığı savunulabilir?
A) Ulusal egemenlik düşüncesinin güçlendirilmesini
B) Toprak bütünlüğünün sağlanmasını
C) Askeri gücün artırılmasını
D) Mutlak yönetim şeklinin sona erdirilmesini
E) Halifelik makamının nüfuzundan yararlanılmasını
C - C - E I D - E I A - E I B - A - B
174
04.2 TÜRK ‹NKILABI
1.
Kurtuluş Savaşı sonunda Lozan'da düzenlenmesine karar verilen barış konferansına İstanbul Hükümeti'nin de
çağrılmasının gündeme gelmiştir.
3.
Bu bilgiye dayanarak,
Buna göre, Serbest Cumhuriyet Fırkası'yla ilgili olarak,
B Ö L Ü M
I. TBMM halk üzerindeki otoritesini korumakta zorlanmıştır.
I. Yeni rejimin güçlendirilmesine yönelik bir programa
sahip olmuştur.
II. Lozan'da Türk tarafı arasında ikilik yaşanması tehlikesi belirmiştir.
II. Türkiye'de yeniden saltanat arayışlarını sona erdirmiştir.
4.
III. TBMM siyasal partilerin kurulması konusunu gündemine almıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız I
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
III. Halk arasında inkılap karşıtı düşüncelerin güçlenmesine ortam hazırlamıştır.
C) Yalnız III
Lozan Barış Antlaşması'nda yer alan,
– Yunanistan, TBMM'ye savaş tazminatı olarak Karaağaç kasabasını verecektir.
– Meriç Nehri, Türk-Yunan sınırı olacaktır.
– Türk topraklarında yaşayan bütün azınlık unsurlar
Türk vatandaşı olacaktır.
Ali Fethi Bey tarafından 1930 yılında kurulan muhalefet
partisi Serbest Cumhuriyet Fırka, parti programında laik
düşünceye bağlı olunduğunu ve inkılap girişimlerinin
desteklendiğini belirtmişti.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
4.
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
Yeni Türk Devleti’nin kurucularının en önemli hedeflerinden birisi, hiç şüphesiz demokratik bir yönetim oluşturabilmekti. Ancak, kısa süreli denemeler dikkate alınmazsa, 1945 yılına kadar Türkiye’de tek parti yönetiminin
sürdüğü görülür.
hükümlerine dayanarak,
Demokratikleşme sürecinde yaşanan bu gecikmenin aşağıdakilerden hangisine bağlı olarak gerçekleştiği savunulabilir?
II. Türkiye'nin güney sınırı belirlenmiştir.
B) Demokrasinin uygun bir yönetim biçimi olarak görülmemesine
yorumlarından hangileri yapılabilir?
D) Yeni rejimin güçlendirilmesi konusuna öncelik verilmesine
I. Yeni Türk Devleti'nin iç işlerine karışılması engellenmek istenmiştir.
III. Yunanistan savaşın sorumluluğunu kabullenmek
durumunda kalmıştır.
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Bir bar›fl antlaflmas›nda tazminat ödemeyi hangi taraf kabul eder? Az›nl›klar› eflit vatandafl haline getirmek hangi aray›fl›n sonucudur?
A) Halkın inkılapları benimsememesine
C) Hükümetin denetlenmesi ihtiyacına
E) Milli iradenin yeterince dikkate alınmamasına
Türkiye'de 1924 ve 1930 y›llar›nda çok partili siyasal
yaflam›n bafllat›lmas› için giriflimlerde bulunulmufl,
ancak siyasal ortam›n bu düzenleme için henüz olgunlaflmad›¤› düflünülerek geri ad›m at›lm›flt›r.
175
5.
Türkiye'de cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren farklı siyasi düşüncelerin ülke yönetiminde temsilinin kolaylaştırılmasına yönelik çabalar sergilenmiştir.
8.
Aşağıdakilerden hangisi bu yönde atılmış adımlar
arasında gösterilebilir?
Serbest Cumhuriyet Fırkası kurucusu Fethi Bey, parti
içerisinde din odaklı siyaset izleyen kişilerin artması ve
bu kişilerin yapılan devrimleri sert bir şekilde eleştirmesinden dolayı, olayların büyüyeceği endişesiyle partisini
kapatmıştır.
Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın bu şekilde kendisini
feshetmesinin temel amacı aşağıdakilerden hangisi
olabilir?
A) Kabine sisteminin benimsenmesi
B) Siyasi partilerin kurulmasına izin verilmesi
C) Halifeliğin kaldırılması
A) Cumhuriyet rejiminin ve devrimlerinin zarar görmesini engelleme
D) Eğitim sistemi üzerinde devlet denetimi sağlanmaya
çalışılması
B) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurulmasını
sağlama
E) Güçler birliği ilkesinin benimsenmesi
C) Takrir-i Sükun Kanunu'nun çıkarılmasını sağlama
D) Ulusal egemenliği hakim kılma
E) Devletçilik ilkesini etkin kılma
6.
3 Mart 1924'te halifeliğin kaldırılmasının,
I. laik yönetime geçişin hızlandırılmak istenmesi,
II. devlet yönetiminde dinin etkisinin azaltılmak istenmesi
9.
III. eski rejime dönüş yolunun tamamen kapatılmak istenmesi
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
Mustafa Kemal, 1930'da kurulmasını teşvik ettiği Serbest Cumhuriyet Fırkası'na CHP üyesi bazı milletvekillerinin yönetici olmasını sağlamıştır. Ayrıca kız kardeşinin de bu partiye üye olmasını teşvik etmiştir.
A) Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın halktan yeterince
destek bulamadığına
C) Yalnız III
B) Laik yönetim anlayışının güçlendirilmeye çalışıldığına
E) I, II ve III
C) Ülkede siyasi ve toplumsal düzenin korunmasının
güçleştiğine
D) Yeni rejime karşı olan çevrelerin etkinliğinin arttığına
7.
Aşağıdakilerden hangisi Yeni Türk Devleti'nde çok
partili hayata geçilememesinin olumlu bir sonucu
olarak değerlendirilebilir?
A) Hükümetin denetlenmesinin engellenmiş olması
B) Alternatif politikaların üretilememesi
E) Mustafa Kemal'in ülkede demokratikleşme çabalarını desteklediğine
10.
I. Menemen Olayı
II. Şeyh Said İsyanı
C) Yapılacak inkılapların daha rahat bir ortamda yapılması
III. İzmir Suikastı
E) Halkın istek ve görüşlerinin yönetime daha iyi yansıtılabilmesi
A) Yalnız I
D) Demokrasinin yerleşmesinin önlenmesi
Yukarıdakilerden hangileri Türkiye'de inkılap sürecini sona erdirme amacı taşımıştır?
D) II ve III
E - E I A - D I B - E - C I A - E - E
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
176
04.3 TÜRK ‹NKILABI
1.
Türk İnkılabı, Türk vatanının sömürgeleştirilmesi çabalarına karşı verilmiş topyekün bir bağımsızlık savaşıdır.
Bu anlamda bazı tutsak milletlere örnek olmuştur.
4.
Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
Bu düzenlemenin,
I. egemenlik haklarının korunması,
B Ö L Ü M
A) Devletler arası ilişkilerin güçlendirilmesine öncelik
verilmiştir.
II. laik yönetim anlayışının güçlendirilmesi,
III. halkın yönetime katılımının güçlendirilmesi
4.
B) Sorunların çözümü için askeri tedbirlerin göz önüne
alınmaması ilkesi kabul edilmiştir.
düşüncelerinden hangileriyle ilişkili olduğu savunulabilir?
C) Devletler arası alanda rejim değişiklikleri desteklenmiştir.
A) Yalnız I
D) Türk İnkılabı evrensel boyutta sonuçlar doğurmuştur.
E) Avrupa’da sınırların değişmezliği ilkesi ön plana çıkarılmıştır.
2.
Milli Mücadele’de alınan kararlardan bazıları şunlardır:
1934 yılında TBMM tarafından kabul edilen bir kanunla
Türkiye’de yabancı ülkelerin siyasi ve askeri kıyafetlerinin giyilmesine yasak getirilmiştir.
5.
– Milli kuvvetleri etkin, milli iradeyi egemen kılmak
esastır.
E) I ve III
C) Yalnız III
Türkiye’de inkılapların gerçekleştirilmesi sürecinde
planlanan girişimlerin, öncelikle halk iradesini temsil
eden TBMM’de kanunlaştırılması yoluna gidildiği görülür.
Bu uygulamanın,
– Milletin bağımsızlığını, milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
I. inkılap girişimlerinin halka daha kolay benimsetilmesi,
– TBMM'nin üzerinde herhangi bir güç yoktur.
II. inkılap sürecinde demokratik bir yol benimsenmesi,
Bu kararların aşağıdaki girişimlerden hangisine
ortam hazırladığı savunulabilir?
III. güçler birliği ilkesinin hayata geçirilmesi
B) Kabine sisteminin benimsenmesi
A) Yalnız I
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Tekke ve zaviyelerin kapatılması
C) Miladi Takvimin kabul edilmesi
D) Saltanat makamının kaldırılması
E) Medeni Kanun'un hazırlanması
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
Atatürk, "Kılıç kullanan kol bir gün yorulabilir, fakat saban kullanan kol, her gün kuvvetlenir." demiştir.
Atatürk‘ün bu sözüyle aşağıdakilerden hangisini ön
plana çıkarmaya çalıştığı savunulabilir?
A) Askeri etkinliğin artırılması çabalarını
B) Toprak bütünlüğünün korunması düşüncesini
C) Ulusal kültürün geliştirilmesini
D) Ekonomik alandaki devlet denetimini
E) Tarımsal üretimin artırılmasını
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Ziraat Bankası, cumhuriyetin ilk yıllarında çiftçiye düşük
faizli kredi kolaylıkları sağlanması adına düzenlemeler
gerçekleştirmiştir.
Bu girişimlerin,
I. küçük çiftçilerin faaliyetlerinin desteklenmesi,
II. şehirlerdeki işsizlik oranının düşürülmesi,
III. tarım üretiminin artırılması
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
177
7.
10. Türkiye’de 1935’de,
Yeni Türk Devleti’nde,
– Traktör kullanımı teşvik edilmiştir.
– Yüksek Ziraat Enstitüsü ve tohum ıslah istasyonları
açılmıştır.
– Ucuz araç gereç ve makina dağıtımı yapılmıştır.
Bu bilgiler dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan
hangisine ulaşılabilir?
A) Aşar vergisinin kaldırılması sağlanmıştır.
B) Köylerdeki nüfus yoğunluğu azaltılmaya çalışılmıştır.
C) Modern tarım teknikleri yaygınlaştırılmak istenmiştir.
D) Avrupalı devletlerle ekonomik bağlar güçlendirilmiştir.
E) Sanayi yatırımları geri planda kalmıştır.
8.
Osmanlı Devleti’nde toplumsal alanda önemli bir yere
sahip olan tekke ve zaviyeler zamanla bozulmalara uğramış ve sosyal alanda gruplaşmalara sebep olmuştur.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine zarar verdiği savunulabilir?
A) Ekonomik kalkınma çabalarına
– Yeraltı kaynaklarının araştırılması için Maden Tetkik
Arama Enstitüsü kurulmuştur.
– Enerji kaynaklarının değerlendirilmesi için Elektrik
İşleri Etüd İdaresi kurulmuştur.
– Maden ve elektrik işletmelerini kurmak ve işletmek
amacıyla Etibank kurulmuştur.
Bu düzenlemelerde,
I. ekonomik yapının geliştirilmesi,
II. ülkede doğal kaynakların değerlendirilmesi,
III. hammadde kaynaklarının ekonomiye kazandırılması
hedeflerinden hangilerinin belirleyici olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, ll ve III
Cumhuriyetin ilk y›llar›nda kurulan iflletmelerin hangi alanlarda faaliyet gösterdi¤ine dikkat etmelisin.
B) Devletler arası alandaki askeri etkinliğe
C) Toprak bütünlüğünün korunması çabalarına
D) Toplumsal birlik ve beraberliğin korunması çabalarına
E) Avrupalı devletlerle olan ilişkilerin güçlendirilmesine
9.
1925 tarihinde çıkarılan bir kanunla bütün tarikatlar kapatılmış, bununla birlikte şeyhlik, dervişlik, müritlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, babalık, falcılık, büyücülük ve
üfürükçülük yasaklanmıştır.
Bu düzenlemede,
I. Türkiye’de laik düşünce anlayışının güçlendirilmesini sağlama,
II. halkın din duygularının kötüye kullanılmasını engelleme,
III. azınlıkların dini haklarının devlet garantisi altına
alınmasını sağlama
düşüncelerinden hangilerinin belirleyici olduğu
savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
11. Osmanlı Devleti’nde kişi adları, sülale adları ya da lakaplarla birlikte anılmakta idi. Bu durum zamanla toplum
hayatında karışıklara neden olmuştur.
Toplumsal ilişkiler bakımından sorunlara neden
olan bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol
açtığı savunulabilir?
A) Şapka Kanunun hazırlanmasına
B) Soyadı Kanunu’nun kabul edilmesine
C) Yeni Türk harflerinin kabul edilmesine
D) Miladi takvimin kullanılmaya başlanması kararının
alınmasına
E) Yeni ölçü ve tartı birimlerinin kullanılmaya başlanmasına
D - D - E I A - D - E I C - D - C I E - B
178
04.4 TÜRK ‹NKILABI
1.
Türkiye’de görülen,
I. Zonguldak maden kömürlerinin işletmeye açılması,
4.
II. medreselerin kapatılması,
gelişmelerinden hangilerinin, Türkiye'de ulusal kültürün gelişimini sağlama amacına yönelik olduğu
savunulabilir?
4.
B Ö L Ü M
gelişmeleri sırasıyla hangi alanda düzenlemeler yapıldığına kanıttır?
II
Sosyal
Yönetim
Diplomasi
C)
Sosyal
Kültürel
İdari
Ekonomi
Kültür
B)
D)
E)
Ekonomi
Yönetim
A) Yalnız I
III
A)
Eğitim
Yönetim
Ekonomi
Hukuk
II. Türk Dil Kurumu’nun kurulması
III. Soyadı Kanunu’nun çıkarılması
III. saltanatın kaldırılması
I
I. Türk Tarih Kurumu’nun kurulması
5.
Din
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
I. Medreselerin kapatılması
II. "Devletin dini İslam'dır." maddesinin anayasadan
çıkarılması
III. Şer’iye ve Evkaf Vekaleti'nin kaldırılması
gelişmelerinden hangilerinin, Türkiye'de laikliğe geçişi kolaylaştırdığı savunulabilir?
2.
A) Yalnız II
Cumhuriyetin ilk yıllarında görülen,
I. şapka giyme zorunluluğunun getirilmesi,
II. miladi takvimin kabul edilmesi,
6.
III. kilogram ve metre sistemine geçilmesi
düzenlemelerinden hangilerinin Türk toplumunu
çağdaşlaştırmaya yönelik olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
M. Kemal Paşa, Kastamonu seyahati sırasında kadınlarla ilgili olarak "Bazı yerlerde kadınlar görüyorum
ki, başına bir bez ya da peştamal veya bunlar gibi şeyler atarak yüzünü gözünü gizler. Bu davranışın anlamı
nedir? Uygar bir millet anası, millet kızı bu garip şekle
girer mi?" diyerek aşağıdakilerden hangisinin gerekliliğini vurgulamıştır?
A) Kadınlara siyasi haklar verilmesinin
E) I, II ve III
B) Yeni Türk harflerinin kabul edilmesinin
C) Kılık kıyafetin yeniden düzenlenmesinin
3.
Mustafa Kemal Türk Ocağı'nda yaptığı konuşmada,
Yeni Türk Devleti'nin kurucusu olan Türk halkının
medeni olduğunu, halkın baştan aşağı dış görünüşüyle de medeni olduğunu göstermesi gerektiğini
söyleyerek aşağıdaki düşüncelerden hangisine ortam hazırlamaya çalışmıştır?
A) Türk Tarih Kurumu'nun kurulmasına
B) Yeni Türk harflerinin kabul edilmesine
C) Medeni Kanun'un kabul edilmesine
D) Şapka Kanunu'nun kabulüne
E) Medreselerin kapatılmasına
D) Soyadı Kanunu'nun çıkarılmasının
E) Medeni Kanun'un kabulünün
7.
Cumhuriyet döneminde görülen,
I. Latin alfabesinin kabul edilmesi,
II. her aileye birer soyadı verilmesi,
III. Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması
gelişmelerinden hangilerinin kültür değişimini kolaylaştırdığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
179
8.
Türkiye’de görülen aşağıdaki çalışmalardan hangisinin tarım üretiminde kaliteyi ve verimi artırma
amacını taşıdığı savunulabilir?
12. 1924 yılında kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
Doğu Anadolu’da çıkan Şeyh Said Ayaklanması'ndan
sonra, 1930 yılında kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası
ise Menemen olayından kısa bir süre önce kapatılmıştır.
A) Köylüye düşük faizli kredi verilmesi
Bu bilgilere göre,
B) Ziraat mekteplerinin kurulması
I. demokratikleşme çabalarının zarar gördüğü,
C) Yatırımcılara devlet desteğinin sağlanması
II. çok partili hayata geçiş denemelerinin başarısız olduğu,
D) Millet mekteplerinin açılması
E) Sanayi bankalarının kurulması
III. toplumda fikir birliğinin bulunmadığı
Tar›m üretiminde kaliteyi ve verimi art›rman›n en temel yolu çiftçiyi daha bilgili hale getirmektir.
9.
A) Yalnız I
I. Sosyal hayatta kadın – erkek eşitliğinin olmaması
II. Mirasta erkek – kadın eşitliğinin bulunmaması
III. Yabancı okullarda Batı devletlerinin etkinliğinin bulunması
durumlarından hangilerinin Türkiye’de Medeni Kanun'un kabulüne etki ettiği savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
– yerli malların taşıma işlerinin ucuzlatılması
kararlarının hangi alanda gelişmeyi amaçladığı söylenebilir?
D) Sosyal
B) Diplomatik
C) Siyasi
E) Ekonomik
II. Tüm okulların Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanması
III. Millet Mektepleri'nin açılması
girişimlerinden hangileri Türkiye'de eğitim alanındaki çok başlılığı ortadan kaldırmaya yöneliktir?
D) I ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. Saltanatın kaldırılması
II. Halifeliğin kaldırılması
III. Türk Medeni Kanunu’nun kabul edilmesi
Yukarıdaki inkılaplardan hangileri toplumda kadınerkek eşitliğini sağlama amacına yöneliktir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
güçlenmesinde etkili değildir?
A) Saltanatın kaldırılması
B) Halifeliğin kaldırılması
C) Tekke ve zaviyelerin kapatılması
D) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesi
E) Devletçilik ilkesinin kabul edilmesi
15. "Türkiye’de yönetimin millete ait olması yönünde bazı
I. Medreselerin kapatılması
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız II
14. Aşağıdaki inkılaplardan hangisi Laiklik ilkesinin
– bankaların kurulması,
A) Kültürel
13.
A) Yalnız I
10. İzmir İktisat Kongresi'nde alınan,
11.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
inkılaplar gerçekleştirilmiştir." yargısını,
I. saltanatın kaldırılması,
II. Medeni Kanun'un kabulü,
III. cumhuriyetin ilanı
girişimlerinden hangileri doğrular niteliktedir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
B - A - D I C - E - C - A I B - C - E - C I E - C - E - D
C) I ve II
E) I, II ve III
180
04.5 TÜRK ‹NKILABI
1.
Türkiye’de Latin harflerinin kabulünden sonra ilkokul seviyesini geçmiş kimselere bu harflerle okuma
yazma öğretmek amacıyla aşağıdaki çalışmalardan
hangisinin yapıldığı söylenebilir?
4.
II. Cumhuriyetin ilanı
III. Miladi takvimin kullanılmaya başlanması
inkılaplarından hangilerinin Türkiye'de demokratikleşme çabalarını güçlendirdiği savunulabilir?
A) Teşkilat-ı Esasiye’nin hazırlanması
B) Millet mekteplerinin açılması
B Ö L Ü M
I. Saltanatın kaldırılması
A) Yalnız I
C) Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması
D) Kabotaj Kanunu'nun hazırlanması
4.
E) Türk Dil Kurumu'nun kurulması
5.
2.
Cumhuriyet'in ilk yıllarında,
İstanbul Üniversitesi
E) Türk Tarih Kurumu
Millet Mektepleri
D) Hukuk Mektebi
3.
B) Millet Mektepleri
C) Türk Tarih Kurumu
D) Tarım Kredi Kooperatifi
E) Devlet Konservatuarı
durumlarından hangilerini vurgulamak istemiştir?
A) Yalnız I
Türk Dil Kurumu
Ziraat Enstitüsü
Mustafa Kemal Atatürk’ün "Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şuurla işlensin. Ülkesini ve
bağımsızlığını korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı dillerin boyunduruğu altından kurtarmalıdır." sözü
paralelinde oluşturulan kuruluş aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Türk Dil Kurumu
III. Devletçilik ilkesinin benimsendiği
II
C) Devlet Konservatuarı
B) Türk Tarih Kurumu
"Ben şimdiye kadar millet ve memleket hayrına ne gibi
hamleler ve yenilikler yapmış isem hep halkımızla temas ederek onların ilgi ve muhabbetlerinden, gösterdikleri samimiyetten kuvvet ve ilham alarak yaptım."
II. Türk milletinin yenilikleri desteklediği,
hedeflerinin benimsenmesi sırasıyla aşağıdakilerden hangilerinin oluşumuna ortam hazırlamıştır?
TBMM
E) I, II ve III
I. inkılapların halk desteği alınarak gerçekleştirildiği,
II. Türkçenin yabancı dillerin etkisinden kurtarılması
A) Millet Mektepleri
C) I ve II
Mustafa Kemal bu sözüyle,
I. Türklerin dünya kültürüne olan katkılarının bilimsel
yöntemlerle ortaya koyulması,
I
D) I ve III
B) Yalnız II
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. Okuma yazma oranını artırma
II. Avrupalı devletler ile ekonomik ilişkilerde kolaylık
sağlama
III. Kadınları toplumda daha güçlü konuma getirme
düşünceleri sırasıyla hangi inkılapları gündeme getirmiştir?
I
II
A) Şapka Kanunu Medeni Kanun
B) Ceza Kanunu
Borçlar Kanunu
C) Latin harflerinin Miladi Takvimin
kabulü
kabulü
III
Tevhid-i Tedrisat
Kanunu
Medeni Kanun
Medeni Kanun
D) Medeni Kanun Ölçü birimlerinin Şapka Kanunu
değiştirilmesi
E) Şapka Kanunu Ceza Kanunu
Soyadı Kanunu
181
7.
1925’te çıkarılan Takrir-i Sükun Kanunu ile;
– Cumhuriyet yönetiminin eleştirilmesi yasaklanmıştır.
– Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatılmıştır.
Bu düzenlemeler aşağıdakilerden öncelikle hangisine yöneliktir?
A) Yeni rejimi güvenceye almak
B) Demokrasiye geçişi hızlandırmak
Türk kadınına,
– Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması,
– milletvekili seçme ve seçilme
haklarının verilmesi kadınların öncelikli hangi alanda etkinliğini artırmıştır?
9.
E) Hukuki
C) Ticari
Türkiye’de,
II. Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması,
III. köylüye düşük faizli kredi sağlanması
girişimlerinden hangilerinin köylünün ekonomik
alanda kalkınmasını sağlamaya yönelik olduğu savunulabilir?
10.
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. Medreselerin kapatılması
II. Kapitülasyonların kaldırılması
III. Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesi
düzenlemelerinden hangilerinin, eğitimde birlik sağlama amacıyla yapıldığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
– Maarif Teşkilatı Kanunu'nun çıkarılması
gelişmeleri daha çok hangi alanda ilerleme amacına
yöneliktir?
A) Eğitim
D) Din
B) Hukuk
E) Maliye
C) Ticaret
13. Türkiye’nin Avrupa devletleri ile olan ilişkilerinin da-
I. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin kurulması,
A) Yalnız I
B) Batı teknolojisini
12. Cumhuriyet döneminde görülen,
– belediye seçimlerine katılma,
D) Siyasi
A) Osmanlı sistemini
E) Hukuk kurallarını
E) Halifeliğin etkisini kaldırmak
B) Kültürel
Atatürk bu sözüyle Türk devleti ve hükümetinin idare alanında aşağıdakilerden hangisini rehber alacağını vurgulamıştır?
D) Sömürgecilik ilkelerini
D) Laikliğe geçmek
A) Sosyal
tatbik etmek refah ve ilerleme vasıtalarının en mühimlerindendir."
C) Ekonomik doktrinleri
C) Seçimleri yenilemek
8.
11. "Bugünün ihtiyaçlarına uygun kanun yapmak ve onu iyi
C) Yalnız III
E) I, II ve III
ha iyi bir biçimde işleyebilmesi için yapılan yenilikler arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez?
A) Yeni ölçü ve tartı birimlerinin kabul edilmesi
B) Tekke ve türbelerin kapatılması
C) Miladi takvimin kabul edilmesi
D) Modern saat sisteminin kabul edilmesi
E) Hafta sonu tatilinin pazara alınması
14. Atatürk’ün dil, tarih, alfabe, eğitim, resim, müzik,
heykel, şapka gibi pek çok alanla ilgili olarak ortaya
koyduğu düzenlemelerin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Türkiye’de çağdaş bir toplum yapısı oluşturmak
B) Milli Mücadele'yi başarıya ulaştırmak
C) Türk ulusunun güçlülüğünü kanıtlamak
D) Milli bilincin canlanmasını sağlamak
E) Bağımsızlık fikrini güçlendirmek
B - B - A I C - D - C I A - D - E - D I E - A - B - A
182
04.6 TÜRK ‹NKILABI
1.
4.
I. TBMM’nin açılması
II. Cumhuriyetin ilan edilmesi
III. Erkan-ı Harbiye Vekaleti’nin kaldırılması
Aşağıdakilerden hangisi bu düzenlemeler arasında
gösterilemez?
B Ö L Ü M
IV. Kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkının
verilmesi
A) Yeni Türk harflerinin kabul edilmesi
Yukarıda verilen düzenlemelerden hangileri ulusal
egemenlik düşüncesi ile ilişkilendirilebilir?
4.
A) Yalnız I
2.
B) I ve II
D) I, II ve IV
B) Türk Medeni Kanunu’nun kabul edilmesi
C) Türbe ziyaretlerinin yasaklanması
C) II ve III
D) Miladi takvimin yürürlüğe girmesi
E) II, III ve IV
Atatürk inkılaplarının amacına ulaşarak başarı kazanmasında aşağıdakilerden hangisinin doğrudan
bir rolünden söz edilemez?
E) Soyadı Kanunu'nun kabul edilmesi
5.
Yukarıdakilerden hangileri halifelik makamının
TBMM tarafından kaldırılmasında etkili olmamıştır?
C) Halk tarafından benimsenmeleri
D) Çağın gereklerine cevap verebilecek nitelikler taşımaları
A) Yalnız I
E) Avrupa kültürü örnek alınarak gerçekleştirilmeye çalışılmaları
A) İş Bankası'nın kurulması
B) Aşar vergisinin kaldırılması
C) Yerli girişimciye ucuz kredi bulabilme imkanı sağlanması
D) Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun kabul edilmesi
E) I. Beş Yıllık Kalkınma Planı’nın yapılması
II. Saltanat yanlılarına destek olma durumuna gelmesi
IV. Siyasi yetkilerini yitirmiş olması
B) Birbirini tamamlayan nitelikte olmaları
Yeni Türk Devleti'nde Cumhuriyet Dönemi'nde gerçekleştirilen aşağıdaki düzenlemelerden hangisi,
ulusal sanayiyi güçlendirme düşüncesi ile ilgili değildir?
I. Osmanlı döneminden kalması
III. Ulus egemenliğiyle bağdaşmaması
A) Akılcılık düşüncesinin ve bilimin rehberliğine dayanmaları
3.
Türkiye’de cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren sosyal
yaşamın düzenlenmesine yönelik pek çok düzenleme
gerçekleştirilmiştir.
B) I ve II
D) III ve IV
C) I ve IV
E) I, III ve IV
Halifelik makam›n›n kald›r›lmas›n›n yönetim anlay›fl›
ile do¤rudan ilgisi var.
6.
Yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin farklı kurumların
denetimi altında olmasına "güçler ayrılığı" adı verilir.
Türkiye’de güçler ayrılığı ilkesinin hayata geçirilmesinde aşağıdakilerden hangisinin dönüm noktası olduğu söylenebilir?
A) TBMM’nin açılması
B) Saltanatın kaldırılması
C) Şeriye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırılması
D) Halifeliğin kaldırılması
E) Cumhuriyetin ilan edilmesi
183
7.
1920’de açılan ilk TBMM'de meclis hükümeti sistemi
uyarınca bakanlar meclis içinden tek tek belirlenmekte
ve bu da hükümet bunalımlarına yol açmaktaydı.
Bu sorunun ortadan kaldırılmasında aşağıdakilerden hangisi rol oynamıştır?
A) Kabine sistemine geçilmesi
B) Siyasal partilerin kurulması
D) Erkan-ı Harbiye Vekaleti’nin kaldırılması
E) Saltanat yönetimine son verilmesi
Aşağıda verilen düzenlemelerden hangisi Türkiye'de hukuk alanında birliği sağlama düşüncesinin
bir ürünüdür?
A) Kabotaj Kanunu’nun hazırlanması
Bu düzenleme,
I. toplumsal bütünlüğün güçlendirilmesi,
II. toplumsal ayrıcalıkların sonlandırılması,
hedeflerinden hangilerine yöneliktir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
12. Yeni Türk Devleti’nin ilk yıllarında TBMM tarafından alınan kararla, daha önce Osmanlı Devleti tarafından verilmiş nişan ve rütbelerin taşınması yasaklanmıştır.
B) Kapitülasyonların kaldırılması
C) Soyadı Kanunu'nun çıkarılması
D) Erkan-ı Harbiye Vekaleti’nin kaldırılması
E) Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi
9.
bey, şeyh, hoca gibi unvan ve lakapların kullanımı yasaklanmıştır.
III. eşitlik olgusunun sağlanması
C) Halifeliğin kaldırılması
8.
11. TBMM tarafından alınan bir kararla ağa, paşa, hanım,
Aşağıdakilerden hangisi Yeni Türk Devleti’nde din
ve ibadet özgürlüğünün devlet tarafından teminat
altına alınmasını sağlamıştır?
A) Tekke ve zaviyelerin kapatılması
B) Halifelik makamının kaldırılması
C) Laiklik ilkesinin yönetime egemen hale getirilmesi
D) Şer’iye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırılması
Bu düzenlemenin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Azınlıkların haklarını korumak
B) Toplumsal ayrıcalık sağlayan unsurları ortadan kaldırmak
C) Ulusal egemenlik düşüncesinin yönetimdeki etkisini
artırmak
D) Ordunun siyasi çekişme ortamından uzak tutulmasını sağlamak
E) Halkın devlete bağlılığını artırmak
E) Güçler ayrılığı ilkesinin benimsenmesi
10. Cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen,
I. Şapka Kanunu’nun çıkarılması,
II. uluslararası saat ve ölçülerin kullanılmaya başlanması,
III. Miladi takvimin kullanılmaya başlanması
inkılaplarından hangileri toplumsal alanla ilişkilendirilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
13. Yeni Türk Devleti’nde çağdaş bir yönetim anlayışına sahip olabilme amacı öne çıkarılmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu hedefe ulaşma amacıyla doğrudan ilgili değildir?
A) TBMM'nin açılması
B) 1924 Anayasası'nın hazırlanması
C) Cumhuriyetin ilan edilmesi
D) İstiklal Mahkemeleri'nin kurulması
E) Çok partili hayata geçiş denemelerinin yapılması
D - E - B I D - C - E I A - E - C - E I E - B - D
184
04.7 TÜRK ‹NKILABI
B Ö L Ü M
1.
Mustafa Kemal Paşa TBMM’de milletvekillerine hitaben
yaptığı bir konuşmada; "Efendiler siz hayatınızda mebus olabilirsiniz, bakan olabilirsiniz, hatta cumhurbaşkanı olabilirsiniz. Fakat hiç bir zaman sanatkar olamazsınız." ifadelerini kullanmıştır.
4.
I. Bankalar kurulmuştur.
II. İzmir İktisat Kongresi düzenlenmiştir.
Bu ifadeler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
III. Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarılmıştır.
B) Sanatın yeterince gelişmediğinin
A) Yalnız I
Bu girişimlerden hangilerinin ekonomik alanla ilgili
olduğu söylenebilir?
4.
A) Sanatsal faaliyetlere önem verildiğinin
C) Ekonomik yatırımların sanata destek amaçlı olduğunun
D) Toplumsal huzurun sağlandığının
E) Azınlıkların sanata önem verdiğinin
2.
5.
Atatürk; "Milletimi şimdiye kadar söylediğim sözlerle ve
hareketlerimle aldatmamış olmakla gurur duyuyorum."
demiştir.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Atatürk; "Dünyanın hiçbir yerinde, hiçbir milletinde, Anadolu köylü kadınının üstünde kadın çabasını zikretmek
imkânı yoktur ve dünyada hiçbir milletin kadını 'Ben,
Anadolu kadınından daha fazla çalıştım. Milletimi kurtuluşa ve zafere götürmekte Anadolu kadını kadar emek
verdim.' diyemez". ifadelerini kullanmıştır.
Bu sözler dikkate alındığında,
Bu sözler aşağıdakilerden hangisini vurgulamaktadır?
II. ekonomiyi öne çıkarma,
B) Milli Mücadele içerisinde Türk kadınının rolünü
I. gerçekçi olma,
A) Askeri mücadelelerin sona erdiğini
III. siyasi bağımsızlığı koruma
C) Ekonomik bağımsızlığın sağlandığını
olgularından hangilerinin vurgulanmaya çalışıldığı
söylenebilir?
A) Yalnız I
3.
Cumhuriyet’in ilk yıllarında gerçekleştirilen girişimlerden
bazıları şunlardır:
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
D) Türk kadınının siyasi haklara kavuştuğunu
E) Toplumsal eşitliğin sağlandığını
C) Yalnız III
Eğitim ve kültür alanında bulunulan girişimler, cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen inkılap hareketleri
içinde önemli bir yer tutar.
Aşağıdaki inkılap hareketlerinden hangisinin eğitim
ve kültür alanı ile ilgili olduğu söylenebilir?
A) Cumhuriyetin ilan edilmesi
B) TBMM’nin açılması
C) Laik yönetim anlayışının benimsenmesi
D) Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun kabul edilmesi
E) Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun'un çıkarılması
6.
Atatürk, bir konuşmasında; "Yorulmadan beni takip edeceğinizi söylüyorsunuz. Benim sizden istediğim şey, yorulmamak değil, yorulduğunuz zaman da durmadan yürümek, yorulduğunuz dakikada da dinlenmeden beni takip etmektir." demiştir.
Atatürk’ün bu sözlerinin,
I. inkılapları sürekli hale getirme,
II. yenilik girişimlerini sürdürme,
III. siyasi özgürlük alanını genişletme
düşüncelerinden hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
185
7.
Mustafa Kemal, dini, bir vicdan meselesi olarak görmüştür. Ona göre; herkes vicdanının emrine uymakta serbesttir. 1926 yılında yaptığı bir konuşmasında; "Biz sadece din işlerini, millet ve devlet işleriyle karıştırmamaya çalışıyor, tutucu hareketlerden sakınıyoruz." demiştir.
Bu görüşler dikkate alındığında,
II. Laik yönetim anlayışı savunulmuştur.
A) Şapka Kanunu’nun çıkarılması
III. Bağnazlığa karşı mücadele edilmiştir.
A) Yalnız I
8.
D) I ve II
B) Yalnız II
ve zengin olması, milli hissin gelişmesinde başlıca etkendir. Türk dili, dillerin en zenginlerindendir. Yeter ki,
bu dil şuurla işlensin. Ülkesini, yüksek bağımsızlığını
korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı dillerin
boyunduruğundan kurtarmalıdır."
Aşağıdaki düzenlemelerden hangileri Atatürk’e ait
bu sözlerin ışığında yapılmış girişimlerdendir?
I. İnanç özgürlüğü savunulmuştur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
10. "Milli his ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin milli
B) Kıyafet düzenlemesinin yapılması
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) Türk Dil Kurumu’nun kurulması
D) Yeni ölçü birimlerinin kullanılması
E) Miladi takvimin kabul edilmesi
Atatürk, "Bilim ve fen nerede ise orada bulup alacağız ve her millet ferdinin kafasına koyacağız." sözleri aşağıdakilerden hangisini ortaya koymaktadır?
A) Askeri gücün önemini
B) Uluslararası işbirliğini
C) Demokrasi düşüncesinin önemini
D) Özgür düşünce anlayışının önemini
E) Devletler arası ittifakların gerekliliğini
9.
Kadınlara oy verme hakkı Fransa'da 1944, Japonya'da
1950, İsviçre'nin bazı bölgelerinde ise 1971 yılında verilmiştir. İtalya'da ise kadınlar parlamentoya ancak
1948'de girebilmiştir, ülkemizde 1935 yılında yapılan seçimlerde parlamentoya 18 kadın milletvekili girmiştir.
Bu bilgilere bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Hukuki düzenlemeler Avrupa’nın baskıları sonucu
yapılmıştır.
B) Ekonomik alanda düzenlemeler yapılmıştır.
C) Kadın hakları alanında öncü rolü üstlenilmiştir.
D) Kültürel ilişkiler yoğunlaşmıştır.
E) Eğitim alanında inkılaplar yapılmıştır.
11. Atatürk’ün isteğiyle kurulan dil komisyonu, yeni harflerin
uygulanabilmesi için birisi on beş yıllık uzun, diğeri de
beş yıllık kısa dönemi içeren iki teklif hazırlamış ve belirli dönem iki yazının birlikte kullanılmasını uygun görmüştür. Komisyon bu tekliflerini Atatürk'e iletmiş, ancak
Atatürk "Bu ya üç ayda olur, ya hiç olmaz." diyerek bu
teklifleri reddetmiştir.
Buna göre,
I. Atatürk zaman kaybedilmesini istememiştir.
II. Yeni harfler halk tarafından benimsenmemiştir.
III. Bazı çevreler alfabe devriminin zamana yayılmasını savunmuşlardır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
A - A - E I E - B - D I E - D - C I C - E
E) I ve III
C) Yalnız III
186
04.8 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK ‹LKELER‹
1.
Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre, hiç kimse inançlarından dolayı kınanamaz, aşağılanamaz.
4.
Bu düzenlemeye,
A) Ekonomik düzenlemelere öncelik verilmesini
I. laik düşünce anlayışı,
B) Demokrasi düşüncesinin esas alınması gerektiğini
B Ö L Ü M
4.
II. milliyetçilik düşüncesi,
III. teokratik yönetim anlayışı
A) Yalnız I
C) İlkelerin tek başına işlevsiz olacağını
D) İlkelerin birbirlerinden soyutlanamayacağını
esaslarından hangilerinin kaynaklık ettiği savunulabilir?
2.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
E) İlkelerin daha çok devletin işleyişi ile ilgili olduğunu
C) Yalnız III
“Din bir vicdan meselesidir. Herkes vicdanının emrine
uymakta serbesttir. Biz dine saygı gösteririz. Düşünüşe
ve düşünceye karşı değiliz.”
5.
I. Devletçilik,
I. inanç özgürlüğünün sağlanması,
II. Halkçılık,
II. mezhep birliğinin sağlanması,
III. İnkılapçılık
III. din dayanışması düşüncesinin öne çıkarılması
ilkelerinden hangilerini daha önemli hale getirdiği
söylenebilir?
olgularından hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir?
3.
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
D) I ve II
I. Ulusçuluk,
E) I ve III
C) Yalnız III
6.
I. Ulusal egemenlik düşüncesinin güçlendirilmesi
II. Eşitlik olgusunun hayata geçirilmesi
III. İnanç özgürlüğünün teminat altına alınması
olguları aşağıdaki ilkelerden hangileriyle ilişkilidir?
II. Devletçilik,
I
III. Halkçılık
ilkelerinden hangileri arasında doğrudan bağlantı
kurulabilir?
B) Yalnız II
B) Yalnız II
Soruda yenilik düflüncesini sürekli hale getirmekten
söz ediliyor.
Atatürk’ün bu sözleri ile,
D) I ve II
A) Yalnız I
C) I ve II
Atatürk, “Dostlara sahip bulunmak, tam bağımsızlığımızı korumak, her şeyi milletimiz yönünden düşünmek, bu
gerçekçi görüştür.” demiştir.
A) Yalnız I
Atatürk, Türk toplumunun çağdaşlaştırılması çabalarının süreklilik kazanabilmesi için uğraş verilmesi gerektiğini vurgulamıştır.
Bu düşüncenin,
Atatürk’ün bu sözlerinin,
A) Yalnız I
"Atatürk ilkeleri ayrılmaz bir bütünün parçalarıdır." tezini ileri süren bir araştırmacının aşağıdakilerden
hangisini vurgulamaya çalıştığı söylenebilir?
E) I ve III
C) Yalnız III
A) Cumhuriyetçilik
B) Cumhuriyetçilik
C) Laiklik
D) Devletçilik
E) Milliyetçilik
II
Laiklik
Halkçılık
İnkılapçılık
Halkçılık
İnkılapçılık
III
Devletçilik
Laiklik
Milliyetçilik
Milliyetçilik
Halkçılık
187
7.
Atatürk’ün milliyetçilik anlayışı akılcı ve insancıldır. Atatürk’e göre bir milleti başka milletlerden ayıran nitelikler
vardır. Her millet kendi yetenekleri, kültürü ve imkânları
çerçevesinde kendini diğerlerine kabul ettirmek, dayanışma içinde olmak ve mutlu yaşamak zorundadır.
10. “Devlet çalışmalarını belli bir kesimin isteklerine göre
değil tüm fertlerin çıkarlarını gözeterek düzenlemelidir.”
diyen bir tarihçinin, Atatürk’ün hangi ilkesinin gerekliliğini vurguladığı söylenebilir?
A) Laiklik
Bu bilgiler dikkate alındığında,
C) Ulusçuluk
I. Kültürel farklılıklar sona erdirilmelidir.
II. Ekonomik kalkınma esastır.
B) Halkçılık
D) İnkılapçılık
E) Cumhuriyetçilik
III. Milletler arası ilişkilerde işbirliği öne çıkarılmalıdır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
11. Türkiye’de cumhuriyetin ilanından sonra çok partili ya8.
şama geçişin iki başarısız denemenin ardından 1945 yılına kadar geciktirildiği görülür.
Mustafa Kemal, 1923 yılındaki bir konuşmasında, “Diyarbakırlı, Vanlı, Erzurumlu, Trakyalı hep bir soyun evlatları ve aynı cevherin damarlarıdır.” demiştir.
Bu durum,
I. Laiklik,
Mustafa Kemal’in bu sözü,
II. Cumhuriyetçilik,
III. Devletçilik
I. kültürel değişim,
ilkelerinden hangilerinin ortaya koyduğu anlayışla
çelişmektedir?
II. toplumsal birlik,
III. mezhep farklılıkları
A) Yalnız I
kavramlarından hangileri ile ilişkilendirilebilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
II. Hafta tatilinin Pazara alınması
III. Saltanatın kaldırılması
IV. Şer’iye ve Evkaf Vekaleti'nin kaldırılması
V. Halifeliğin kaldırılması
Yukarıdaki gelişmelerden hangileri Atatürk’ün laiklik ilkesi ile ilgilidir?
A) Yalnız IV
B) I ve II
D) I, II ve III
C) III ve IV
E) III, IV ve V
E) I ve III
C) Yalnız III
Siyasal partilerin kurulmas› ya da kapat›lmas› hangi
alanda iliflkilendirilebilir.
12.
I. Türk Tarih Kurumu'nun kurulması
D) I ve II
B) Yalnız II
I. Saltanat kurumunun kaldırılması
II. Halifelik kurumunun kaldırılması
III. Medreselerin kapatılması
IV. Tekke ve türbelerin kapatılması
V. Cumhuriyetin ilanı
inkılaplarından hangilerinin milli egemenlik anlayışını geliştirmeye ve yerleştirmeye yönelik olduğu söylenemez?
A) I ve IV
B) I ve V
D) III ve IV
A - A - A I D - C - B I C - B - E I B - B - D
C) II ve III
E) II, III ve IV
188
04.9 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK ‹LKELER‹
1.
Atatürkçülük, millet kavramını ve milliyetçilik düşüncesini reddeden düşünce akımlarıyla bağdaşmaz.
4.
Buna göre Atatürkçü düşüncenin,
Buna göre, Atatürk'ün aşağıdakilerden hangisinin
öne çıkarılmasını istediği savunulabilir?
I. Ümmetçilik,
A) Kültürel farklılıkların
B Ö L Ü M
4.
II. Batılılaşma,
III. İnkılapçılık
A) Yalnız I
B) Ekonomik rekabetin
C) Din dayanışması olgusunun
kavramlarından hangileriyle ters düştüğü söylenebilir?
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
D) Askeri ittifakların
E) "Yurtta sulh cihanda sulh" ilkesinin
C) Yalnız III
5.
2.
A) Toplumsal dayanışma
C) Ekonomik kalkınma
I. Devletçilik,
II. Milliyetçilik,
III. Laiklik
A) Yalnız I
D) Sosyal eşitlik
İnkılapçılık ilkesi, kalıplaşmayı durağanlığı, köhneleşmeyi, işlevini kaybetmeyi, çağın gerisinde kalmayı engellemek için vardır.
Bu bilgilere göre İnkılapçılık ilkesinin temel işlevinin
aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir?
A) Devlet otoritesini güçlendirmek
B) Ekonomik düzenlemeleri öne çıkarmak
C) Yenilik düşüncesini sürekli kılmak
D) Devletler arası işbirliğini özendirmek
E) Toplumsal eşitliği sağlamak
ilkelerinden hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir?
B) Siyasi istikrar
E) Çok partili siyasal sistem
Atatürk, "Bir toplumun varlığı ve mutluluğu ancak emelde ve isteklerini elde etmede tam birlik halinde bulunmasına bağlıdır." demiştir.
Bu sözün,
"Toplumun içindeki farklı düşünceler, farklı inanışlar ne
olursa olsun, milli birlik ve beraberlik içerisinde hareket
etmesini bilen bir milletin başaramayacağı iş, aşamayacağı engel yoktur."
Atatürk'ün bu sözü, aşağıdakilerden hangisinin
önemini vurgulamaya yöneliktir?
3.
Atatürk'e göre, bir milletin mutluluğu diğer milletlerin de
mutluluğuna ve dünya barışının korunmasına bağlıdır.
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
Mustafa Kemal Atatürk’ün,
I. Medeni olmayan insanlar medeni olanların ayakları
altında kalmaya mahkumdur.
II. Türkiye Cumhuriyeti şeyhler ve dervişler ülkesi olamaz.
III. Türk, öğün, çalış, güven.
sözleri sırasıyla, hangi ilkeler kapsamında değerlendirmelidir?
A)
B)
I
İnkılapçılık
Devletçilik
II
III
Laiklik
Milliyetçilik
Halkçılık
Cumhuriyetçilik
C)
İnkılapçılık
Laiklik
Devletçilik
E)
Cumhuriyetçilik
Laiklik
Milliyetçilik
D)
Halkçılık
Milliyetçilik İnkılapçılık
189
7.
Atatürk'e göre Türk toplumu çıkarları birbirleriyle çatışan, aralarında zorunlu olarak bir mücadele olması gereken sınıflardan değil, birbirine muhtaç olan ve aralarında uyum bulunan çeşitli çalışma gruplarından oluşmuştur.
10. Atatürk'e göre, insanlara milliyet duygularını unutturup
onları bir dünya devleti içinde birleştirme düşüncesi gerçekçi değildir.
Atatürk'ün bu düşüncesi,
I. Ulusal kültürler ortadan kaldırılamaz.
Bu sözü, Atatürk'ün aşağıdakilerden hangisini
önemli gördüğünün kanıtıdır?
II. Din olgusu, kültürel yapının en önemli unsurudur.
A) Ekonomik rekabeti
III. Toplumlar arası kültürel farklılıklar sürecektir.
C) Cumhuriyet yönetimini
A) Yalnız I
B) Toplumsal dayanışmayı
yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?
D) Devlet otoritesini
E) Uluslararası işbirliğini
8.
11.
Cumhuriyet devrinde görülen,
– aşar vergisinin kaldırılması,
– kadınlara mirasta erkeklerle eşitlik hakkı tanınması
düzenlemeleri daha çok hangi ilkenin bir gereğidir?
A) Cumhuriyetçilik
C) Halkçılık
E) İnkılapçılık
B) Ulusçuluk
D) Laiklik
9.
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu yıllarda başta mezhep ayrımcılığı olmak üzere birçok konuda farklılaşmış
ve beraberliği zedelenmiş bir toplum ile karşı karşıya
kalınmıştı.
Bu durumun, aşağıdakilerden hangisine olan ihtiyacı ortaya koyduğu söylenebilir?
A) Siyasal partilerin kurulmasına
B) Din dayanışmasına
C) Laik düşünce anlayışına
D) Farklı dini görüşlerin ortadan kaldırılmasına
E) Dinin toplumsal alandaki etkinliğinin azaltılmasına
E) I ve III
C) Yalnız III
I. Türk Dil Kurumu'nun kurulması
II. Tekke ve zaviyelerin kapatılması
III. Halifelik kurumunun kaldırılması
IV. Türk Tarih Kurumu'nun kurulması
gelişmelerinden hangileri Milliyetçilik ve Laiklik ilkeleri kapsamında değerlendirilebilir?
A)
Aflar vergisi sadece çiftçiden al›nan bir vergi durumunda idi. Kad›nlar Medeni Hukuk ile mirasta eflit olma imkan› elde etmifltir.
D) I ve II
B) Yalnız II
B)
Milliyetçilik
I ve II
III ve IV
I ve III
II ve IV
II ve III
I ve IV
C)
I ve IV
E)
II ve IV
D)
Laiklik
II ve III
I ve III
12. Atatürkçü düşüncede, devletin ekonomik hayata yatı-
rımcı, üretici, dağıtımcı, yönlendirici, denetleyici, teşvik
edici olarak müdahale etmesi, güçlü ve çağdaş bir ekonomiye ulaşmak için zorunlu görülmüştür.
Bu düşünce,
I. Cumhuriyetçilik,
II. Devletçilik,
III. Halkçılık
ilkelerinden hangileriyle ilişkilendirilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
A - A - C I E - B - A I B - C - C I E - C - B
E) I ve III
C) Yalnız III
190
04.10 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK ‹LKELER‹
1.
I. Aşar vergisinin kaldırılması
II. Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılması
5.
I. Milliyetçilik,
III. Eğitim - öğretim kurumlarının birleştirilmesi
II. Cumhuriyetçilik,
IV. Türk Dil Kurumu'nun kurulması
III. Laiklik
B Ö L Ü M
V. Saltanatın kaldırılması
düşüncelerinden hangileri arasında sıkı bir ilişki
vardır?
Yukarıda verilen gelişmelerden hangisi Atatürk’ün
Halkçılık ilkesi ile ilgilidir?
4.
A) I
2.
B) II
C) III
D) IV
A) Yalnız I
E) V
Atatürk'ün "Yetişecek çocuklarımız ile gençlerimize görecekleri eğitimin sınırı ne olursa olsun her şeyden evvel Türkiye’nin istiklaline, kendi benliğine ve milli ananelerine düşman unsurlar ile mücadele etme lüzumu öğretilmelidir." sözü ile eğitimde hangi iki ilkenin önemine
vurguda bulunduğu savunulabilir?
Erzurum Kongresinde alınan, "Kuvayımilliye'yi etkin,
milli iradeyi hakim kılmak esastır." kararı ile,
6.
A) Halkçılık – İnkılapçılık
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Cumhuriyet döneminde;
– Hakimiyetin kaynağının ulusa ait olduğu vurgulanmıştır.
– Ulusun, kendisini yönetecek siyasi otoriteyi seçmesi yolunda çalışmalar yapılmıştır.
B) Cumhuriyetçilik – Laiklik
C) Bağımsızlık – Milliyetçilik
Bu girişimlerle,
D) İnkılapçılık – Laiklik
I. ulusal egemenlik,
E) Bilimsellik – Milliyetçilik
II. Devletçilik,
III. ekonomik kalkınma
3.
olgularından hangilerinin güçlendirilmeye çalışıldığı
savunulabilir?
I. Türk Dil Kurumu'nun açılması
A) Yalnız I
II. Kapitülasyonların kaldırılması
gelişmeleri aşağıdaki hangi Atatürk ilkesiyle ilgilidir?
A) Milliyetçilik
C) Cumhuriyetçilik
4.
E) II ve III
C) Yalnız III
B) İnkılapçılık
E) Laiklik
D) Devletçilik
"Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez." düşüncesi aşağıdaki Atatürk ilkelerinden hangisinin
kapsamında değerlendirilebilir?
A) Laiklik
D) I ve III
B) Yalnız II
B) Devletçilik
D) İnkılapçılık
C) Halkçılık
E) Ulusçuluk
7.
I. Türk Dil Kurumu'nun kurulması
II. Kılık kıyafet düzenlemesi yapılması
III. Kapitülasyonların kaldırılması
gelişmelerinden hangileri Türkiye'nin egemenlik
haklarını koruma düşüncesi ile doğrudan ilgilidir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
191
8.
Mustafa Kemal Paşa 31 Ağustos 1925 tarihinde Çankırı’da vatandaşlarla yaptığı sohbetlerde, tekkelerin kesinlikle kapatılması gerektiğini, hiç kimsenin tekkelerin yol
göstermesine muhtaç olmadığını ve güç kaynağının bilim olduğunu söylemiştir.
Bu gelişmeler Mustafa Kemal Paşa'nın hangi ilke
üzerinde titizlik gösterdiğine kanıt sayılabilir?
A) Devletçilik
C) Milliyetçilik
9.
B) Laiklik
E) Cumhuriyetçilik
D) Halkçılık
1923 sonrası Türkiye’de,
I. Halifelik kaldırıldı.
II. Türk dili ve tarihi hakkında çalışmalar yapıldı.
III. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı.
Bu gelişmeler ve ilişkili olduğu ilkeler aşağıdakilerin
hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A)
B)
C)
D)
E)
Cumhuriyetçilik
I
Milliyetçilik
Laiklik
II
III
III
II
II
I
III
I
II
III
III
II
D) Cumhuriyetçilik
C) Laiklik
E) Halkçılık
11. Cumhuriyet dönemine ait aşağıdaki gelişmelerden
hangisi laiklik ilkesi ile ilgili değildir?
A) Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması
B) Hilafet kurumuna son verilmesi
C) Medreselerin kapatılması
D) Latin alfabesinin kabul edilmesi
I. Milliyetçilik,
II. Laiklik,
III. Halkçılık
ilkelerinden hangileri ile ilgilidir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
13. Çok partili hayata geçiş denemelerinden ilki 1924'te Te-
rakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurulması, ikincisi
ise 1930 yılında Serbest Cumhuriyet Fırka'nın kurulması idi.
Bu gelişmeler,
I. Devletçilik,
II. Milliyetçilik,
A) Yalnız I
eğitim sisteminden istedikleri biçimde faydalanma
yolunun açılması Atatürk ilkelerinden hangisinin uygulandığını kanıtlar?
B) Devletçilik
Bu durum,
düşüncelerinden hangileri doğrultusunda atılan bir
adım olarak değerlendirilebilir?
10. Cumhuriyetin ilk yıllarında kız ve erkek çocuklarına
A) Milliyetçilik
ye'de yaşayan azınlık unsurlar da Türk vatandaşı kabul
edilmiştir.
III. Demokrasi
I
I
12. Yeni Türk Devleti'nde yapılan düzenlemelerle Türki-
E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II ve III
Siyasal yaflam›n çok partili hale getirilmesi, farkl› siyasi tercihlerin temsil edilebilmesi düflüncesinin bir gere¤idir. Bu flekilde insanlar siyasi alanda özgürce yer alabilir.
14. Cumhuriyet döneminde görülen,
I. Halifelik kurumunun kaldırılması,
II. Yeni Türk harflerinin kabulü,
III. Takrir-i Sükun Kanunu'nun çıkarılması
gelişmelerinden hangileri Türkiye’de dinin devlet işlerinin uzağında tutulması düşüncesini koruma ve
geliştirme amacına yöneliktir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
A - C - A - E I D - A - C I B - B - E - D I C - B - A
C) Yalnız III
E) I, II ve III
192
04.11 ATATÜRKÇÜLÜK VE ATATÜRK ‹LKELER‹
1.
Atatürk bir konuşmasında; "Medeniyetin coşkun seli
karşısında mukavemet boşunadır. O, gafil ve itaatsizler
hakkında çok amansız davranır." ifadelerini kullanmıştır.
5.
Bu sözler,
Bu düzenlemelerin,
I. İnkılapçılık,
I. Kadınlar toplumsal alanda ayrıcalıklı bir konum kazanmıştır.
B Ö L Ü M
II. Devletçilik,
II. Okuma yazma oranı artırılmıştır.
III. Cumhuriyetçilik
III. Halkçılık düşüncesinin gerekleri yerine getirilmiştir.
4.
ilkelerinden hangilerinin önemini vurgulamaktadır?
A) Yalnız I
2.
D) II ve III
B) Yalnız III
E) I, II ve III
Bu düşünce, aşağıdaki ilkelerden öncelikle hangisi
ile ilgilidir?
A) Cumhuriyetçilik
3.
yargılarından hangilerini destekler nitelikte olduğu
söylenebilir?
C) I ve II
Atatürk yerli girişimcilerin mutlaka desteklenmesi gerektiğini, yerli sanayinin kurulmasının bir zorunluluk olduğunu savunmuştur.
C) Milliyetçilik
A) Yalnız I
6.
B) Devletçilik
E) Halkçılık
C) Cumhuriyetçilik
E) Milliyetçilik
D) Devletçilik
B) Laiklik
E) Cumhuriyetçilik
– Halifeliğin kaldırılması
– Şeyh, hoca unvanlarının yasaklanması
B) Ulusal egemenlik benimsenmiştir.
C) Ulusal bağımsızlık amaçlanmıştır.
D) Ekonomik yapı güçlendirilmiştir.
E) Mezhep kavgaları artmıştır.
B) Laiklik
Bu düzenleme aşağıdaki ilkelerden hangisiyle ilgilidir?
C) Halkçılık
E) I, II ve III
A) Laik düşünce sistemi güçlendirilmiştir.
Kabotaj Kanunu ile Türk karasularında ve limanlarında
taşımacılık hakkı devlet tarafından yabancı şirketlerin
elinden alınmıştır.
A) İnkılapçılık
C) I ve II
düzenlemeleri aşağıdakilerden hangisini destekler
nitelikte gelişmelerdir?
"Türkiye Devleti şeyhler, dervişler ve müritler devleti değildir."
A) İnkılapçılık
D) II ve III
B) Yalnız III
– Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi
D) Laiklik
Atatürk’e ait bu söz aşağıdaki ilkelerden hangisini
vurgulamaktadır?
4.
Türk kadını, cumhuriyet yönetimi ile birlikte boşanma,
mirasta eşitlik, seçme ve seçilme gibi birçok hakka kavuşmuştur.
D) Milliyetçilik
7.
TBMM, 1920’li yıllarda yasama, yürütme yetkilerini bünyesinde toplamış, zaman zaman yargı yetkisini de üstlenmiştir.
Bu durum,
I. yargının bağımsızlığı,
II. toplumsal huzurun sağlanması,
III. demokrasinin bütün kurumlarıyla oluşturulması
olgularından hangileri ile uyuşmamaktadır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I ve III
C) Yalnız III
193
8.
Yeni Türk Devleti’nin ilk yıllarında gerçekleştirilen
aşağıdaki düzenlemelerden hangileri, ülkemizde
toplumsal ayrımcılığı sona erdirme düşüncesinin bir
sonucudur?
A) Medeni Kanun’un hazırlanması
B) Özel sektörün devlet tarafından desteklenmesi
11. Aşağıdaki Atatürk İlkeleri'nden hangisi inançların siyasi tartışmaların uzağında tutulması çabası ile daha yakından ilgilidir?
B) Laiklik
A) Milliyetçilik
C) Cumhuriyetçilik
E) Devletçilik
C) Eğitim siteminin çağdaşlaştırılması
D) İnkılapçılık
D) Cumhuriyet’in ilan edilmesi
E) Milli ekonominin kurulmaya çalışılması
12. 1925 yılında çıkarılan kıyafet düzenlemesi ile ilgili kanu9.
Atatürk, 1937 yılında yaptığı bir konuşmada; "Kesin zaruret olmadıkça, piyasalara karışılmaz, bununla beraber, hiç bir piyasa da başıboş değildir." demiştir.
Bu görüşün,
I. devletçi ekonomik anlayış,
olgularından hangilerinin bir sonucu olduğu söylenebilir?
D) I ve II
A) Siyasi fırsat eşitliğini sağlamak
C) Ekonomik bağımsızlığı sağlamak
III. ekonomide devlet denetimi
B) Yalnız II
Bu düzenlemenin aşağıdaki amaçlardan hangisi ile
ilgili olduğu söylenebilir?
B) Türk kadınına miras hakkı sağlamak
II. ekonomik girişim özgürlüğü,
A) Yalnız I
na bağlı olarak halka şapka giyilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. Aşağıda verilenlerden hangisi, Atatürk dönemi Türkiyesi’nde görülen bir uygulama olarak nitelendirilemez?
A) Planlı bir ekonomik program uygulanmıştır.
B) Akılcılık ve bilimsel düşünce öne çıkarılmıştır.
C) Yönetim anlayışı ümmetçilik esasına dayalıdır.
D) Ekonomik kalkınma için yabancı sermaye özendirilmiştir.
E) Dış politikada tam bağımsız şekilde hareket edilmek
istenmiştir.
D) Çağdaşlaşma girişimlerini güçlendirmek
E) Yabancı yatırımcıyı sınırlandırmak
Türk ink›lab›n›n temel hedefi Türk halk›n› sosyal, siyasi, kültürel alanlarda ileri bir düzeye ulaflt›rmakt›.
fi apka düzenlemesi de görünüflte Bat›l›laflmak istenildi¤ini gösterir.
13. Cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen,
I. Devlet opera ve balesinin kurulması,
II. devlet tarafından çimento fabrikalarının açılması,
III. devletin özel yatırımcıya uygun şartlarda kredi sağlaması
girişimlerinden hangileri devletçi bir anlayışın ürünüdür?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
A - B - B - D I B - A - E I A - E - D I B - D - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
194
04.12 ATATÜRK DÖNEM‹ TÜRK DIfi POL‹T‹KASI
1.
Türkiye Devleti, 1936 yılında Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin imzalanması ile Boğazlar üzerinde yönetim
hakkını elde etmiş, Boğazların yönetiminden sorumlu
uluslar arası komisyon kaldırılmıştır.
4.
I. Bazı bölge devletleriyle Balkan Antantı imzalanmıştır.
II. Yunanistan ile imzalanan Nüfus Mübadelesi Antlaşması hayata geçirilmiştir.
B Ö L Ü M
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak
gösterilebilir?
III. Hatay Meclisi Türkiye topraklarına katılma kararı almıştır.
A) Balkan sınırının güvence altına alınmak istediğine
B) Milletler Cemiyeti’ne üye olunmaya çalışıldığına
Bu gelişmelerden hangilerinin, Türkiye'nin devletler
arası alandaki siyasi ve diplomatik etkinliğini olumlu etkilediği savunulabilir?
4.
C) Lozan Barış Antlaşması’nın geçersiz hale geldiğine
D) Egemenlik haklarına bağdaşmayan bir durumun sona erdirildiğine
A) Yalnız I
E) Avrupalı devletler ile ekonomik ilişkilerin güçlendirilmek istendiğine
5.
2.
“Ulaşılamayacak emeller peşinde ulusu uğraştırmamak
ve zarara sokmamak gereklidir."
III. askeri ittifaklara üye olmaktan kaçınma
esaslarından hangilerinin, Yeni Türk Devleti'nin dış
politika anlayışının temelini oluşturduğu savunulabilir?
D) Saltanat kurumunun kaldırılması
A) Yalnız I
E) Milletler Cemiyeti’ne üye olunması
Yeni Türk Devleti'nde, Atatürk Dönemi'nde dış politikada,
I. Sadabad Paktı'nın imzalanması,
II. Hatay'ın Türkiye'ye katılma kararı alması,
III. Yunanistan ile Kıbrıs sorununun ortaya çıkması
gelişmelerinden hangilerinin yaşandığı söylenemez?
D) II ve III
E) I, II ve III
II. gerçekleştirilebilir hedefler belirleme,
C) Halifelik makamının kaldırılması
B) I ve II
C) I ve III
I. ulusal çıkarları koruma,
B) Sadabad Paktı’nın kurulması
A) Yalnız I
D) II ve III
B) I ve II
Atatürk'ün yukarıdaki sözü dikkate alındığında,
Aşağıdaki girişimlerden hangisi, Yeni Türk Devleti’nin daha bağımsız dış politika izlemesi düşüncesinin bir ürünü olarak nitelendirilebilir?
A) Cumhuriyetin ilan edilmesi
3.
Cumhuriyetin ilk yıllarında yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır:
C) I ve III
E) I, II ve III
6.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Misakımilli'ye göre Türk toprağı olarak kabul edilen, Hatay, Batum ve Batı Trakya gibi bölgeler Yeni Türk Devleti'nin sınırları dışında kalmıştır.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı
söylenebilir?
A) Türk azınlığı sorununun ortaya çıkmasına
B) Orta Doğu'da yeni bağımsız devletler kurulmasına
C) Türkiye ile İran arasında siyasi anlaşmazlıkların yaşanmasına
D) Türkiye'de azınlıkların nüfus içindeki oranının artmasına
E) Türkiye'de halkın yönetimdeki etkinliğinin artırılamamasına
195
7.
Aşağıdakilerden hangisinin, Atatürk Dönemi Türk
dış politikasında rol oynadığı söylenemez?
A) Komşu ülkelerle iyi geçinmek
B) Toprak bütünlüğünü korumak
C) Dostluk ve yerine göre bağlaşma anlaşmaları imzalamak
D) Dış politika sorunlarını uluslararası kuruluşlar aracılığıyla ve barışçı yollarla çözümlemek
E) Askeri ittifaklara üye olmaktan kaçınmak
10. Musul sorunu Türkiye ile İngiltere arasında Lozan Antlaşması'ndan sonra bir müddet daha çözümlenememiştir.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtığı
söylenebilir?
A) Lozan Barış Antlaşması'nın uygulanamaz hale gelmesine,
B) Türk - Irak sınırının belirlenememesine
C) Türkiye'nin Sovyet Rusya ile olan siyasi ilişkilerinin
gelişmesine
D) Türkiye'nin Arap dünyasındaki etkinliğinin sona ermesine
8.
Atatürk, "Komşularıyla ve bütün devletlerle iyi geçinmek
Türkiye'nin politikasının temelidir." demiştir.
E) İngiltere'nin Orta Doğu bölgesindeki etkinliğinin zayıflamasına
Bu anlayışın,
I. devletler arasında ekonomik rekabetin sona erdirilmesi,
II. devletler arası barışa katkıda bulunulması,
III. bölgesel işbirliği imkanlarının artırılması
düşüncelerinden hangilerine bağlı olarak ortaya
atıldığı savunulabilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
Bu girişimlerin,
I. Balkanlarda kalıcı siyasi istikrarın sağlanması,
II. Türkiye'nin doğu sınırlarının güvenliğinin artırılması,
III. Türkiye'nin diplomatik alandaki etkinliğinin artırılması
amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?
D) I ve III
B) Yalnız II
lan sorunlarla ilgili olarak aşağıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) Yunanistan
C) Yalnız III
E) I, II ve III
–
Nüfus Mübadelesi
B) Fransa
–
Yabancı Okullar Sorunu
D) Fransa
–
Hatay Sorunu
C) İngiltere
E) Sovyet Rusya
Türkiye 1923 yılında Arnavutluk, 1925 yılında da Bulgaristan ile dostluk antlaşmaları imzalamıştır.
A) Yalnız I
11. Atatürk Dönemi’nde Türk dış politikasında karşılaşı-
–
–
Musul Sorunu
Yabancı Okullar Sorunu
12. Türkiye'nin,
– Hatay'ın Anavatan'a katılımını sağlaması,
– Montrö Sözleşmesi'nin yapılmasında ısrarcı olması
girişimleri aşağıdakilerden hangisinin göstergesi
değildir?
A) Yayılmacı politikalar izlendiğinin
B) Misakımilli'nin gerçekleştirilmeye çalışıldığının
C) Güvenliğin artırılmasının istendiğinin
D) Milli çıkarların korunduğunun
E) Boğazlara egemen olunmaya çalışıldığının
D - C - D I E - B - A I E - E - D I B - E - A
196
04.13 ATATÜRK DÖNEM‹ TÜRK DIfi POL‹T‹KASI
1.
I. Sovyet Rusya’nın Misakımilli’yi tanıdığını açıklaması
4.
II. Tek partili siyasal yaşamın benimsenmesi
III. Ermenilerin Gümrü Antlaşması ile Sevr'i tanımadıklarını kabul etmesi
Bu girişimin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir?
B Ö L Ü M
gelişmelerinden hangileri Yeni Türk Devleti’nin devletlerarası ilişkilerde etkinliğini artırdığının kanıtıdır?
4.
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
Lozan barış görüşmelerinde Yunanistan ile Türkiye arasında Nüfus Mübadelesi kararı alınmıştır. Ancak Yunanistan bu karara aykırı olarak Anadolu'da yaşayan Rum
unsurları İstanbul'a yerleşmeye özendirmiştir.
A) Türk topraklarında daha fazla sayıda Rum azınlık
kalmasını sağlamak
B) Anadolu'da bağımsız bir Pontus devleti kurulması
çabalarını desteklemek
C) I ve II
E) I, II ve III
C) Türkiye'nin askeri gücünü sınırlandırmak
D) Türkiye'de Rum unsurların bir sorun haline gelmesini önlemek
E) Türkiye ile olan siyasi ilişkilerin normalleşmesini
sağlamak
2.
I. Yurtta ve dünyada barışın sağlanması
II. Yeni Türk Devleti’nin bağımsızlığının korunması
III. Devletler arası ekonomik işbirliğinin güçlendirilmesi
Yukarıda verilenlerden hangilerinin Türkiye’nin dış
politikasının dayandığı esasları yansıttığı söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
5.
3.
Türkiye Cumhuriyeti’nin Milletler Cemiyeti’ne üye
olması aşağıdakilerden hangisini önemsediğinin bir
göstergesidir?
A) Milli egemenlik ilkesini
B) Ekonomik kalkınma girişimlerini
C) Milliyetçilik anlayışını
D) Uluslararası barış çabalarını
E) Batı kültürünü
Milletler Cemiyeti I. Dünya Savafl›'n›n ard›ndan dünya
bar›fl›n›n korunmas› ve devletler aras› anlaflmaz›lklara
politik çözümler bulunmas› amac›yla kurulmufltur.
Cumhuriyet döneminde yapılan bazı düzenlemeler ile
yabancı okulların ayrıcalıkları kaldırılmış ve Türkçe kültür derslerinin Türk öğretmenlerce okutulması kararlaştırılmıştır. Bu kanunlara aykırı tavır sergileyen okullar
kapatılmış ve Avrupalı devletlerin bu konuya ilişkin görüşme teklifleri dikkate alınmamıştır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesi sayılabilir?
A) Yeni Türk Devleti’nin çok uluslu bir toplum yapısına
sahip olduğunun
B) Azınlıkların Türkiye’den çıkarılmaya çalışıldığının
C) Yabancı okullar konusunun bir iç mesele olarak değerlendirildiğinin
D) Avrupalı devletler ile ilişkilere önem verildiğinin
E) Yabancı okullara eğitim hakkı tanınmadığının
197
6.
9.
Atatürk, hastalığı süresince,
I. Hatay’ın anavatana katılması,
II. Türkiye-Irak sınırının belirlenmesi,
III. Milletler Cemiyeti’ne üye olunması
konularından hangileriyle uğraşmak durumunda
kalmıştır?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile,
– Boğazlar komisyonu kaldırılmış ve komisyonun yetkileri Türkiye’ye devredilmiştir.
– Türkiye’nin savaş zamanında Boğazları açıp kapatma yetkisi kabul edilmiştir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
A) Türkiye’nin savaşa dayalı bir siyaset izlediğinin
B) Boğazların büyük bir sorun haline geldiğinin
C) Türkiye’nin yenilikçi tutum içinde olduğunun
D) Avrupa’da güç dengesinin korunduğunun
E) Türkiye’nin Boğazlar üzerinde egemenliğinin sağlandığının
7.
"Yunanistan Başbakanı'nın ve Dışışleri Bakanı’nın Ankara’yı resmen ziyaretlerini özel bir memnuniyetle zikrederim. Türkiye ile Yunanistan’ın yüksek menfaatleri birbirine zıt olmaktan tamamen çıkmıştır. Bu iki memleketin samimi dostluktan kendileri için emniyet ve kuvvet
görmelerinde isabet vardır."
Mustafa Kemal’in 1931’de söylediği bu söz dış politikada hangi ilkenin önemini ortaya koymaktadır?
A) Milliyetçilik
B) Sömürgecilik
D) Barışçılık
8.
C) Akılcılık
E) İnkılapçılık
Türkiye'nin 1936 yılında Boğazları yeniden denetim
altına alabilmesinde,
I. devletler arasındaki siyasi gerginliklerin artması,
II. Boğazlar Komisyonu’nun etkin bir askeri gücünün
olmaması,
III. Fransa’nın Suriye’deki manda yönetimine son vermesi
durumlarından hangileri uygun bir ortam oluşturmuştur?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
10. Atatürk döneminde devletler arası ilişkilerde, macera ve
duygusallık hiçbir zaman temel belirleyici özellik kazanmamıştır.
Bu durum dış politikada hangi ilkenin dikkate alındığını göstermektedir?
A) Sömürgecilik
C) Akılcılık
B) Devletçilik
E) İnkılapçılık
D) Milliyetçilik
11. Türkiye’de görülen,
I. Şeyh Said İsyanı'nın çıkması,
II. Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması,
III. tekke ve zaviyelerin kapatılması
gelişmelerinden hangilerinin İngilizlerin Musul’da
avantaj elde etmesine ortam hazırladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Türkiye'de yaflanan iç sorunlar devletin d›fl politikada
zor duruma düflmesinde etkili faktörler aras›nda yer
alm›flt›r.
D - E - D I A - C I E - D - D I E - C - A
198
04.14 ATATÜRK DÖNEM‹ TÜRK DIfi POL‹T‹KASI - ATATÜRK’ÜN ÖLÜMÜ
1.
Atatürk, Ölümü öncesinde malvarlığının bir kısmını Türk
Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu’na bağışlamıştır.
4.
Atatürk’ün bu girişimi aşağıdakilerden hangisini
göstermektedir?
B Ö L Ü M
A) Ekonomik alanda Devletçilik ilkesinin öne çıkarmak
istediğini
İzlenen bu politikanın,
B) Türk kültürünün araştırılması çabalarını önemli gördüğünü
I. ulusal ekonomi,
II. ulusal bağımsızlık,
4.
C) Barışçı bir dış politika izlediğini
III. Avrupalı devletlerle diplomatik ilişkiler
D) Türkiye’de demokratik bir yönetim kurulmasını istediğini
unsurlarından hangilerinin zedelenmesini önleme
amacına yönelik olduğu savunulabilir?
E) Yabancı devletlerle olan ilişkilerin geliştirilmesini istediğini
2.
Hastalığı döneminde Türk ve yabancı doktorlar ısrarla
dinlenmesi gerektiğini belirtmelerine karşın Atatürk, bu
önerileri dikkate almamış ve yoğun bir şekilde çalışmayı sürdürmüştür.
A) Yalnız II
5.
III. silahlanma çabalarına önem verilmesi
C) Barışa önem verdiğini
amaçlarından hangilerinin Yeni Türk Devleti’nin dış
politika hedefleri arasında yer aldığı savunulamaz?
D) Bilimsel ve akılcı düşünceye önem verdiğini
E) Millet egemenliğini önemli gördüğünü
A) Yalnız I
I. Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin imzalanması,
II. Musul’un Ankara Antlaşması ile İngiltere’ye bırakılması,
III. Lozan Antlaşması’nın imzalanması
gelişmelerinden hangilerinin yukarıdaki amaca ulaşılmasına yardımcı olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
Atatürk’ün önderliğindeki Yeni Türk Devleti’nin dış politikası uluslararası barış ve hukuk çerçevesinde şekillenmiştir.
II. imzalanan uluslararası antlaşmalara uygun davranılması,
B) İleri görüşlü bir lider olduğunu
Buna göre,
C) I ve II
E) II ve III
C) I ve II
I. ulusal çıkarların savunulması,
A) Milletine olan sevgisini
Yeni Türk Devleti’nin en önemli dış politika hedeflerinden birisi, ulusal bağımsızlığın uluslararası platformda
kabul ettirilmesi idi.
D) I ve III
B) Yalnız III
Bu bilgiye göre,
Bu durum Atatürk’le ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisiyle doğrudan ilişkilendirilebilir?
3.
Osmanlı Devleti'nin Avrupalı devletlerle yaşadığı sorunlardan biri, Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıkların
haklarına yapılan dış müdahalelerdi. Türkiye Cumhuriyeti bu konuda uluslararası antlaşmalarla belirtilen hakların dışında yapılacak bir dış müdahaleye kesinlikle
izin vermemiştir.
6.
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
Musul ve çevresi Türk nüfusun çoğunlukta olması nedeniyle Misakımilli sınırları içerisinde yer almıştır. İngiltere,
bölgeyi sahip olduğu zengin petrol yatakları nedeniyle
elinde tutmaya çalışmış, bölgenin kendi himayesindeki
Irak’a ait olması gerektiğini ileri sürmüştür.
Buna göre, İngiltere’nin Musul’la ilgili çabalarının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ekonomik çıkar sağlamak
B) Devletler arası dengeleri korumak
C) Silahlanma yarışına son vermek
D) Avrupa’nın ekonomik açıdan gelişmesini sağlamak
E) Ortadoğu’da siyasi istikrar oluşturmak
199
7.
10. Yeni Türk Devleti, topraklarını ele geçirmek isteyenlerle
I. Musul Sorunu
sonuna kadar savaşmayı, yabancı devletlerle siyasi ilişkiler kurarak ulusal çıkarlara dayalı karşılıklı antlaşmalar yapmayı ilke edinmiştir.
II. Nüfus Mübadelesi
III. Hatay Sorunu
IV. Dış Borçlar Sorunu
konularından hangilerinin Lozan Barış Antlaşması’ndan sonraki dönemde de gündeme geldiği söylenebilir?
A) I ve II
8.
B) II ve III
D) I, II ve IV
C) III ve IV
E) I, II, III ve IV
Musul Sorunu, Lozan’da alınan karara uygun olarak düzenlenen ikili görüşmelerle çözülemeyince, anlaşmazlık
Milletler Cemiyeti’ne götürülmüştür. Milletler Cemiyeti
kararını haksız şekilde İngiltere’nin lehinde vermiş, bu
gelişme Türkiye’nin bu taraflı karara tepki göstermesine
neden olmuştur.
Milletler Cemiyeti’nin verdiği bu kararın,
I. uluslararası hukuka uygun hareket edilmesi,
II. devletler arası eşitlik prensibinin korunması,
III. ekonomik çıkarların korunması
ilkelerinden hangisiyle çeliştiği savunulabilir?
A) Yalnız I
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
"Atatürk’ün dış politika anlayışının hayalcilikten, toprak
taleplerinden, yayılmacı ve sömürgeci arayışlardan
uzak olduğu" tezini ortaya atan bir araştırmacının,
cumhuriyet dönemi dış politikasıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini vurgulamaya çalıştığı savunulabilir?
A) Uluslararası işbirliğinin arandığını
B) Ulusal çıkarların korunmaya çalışıldığını
C) Avrupalı devletlerle kültürel bağların güçlendirilmeye
çalışıldığını
D) Ekonomik ilişkilerin ön plana çıkarıldığını
E) Akılcı ve gerçekçi bir dış politikanın benimsendiğini
Yeni Türk Devleti’nin dış politika alanında,
I. devletler arası rekabetin sürdürülmesi,
II. karşılıklı olarak bağımsızlığa saygı duyulması,
III. askeri ittifaklara öncelik verilmesi
esaslarından hangilerini benimsediği savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) I ve II
11. Atatürk bir konuşmasında, "Türk ulusu varlığını korumak ve ulusal hedeflerini gerçekleştirmek için gerçek
dayanağı dışta değil, içte aramalıdır." demiştir.
Atatürk’ün bu sözüyle aşağıdaki yargılardan hangisini vurgulamaya çalıştığı savunulabilir?
A) Dış ittifaklar yapılmasını
B) Ekonomik kalkınmaya hız verilmesi gerektiğini
C) Dünyadaki yenilik hareketlerinin izlenmesini
D) Devletin gücünü milletten alması gerektiğini
E) Uluslararası barışa katkıda bulunulmasını
12. Atatürk, yaptığı bir konuşmasında "Uzaktan bütün doğu
uluslarının uyanışını görüyorum. Bağımsızlık ve hürriyetine kavuşacak daha çok kardeş ulus vardır. Bu uluslar,
bütün güçlüklere ve bütün engellere rağmen kendilerini
bekleyen geleceğe ulaşacaklardır." demiştir.
Atatürk'ün bu düşüncelerinin,
I. sömürgeci politikaların sürmesi,
II. hammadde ve pazar arayışlarının hız kazanması,
III. yeni ulus devletlerin kurulması
gelişmelerinden hangileri tarafından doğrulandığı
savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
B - A - B I E - B - A I E - C - E I B - D - C
E) II ve III
C) Yalnız III
200
04.15 M‹LL‹ GÜVENL‹K B‹LG‹S‹
1.
Eski dönemlerden itibaren savaşlarda kara birlikleri ve
donanmalar kullanılırken ve XX. yüzyıldan hava kuvvetlerinin de askeri mücadelelerde kullanılmaya başlandığı
görülür.
4.
Bu tanıma dayanarak,
B Ö L Ü M
TBMM birliklerinin Sakarya Savaşı'nda Yunan ordusuna karşı üstünlük elde etmesinde,
I. Milli Mücadele yıllarında ordunun ihtiyaçlarını gidermeye yönelik Tekalif-i Milliye Emirleri'nin yayınlanması,
I. kara,
II. hava,
II. Ankara'nın Yeni Türk Devleti'nin başkenti yapılması,
4.
III. deniz
III. Mondros Mütarekesi sonrası Osmanlı ordusunun
terhis edilmesi
kuvvetlerinden hangilerinin rolünden söz edilebilir?
A) Yalnız I
2.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
gelişmelerinden hangileri, seferberlik durumunda
olunduğuna kanıt olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
Her birey doğuştan bazı hak ve özgürlüklere sahiptir.
Ancak kişi belirli bir toplumun içinde yaşayan sosyal bir
varlıktır. Bu nedenle toplumsal yaşamın gerektirdiği bazı görev ve sorumlulukları da yerine getirmek durumundadır.
5.
III. trafik
III. düşüncelerin serbestçe açıklanması
alanlarından hangilerinde yetkilerinin bulunduğunu
kanıtlar niteliktedir?
durumlarından hangilerinin rolü olduğu söylenebilir?
E) II ve III
A) Yalnız I
C) Yalnız III
6.
3.
Bir ülkede seçmen yaşının düşürülmesinin aşağıdakilerden hangisine yol açacağı söylenebilir?
A) Siyasal partilerin artmasına
B) İnanç özgürlüğünün sağlanmasına
C) Ekonomik kalkınmanın hızlanmasına
D) Ülkede eğitim düzeyinin yükselmesine
E) Halk iradesinin devlet yönetimine daha iyi şekilde
yansımasına
Polis, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin yapısına, asayişine ve düzenine karşı saldırıda bulunanları yakalama
yetkisine sahiptir.
II. adli,
II. kamu düzenini bozulması,
D) I ve II
E) II ve III
C) Yalnız III
I. ekonomik,
I. ülkenin toprak bütünlüğünü tehlikeye düşürülmesi,
B) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız II
Bu bilgi, polisin,
İnsan hak ve özgürlüklerini sınırlanmasında,
A) Yalnız I
Memleketin güç ve kaynaklarının savaşın gereksinimlerini karşılayacak biçimde barış halinden sefer haline geçilmesi işlemine seferberlik adı verilir.
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Kara, deniz, hava kuvvetlerinin mensupları, muharip sınıflar ve yardımcı sınıflar şeklinde sınıflandırılır.
Bu sınıflandırmada,
I. görev alanı,
II. personel sayısı,
III. kültürel düzey
özelliklerinden hangilerinin ölçüt alındığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
201
7.
Türkiye’de polisin,
I. tören ve gösterilerde gerekli emniyet tedbirlerini
alma,
II. araç akışını düzenleme,
III. araçlarda bulunması gereken belge ve gereçleri
kontrol etme
görevlerinden hangilerinin trafikle ilgili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
8.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
10.
I. Devlet düzenini değiştirmek amacıyla teşkilatlar kurulması
II. Ülke bütünlüğünü hedef alan düşünce ve akımların
yayılması
III. Ülkede silah üretimine dönük tesislerinin kurulması
Yukarıdakilerden hangilerinin, milli amaca yönelebilecek tehditler arasında bulunduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
Savaşı'nda yaşanan insan kayıplarından çok daha fazladır.
Jandarmanın,
– tutuklu kimseleri duruşmalara getirme,
– kanunların ülkede uygulamasına yardım etme
görevleri, sırasıyla aşağıdaki alanlardan hangileriyle ilişkilendirilebilir?
A) İdari – Siyasi – Askeri
Bu durumda,
I. askeri teknolojilerin gelişmesi,
II. kitle imha silahlarının yaygın biçimde kullanılması,
III. devletlerin ekonomik çıkarlarını korumaya çalışması
olgularından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?
B) Mali – Diplomatik – Hukuki
A) Yalnız I
C) Siyasi – İdari – Hukuki
D) Adli – Askeri – idari
E) Diplomatik – Hukuki – Siyasi
Geçmişte olduğu gibi günümüzde askeri mücadelelere
çok sayıda devlet taraf olabilmektedir.
Bir askeri çatışmaya katılan devlet sayısının artmasının aşağıdakilerden hangisine yol açması beklenemez?
A) Savaşlarda yaşanan sivil kaybının artmasına
B) Devletler arasındaki silahlanma yarışının azalmasına
C) Savaşın etki alanının genişlemesine
D) Ekonomik faaliyetlerin zarar görmesine
E) II ve III
C) l ve ll
11. II. Dünya Savaşı'nda yaşanan insan kayıpları, I. Dünya
– yoklama kaçağı konumunda olanları arama,
9.
D) I ve III
B) Yalnız II
E) Devletler arası siyası istikrarın bozulmasına
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
12. Bir ülkenin asker sayısının nüfusuna oranının, kom-
şu ülkelerdeki asker-nüfus oranından belirgin bir
şekilde fazla olması ve askeri harcamalar için önemli çapta kaynaklar ayrılması,
I. ülkenin sahip olduğu toprakların jeopolitik öneminin
yüksek olması,
II. bölgesel gerginliklerin yaşanması,
III. teknolojik çalışmaların devlet tarafından desteklenmesi
durumlarından hangilerinin varlığına kanıt olarak
gösterilebilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
A - D - E I A - B - A I E - D - B I C - D - D
E) II ve III
C) Yalnız III
202
04.16 M‹LL‹ GÜVENL‹K B‹LG‹S‹
1.
Polis yasalara saygılı vatandaşlar yararına suçluları suç
kanıtlarıyla birlikte yakalayıp, adli makamlara teslim etmekle görevlidir.
4.
Bu görevin aşağıdakileren hangisine yönelik olduğu
söylenebilir?
B Ö L Ü M
A) Kişi özgürlüklerinin genişletilmesi
Bu durum aşağıdakilerden hangisini zorunluluk haline getirmiştir?
B) Kamu düzeninin korunması
4.
C) Halkın devlet kurumlarına karşı güvence altına alınması
A) Devletler arası gerginliklerin sona erdirilmesini
B) Topyekün seferberliğin önem kazanmasını
D) Demokrasi düşüncesinin yaygınlaşması
C) Sanayi yatırımlarının hızlandırılmasını
E) Toprak bütünlüğünün korunması
2.
I. Dünya Savaşı’na kadar olan dönemlerde savaşlar,
devletlerin silahlı kuvvetlerinin cephede karşılıklı çarpışmaları şeklinde geçiyordu. Siviller bu savaştan etkilenmiyordu. Ancak bilim ve teknik alanındaki büyük gelişmeler, sadece silahlı kuvvetlerin seferber olmasıyla savaşların kazanılamayacağını ortaya koydu.
D) Askeri harcamaların azaltılmasını
E) Kültürel etkileşimin öne çıkarılmasını
Askeri mücadelelerde baflar›l› olmak mecut tüm kaynaklar›n kullan›lmas›n› gerekli hale getirmifl durumdad›r.
– Avrupa ve Asya kıtaları arasında geçiş bölgesi olma
özelliğine sahiptir.
– Önemli su geçiş noktalarından biri olan İstanbul
Boğazı’na sahiptir.
– Önemli yer altı zenginlik kaynaklarına sahip durumdadır.
Bu özellikler nedeniyle Türkiye'nin,
I. askeri güç,
II. jeopolitik güç,
III. ekonomik güç
unsurlarından hangisiyle ilgili öneme sahip olduğu
söylenebilir?
A) Yalnız I
3.
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
5.
Devletin bağımsızlığını, ülke ve milletin bütünlüğünü,
demokratik hukuk devletini her türlü iç ve dış tehlikelere
karşı korumak, ülkeyi öz kaynaklardan yararlanarak çağın gerektirdiği düzeye ulaştırmak ve dünya barışına
katkıda bulunmak, Türkiye’nin milli amaçları arasında
yer almaktadır.
Bu bilgiye göre, aşağıda verilenlerden hangisi milli
amaç olarak değerlendirilemez?
I. Ülkenin toprak bütünlüğünün korunması,
II. Ülkenin iç ve dış tehlikelerden korunması,
III. Türk toplumunun her alanda çağdaşlaştırılması
Yukarıdakilerden hangilerinin, Türkiye Cumhuriyeti
Devleti'nin amaçları arasında olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve lll
A) Devletler arası işbirliğine katkıda bulunmak
B) Çağdaş uygarlık düzeyine ulaşılmasını sağlamak
C) Ülkenin toprak bütünlüğüne yönelik tehlikeleri etkisiz
hale getirmek
D) Ekonomik alanda gelişmiş devletlerin düzeyine
ulaşabilmek
E) Tüm vatandaşları aynı siyasi düşünce etrafında bir
araya getirmek
203
6.
Sivil savunma, düşman saldırıları, doğal afetler ve büyük yangınlar karşısında halkın korunması için alınan
her türlü koruyucu ve kurtarıcı önlemleri içermektedir.
Buna göre,
I. afetlerde yaşanabilecek can ve mal kaybını en aza
indirme,
II. askeri çatışmalarda can ve mal güvenliği için tedbir
alma,
III. savaş öncesinde halka silahlı eğitim verme
olgularından hangilerinin sivil savunma örgütlerinin
görevleri arasında yer aldığı savunulamaz?
A) Yalnız I
7.
D) I ve III
B) Yalnız IIl
C) l ve ll
Buna göre,
I. genel seçimlerin dört yılda bir gerçekleştirilmesi,
II. askerlik görevinin her Türk genci için yükümlülük
olarak uygulanması,
III. askeri alandaki caydırıcılığın güçlendirilmesi
durumlarından hangilerinin TSK’nın yukarıda ifade
edilen görevi ile ilişkili olduğu söylenebilir?
8.
D) lI ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Dünya barışının ve güvenliğin korunması ve ulusların
bağımsızlığı ilkeleri temel alınarak ülkeler arasında
dostluk ilişkilerini geliştirmek ve anlaşmazlık konularını
çözmek amacıyla Birleşmiş Milletler kurulmuştur.
Buna göre Birleşmiş Milletler’in,
I. devletler arası ekonomik rekabeti sona erdirme,
II. yeni ulus devletlerin kurulmasını sağlama,
III. devletler arası sorunların çatışmaya dönüşmesini
önleme
amaçlarından hangilerine yönelik olarak faaliyet
gösterdiği savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
Türkiye Cumhuriyeti Devleti, II. Dünya Savaşı sonrasında kurulan Birleşmiş Milletler Örgütü’ne üye olan ilk
devletler arasında yer almıştır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Asker sayısının zamanla arttığının
B) Demokrasi düşüncesinin gelişmediğinin
C) Uluslararası barışa katkıda bulunulmaya çalışıldığının
D) Ekonomik rekabetin artırılmaya çalışıldığının
E) Yabancı devletlerin baskısı altında kalındığının
E) I, II ve III
Türkiye Cumhuriyeti'ni düşmanlara karşı korumak, vatanın ve milletin bütünlüğüne, yönelen tehditlere karşı tedbir almak, TSK’nın görevleri arasında yer almaktadır.
A) Yalnız I
9.
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
10. Birleşmiş Milletler tarafından onaylanan İnsan Hakları
Evrensel Bildirgesi'nde “Meşru bir yönetimin tek kaynağı yönetilenlerin özgür iradeleridir." ifadesi yer almıştır.
Bu ilkenin,
I. demokrasi,
II. mutlak monarşi,
III. teokratik yönetim
unsurlarından hangilerini ön plana çıkardığı savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11. Milli güç, bir ülkenin milli strateji unsurlarından birisidir.
Ulusal hedeflere ulaşabilmek amacıyla kullanılabilecek
maddi ve manevi kaynakların toplamını ifade eder.
Buna göre,
I. askeri güç,
II. ekonomik güç,
III. bilimsel ve teknolojik güç
unsurlarından hangilerinin milli gücün artırılmasında rolü olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
B - E - E I B - E I B - D - C I C - A - E
C) Yalnız III
E) I, II ve III
204
Birlikte Çözelim
Çözüm 178 / 1
Türkiye’de görülen,
I. Zonguldak maden kömürlerinin işletmeye açılması
B Ö L Ü M
III. saltanatın kaldırılması
4.
II. medreselerin kapatılması
Zonguldak’ta maden kömürlerinin işletmeye açılması
ekonomi ile, medreselerin kapatılması eğitim ile, saltanatın kaldırılması ise yönetim ile ilişkilidir.
gelişmeleri sırasıyla hangi alanda düzenlemeler yapıldığına kanıttır?
Çözüm 181 / 9
Türkiye’de,
I. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin kurulması
II. Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması
III. köylüye düşük faizli kredi sağlanması
girişimlerinden hangilerinin köylünün ekonomik
alanda kalkınmasını sağlamaya yönelik olduğu savunulabilir?
Toprak Mahsulleri Ofisi köylünün ürününün değerlendirilmesi amacıyla kurulmuştur. Bunun yanında Tarım
Kredi Kooperatiflerinin kurulması ve köylüye düşük faizli kredi sağlanması da köylünün ekonomik kalkınmasını
sağlamaya yöneliktir.
Çözüm 183 / 12
Yeni Türk Devleti’nin ilk yıllarında TBMM tarafından alınan kararla, daha önce Osmanlı Devleti tarafından verilmiş nişan ve rütbelerin taşınması yasaklanmıştır.
Bu düzenlemenin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
Yeni Türk Devleti’nde eşitlik olgusunun güçlendirilmesi
adına toplumsal ayrıcalık sağlayan unsurların ortadan
kaldırılmasına çalışılmıştır. Osmanlı Devleti tarafından
verilmiş nişan ve rütbelerin yasaklanması bu yönde atılmış bir adımdır.
Çözüm 184 / 3
Eğitim ve kültür alanında bulunulan girişimler, cumhuriyetin ilk yıllarında gerçekleştirilen inkılap hareketleri
içinde önemli bir yer tutar.
Aşağıdaki inkılap hareketlerinden hangisinin eğitim
ve kültür alanı ile ilgili olduğu söylenebilir?
Cumhuriyetin ilanı, TBMM’nin açılması, laik yönetim anlayışı siyasi alandaki inkılaplardır. Teşvik-i Sanayi Kanunu ekonomi ile ilgilidir. Yeni Türk harflerinin kabulü ise
eğitim ve kültür alanındaki inkılaplar arasında yer alır.
Çözüm 190 / 5
Erzurum Kongresinde alınan, "Kuvayımilliye'yi etkin,
milli iradeyi hakim kılmak esastır." kararı ile,
I. Milliyetçilik,
II. Cumhuriyetçilik,
III. Laiklik
düşüncelerinden hangileri arasında sıkı bir ilişki vardır?
“Kuvayımilliye’yi (milli kuvvetler) etkin, milli iradeyi hakim kılmak esastır.” kararı ile Milliyetçilik ve Cumhuriyetçilik ilkeleri arasında ilişki kurulabilir.
Çözüm 190 / 6
Cumhuriyet döneminde;
– Hakimiyetin kaynağının ulusa ait olduğu vurgulanmıştır.
– Ulusun, kendisini yönetecek siyasi otoriteyi seçmesi yolunda çalışmalar yapılmıştır.
Bu girişimlerle,
I. ulusal egemenlik,
II. devletçilik,
III. ekonomik kalkınma
olgularından hangilerinin güçlendirilmeye çalışıldığı
savunulabilir?
Cumhuriyet döneminde gerçekleştirilen söz konusu girişimler ulusal egemenlik ilkesini güçlendirme adına atılmış bir adımlardır.
205
Çözüm 192 / 6
– Halifeliğin kaldırılması
– Şeyh, hoca unvanlarının yasaklanması
– Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi
düzenlemeleri aşağıdakilerden hangisini destekler
nitelikte gelişmelerdir?
Halifeliğin kaldırılması, şeyh, hoca gibi ünvanların yasaklanması ve Türk Medeni Kanunu’nu kabulü, Türkiye’de laik düşünce sistemini güçlendirme amacına yönelik olarak atılmış adımlardır.
Çözüm 199 / 8
Musul Sorunu, Lozan’da alınan karara uygun olarak düzenlenen ikili görüşmelerle çözülemeyince, anlaşmazlık
Milletler Cemiyeti’ne götürülmüştür. Milletler Cemiyeti
kararını haksız şekilde İngiltere’nin lehinde vermiş, bu
gelişme Türkiye’nin bu taraflı karara tepki göstermesine
neden olmuştur.
Milletler Cemiyeti’nin verdiği bu kararın,
I. uluslararası hukuka uygun hareket edilmesi,
II. devletler arası eşitlik prensibinin korunması,
III. ekonomik çıkarların korunması
ilkelerinden hangisiyle çeliştiği savunulabilir?
Milletler Cemiyeti’nin Musul meselesi ile ilgili olarak taraflı davranması, uluslararası hukuka uygun hareket
edilmediğinin ve devletler arası eşitlik ilkesinin çiğnendiğinin bir kanıtıdır.
Çözüm 202 / 1
Polis yasalara saygılı vatandaşlar yararına suçluları suç
kanıtlarıyla birlikte yakalayıp, adli makamlara teslim etmekle görevlidir.
Bu görevin aşağıdakileren hangisine yönelik olduğu
söylenebilir?
Çözüm 196 / 5
Cumhuriyet döneminde yapılan bazı düzenlemeler ile
yabancı okulların ayrıcalıkları kaldırılmış ve Türkçe kültür derslerinin Türk öğretmenlerce okutulması kararlaştırılmıştır. Bu kanunlara aykırı tavır sergileyen okullar
kapatılmış ve Avrupalı devletlerin bu konuya ilişkin görüşme teklifleri dikkate alınmamıştır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesi sayılabilir?
Türkiye’deki yabancı okulların devletin denetimi altına
alınması adına bazı düzenlemeler yapılması ve buna
karşı bazı devletlerin görüşme tekliflerinin dikkate alınmaması konunun bir iç mesele olarak görüldüğünün kanıtıdır.
Polisin suçluları suç kanıtlarıyla birlikte yakalayıp adli
makamlar teslim etmesi, kamu düzeninin korunmasına
yönelik bir çabadır.
Çözüm 203 / 9
Türkiye Cumhuriyeti Devleti, II. Dünya Savaşı sonrasında kurulan Birleşmiş Milletler Örgütü’ne üye olan ilk
devletler arasında yer almıştır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
Türkiye’nin BM’ye üye olan ilk devletler arasında yer alması, uluslararası barışa katkı sağlanmaya çalışılması
düşüncesinin bir yansımasıdır.
206
Dört Köfle
1.
İnkılap, mevcut siyasi, sosyal ve ekonomik düzeni kamuoyu desteği ile yıkarak yerine daha iyisini getirmek
için yapılan çalışmalardır.
3.
B Ö L Ü M
Bu tanıma dayanarak aşağıdakilerden hangisinin inkılap özelliği taşımadığı savunulabilir?
Atatürk'ün bu sözüyle, dış politikada yaşanabilecek
olası başarıları aşağıdakilerden öncelikle hangisine
bağlı gördüğü söylenebilir?
A) Fesin kaldırılıp şapkanın getirilmesi
4.
B) Arap harflerinin kaldırılarak Latin harflerinin kullanılması
A) Toprak bütünlüğünün korunmasına
C) Meclis hükümeti sisteminden kabine sistemine geçilmesi
B) Ulusal egemenliğin gerçekleştirilmesine
C) Uluslararası ittifakların gerçekleştirilmesine
D) Saltanatın kaldırılıp cumhuriyet rejimine geçilmesi
D) Uluslararası hukuka uygun davranılmasına
E) Medreselerin kapatılarak modern okulların açılması
2.
Yeni Türk Devleti'nde gerçekleşen,
– tek kişinin egemenliğinin sona ermesi,
– ulus egemenliği ilkesinin güçlenmesi
gelişmeleri aşağıdaki hangi düzenlemenin sonucu
sayılabilir?
A) Çok partili hayata geçilmesi
B) Teşkilat-ı Esasiye’nin hazırlanması
C) Saltanatın kaldırılması
D) Medeni Kanun'un kabulü
E) Latin harflerinin kabulü
C - C - A - D
"Topraklarımızda işgalci durumunda bulunan düşman
unsurları silah zoruyla söküp atmadıkça, ulusal varlığımızı ve gücümüzü göstermedikçe, diplomasi alanında
ümide kapılmanın doğru olmadığı hakkındaki inancımız
tamdır."
E) Ekonomik atılımlara
4.
Düşman taarruzunun önlenmesi için yapılan karşı koyma hareketine savunma denir.
Bu bilgiye dayanarak,
I. II. İnönü Muharebesi,
II. Başkomutanlık Meydan Savaşı,
III. Kütahya - Eskişehir Muharebeleri
gelişmelerinden hangilerinin savunma amaçlı oluduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
207
Kontrol Noktas›
•
Afla¤›daki tan›mlamalar›n Atatürk'ün hangi ilkesine ait oldu¤unu yazal›m:
a) Halk›n ülkeyi yönetecek kiflileri belirli bir süre için seçimle belirlemesini esas›n› öngören ilkedir.
(………………………)
b) Türk ba¤›ms›zl›¤›n›n korunmas›, Türk milletinin yüceltilmesi ve ça¤dafl uygarl›k düzeyine ç›kar›lmas› temel hedefidir.
(………………………)
c) Herhangi bir gruba ya da toplulu¤a ayr›cal›k tan›nmas›n› reddeder. Kanun önünde eflitlik ilkesine dayal›d›r.
(………………………)
d) Dinin devlet yönetiminden uzak tutulmas›n›, hukuk kurallar›n›n ak›lc› ve bilimsel düflünce rehberli¤inde haz›rlanmas›n› öngören ilkedir.
(………………………)
e) ‹htiyaçlara cevap veremeyen geri kalm›fl kurumlar›n yerine ça¤dafl kurumlar›n oluflturulmas›n› hedefler.
(………………………)
•
•
Afla¤›daki düzenlemelerin hangi alanla iliflkili oldu¤unu yazal›m:
a) Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun ç›kar›lmas›
(………………………)
b) Tekke, Zaviye ve Türbelerin kapat›lmas›
(………………………)
c) Takvim, Saat ve Ölçülerde de¤ifltirilmesi
(………………………)
d) Soyad› Kanunu’nun kabul edilmesi
(………………………)
e) ‹zmir ‹ktisat Kongresi’nin düzenlenmesi
(………………………)
f) Kabotaj Kanunu’nun kabul edilmesi
(………………………)
g) Halifeli¤in kald›r›lmas›
(………………………)
h) Yeni Türk harflerinin kabulü
(………………………)
›) Kad›nlara seçme ve seçilme hakk›n›n verilmesi
(………………………)
Yeni Türk Devleti’nin d›fl politikas› ile ilgili olarak baz› yarg›lar do¤ru, baz›lar› da yanl›flt›r; iflaretleyelim:
D
Y
a) Devletleraras› eflitlik ilkesini göz önünde bulundurmufltur.
b) Ba¤›ms›zl›¤a ve toprak bütünlü¤üne karfl›l›kl› sayg› esas›na dayan›r.
c) Uluslararas› bar›fla ve iflbirli¤ine katk›da bulunmay› amaçlar.
d) Osmanl› topraklar›n› yeniden geri alma amac›n› tafl›m›flt›r.
e) Milletler Cemiyeti'ne üye olmufltur.
f) Balkan Antant›'n› oluflturmas›n›n temel amac› Almanya'n›n
deste¤ini almak istemesidir.
g) Sadabad Pakt›'n›n kurulma amac› Orta Do¤u'da s›n›r güvenli¤ini
art›rmakt›r.
208
................. derken
NÜFUS MÜBADELES‹
1912-1922 y›llar› aras›ndaki savafllar nedeniyle Balkanlarda, Ege adalar›nda ve
Anadolu’da büyük ac›lar yafland›. Balkan Savafl› sonras›nda yüz binlerce Müslüman savaflta yenik düflen Osmanl› ordusunun pefli s›ra korku ve panik içinde do¤duklar› topraklar› terk ederek Anadolu‘ya s›¤›nd›. Benzer bir durum, 1922 y›l›nda Kurtulufl
Savafl›nda yenik düflen Yunan ordusuyla beraber Anadolu’yu terk eden Rumlar›n bafl›na
geldi. Bir ay gibi k›sa bir süre içinde yüz binlerce Ortodoks Rum Yunanistan’a s›¤›nd›. Bu durum Yunanistan’da büyük s›k›nt›lara ve kaosa yol açt›. Yunanistan’›n nüfusu
bir anda dörtte bir oran›nda artt›.
Lozan Bar›fl Konferans› topland›¤›nda öncelikle s›¤›nmac›lar ve esirler konusu ele al›nd›. ‹ngiltere temsilcisi Lord Curzon’un teklifi ve Milletler Cemiyeti görevlisi Nansen’in raporu do¤rultusunda; Yunanistan’da yerleflik Müslümanlarla Türkiye’de yerleflik
Ortodoks Rumlar›n zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleflmesi imzaland›. Bu sözleflme uyar›nca; ‹stanbul’daki Ortodoks Rumlar ile Bat› Trakya’daki Müslümanlar hariç Yunanistan’da yerleflik Müslümanlar Türkiye’ye, Türkiye’de yerleflik Ortodoks Rumlar Yunanistan’a gönderildi.
Bu sözleflme ile iki milyon civar›nda insan yurtlar›ndan ayr›larak
yeni yerleflim bölgelerinde yaflamaya mecbur edildi. Tarihimizdeki bu kitlesel ve zorunlu göçe k›saca mübadele, bu insanlara da mübadil deniyor.