1 Kapsamlı Bir Yargı Reformu için Uzlaşıya Çağırıyoruz!

advertisement
Denge ve Denetleme Ağı
Haftalık Rapor
21 Ocak 2014
Kapsamlı Bir Yargı Reformu için Uzlaşıya Çağırıyoruz!
Biz Denge ve Denetleme Ağı olarak, 2010 yılında referandumla hakkında değişiklik yapılan
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK), yapısının değişikliğine dair kanun teklifinin
Mecliste oylanarak geçtiği taktirde kalıcı sonuçlar doğurmayacağını düşünüyoruz. Bu kadar
önemli bir yüksek yargı kuruluna ilişkin kapsamlı bir değişikliği öngören kanun
tasarısının, sivil toplum, tüm siyasi partiler ve uzmanlarla birlikte şeffaf ve geniş katılımlı
bir müzakere süreci işletilmeden, hızlı bir şekilde kanunlaşmasının, ileride yeniden
tartışmalara neden olacağını düşünmekteyiz.
HSYK’ya ilişkin bir süredir hepimizi meşgul eden gündem, Türkiye’de etkin bir denge ve
denetleme mekanizmasının oluşturulamamış olmasının bir sonucudur.
Yapıcı bir tartışmayı ve çözüme yönelik bir uzlaşıyı esas alan bir anlayışla, denge ve
denetleme mekanizmalarının garanti altına alınmasını sağlamak hedefiyle kapsamlı bir
yargı reformu ve Anayasa sürecinin yeniden başlaması için tüm siyasi aktörleri uzlaşıya
çağırıyoruz.
T.C. Anayasası’nın 159.maddesinde “Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin
bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar.” denilmektedir. Bu
kural, hakimlerin bağımsızlığını sağlamaya yönelik, tarafsız ve adil bir yargılamayı esas kılmayı
amaçlayan bir maddedir. HSYK’nın yapısı, işleyişi, aldığı kararların yargısal denetimi ve buna
benzer birçok konu Avrupa Birliği Komisyonu İlerleme Raporları, Katılım Ortaklığı Belgeleri ve
Venedik Komisyonu’nun görüşlerine konu olmuştur.
Denge ve Denetleme Ağı olarak, yapıcı bir tartışmayı ve çözüme yönelik bir sorgulamayı esas
alan, yeni Anayasa’da denge ve denetleme mekanizmalarının oluşturulması ve garanti altına
alınmasını sağlamak hedefiyle, yargı, yasama, siyasi parti ve seçim sistemi reform alanlarında
uzlaşının sağlandığı yaklaşık 100 öneriyi içeren bir raporu 2011 yılında kamuoyuyla
paylaşmıştık. “Anayasa Reformu ile Türkiye’nin Denge ve Denetleme Sisteminin
Güçlendirilmesi” başlıklı raporumuzdaki öneriler, Türkiye’nin önde gelen sivil toplum
örgütleri, meslek kuruluşları, sendikalar, düşünce kuruluşları, siyasi partilerinden
temsilcilerin yanı sıra, akademisyenler, gazeteciler ve bürokratlardan oluşan 120’yi
aşkın katılımcı tarafından geliştirildi. 1 Çalışmalarımızın sonunda kapsamlı bir yargı
reformu ve yeni bir Anayasa’nın oluşturulmasının ne kadar önem arz etmekte olduğunu
bir kez daha gördük.
1
Ayrıntılı bilgi için bkz. http://ipc.sabanciuniv.edu/wp-content/uploads/2012/07/Anayasa-Raporu-denge-denetleme.pdf
1
Mevcut Durum Yargı Reformunun Gerçekleşmemesinin Bir Sonucudur
Denge ve denetleme esaslarına dayalı çağdaş çoğulcu demokrasilerin vazgeçilmez ilkeleri
kuvvetler ayrılığı ve hukuk devleti ilkeleridir. Bu ilkelerin yaşama geçirilmesinde de “yargının
bağımsızlığı ve tarafsızlığı” en temel unsurdur. Bağımsız ve tarafsız yargı, kuvvetler ayrılığına
dayalı hukuk devletinin etkin bir şekilde işlemesini ve insan haklarının ve özgürlüklerinin
güvence altına alınmasını sağlar.
Denge ve Denetleme Ağı olarak işleyen bir güçler ayrılığı ile etkin bir denge ve denetleme
sistemi için yargının bağımsız olarak demokrasiyi, bireysel hak ve özgürlükleri ve anayasal
düzeni koruma görevini yerine getirmesinin hukuk devletinin temel taşlarından biri olduğunu
düşünüyoruz. Başta Anayasa olmak üzere tüm mevzuat, uygulama ve devlet yapılanmasının
güçlü bir denge ve denetleme mekanizmasına dayanması esas alınmalıdır. Ancak köklü Anayasal
ve yasal reformlar yapmak tek başına insan hakları, hukukun üstünlüğü ve demokrasi
değerlerinin korunmasında yeterli değildir. Bütün bu değerleri koruyabilmek için uzlaşmacı ve
çoğulcu bir yapılanmayı esas alan zihniyet değişikliğine de ihtiyaç vardır.
Mevcut HSYK üzerinden yapılan tartışmaların günümüze kadar yansımasının sebebi, yeni
bir Anayasa’nın oluşturulamamış olmasıdır. Bu ihtiyaca cevap vermek için acil bir
düzenleme gerekmektedir. Sorun, mevcut Anayasa’dan kaynaklı bir sorundur. Çözüm ise
yargı bağımsızlığını ve tarafsızlığını gerçekten sağlayacak yeni br Anayasa sürecinin
başlamasında yatmaktadır.
Bu unsurlar dikkate alınarak Denge ve Denetleme Ağı olarak önerilerimiz şunlardır:
- Denge ve denetleme mekanizmaları esas alınarak yeni bir Anayasa süreci başlamalı.
- Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası sözleşmeler, Venedik Komisyonu’nun kabul ettiği
ilkeler ve uluslararası standartlar ışığında, kısmi değişklikler yerine, kapsamlı bir yargı
reformu gerçekleştirilmeli.
-HSYK kararları şeffaf olmalı, yıllık raporlar hazırlanıp kamuoyuna açıklanmalı.
- HSYK’nın tüm kararlarına karşı yargı yolu açılmalı.
-Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı ilkesinin korunması için hakimler ve savcılar hem kurumsal
hem de fiziksel ortam olarak birbirinden ayrılmalı.
- Yargının demokratik hesap verebilirliliği arttırılmalı. Bağımsızlık ve hesap verebilirlik
değerleri arasında denge kurulmalı.
Denge ve Denetleme Ağı olarak, “hukuk devleti” ve “kuvvetler ayrılığı” ilkelerinin esas
alınarak, yargı bağımsızlığının ve temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alındığı bir
Türkiye’de, vatandaşların devlete karşı olan güven duygusunun güçleneceğini ve
toplumsal barış ve dayanışmanın esas kılınacağını düşünüyoruz. Bunun için de bir an
once kapsamlı bir yargı reformu ve yeni Anayasa sürecinin başlamasını talep ediyoruz.
Download