Geçerken*

(m
Geçerken*
• Ahmet OKTAY
r p T " ! O N yıllarda yapıtlannda ele aldığı sorunlar dolayısıyla en çok
S
tartışılan romancılardan
biri olan Adalet Ağaoğlu, çeşitli
ı— ^— l dergilerde çıkmış denemeleri ile hiç yayınlanmam ış bazı yazı­
larım Geçerken adlı kitapta topladı.
Ağaoğlu, T ürk toplumunun geçirmekte olduğu sosyo-ekonomik ve
kültürel değişme sürecine tanıklık etmeye çalışan, bu sürecin sorunla­
rını irdeleyen bir yazar hiç kuşkusuz. Rom anlarının onca tartışılması­
nın bir nedeni bu elbet. Gclgelelim, asıl unutulmaması gereken n ok­
ta şu: Adalet Ağaoğlu, anlatılan kadar anlatımı da önemseyen bir
yazar. Çünkü, yazın alanında kalınacaksa, toplumsal gerçeği anlat­
makla işin bitmediğini söylemek zorundayız. B u düzeyde belirleyici
soru: Nasıl anlatm alıdır.
Geçerken'de toplanan yazılar, bana hep bu nasd anlatmak? so­
rusu çerçevesinde düşünürken yazılmış denemelermiş gibi geldi. K u ş­
ku yok: Adalet Ağaoğlu, A .W ajd a ya da T .O k a n ’ın filmleri üzerin­
de de düşünüyor. A m a yöneldiği sorunlar, tartışmaya açtığı siyasal
ve sanatsal konular, her şeyden önce yazın ın/sanat ın dilini gündeme
getirmeyi amaçlıyor. Zaten, T.O ka n 'ın filmi dolayısıyla yazdığı de­
neme, Sanatın Özgür D ili adını taşıyor.
Ağaoğlu, yazın dünyamızda, daha genelde sanat ve kültür yaşa­
mımızda sık rastlanan basitleştirmelere ve indirgemelere de değiniyor
ve böylesi yaklaşımların yanlışlığım sergiliyor. Yazar Duyarlığı baş­
lıklı denemede, köy/kent/işçi romanı gibi ayrımların yapaylığına, ya­
rarsızlığına değinen Ağaoğlu, bir kadın duyarlığı da olamayacağım
vurguluyor. Edebiyatta Cinsellik İrdelenirken adlı bir yazıda ise, Adalet
Ağaoğlu, gerek yazarlar gerekse eleştirmeciler açısından önemsenme­
si gereken yaklaşımlar getirmekten geri kalmıyor. Bu konuda yapdan
ve kimisi ağır suçlamalarla biten tartışmalarda gözden kaçırılan, da­
ha yumuşak bir söyleyişle, gereğince vurgulanaraayan bir noktayı şöyle
dile getiriyor Ağaoğlu: “ B ir edebiyat yapıtında cinsellik irdelenirken
amaç, bu cinsel ilişkilerin, sağlanması düşünülen yeni hayat bütünlü­
ğüne kalkışım değerlendirmek olm alı” (S.63, Vurgulam a benim).
Romanlarımızda Aysel adlı yazısında ise Adalet Ağaoğlu, A .Nesin'in bir gözleminden yola çıkarak, romanlarımıza da değişik yönle­
riyle yansımış bulunan kimi kültürel ve ideolojik olgular üzerinde dü­
şünüyor.
Geçerken, romancının ancak kendi kendisini yetiştirebileceğim, bu­
nunsa durmadan romanın sorunları üzerinde düşünmekle mümkün
olabileceğini sezdiren gözlemlerle dolu. A yrıca bu denemeler, bir ro­
mancının öteki sanat alanlarına yaklaşımındaki yansız ve çözümleyici
olm ayı amaçlayan özgürlükçü bir tutumu da sergiliyor.
Katılmayabilirsiniz elbet yargılarının, düşüncelerinin bir bölümü­
ne. A m a yine de Adalet Ağaoğlu'nun kitabım seveceğinize, dile getir­
diği sorunlar üzerinde düşünmeye zorlanacağınıza inanıyorum.
( ★ ) A.A ğaoğlu: Geçerken, Remzi Kitabevi, K D V dahil 990 T L.
Taha Toros Arşivi