B : 26 5.1. 1951 O : 1
advertisement
B : 26 5 . 1 . 1951 kişilik kadrodan bir kişi dahi çıkarılmamıştır. Ergani bakır müessesesinde 2071 kişilik bir ekipten kış basması dolayısı ile Kesker servi­ sinde istihsal durduğu için 73 kişiye yol veril­ miştir. Şark Kromlarında ötedenberi çalıştırılan 590 kişili ekip bütün yıl fasılasız çalışmıştır. O :1 Bu tahavvülü icmali bir hesap ile ifade et­ mek lâzımgelirse ceman, 1949 yılı başındaki işçi sayısı itibariyle, 142 139 dur, hususi mü­ esseselerde çalışan işçilerden bir sene içinde 4 697 işçi açıkta kalmış ve bunun yüzde nis­ peti % 3,3 den ibaret bulunmuştur. Sayın arkadaşlar; teslim buyurursunuz k i ; memleketimizin henüz rüşeym halinde olan Ereğli Kömür İşletmesinde çalıştırılan sınai bünyesi ileri memleketlerde olduğu gibi 28 215 kişiden bir yıl içinde yalnız 143 işçiye iş ve işsizlik buhranlarını içtimai bir mesele izin verilmiştir. halinde önümüze koyacak bir tekâmüle eriş­ Bu tafsilli izahın bir hulâsası yapılmak ge­ mekten henüz çok uzaktır. Çünkü sanayi mem­ rekirse misal olarak ele alman bu işletmelerde leketlerinde işsizlik mefhumu, istihlâk pazarla­ çalıştırılan 79 035 işçi içinde 1950 yılının son rının hazım ve bel' edemiyeceği derecede fazla aylarında malûm sebeplerle açığa çıkanların istihsal neticesi meydana gelen iktisadi bir yekûnu 906 kişidir. Çalışan işçi mecnruuna hâdiseyi ifade eder. Bizde bu manada işsizlik nispeti, % 1,14 tür. Bu nipet bizi, memlekette esasen yoktur. Fakat bir memlekette ki, insan işsizliğin arttığı kanaatine götürecek ehemmi­ emeğini değerlendirecek bir pazar mevcut yette değildir. değildir. İnsan gücüne ihtiyaç duyacak iş sa­ Sayılan bu iş yerleri dışında Demiryolları, haları yoktur, orada işsizlik, devamı mukadder Deniz ve Havayollarında 1950 yılında muhtelif içtimai bir musibettir. Türkiye'nin, bu mânada sebeplerle çıkan işçi nispeti ise sayılan mües­ bir felâketin ıstırabını yıllardan beri çekmekte seselerdeki nispetten çok aşağıdır. olduğu kabili inkâr değildir. Tekel'e gelince; Mevsimlik olmıyan iş yer­ Uzun seneler, memleketimizin iktisadi veç­ lerinde çalıştırılan işçi miktarı daima sabit hesi millî ekonominin sektörleri arasındaki kalmıştır. münasebetler gözetilerek ana hatlariyle tâyin îş Kanunu çerçevesine giren hususi iş yer­ edilmiş değildir. Devletçiliğin anlayışında ve lerine gelince; buralardaki işçi sayısını 1949 tatbikmda dalâlete düşülmesi neticesi' olarak yılı başı itibariyle, 142 139 olarak tesbit etmiş memleketimizde hususi teşebbüs tamamen du­ bulunuyoruz. mura uğramıştır. îş sahaları inkişif edememiş, İstanbul, İzmir ve havalisi gibi, sanayiin insan emeği lâyık olduğu değeri bulamamış; daha fazla temerküz ettiği yerlerde; mensucat, balkımız refahın hasretiyle çırpmip durmuştur. iplik, deri ve kauçuk fabrikalarında göze çar­ Binaenaleyh bu mânada işsizlik memleketi­ pan -bir vaziyet vardır. Mensucat fabrikaların­ mizde ötede» beri huzurumuzu kaçıran bir âfet dan bazıları, pamuğun ihraç fiyatı yükselmesi olarak halen de devam etmektedir. üzerine ellerindeki stoku işlemeksizin satmayı Bunun en şayanı ibret bir misalini zirai daha kârlı bularak imalâtı ya tamamen tatil sahadan ele almak mümkündür. 1944 istatistik­ etmiş veya iş hacmini küçültmüşlerdir. Bu yüz­ lerine göre Türkiye'de ziraat edilen arazi den İzmir, Uşak ve İstanbul'da isimleri malûm miktarı (12 900 000) ^hektardan ibarettir. Bu fabrikalarda işten çıkarılanların sayısı 4 697 dir. miktar (16) milyon çiftçi nüfusuna nispet Lâstik fabrikalarında da; kauçuğun mem­ edildiği takdirde çiftçi ailesinden her vatandaşa lekete yarı mamul olarak girmesi yüzünden ve 8 dönüm toprak isabet eder. Bizde arazinin % 80 deri sanayiin de küçük hayvan derilerinin işlen­ i münavebe ile ekildiğine göre bir yıl içinde bir meden ihracı artığından bu iş yerlerinin bâzı­ çiftçiye düşen ekim sahası dört dönüm üzerinde larında iş hacmi daralmış ve fakat bu sebep­ ve monokültür çiftçiliğe hasreden bir çiftçinin lerden dolayı işsiz kalanların sayısı top yekûn < yılın en az altı ayında işsiz kalması ve çiftçilikle 618 kişiyi geçmemiştir. İş Kanununa dâhil doymasına imkân olmıyan karnını doyurmak için işletmelerde, işçi miktarındaki tahavvüller bü­ iş araması kadar tabiî bir hal düşünülemez. tün Türkiye'de arzettiğim miktar ve sahaya İşte sayın arkadaşlarım, çiftçi bünyesindeki münhasır kalmıştır. halkımızın % 40 ı bu durumdadır. Senelerce nü- — 27 —
