40 yaşın üstündeki kolorektal kanser için risk altındaki bireyler

40 YAŞIN ÜSTÜNDEKİ KOLOREKTAL KANSER İÇİN RİSK ALTINDAKİ
BİREYLER, DIŞKIDA KAN GELMESİNİN UYARICI ROLÜNÜN FARKINDA
MI?
Yağmur Sitem AKBULUT, Orhun AKDOĞAN, Şebnem Büşra ALTUNKALEM,
Satı Coşkun YAZGAN, Caner YEŞİLOĞLU
Danışmanlar: Doç. Dr. Halil İbrahim AÇAR, Doç. Dr. Derya ÖZTUNA
Amaç:
Bu çalışmanın amacı, Türk toplumunda 40 yaş üzeri risk altındaki bireylerin dışkılarındaki kan
varlığının uyarıcı rolünün farkında olup olmadıklarını belirlemek, farkındalığın çeşitli
sosyodemografik ölçütlerle ilişkisinin doktora gidip gitmeme nedenleriyle incelenmesidir.
Gereç ve Yöntemler:
Şubat - Nisan2013 tarihleri arasında yürütülen tanımlayıcı tipteki bu çalışma, 4 Nolu
Keçiören AÇSAP Merkezi’ne gelen basit rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen 40 yaş üstü 1122
birey üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında hazırlanan anketten elde edilen veriler,
SPSS 11.5 programında ki-kare testi, bağımsız gruplarda t testi, tek yönlü varyans analizi ve
korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir.
Bulgular:
Bu çalışmada rektal kanama sıklığının %52.1, kanama sebebi ile doktora başvurma oranının %48.8
olduğu belirlenmiş; ancak rektal kanama şikayeti ile doktora başvurma oranının cinsiyet ve eğitim
düzeyinden etkilenmediği görülmüştür. Doktora başvuranların yaş ortalaması 51 olup
başvurmayanlara göre anlamlı derecede yüksektir. Kanama nedeni ile doktora başvuranların en çok
basur olduklarını, çok az kişinin bunun kanser belirtisi olabileceğini düşündükleri belirlenmiştir.
Doktora başvuranların büyük çoğunluğuna (%93.7) rektal muayene yapılmıştır. 40 yaş üstü risk
altındaki bireylerin doktora başvurma oranları incelendiğinde ailesinden birisi ya da kendisi
bağırsak ameliyatı geçirmiş bireylerin başvurma oranları %69.8, ailesinden birinin veya kendisinin
bağırsağından polip alınan bireylerin doktora başvurma oranı %71.8, ailesinde kalın bağırsak veya
rektum kanseri tanısı alan birey olanlarda %66.2, ailesinde kanser veya polip tanısı olan bireylerin
yakınlık dereceleriyle 1. Derece (%81.3), 2. Derece (%63.3) ve uzak akrabalıkta (%42.4) olmak
üzere
istatistiksel
açıdan
anlamlı
farklılıklar
bulunmuştur.
Sonuç:
Bu çalışma sonucunda dışkıda kan gelmesinin uyarıcı rolünün farkındalığının ve doktora başvurma
oranının; bireyin kendisinde ya da yakın çevresinde kanser veya başka bağırsak hastalığı olduğunda
yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Bu nedenle kolorektal kanserin; belirtilerinin bilinmesi ve
önlenmesi konularında farkındalığı arttırmak üzerine toplumu aydınlatıcı, bilgilendirici çalışmalara
ihtiyaç vardır.
Anahtar Kelimeler:
Kolorektal kanser, rektal kanama, kolorektal polipler, 40 yaş üstü bireyler, farkındalık