İçindekiler Önsöz 1 Kısaltmalar Giriş BİRİNCİ BölÜM EGEMENLİĞİN DOĞUŞU, GELİŞİMİ VE KAVRAMSAL Ç E R Ç E V E S İ I. MODERN DEVLET VE EGEMENLİĞİN DOĞUŞU A. Teokratik Egemenlik Teorileri 1. Doğaüstü İlahi Hukuk Doktrini 2. Providansiyel İlahi Hukuk Doktrini B. Modern Egemenlik Anlayışına Geçiş 1. Siyasal Düşünürler ve Modern Egemenlik a. Teoriden Önce Olgu: Niccolo Machiavelli: (1469-1527) b. Kavramın İlk Kullanıcısı: Jean Bodin: (1530-1596) c. Egemenlik Kavramının Yetkinleştirilmesi: Thomas Hobbes: (1588-1679) d. Kavramın Demokratik Boyuta Çekilme Çabası: Jean-Jacques Rousseau: (1712-1778) 2. Düşünceden Eyleme Geçiş: 1789 Fransız Devrimi II. EGEMENLİĞİN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ A. Terminoloji ve Tanım Sorunu B. Modern Devletin Varlık Nedeni Olarak Egemenlik III. EGEMENLİĞİN SAHİBİ VE KULLANILMASI A. Demokratik Egemenliğin İki Farklı Görünümü: Halk Egemenliği Ulus Egemenliği Ayrımı B. Egemenliğin Kullanılması 1. Doğrudan Demokrasi 2. Temsili Demokrasi 3. Yarı Doğrudan Demokrasi Mutlak M o n a r ş i l e r d e n G ü n ü m ü z e Egemenlik Kavramı 8 IV. EGEMENLİĞİN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ: DEVLETİN BİR UNSURU OLARAK EGEMENLİK KAVRAMININ BOYUTLARI 78 A. İç Egemenlik ve Sonuçları 79 1. Egemenlik Bölünmezdir (Birdir) 81 2. Egemenlik Mutlaktır 83 3. Egemenlik Devredilemez 85 4. Egemenlik Devlet İçerisindeki En Üstün Güçtür 86 5. Meşru Güç (Zor) Kullanma Tekeline Sahiptir 87 B. Dış Egemenlik ve Sonuçları 87 1. Devletlerin Egemen Eşitliği 93 2. Bağımsızlık 98 3. Müdahale Yasağı 100 V. KLASİK EGEMENLİKLE İLGİLİ BAZI SORUNLAR VE SINIRLI EGEMENLİĞE GEÇİŞ 104 A. Kuvvetler Ayrılığı ve Klasik Egemenlik 104 B. Hukuk Devleti, İnsan Hakları ve Klasik Egemenlik 106 C. Federal Devlet Sistemi ve Klasik Egemenlik 110 D. Uluslararası, Ulusalüstü Kuruluşlar ve Klasik Egemenlik 114 VI. DEĞERLENDİRME 117 İkİNci B ö l Ü M TÜRKİYE'DE EGEMENLİK I. ULUSAL EGEMENLİĞE GEÇİŞ 123 A. Osmanlı İmparatorluğunda Egemenlik 123 B. Ulusal Egemenliğe Geçiş ve Cumhuriyetin İlanı 134 1. Milli Mücadele Dönemi 134 2. Ulusal Egemenliğin Kurumsallaşma Aşaması 139 a. Büyük Millet Meclisinin Açılması ve 1921 Anayasası 139 b. 1923 Cumhuriyetin İlanı 144 içindekiler •* II. CUMHURİYET DÖNEMİ: 1924 VE 1961 ANAYASALARINDA ULUSAL EGEMENLİK 145 A. 1924 Anayasası 146 B. 1961 Anayasası 149 III. 1982 ANAYASASINDA EGEMENLİK 151 A. Egemenliğin Sahibi - Kaynağı 152 B. Egemenliğin Kullanılması ve Bu Konuda Yetkili Organlar 155 1. Yasama Organı 161 2. Yürütme Organı 168 3. Yargı Organı • C. Değerlendirme 176 186 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM EGEMENLİĞİN D Ö N Ü Ş Ü M Ü I. ULUSLARARASI İLİŞKİLERİN GELİŞMESİ, KÜRESELLEŞME VE EGEMENLİK 195 A. Devletlerin Bağımlılığının Artması ve Uluslararası İlişkilerin Gelişmesi 195 B. Küreselleşme ve Egemenlik İlişkisi 200 1. Küreselleşmenin Tanımlanması 200 2. Tarihsel Gelişim ve Küreselleşmenin Boyutları 203 3. Küreselleşme -Egemenlik İlişkisi ve Ulus Devlete Etkisi 207 II. ULUSLARARASI - ULUSALÜSTÜ ÖRGÜTLER VE DEVLETLERİN EGEMENLİĞİ 213 A. Klasik Uluslararası Örgütler 215 B. Bir Uluslararası Örgüt Olarak Birleşmiş Milletler ve Devletlerin Egemenliğine Etkisi 217 C. Ulusalüstü (Supranational) Örgütler ve Egemenlik 224 1. Genel Olarak "Ulusalüstü" Kavramı 224 2. Bir Ulusalüstü Örgüt Olarak Avrupa Birliği ve Egemenlik 229 a. Tarihsel Gelişim, Bütünleşme Amacı ve Bütünleşme Alanları 229 10 Mutlak M o n a r ş i l e r d e n G ü n ü m ü z e Egemenlik Kavramı b. Birliğin Organları 237 i. Avrupa Birliği Konseyi 237 ii. Avrupa Birliği Parlamentosu 239 iii. Avrupa Birliği Komisyonu 240 iv. Avrupa Birliği Adalet Divanı 241 c. Ulusalüstü Avrupa Birliği Hukuk Düzeni ve Temel Özellikleri 242 d. Değerlendirme 249 e. Türkiye - AB İlişkilerinde Egemenlik ve Kullanımı Sorunu 259 III. ULUSLARARASI ALANDA İNSAN HAKLARININ KAZANDIĞI BOYUT VE DEVLETLERİN EGEMENLİĞİ 266 A. Genel Olarak 266 B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Koruma Sistemi ve Devletlerin Egemenliğine Etkisi 276 Sonuç 287 Kaynakça 297 Kavramlar Dizini 315