TBMM B : 104 18 . 5 . 1993 0 : 1 Sivas Milletvekili Muhsin Yazıcıoğlu

T.B.M.M.
B : 104
18 . 5 . 1993
0:1
Sivas Milletvekili Muhsin Yazıcıoğlu tarafından Sayın Başbakanımıza Tevcih edilen ve cevap­
landırılması görevi Devlet Bakanı Sayın Şerif Ercan'a verilen soru önergesi ile ilgili cevap
1. II. Dünya Savaşından sonra milletlerarası, ilişkiler hızla gelişmiş, bu gelişme sonucu
özellikle İngilizce büyük bir yaygınlık kazanmıştır. Bugün yalnız gelişmekte olan ülkelerde de­
ğil, Fransa, Almanya, İtalya gibi gelişmiş ülkelerde de, İngilizcenin baskısı artmıştır. Fransa'da
Fransız dilini yabancı etkilerden korumaya çalışan Akademi, İngilizcenin gittikçe ağırlaşan bas­
kısına karşı bir takım önlemler getirmişse de, bu dilin politik, ekonomik ve kültürel alanlarda
yayılması büsbütün önlenmiş sayılamaz. İngilizce yabancı dillere yalnız kelime vermekle kal­
mayarak, cümle yapılarında da etkisini göstermektedir. Ayrıca, İngilizcenin birtakım özel keli­
me ve deyimleri de çevirme yoluyla yabancı dillerde yaygınlaşmaktadır. Son yıllarda iletişim
(haberleşme, radyo ve televizyon) alanında sağlanan imkân ve kplaylıklar, yabancı dillerin ve
özellikle İngilizcenin çeşitli diller üzerindeki etkisini daha da artırmıştır.
Bu kaçınılmaz ilişkiler çerçevesi içerisinde, ülkemizle dış ülkeler arasındaki politik, eko­
nomik ve kültürel temaslar, İngilizcenin bizim ülkemizdeki etkisini de gözle görülür biçimde
derinleştirmiştir, ö t e yandan çeşitli yayın organları ve yeni kurulan özel televizyon istasyonları
arasındaki rekabet, dilimize birtakım yabancı kelimelerin girmesine yol açtığı gibi, toplumun
belli çevrelerinde geçerlik kazanmış birtakım yabancı söz ve deyimlerin, gerek konuşma, ge­
rekse kültürel dilimizde yaygınlaşmasına da sebep olmuştur. Bu gerçekler elbetteki gözardı
edilemez.
2. Türkçemizde son yıllarda tanık olduğumuz bu olumsuz değişmeler, ilgili kuruluşlarca
ciddî olarak ve dikkatle takip edilmektedir. Dilimizin yabancı etkilerden korunması, sağlam
bir millî dilbilgi ve bilincinin sağlanmasıyla sıkı sıkıya ilgilidir. Bu yolda en büyük görevi Millî
Eğitim Bakanlığıyla, başta Türk Dil Kurumu olmak üzere diğer kültür kuruluşlarımıza düştü­
ğü açıktır.
•
Söz konusu görevin bilinci içinde, Türkçemizin yabancı etkilerden korunması ve geliştiril­
mesi sorumluluğunu taşıyan Türk Dil Kurumu, Millî Eğitim Bakanlığı ile sıkı bir iş ve görev
birliği içinde çalışmaktadır, örnek olarak, Millî Eğitim Bakanlığımızın kurduğu özel bir ko­
misyon, Türk Dil Kurumu'nun katkıları ile imlâmızın sorunlarını gözden geçirerek yeni bir
imlâ;kılavuzu hazırlamış ve bu kılavuz 1993'te Türk Dil Kurumu'nca yayımlanmıştır. Türk Dil
Kurumu'nun 1988'de çıkardığı "Türkçe Sözlük"de bu alanda büyük bir ihtiyaca cevap vere­
cek bir eserdir. Bu sözlükte, Türkçe kelimelerin telâffuzu (uzun ve ince söyleyişler) titizlikle
belirtildiği gibi, kelimelerin vurguları da açıklanmıştır. Ayrıca, sözlükte yer alan yabancı keli­
melerin etimolojileri ve.Türkçe karşılıkları da verilmiştir.
Türk Dil Kurumu, Türkçenin öz benliğine kavuşması yolunda, bilim terimlerimizin Türkçeleştirilmesiyle ilgili çalışmalarını da sürdürmektedir. İlk olarak Türkçe gramer terimlerini açık­
layan bir sözlük yayımlanmıştır. Türkçe Botanik terimlerimizi kapsayan (Yaklaşık 500 sayfa­
lık) bir eser de yayımlanmak üzeredir. Diğer bilim dallarındaki Türkçe terimleri kapsayan söz­
lük çalışmaları da sürdürülmektedir.
Türk Dil Kurumu'nun "Türk Dili" adlı aylık dergisinde, Türk dilinin yabancı etkilerden
arındırılması problemi ve dilimizin güncel sorunları yetkili uzmanlarca işlenmektedir. Söz ko­
nusu aylık dergi ye Türk Dil Kurumu'nun belli başlı yayınları okul kitaplıklarına ücretsiz ola­
rak gönderilmekte, öğretmen ve öğrencilerin uyarılması ve bilgilendirilmesi sağlanmaktadır.
Türk dilinin yabancı etkilerden arındırılması ve dünya dilleri arasında kendisine yaraşır
yerini alması bakımından Türk Dil Kurumu'nca yapılan çalışmalar halen sürdürülmektedir,
Bu çalışmalar, özellikle Türklük âlemi bakımından da büyük önem taşımaktadır, zira SSCB'nin
— 595 —