TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ VE SENDİKAL MÜCADELE

TOPLUMSAL CİNSİYET
EŞİTLİĞİ VE SENDİKAL
MÜCADELE
Dünyada ve Kıbrıs’ın kuzeyinde
yaşanan toplumsal cinsiyet temelli
ekonomik sorunlar ve çözüm önerileri
TOPLUMSAL CİNSİYET
NEDİR?
Sahip olduğumuz biyolojik özellikleri
anlatan cinsiyet (sex) kavramından farklı
olarak sosyal süreçler içerisinde öğrenilen
rol ve görevlerdir. Toplumların tarihsel,
ekonomik, kültürel ve sosyolojik koşulları
içersinde inşa edilen toplumsal cinsiyet
(gender) bir toplumda kadınlar ve
erkeklerden beklenen rol ve görevleri
anlatır.
TOPLUMSAL CİNSİYETİN
İNŞASI
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Modernite ve kapitalizm ile
Ulus-devletlerin ve milliyetçiliklerin
icadı
Heteroseksüel ilişkinin norm olması
Evlilik sözleşmesi
Çekirdek ailenin kurulması
Nüfus üretimi
Emeğin bölümlenmesi
20.Yüzyıla kadar kadınlar…
Eğitim hakkı
2) Oy kullanma
3) Seçilme hakkı
4) Eşit işe eşit ücret
5) Kürtaj hakkı
6) Temsil hakkı vb… en temel insan hakları
için mücadele ediyor
Bu mücadelenin adı FEMİNİZM.
1)
KADIN EMEĞİNİN İKİ BOYUTU
ÜCRETLİ EMEK




Bir ücret karşılığı
verilen emek
Ekonomik değeri
görünür
Yasal olarak
düzenlenmiş
Sendikal mücadelede
bir yeri var
ÜCRETSİZ
(GÖRÜNMEYEN)
EMEK
 Ücret karşılığı yok
 Ekonomik değeri
görünmez
 Yasal olarak
düzenlenmemiş
 Sendikal mücadele
önemsemiyor.
Görünmeyen emek nedir?
Ev içinde yerine getirilen hizmetler için
harcanan emektir.
 Kadınların “görevi” olarak kabul edilen
ve ücret karşılığında yapılmadığı için
kıymetsiz görülen emektir.
 Ücretli bir işte çalışsın ya da çalışmasın
ev içinde birçok hizmet toplumsal
cinsiyet rolleri dolayısı ile kadınlar
tarafından yerine getirilir.
 Buna İKİNCİ VARDİYA da denir.

Görünmeyen emeğin ekonomik
değeri (4 kişilik bir aile- aylık
hesap minimum)







Temizlik
Bulaşık
Ütü
Yemek
Çocuk bakımı
Yaşlı bakımı
Organizasyon
hizmetleri

600 TL

1200 TL
1600 TL

400 TL
Toplam: 3800 TL

Kadın emeğinin günlük ve yıllık
zaman dilimlenmesi (Ortalama)
25-45 yaş arası evli ve 2 çocuklu kadın baz alındı:
YEMEK PİŞİRME: Günde 2.5 saat/ Yılda 912 saat
 TEMİZLİK: Günde 1.5 saat/ Yılda 547.5 saat
 ÇOCUK BAKIMI: Günde 4 saat/ Yılda 1460 saat
 ORGANİZASYON HİZMETLERİ: Günde 1 saat/
Yılda 365 saat
 ÜCRETLİ İŞ: Günde 8 saat/261 işgününde 2.088
saat.
Günde toplam 17 saat 24-17= 7 saat (uyku)

Erkek emeğinin günlük ve yıllık
zaman dilimlenmesi (Ortalama)
25-45 yaş arası evli ve 2 çocuklu erkek baz alındı:





YEMEK PİŞİRME: Günde 0.5 saat/ Yılda 182.5 saat
TEMİZLİK: Günde 0.5 saat/ Yılda 182.5 saat
ÇOCUK BAKIMI: Günde 2 saat/ Yılda 730 saat
ORGANİZASYON HİZMETLERİ: Günde 0 saat/ Yılda
0 saat
ÜCRETLİ İŞ: Günde 8 saat/261 işgününde 2.088
saat.
Toplam 11 saat 24-11= 13 saat (7 saat uyku,
6 saat boş zaman)
TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİ
KADINLARIN…
Çalışma hayatına katılım koşullarını
2) Çalışma hayatında yerine getirdikleri
görevleri
3) Çalışma hayatında edindikleri
pozisyonları/ iş statülerini
4) Örgütlenme, karar alma ve siyaset
üretme süreçlerini doğrudan
etkiliyor
1)
Bu farkın sendikal mücadele
açısından sonuçları
Kadınlar





Üye sayısı düşük
Pasif üyelik
Karar alma
süreçlerinin dışında
Politika üretimine
katılamıyor
Sorunların temsili
eksik/ yarım
Erkekler





Üye sayısı yüksek
Aktif üyelik
Karar alan
Politika belirleyen
Sorunlar tek yönlü
temsil ediliyor
Kadınlar sendikal mücadelede
yeterince yer almayınca hangi
sorunlara çözüm üretilemiyor?
Mesleklerin cinsiyetlendirilmesi
 Eşdeğer işe eşit ücret
 Cam Tavan
 Mobbing (özellikle cinsel mobbing)
 İş güvencesi
 Sosyal güvenlik + sosyal hizmet
 Örgütlenme

Mesleklerin cinsiyetlendirilmesi
Erkekler






Mimar
Mühendis
İnşaat işçisi
Maden işçisi
Çöp işçisi
Şoför …vb.
Mesleklerin cinsiyetlendirilmesi
Kadınlar
Öğretmen
 Hemşire
 Sekreter
 Ev temizlikçisi
 Seks işçisi …vb

EŞİT İŞE EŞİT ÜCRET
Aynı veya çok benzer
işlere eşit ücret
ödenmesidir.
Ör: 1977’ye kadar
Kıbrıs Türk
toplumunda
öğretmen kadınlar,
öğretmen erkeklerin
aldığı ücretin yarısını
alıyorlardı.
EŞDEĞER İŞE EŞİT
ÜCRET
Yapılan iş farklı olsa bile
eşdeğer hizmet
niteliğinde ise ücretin
bu eşdeğerlik niteliğine
göre eşit olarak
ödenmesidir.
Ör: Bir hemşire ile bir
elektrikçinin eşit ücret
alması
ÜLKELERİN EŞİT İŞE EŞİT ÜCRET
MEVZUATI







Belgium : The 1999 Law on Equal Treatment for Men and Women
(Articles 12 and 25) and the Royal Decree of 9 December 1975.
France : The 1946 Constitution and Articles L.140.2 and
thereafter of the Labour Code.
Germany : The 1949 Constitution or 'Basic Law' (Article 3), and
the Civil Code (Articles 611a and 612).
Greece : The 1975 Constitution (Article 22(1)), as amended in
2001, and Law 1484/1984 (Article 4).
Italy : The Constitution (Articles 3 and 37), Law 903/1977 (Article
2) and Law 125/1991.
Romania : Equal pay for equal work included in the constitution.
UK : The Equal Pay Act 1970, as amended by Equal Value
Regulations of 1983, and the Sex Discrimination Act of 1975 and
1986, superseded by the Equality Act 2010.
Cinsiyet temelli ücret farkı (gender
pay gap) nedir?
OECD’ye göre cinsiyet temelli ücret farkı
kadınların aldığı ücretlerin erkeklerin aldığı
ücretlere oranla yüzdelik olarak ifadesidir.
Ör: 2012 yılında ABD’de kadınlar erkeklerin
aldığı ücretin %78’ini almaktadır.
 Avrupa Komisyonu’na göre ise erkek ve
kadınların saatlik kazançlarındaki ortalama
farktır.
 Ör. Kanada’da erkekler bir yılda kadınlardan
14.296 dolar daha fazla kazanmaktadır. (2011)

AB ülkelerinde gender pay gap





Eurostat verilerine göre 2008 yılında 27 AB
ülkesindeki ortalama cinsiyet temelli ücret
farkı %17.5’tir.
Bu farkın:
%10’un altında olduğu ülkeler: Italy, Slovenia,
Malta, Romania, Belgium, Portugal Poland
%20 civarında: Slovakia, the Netherlands,
Czech Republic, Cyprus, Germany, United
Kingdom, Greece
%25’in üstünde: Estonia &Austria
Avrupa Komisyonu diyor ki…
Kadınların yıllık kazançları
erkeklerinkinden ortalama %17.5
(2008) daha az olduğu için bu fark
emeklilik maaşlarına da yansıyor.
Dolayısıyla 65 yaş ve üstü
kadınların %22’si yoksulluk riski
ile yaşarken bu oran 65 yaş ve üstü
erkeklerde %16.
Bazı Müslüman ülkelerde kadın
işsizliği
2008
Egypt
Turkey
Syria
Indonesia
Pakistan
Bangladesh
19.2%
14.3%
2009
22.9%
13%
24.2%
25.3%
8.7%
9.6 %
9.7%
7.4%
8.5%
8.2%
Bazı Müslüman ülkelerde kadın
işgücünün sektörel dağılımı
Tarım
Endüstri
Hizmet
Egypt
46%
6%
49%
Syria
25%
9%
66%
Iran
31%
27%
42%
Iraq
51%
4%
46%
Turkey
42%
16%
42%
Indonesia
40%
15%
45%
Pakistan
75%
12%
13%
Bangladesh
68.1%
12.5%
19.4%
Saudi Arabia
0.2%
1%
98%
Nigeria
38.7%
11.2%
47.9%
Global gender gap index 2014 (143 Ülke)
tam eşitlik: 1
hiç eşitlik: 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Iceland
Finland
Norway
Sweden
Denmark
Nicaragua
Rwanda
Ireland
Philippines
0.8594
0.8453
0.8374
0.8165
0.8025
0.7894
0.7854
0.7850
0.7814
Global gender gap index 2014 (143 Ülke )
tam eşitlik: 1
hiç eşitlik: 0
Rank
Country
87
Score
China
0.6830
90
Slovak Republic
0.6806
93
Hungary
88
89
91
92
94
95
Uganda
Guatemala
Greece
Swaziland*
Azerbaijan
Cyprus
0.6821
0.6821
0.6784
0.6772
0.6759
0.6753
0.6741
DPÖ Hanehalkı İşgücü
Anketine (2010) göre
İstihdam,
işsizlik
verilerinin
cinsiyetlere
göre dağılımı
İstihdam edilen işgücünün
cinsiyete göre bölgesel dağılımı
KADINLAR



GENEL: %32.3
İLÇE: %32.1
BUCAK/KÖY: %
32.5
ERKEKLER



GENEL: %67.7
İLÇE: %67.9
BUCAK/KÖY: %67.5
İşsizlik
Kadın
Erkek
İşsizlik
(Genel)
%17.5
%8.9
İşsizlik
(Genç)
%32.1
%19.7
İstihdam edilen işgücünün cinsiyete
göre ücret şekli
Kadınlar
Erkekler
Ücretli
%79.7
%76.0
Yevmiyeli
%3.8
%6.1
İşveren
%3.9
%5.3
Kendi Hesabına
%8.9
%12.2
Ücretsiz
%3.7
%0.4
İstihdam edilen işgücünün cinsiyete
göre eğitim düzeyi
Kadınlar
Erkekler
%19.6
%29.7
%9.5
%13.6
LİSE
%34.2
%31.9
FAKÜLTE/YÜKSEK
OKUL
%28.4
%17.3
İLKOKUL
ORTA OKUL
Peki sorun
sadece
toplumsal
cinsiyet
eşitsizliği mi?
Neoliberal küreselleşmenin
yarattığı sorunlar







Emek çok hareketli
İşyeri parçalandı
Küçük- Orta ölçekli
işletmeler
İş güvencesi yok
Azınlık işçilerin
sömürüsü
Esnek çalışma saatleri
İşçi sayısı artarken
sendikalı işçi sayısı
düşüyor






Toplu sözleşme ve
grevler başarısız
İşçilerde güven
bunalımı
Siyasal alanda
etkisizlik
Sendikal bürokrasi ve
yozlaşma
Sınıf kimliğinde
erozyon
Sınıf-altı (underclass)
Geleneksel sendika modeli
Genel merkez
Başkan
Sekreter
Şubeler
Yerel
Ulusal
Hiyerarşik
Yönetim-Yürütme
kurulu
İşyeri, üyeler
Toplumsal hareket sendikacılığı
Yatay örgütlenme
Enternasyonal
Bölgesel
Çoğulcu
Tüm toplumsal sorunlar
(işçiler, azınlıklar, kadınlar, göçmenler)
(sosyal, ekonomik, ekolojik vb)