Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklığı 1 Ocak- 30 Eylül 2013 ara hesap dönemine ait özet konsolide finansal tablolar Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi İçindekiler Sayfa Ara dönem konsolide finansal durum tablosu 1-2 Ara dönem konsolide gelir tablosu 3 Ara dönem konsolide kapsamlı gelir tablosu 4 Ara dönem konsolide özkaynak değişim tablosu 5 Ara dönem konsolide nakit akım tablosu 6 Ara dönem konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar 7 – 62 Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal durum tablosu (Para birimi - Türk Lirası (TL)) Dipnot referansları Varlıklar Dönen varlıklar Nakit ve nakit benzerleri Finansal yatırımlar Ticari alacaklar -İlişkili taraflardan ticari alacaklar -Diğer ticari alacaklar Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar Diğer alacaklar (net) -İlişkili taraflardan diğer alacaklar -İlişkili olmayan taraflardan diğer alacaklar Stoklar Canlı varlıklar (net) Peşin ödenmiş giderler Diğer dönen varlıklar 6 7 10 37,10 10 12 11 37,11 11 13 14 26 Ara Toplam Satış amacıyla elde tutulan duran varlıklar 34 Duran varlıklar Finansal yatırımlar Ticari alacaklar Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar Diğer alacaklar (net) -İlişkili taraflardan diğer alacaklar -İlişkili olmayan taraflardan diğer alacaklar Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar Canlı varlıklar Yatırım amaçlı gayrimenkuller Maddi varlıklar (net) Maddi olmayan varlıklar (net) -Şerefiye (net) -Diğer maddi olmayan varlıklar (net) Peşin ödenmiş giderler Ertelenmiş vergi varlıkları Diğer duran varlıklar 7 10 12 11 37,11 11 16 14 17 18 20 19 26 35 26 Toplam varlıklar Cari dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) 30 Eylül 2013 Geçmiş dönem (Bağımsız denetimden geçmiş) (Yeniden sınıflanmış) (Not 2.3) 31 Aralık 2012 510.146.136 441.087.507 28.471.346 360.055.766 36.480.738 323.575.028 1.316.272 1.051.855 264.417 112.671.511 6.220.882 1.410.359 13.651.664 288.303.680 42.412.136 245.891.544 8.777.319 772.624 8.004.695 120.542.052 9.803.990 8.802 510.146.136 441.087.507 - - 1.006.574.339 947.481.131 182.876.748 533.223 533.223 653.560.055 163.686.421 129.457.887 34.228.534 4.831.072 1.086.820 - 137.265.842 445.678 445.678 641.614.963 164.019.754 129.457.887 34.561.867 2.974.738 1.160.156 - 1.516.720.475 1.388.568.638 İlişikte 7 ile 62’üncü sayfalar arasında sunulan muhasebe politikaları ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (1) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal durum tablosu (Para birimi - Türk Lirası (TL)) Dipnot referansları Yükümlülükler Kısa vadeli yükümlülükler Kısa vadeli borçlanmalar Uzun vadeli borçlanmaların kısa vadeli kısmı -Finansal kredilerden borçlar -Finansal kiralama işlemlerinden borçlar Diğer finansal yükümlülükler Ticari borçlar -İlişkili taraflara ticari borçlar -Diğer ticari borçlar Çalışanlara sağlanan faydalar kapsamında borçlar Diğer borçlar -İlişkili taraflara diğer borçlar -İlişkili olmayan taraflara diğer borçlar Finans sektörü faaliyetinden borçlar Devlet teşvik ve yardımları Ertelenmiş gelirler Dönem karı vergi yükümlülüğü Kısa vadeli karşılıklar -Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin kısa vadeli karşılıklar -Diğer kısa vadeli karşılıklar Diğer kısa vadeli yükümlülükler 8, 37 8, 37 9 10 37,10 10 11 11 37,11 11 12 21 11 35 22 26 Ara Toplam Satış amacıyla elde tutulan duran varlıklara ilişkin yükümlülükler 34 Uzun vadeli yükümlülükler Uzun vadeli borçlanmalar -Finansal kredilerden borçlar -Finansal kiralama işlemlerinden borçlar Diğer finansal yükümlülükler Ticari borçlar Diğer borçlar Finans sektörü faaliyetlerinden borçlar Devlet teşvik ve yardımları Uzun vadeli karşılıklar -Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin uzun vadeli karşılıklar -Diğer uzun vadeli karşılıklar Ertelenmiş vergi yükümlülüğü Diğer uzun vadeli yükümlülükler 8,37 9 10 11 12 21 22,24 24 22 35 26 Ozkaynaklar Ana ortaklığa ait özkaynaklar Ödenmiş sermaye Ödenmiş sermaye enflasyon düzeltmesi farkları Kar veya zararda yeniden sınıflandırılmayacak birikmiş diğer kapsamlı gelirler veya giderler -Aktüeryal kazanç/kayıp Kar veya zararda yeniden sınıflandırılacak birikmiş diğer kapsamlı gelirler veya giderler -Değer artış fonları Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler Geçmiş yıllar karları Dönem net karı Kontrol gücü olmayan paylar Toplam yükümlülükler 27 27 Cari dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) 30 Eylül 2013 Geçmiş dönem (Bağımsız denetimden geçmiş) (Yeniden sınıflanmış) (Not 2.3) 31 Aralık 2012 441.276.670 398.455.447 260.820.227 235.074 235.074 131.888.012 4.134.926 127.753.086 4.624.358 10.384.458 10.384.458 14.531.164 13.942.351 4.850.913 2.760.910 2.090.003 113 188.383.974 35.956.519 35.742.607 213.912 147.071.261 2.994.680 144.076.581 4.056.457 7.156.780 7.156.780 3.424.218 7.168.817 5.196.962 4.087.354 1.109.608 40.459 180.456.443 398.455.447 - - 99.390.112 66.921.449 30.000.000 30.000.000 25.394.769 23.136.301 2.258.468 43.995.343 - 160.434 160.434 98.097 23.613.714 21.322.326 2.291.388 43.049.204 - 976.053.693 923.191.742 963.687.083 191.447.068 233.177.582 911.486.547 191.447.068 233.177.582 (1.773.070) (1.773.070) 136.384.833 119.838.570 165.755.584 118.856.516 12.366.610 93.054.472 102.460.672 173.086.558 120.033.265 11.705.195 1.516.720.475 1.388.568.638 İlişikte 7 ile 62’üncü sayfalar arasında sunulan muhasebe politikaları ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (2) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihinde sona eren döneme ait konsolide gelir tablosu (Para birimi - Türk Lirası (TL)) Dipnot referansları Cari dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) Cari dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) 1 Ocak - 30 Eylül 2013 1 Temmuz - 30 Eylül 2013 Geçmiş dönem (Bağımsız incelemeden Geçmemiş) (Yeniden sınıflanmış) (Not 2.3) 1 Ocak - 30 Eylül 2012 Geçmiş dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) (Yeniden sınıflanmış) (Not 2.3) 1 Temmuz - 30 Eylül 2012 875.330.296 (684.273.766) 328.626.446 (242.159.393) 782.363.832 (628.936.238) 277.102.256 (219.055.492) 191.056.530 86.467.053 153.427.594 58.046.764 - - - - - - - - 191.056.530 86.467.053 153.427.594 58.046.764 (9.739.896) (29.180.507) 9.310.861 (11.943.876) (2.571.246) (9.194.225) 3.724.619 (3.175.229) (8.469.077) (24.824.406) 11.705.338 (14.103.899) (3.450.308) (7.624.544) 1.321.078 (1.236.305) 149.503.112 75.250.972 117.735.550 47.056.685 Sürdürülen faaliyetler Hasılat Satışların maliyeti (-) 28 28 Ticari faaliyetlerden brüt kar Finans Sektörü Faaliyetleri Hasılatı Finans Sektörü Faaliyetleri Maliyeti (-) Finans sektörü faaliyetlerinden brüt kar Brüt kar Pazarlama satış ve dağıtım giderleri(-) Genel yönetim giderleri(-) Araştırma ve geliştirme giderleri(-) Esas faaliyetlerden diğer gelirler Esas faaliyetlerden diğer giderler (-) 29,30 29,30 29,30 31 31 Faaliyet karı Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların kar/zararındaki paylar Yatırım Faaliyetlerinden Gelirler Yatırım Faaliyetlerinden Giderler (-) Finansal gelirler Finansal giderler (-) - - - - 12.390.181 (342.189) 5.986.712 (20.085.343) 171.087 (74.463) 1.431.638 (7.170.568) 10.872.324 (169.638) 16.249.763 (29.677.434) 26.588 (168.428) 1.493.883 (7.014.110) Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı 147.452.473 69.608.666 115.010.565 41.394.618 Sürdürülen faaliyetler vergi gelir/gideri (27.237.653) (13.271.264) (21.220.160) (8.401.048) (28.498.723) 1.261.070 (12.964.958) (306.306) (22.546.445) 1.326.285 (8.723.077) 322.029 120.214.820 56.337.402 93.790.405 32.993.570 - - - - 120.214.820 56.337.402 93.790.405 32.993.570 - Dönem vergi gelir/(gideri) - Ertelenmiş vergi gelir/(gideri) 32 33 32 33 35 35 Sürdürülen faaliyetler dönem kar/zararı Durdurulan faaliyetler Durdurulan faaliyetler vergi sonrası dönem kar/zararı Dönem kar/zararı Dönem kar /zararının dağılımı Kontrol gücü olmayan paylar Ana ortaklık payları 27 27 1.358.304 118.856.516 612.644 55.724.758 576.932 93.213.473 339.033 32.654.537 Hisse başına kazanç/kayıp (Kuruş) 36 0,6208 0,2911 0,4869 0,1706 Sürdürülen faaliyetlerden hisse başına kazanç/kayıp (Kuruş) 36 0,6208 0,2911 0,4869 0,1706 19.144.706.825 19.144.706.825 19.144.706.825 19.144.706.825 Ağırlık ortalama hisse senedi sayısı İlişikte 7 ile 62’üncü sayfalar arasında sunulan muhasebe politikaları ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (3) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihinde sona eren döneme ait konsolide kapsamlı gelir tablosu (Para birimi - Türk Lirası (TL)) Cari dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) 1 Ocak - 30 Eylül 2013 Cari dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) 1 Temmuz - 30 Eylül 2013 Geçmiş dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) 1 Ocak - 30 Eylül 2012 Geçmiş dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) 1 Temmuz - 30 Eylül 2012 120.214.820 56.337.402 93.790.405 32.993.570 45.610.906 - (3.032.640) - 3.881.780 - (6.065.280) - (2.280.545) 151.632 (194.089) 303.264 43.330.361 (2.881.008) 3.687.691 (5.762.016) Toplam kapsamlı gelir 163.545.181 53.456.394 97.478.096 27.231.554 Toplam kapsamlı gelirin dağılımı: Kontrol gücü olmayan paylar Ana ortaklık payları 1.358.304 162.186.877 612.644 52.843.750 576.932 96.901.164 339.033 26.892.521 Dipnot referansları Dönem karı / (zararı) Diğer kapsamlı gelir / (gider): Finansal varlıklar değer artış fonundaki değişim Emeklilik planlarındaki aktüeryal kayıplar Diğer kapsamlı gelir kalemlerine ilişkin vergi gelir / (giderleri) Diğer kapsamlı gelir / (gider) (vergi sonrası) 27 27 35 İlişikte 7 ile 62’üncü sayfalar arasında sunulan muhasebe politikaları ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (4) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihinde sona eren döneme ait konsolide özkaynak değişim tablosu (Para birimi - Türk Lirası (TL)) Ödenmiş sermaye Ödenmiş sermaye enflasyon düzeltmesi farkları Kardan ayrılan kısıtlanmış yedek 191.447.068 233.177.582 92.779.743 74.616.021 Transferler Ödenen temettüler (Not 36) Net dönem karı Diğer kapsamlı gelir - Finansal varlıklar üzerindeki gerçekleşmemiş net gelir (Not 7) Diğer kapsamlı gelir kalemlerine ilişkin vergi gelir/giderleri (Not 35) - - 9.680.929 - - - - - 3.881.780 - - - - (194.089) Toplam diğer kapsamlı gelir - - - Toplam kapsamlı gelir - - 30 Eylül 2012 bakiyesi 1 Ocak 2013 Bakiyesi 1 Ocak 2012 bakiyesi Değer Aktüeryal artış fonu kazanç/kayıp Kontrol gücü olmayan paylar (Not 27) Toplam özkaynaklar Net dönem karı Geçmiş yıllar Ana ortaklığa karları ait özkaynaklar 100.287.554 171.196.502 862.929.939 11.216.027 874.145.966 - (100.287.554) - 93.213.473 90.606.625 (88.716.569) - (88.716.569) 93.213.473 (303.801) 576.932 (89.020.370) 93.790.405 - - 3.881.780 - 3.881.780 - - - (194.089) - (194.089) 3.687.691 - - - 3.687.691 - 3.687.691 - 3.687.691 - 93.213.473 - 96.901.164 576.932 97.478.096 191.447.068 233.177.582 102.460.672 78.303.712 (574.531) 93.213.473 173.086.558 871.114.534 11.489.158 882.603.692 191.447.068 233.177.582 102.460.672 93.054.472 (1.773.070) 120.033.265 173.086.558 911.486.547 11.705.195 923.191.742 - (120.033.265) - 118.856.516 102.655.367 (109.986.341) - (109.986.341) 118.856.516 (574.531) Transferler Ödenen temettüler (Not 36) Net Dönem Karı Diğer kapsamlı gelir - Finansal varlıklar üzerindeki gerçekleşmemiş net gelir (Not 7) Diğer kapsamlı gelir - Aktüeryal kayıp (Not 24) Diğer kapsamlı gelir kalemlerine ilişkin vergi gelir/giderleri (Not 35) - - 17.377.898 - - - - - 45.610.906 - - - - 45.610.906 - - 45.610.906 - - - - (2.280.545) - - - (2.280.545) - (2.280.545) Toplam diğer kapsamlı gelir - - - 43.330.361 - - - 43.330.361 - 43.330.361 Toplam kapsamlı gelir - - - 43.330.361 - 118.856.516 - 162.186.877 1.358.304 163.545.181 30 Eylül 2013 Bakiyesi 191.447.068 233.177.582 119.838.570 136.384.833 (1.773.070) 118.856.516 165.755.584 963.687.083 12.366.610 976.053.693 İlişikte 7 ile 62’inci sayfalar arasında sunulan muhasebe politikaları ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (5) (696.889) (110.683.230) 1.358.304 120.214.820 Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihinde sona eren döneme ait konsolide nakit akım tablosu (Para birimi - Türk Lirası (TL)) Cari dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) Dipnot referansları İşletme faaliyetlerinden sağlanan nakit girişleri Vergi karşılığı ve azınlık payları öncesi kar Vergi karşılığı ve azınlık payları öncesi kar ile işletme faaliyetlerinden sağlanan nakit arasındaki mutabakat: Gerçekleşmemiş kur farkı giderleri/geliri Amortisman ve itfa payları Kıdem tazminatı karşılığı Kıdem teşvik karşılığı Maden sahalarını doğaya kazandırma karşılığı, net Maddi ve maddi olmayan varlık satış (karı) /zararı Faiz gideri Şüpheli alacak karşılığı Temettü gelirleri Yasal dava karşılığıdaki değişim Stok değer düşüklüğü karşılığı İzin karşılığı gideri / (geliri) Diğer karşılıklar Geçmiş dönem (Bağımsız incelemeden geçmemiş) (Yeniden sınıflanmış) (Not 2.3) 30 Eylül 2013 30 Eylül 2012 147.452.473 115.010.565 46.653.298 2.767.469 1.074.088 (32.920) (1.122.524) 15.527.175 2.511.915 (10.925.468) 1.311.841 900.000 528.556 1.125.000 (2.084.000) 42.406.587 3.535.881 138.846 (90.401) 15.209.862 1.802.017 (10.612.285) (216.697) 900.000 (63.178) 1.125.000 İşletme sermayesindeki değişikliklerden önceki faaliyet karı 207.770.903 167.062.197 Net işletme sermayesindeki değişim Ticari alacaklar Diğer alacaklar Stoklar Diğer dönen varlıklar Peşin ödenmiş giderler Ticari borçlar Çalışanlara sağlanan faydalar kapsamında borçlar Diğer borçlar Ertelenmiş gelirler Ödenen vergi Ödenen kıdem tazminatı Ödenen primler Ödenen dava karşılıkları Ödenen kıdem teşvikleri Şüpheli alacaktan tahsilatlar (74.384.799) 7.461.047 6.970.541 (1.761.256) 1.726.774 (15.183.249) 567.901 3.089.235 11.106.946 (21.725.189) (2.121.473) (1.855.000) (1.456.446) (993.372) 33.253 (23.669.505) 292.909 (22.608.279) (689.590) (2.964.192) (61.684.282) 2.119.072 3.437.141 (244.985) (19.387.559) (2.928.535) (1.900.000) (69.036) (850.291) 93.985 119.245.816 36.009.050 (59.192.312) 2.049.779 359.699 10.925.468 (33.039.673) 299.912 588.747 10.612.285 (45.857.366) (21.538.729) 495.295.216 (435.748.491) (109.986.341) (696.889) (139.272) (7.292.991) 313.331.000 (218.238.109) (88.716.569) (303.801) (309.321) (12.922.151) (58.568.768) (7.158.951) 14.819.682 7.311.370 18, 19, 30 24 24 22 32,33 33 10 32 22 13 22 22 24 22 22 24 10 İşletme faaliyetlerinden sağlanan net nakit girişi Yatırım faaliyetleri ile ilgili nakit akımları Maddi varlık alımları Maddi ve maddi olmayan varlık satış hasılatı Alınan faizler Alınan temettü 18 32 Yatırım faaliyetlerinde kullanılan net nakit Finansman faaliyetleri ile ilgili nakit akımları Alınan kısa vadeli kredilerden sağlanan nakit Ödenen krediler Ödenen temettü Kontrol gücü olmayan hissedarlara dağıtılan kar Ödenen finansal kiralama borçları Ödenen faiz 27 Finansman faaliyetlerinde kullanılan net nakit Nakit ve nakit eşdeğerlerindeki net azalış Dönem başı itibariyle nakit ve nakit eşdeğerleri 6 13.651.664 15.594.899 Dönem sonu itibariyle nakit ve nakit eşdeğerleri 6 28.471.346 22.906.269 İlişikte 7 ile 62’üncü sayfalar arasında sunulan muhasebe politikaları ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (6) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 1. Şirketin organizasyonu ve faaliyet konusu Genel Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi “Akçansa” 1967 yılında kurulmuş olan Akçimento Ticaret Anonim Şirketi “Akçimento” ve 1974 yılında kurulmuş olan Çanakkale Çimento Sanayi Anonim Şirketi’nin “Çanakkale” birleşmesi ile 30 Eylül 1996 tarihinde kurulmuştur. 12 Ocak 1996 tarihinde tamamı Cimenteries CBR S.A. “CBR”’a ait olan Mortelmaattschappij Eindhoven B.V. (Mortel), Çanakkale’nin %97,7 payını satın almıştır. 24 Temmuz 1996 tarihinde de, CBR, Çanakkale’deki hisselerini, çoğunlukla Hacı Ömer Sabancı Holding Anonim Şirketine bağlı şirketlerin elinde tuttuğu Akçimento hisselerinin %30’u ile takas etmiştir. 1 Ekim 1996 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Akçimento, Çanakkale ile birleşmiş ve varlığını sona erdirmiş olup, Çanakkale’nin ismi Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi olarak değiştirilmiştir. Akçansa’nın hisseleri 1986 yılından itibaren İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem görmektedir. 27 Kasım 2006 tarihinde, HeidelbergCement A.G.’nin %100 oranında iştiraki olan CBR International Holdings B.V.’nin sahibi olduğu %39,72 oranında Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. hisselerinin tamamı yine HeidelbergCement A.G.’nin %100 oranında iştiraki olan HeidelbergCement Mediterranean Basin Holdings S.L. şirketine devir olmuştur. Akçansa’nın genel merkezi ve kayıtlı ofisinin adresi Kısıklı Caddesi, No: 38, Altunizade, Üsküdar, İstanbul’dur. Konsolide finansal tablolar yayınlanmak üzere 8 Kasım 2013 tarihinde Akçansa yönetimi tarafından onaylanmıştır. Genel Kurul’un ve ilgili yasal kuruluşların yasal mevzuata göre düzenlenmiş finansal tabloları ve bu finansal tabloları tashih etme hakkı vardır. 27 no’lu dipnotta detaylarıyla anlatıldığı üzere Akçansa’yı Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. ve HeidelbergCement Mediterranean Basin Holdings S.L. birlikte kontrol etmektedir. Konsolide finansal tabloların sunumu amacıyla, Akçansa ve Karçimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Karçimsa - %50,99’u Akçansa’ya ait olan bağlı ortaklık) bundan böyle “Akçansa ve bağlı ortaklığı” veya “Şirket” olarak adlandırılacaktır. 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle personel sayıları (hepsi Türkiye’de istihdam edilmiş) sırasıyla 1.149 ve 1.114’tür. Faaliyet konusu Şirket, çimento, klinker, hazır beton ve agrega üretimi konusunda faaliyet göstermektedir. 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar 2.1 Finansal tabloların hazırlanma ilkeleri Şirket ve Türkiye’de yerleşik bağlı ortaklığı, yasal defterlerini ve kanuni finansal tablolarını Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) ve vergi mevzuatınca belirlenen muhasebe ilkelerine uygun olarak tutmakta ve hazırlamaktadır. (7) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.1 Finansal tabloların hazırlanma ilkeleri (devamı) İlişikteki ara dönem finansal tablolar Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK”) 13 Haziran 2013 tarih ve 28676 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Seri II, 14.1 No’lu “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” (“Tebliğ”) hükümleri uyarınca Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (“KGK”) tarafından yürürlüğe konulmuş olan Türkiye Muhasebe Standartları'na (TMS) uygun olarak hazırlanmıştır. TMS; Türkiye Muhasebe Standartları, Türkiye Finansal Raporlama Standartları ile bunlara ilişkin ek ve yorumlardan oluşmaktadır. Ara dönem finansal tablolar Şirket’in yasal kayıtlarına dayandırılmış olup, KGK tarafından yayınlanan Türkiye Muhasebe Standartları’na göre Şirket’in durumunu layıkıyla arz edebilmek için bir takım düzeltme ve sınıflandırma değişikliklerine tabi tutularak hazırlanmıştır.Söz konusu düzeltmeler genel olarak ertelenmiş vergiler, kıdem tazminatı, maddi varlık amortismanlarının ekonomik ömürlerine ve kıst esasına göre ayrılması, karşılıkların muhasebeleşmesi, satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değeri ile gösterilmesi ve ticari alacak ve borçların reeskonta tabi tutulmasından oluşmaktadır. Finansal tablolar, bazı duran varlıklar ve satılmaya hazır finansal varlıkların yeniden değerlenmesi haricinde, tarihi maliyet esasına göre hazırlanmaktadır. Tarihi maliyetin belirlenmesinde, genellikle varlıklar için ödenen tutarın gerçeğe uygun değeri esas alınmaktadır. İşlevsel ve raporlama para birimi Şirket’in işlevsel ve raporlama para birimi Türk Lirası (TL) olarak kabul edilmiştir. SPK’nın 17 Mart 2005 tarih ve 11/367 sayılı kararına istinaden finansal tablolardaki tutarları yeniden ifade etme işleminin uygulanmasını gerektiren objektif koşulların gerçekleşmemiş olması ve SPK’nın varolan verilere dayanarak ileride bu koşulların gerçekleşme emarelerinin büyük ölçüde ortadan kalktığını öngörmesi sebebiyle, finansal tablolar en son 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle TMS 29 uyarınca (Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama) yeniden ifade etme işlemine tabi tutulmuştur. Dolayısıyla, 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihli bilançolarda yer alan parasal olmayan aktif ve pasifler ve sermaye dahil özkaynak kalemleri, 31 Aralık 2004 tarihine kadar olan girişlerin 31 Aralık 2004 tarihine kadar endekslenmesi, bu tarihten sonra oluşan girişlerin ise nominal değerlerden taşınmasıyla hesaplanmıştır. 2.2. Yeni ve revize edilmiş Türkiye finansal raporlama standartları 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle sona eren ara hesap dönemine ait ara dönem özet konsolide finansal tabloların hazırlanmasında esas alınan muhasebe politikaları aşağıda özetlenen 1 Ocak 2013 tarihi itibariyle geçerli yeni ve değiştirilmiş TFRS standartları ve TFRYK yorumları dışında önceki yılda kullanılanlar ile tutarlı olarak uygulanmıştır. Bu standartların ve yorumların Şirket’in mali durumu ve performansı üzerindeki etkileri bu bölümün ilerleyen kısımlarında açıklanmıştır. 1 Ocak 2013 yılından itibaren geçerli olup, Şirket’in finansal tablolarını etkilemeyen standartlar, mevcut standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar TFRS 7 Finansal Araçlar: Açıklamalar – Finansal Varlık ve Borçların Netleştirilmesi (Değişiklik) Değişiklik işletmenin finansal araçlarını netleştirmeye ilişkin hakları ve ilgili düzenlemeler (örnek teminat sözleşmeleri) konusunda bazı bilgileri açıklamasını gerektirmektedir. Getirilen açıklamalar finansal tablo kullanıcılarına; i) Netleştirilen işlemlerin Şirket’ in finansal durumuna etkilerinin ve muhtemel etkilerinin değerlendirilmesi için ve (8) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.2. Yeni ve revize edilmiş Türkiye finansal raporlama standartları (devamı) ii) TFRS’ye göre ve diğer genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre hazırlanmış finansal tabloların karşılaştırılması ve analiz edilmesi için faydalı bilgiler sunmaktadır. Yeni açıklamalar TMS 32 uyarınca bilançoda netleştirilen tüm finansal araçlar için verilmelidir. Söz konusu açıklamalar TMS 32 uyarınca bilançoda netleştirilememiş olsa dahi uygulanabilir ana netleştirme düzenlemesine veya benzer bir anlaşmaya tabi olan finansal araçlar için de geçerlidir. Değişiklik sadece açıklama esaslarını etkilemektedir ve Şirket’in ara dönem konsolide finansal tabloları üzerinde bir etkisi olmamıştır. TMS 1 Finansal Tabloların Sunumu (Değişiklik) – Diğer Kapsamlı Gelir Tablosu Unsurlarının Sunumu Yapılan değişiklikler diğer kapsamlı gelir tablosunda gösterilen kalemlerin sadece gruplamasını değiştirmektedir. Bundan sonra diğer kapsamlı gelir tablosunda ileriki bir tarihte gelir tablosuna sınıflanabilecek (veya geri döndürülebilecek) kalemlerin hiçbir zaman gelir tablosuna sınıflanamayacak kalemlerden ayrı gösterilmesi gerekmektedir. Değişiklik sadece sunum esaslarını etkilemiştir ve Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde bir etkisi olmamıştır. TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar (Değişiklik) Standartta yapılan değişiklik kapsamında birçok konuya açıklık getirilmiş veya uygulamada değişiklik yapılmıştır. Yapılan birçok değişiklikten en önemlileri tazminat yükümlülüğü aralığı mekanizması uygulamasının kaldırılması, tanımlanmış fayda planlarında aktüeryal kar/zararının diğer kapsamlı gelir altında yansıtılması ve kısa ve uzun vadeli personel sosyal hakları ayrımının artık personelin hak etmesi prensibine göre değil de yükümlülüğün tahmini ödeme tarihine göre belirlenmesidir. Şirket, aktüeryal kazanç/kayıplarını zaten diğer kapsamlı gelir olarak yansıttığı için, aktüeryal kazanç/kaybın muhasebeleştirilmesinde oluşan değişikliğin Şirket’ in finansal durumu ve performansı üzerine bir etkisi olmamıştır. TMS 27 Bireysel Finansal Tablolar (Değişiklik) TFRS 10’nun ve TFRS 12’nin yayınlanmasının sonucu olarak, KGK TMS 27’de de değişiklikler yapmıştır. Yapılan değişiklikler sonucunda, artık TMS 27 sadece bağlı ortaklık, müştereken kontrol edilen işletmeler ve iştiraklerin bireysel finansal tablolarda muhasebeleştirilmesi konularını içermektedir. Söz konusu değişikliğin Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde bir etkisi olmamıştır. TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar (Değişiklik) TFRS 11’in ve TFRS 12’nin yayınlanmasının sonucu olarak, KGK TMS 28’de de değişiklikler yapmış ve standardın ismini TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar olarak değiştirmiştir. Yapılan değişiklikler ile iştiraklerin yanı sıra, iş ortaklıklarında da özkaynak yöntemi ile muhasebeleştirme getirilmiştir. Söz konusu standardın Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde hiçbir etkisi olmamıştır. TFRS 10 Konsolide Finansal Tablolar TFRS 10 - TMS 27 Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar Standardının konsolidasyona ilişkin kısmının yerini almıştır. Hangi şirketlerin konsolide edileceğini belirlemede kullanılacak yeni bir “kontrol” tanımı yapılmıştır. Mali tablo hazırlayıcılarına karar vermeleri için daha fazla alan bırakan, ilke bazlı bir standarttır. Söz konusu standardın Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde hiçbir etkisi olmamıştır. (9) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.2. Yeni ve revize edilmiş Türkiye finansal raporlama standartları (devamı) TFRS 11 Müşterek Düzenlemeler Standart müşterek yönetilen iş ortaklıklarının ve müşterek faaliyetlerin nasıl muhasebeleştirileceğini düzenlemektedir. Yeni standart kapsamında, artık iş ortaklıklarının oransal konsolidasyona tabi tutulmasına izin verilmemektedir. Söz konusu standardın Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde hiçbir etkisi olmamıştır. TFRS 12 Diğer İşletmelerdeki Yatırımların Açıklamaları TFRS 12 iştirakler, iş ortaklıkları, bağlı ortaklıklar ve yapısal işletmelere ilişkin verilmesi gereken tüm dipnot açıklama gerekliklerini içermektedir. Ara dönemdeki önemli olaylar ve işlemler nedeniyle verilmesi gereken açıklamalar dışında, yeni standart kapsamında yapılması gereken açıklamaların hiçbiri ara dönemler için geçerli değildir dolayısıyla Şirket ara dönemde bu açıklamaları sunmamıştır. TFRS 13 Gerçeğe Uygun Değerin Ölçümü Yeni standart gerçeğe uygun değerin TFRS kapsamında nasıl ölçüleceğini açıklamakla beraber, gerçeğe uygun değerin ne zaman kullanılabileceği ve/veya kullanılması gerektiği konusunda bir değişiklik getirmemektedir. Tüm gerçeğe uygun değer ölçümleri için rehber niteliğindedir. Yeni standart ayrıca, gerçeğe uygun değer ölçümleri ile ilgili ek açıklama yükümlülükleri getirmektedir. Yeni açıklamaların sadece TFRS 13’ün uygulamaya başlandığı dönemden itibaren verilmesi gerekmektedir. Söz konusu açıklamaların finansal araçlara ilişkin olanlarının bazılarının TMS 34.16 A (j) uyarınca ara dönem finansal tablolarda da sunulması gerekmektedir. Şirket bu açıklamaları Not 39’da sunmaktadır. TFRYK 20 Yerüstü Maden İşletmelerinde Üretim Aşamasındaki Hafriyat (Dekapaj) Maliyetleri Yorum, üretim aşamasındaki hafriyatların ne zaman ve hangi koşullarda varlık olarak muhasebeleşeceği, muhasebeleşen varlığın ilk kayda alma ve sonraki dönemlerde nasıl ölçüleceğine açıklık getirmektedir. Şirket söz konusu yorumun finansal durumu veya performansı üzerindeki etkilerini değerlendirmektedir. Uygulama Rehberi (TFRS 10, TFRS 11 ve TFRS 12 değişiklik) Değişiklikler geriye dönük düzeltme yapma gerekliliğini ortadan kaldırmak amacıyla sadece uygulama rehberinde yapılmıştır. İlk uygulama tarihi “TFRS 10’un ilk defa uygulandığı yıllık hesap döneminin başlangıcı” olarak tanımlanmıştır. Kontrolün olup olmadığı değerlendirmesi karşılaştırmalı sunulan dönemin başı yerine ilk uygulama tarihinde yapılacaktır. Eğer TFRS 10’a göre kontrol değerlendirmesi TMS 27/TMSYK 12’ye göre yapılandan farklı ise geriye dönük düzeltme etkileri saptanmalıdır. Ancak, kontrol değerlendirmesi aynı ise geriye dönük düzeltme gerekmez. Eğer birden fazla karşılaştırmalı dönem sunuluyorsa, sadece bir dönemin geriye dönük düzeltilmesine izin verilmiştir. KGK, aynı sebeplerle TFRS 11 ve TFRS 12 uygulama rehberlerinde de değişiklik yapmış ve geçiş hükümlerini kolaylaştırmıştır. Değişikliğin Şirket’in finansal durumu ve performansı üzerindeki etkisideğerlendirilmektedir. TFRS’deki iyileştirmeler 1 Ocak 2013 ve sonrasında başlayan yıllık hesap dönemleri için geçerli olan ve aşağıda açıklanan 2009-2011 dönemi yıllık TFRS iyileştirmelerinin Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde bir etkisi olmamıştır. TMS 1 Finansal Tabloların Sunuşu: İhtiyari karşılaştırmalı ek bilgi ile asgari sunumu mecburi olan karşılaştırmalı bilgiler arasındaki farka açıklık getirilmiştir. (10) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.2. Yeni ve revize edilmiş Türkiye finansal raporlama standartları (devamı) TMS 16 Maddi Duran Varlıklar: Maddi duran varlık tanımına uyan yedek parça ve bakım ekipmanlarının stok olmadığı konusuna açıklık getirilmiştir. TMS 32 Finansal Araçlar: Sunum: Hisse senedi sahiplerine yapılan dağıtımların vergi etkisinin TMS 12 kapsamında muhasebeleştirilmesi gerektiğine açıklık getirilmiştir. Değişiklik, TMS 32’de bulun mevcut yükümlülükleri ortadan kaldırıp şirketlerin hisse senedi sahiplerine yaptığı dağıtımlardan doğan her türlü gelir vergisinin UMS 12 hükümleri çerçevesinde muhasebeleştirmesini gerektirmektedir. TMS 34 Ara Dönem Finansal Raporlama: TMS 34’de her bir faaliyet bölümüne ilişkin toplam bölüm varlıkları ve borçları ile ilgili istenen açıklamalara açıklık getirilmiştir. Faaliyet bölümlerinin toplam varlıkları ve borçları sadece bu bilgiler işletmenin faaliyetlerine ilişkin karar almaya yetkili merciine düzenli olarak raporlanıyorsa ve açıklanan toplam tutarlarda bir önceki yıllık mali tablolara göre önemli değişiklik olduysa açıklanmalıdır. Yayınlanan ama yürürlüğe girmemiş ve erken uygulamaya konulmayan standartlar Ara dönem konsolide finansal tabloların onaylanma tarihi itibariyle yayımlanmış fakat cari raporlama dönemi için henüz yürürlüğe girmemiş ve Şirket tarafından erken uygulanmaya başlanmamış yeni standartlar, yorumlar ve değişiklikler aşağıdaki gibidir. Şirket aksi belirtilmedikçe yeni standart ve yorumların yürürlüğe girmesinden sonra konsolide finansal tablolarını ve dipnotlarını etkileyecek gerekli değişiklikleri yapacaktır. TMS 32 Finansal Araçlar: Sunum - Finansal Varlık ve Borçların Netleştirilmesi (Değişiklik) Değişiklik “muhasebeleştirilen tutarları netleştirme konusunda mevcut yasal bir hakkının bulunması” ifadesinin anlamına açıklık getirmekte ve TMS 32 netleştirme prensibinin eş zamanlı olarak gerçekleşmeyen ve brüt ödeme yapılan hesaplaşma (takas büroları gibi) sistemlerindeki uygulama alanına açıklık getirmektedir. Değişiklikler 1 Ocak 2014 ve sonrasında başlayan yıllık hesap dönemleri için geriye dönük olarak uygulanacaktır. Söz konusu standardın Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde önemli bir etkisi olması beklenmemektedir. TFRS 9 Finansal Araçlar – Sınıflandırma ve Açıklama Aralık 2011 de yapılan değişiklikle yeni standart, 1 Ocak 2015 tarihi ve sonrasında başlayan yıllık hesap dönemleri için geçerli olacaktır. TFRS 9 Finansal Araçlar standardının ilk safhası finansal varlıkların ve yükümlülüklerin ölçülmesi ve sınıflandırılmasına ilişkin yeni hükümler getirmektedir. TFRS 9’a yapılan değişiklikler esas olarak finansal varlıkların sınıflama ve ölçümünü ve gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılarak ölçülen olarak sınıflandırılan finansal yükümlülüklerin ölçümünü etkileyecektir ve bu tür finansal yükümlülüklerin gerçeğe uygun değer değişikliklerinin kredi riskine ilişkin olan kısmının diğer kapsamlı gelir tablosunda sunumunu gerektirmektedir. Standardın erken uygulanmasına izin verilmektedir. Şirket, standardın finansal durumu ve performansı üzerine etkilerini değerlendirmektedir. (11) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.2. Yeni ve revize edilmiş Türkiye finansal raporlama standartları (devamı) Uluslararası Muhasebe Standartları Kurumu (UMSK) tarafından yayınlanmış fakat KGK tarafından yayınlanmamış yeni ve düzeltilmiş standartlar ve yorumlar Aşağıda listelenen yeni standartlar, yorumlar ve mevcut UFRS standartlarındaki değişiklikler UMSK tarafından yayınlanmış fakat cari raporlama dönemi için henüz yürürlüğe girmemiştir. Fakat bu yeni standartlar, yorumlar ve değişiklikler henüz KGK tarafından TFRS’ye uyarlanmamıştır/yayınlanmamıştır ve bu sebeple TFRS’nin bir parçasını oluşturmazlar. Şirket konsolide finansal tablolarında ve dipnotlarda gerekli değişiklikleri bu standart ve yorumlar TFRS’de yürürlüğe girdikten sonra yapacaktır. UFRS 10 Konsolide Finansal Tablolar (Değişiklik) UFRS 10 standardı yatırım şirketi tanımına uyan şirketlerin konsolidasyon hükümlerinden muaf tutulmasına ilişkin bir istisna getirmek için değiştirilmiştir. Konsolidasyon hükümlerine getirilen istisna ile yatırım şirketlerinin bağlı ortaklıklarını UFRS 9 Finansal Araçlar standardı hükümleri çerçevesinde gerçeğe uygun değerden muhasebeleştirmeleri gerekmektedir. Söz konusu değişikliğin Şirket’in finansal durumu ve performansı üzerinde herhangi bir etkisinin olması beklenmemektedir. UFRYK Yorum 21 Zorunlu Vergiler Bu yorum, zorunlu vergiye ilişkin yükümlülüğün işletme tarafından, ödemeyi ortaya çıkaran eylemin ilgili yasalar çerçevesinde gerçekleştiği anda kaydedilmesi gerektiğine açıklık getirmektedir. Aynı zamanda bu yorum, zorunlu verginin sadece ilgili yasalar çerçevesinde ödemeyi ortaya çıkaran eylemin bir dönem içerisinde kademeli olarak gerçekleşmesi halinde kademeli olarak tahakkuk edebileceğine açıklık getirmektedir. Asgari bir eşiğin aşılması halinde ortaya çıkan bir zorunlu verginin, asgari eşik aşılmadan yükümlülük olarak kayıtlara alınamayacaktır. Bu yorum 1 Ocak 2014 ve sonrasında başlayan yıllık hesap dönemleri için geçerli olup erken uygulamaya izin verilmektedir. Bu yorumun geçmişe dönük olarak uygulanması zorunludur. Söz konusu yorum Şirket için geçerli değildir ve Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde hiçbir etkisi olmamıştır. UMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü - Finansal olmayan varlıklar için geri kazanılabilir değer açıklamaları (Değişiklik) UMSK, UFRS 13 ‘Gerçeğe uygun değer ölçümleri’ne getirilen değişiklikten sonra UMS 36 Varlıklarda değer düşüklüğü standardındaki değer düşüklüğüne uğramış varlıkların geri kazanılabilir değerlerine ilişkin bazı açıklama hükümlerini değiştirmiştir. Değişiklik, değer düşüklüğüne uğramış varlıkların (ya da bir varlık grubunun) gerçeğe uygun değerinden elden çıkarma maliyetleri düşülmüş geri kazanılabilir tutarının ölçümü ile ilgili ek açıklama hükümleri getirmiştir. Bu değişiklik, 1 Ocak 2014 ve sonrasında başlayan yıllık hesap dönemleri için geriye dönük olarak uygulanacaktır. İşletme UFRS 13’ü uygulamışsa erken uygulamaya izin verilmektedir. Söz konusu standardın Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde önemli bir etkisi olması beklenmemektedir. UMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme – Türev ürünlerin devri ve riskten korunma muhasebesinin devamlılığı (Değişiklik) UMSK, Eylül 2013’de UMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme standardına getirilen değişlikleri yayınlamıştır. Bu değişiklik, finansal riskten korunma aracının kanunen ya da düzenlemeler sonucunda merkezi bir karşı tarafa devredilmesi durumunda riskten korunma muhasebesinin durdurulmasını zorunlu kılan hükme dar bir istisna getirmektedir. Bu değişiklik, 1 Ocak 2014 ve sonrasında başlayan yıllık hesap dönemleri için geriye dönük olarak uygulanacaktır. Söz konusu standardın Şirket’in finansal durumu veya performansı üzerinde bir etkisi olması beklenmemektedir. (12) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.2. Yeni ve revize edilmiş Türkiye finansal raporlama standartları (devamı) KGK tarafından yayınlanan ilke kararları Yukarıda belirtilenlere ek olarak KGK Türkiye Muhasebe Standartlarının Uygulanmasına yönelik aşağıdaki ilke kararlarını yayımlamıştır. “Finansal tablo örnekleri ve kullanım rehberi” yayınlanma tarihi itibariyle geçerlilik kazanmıştır ancak diğer kararlar 31 Aralık 2012 tarihinden sonra başlayan yıllık raporlama dönemlerinde geçerli olmak üzere uygulanacaktır. 2013-1 Finansal Tablo Örnekleri ve Kullanım Rehberi KGK, 20 Mayıs 2013 tarihinde finansal tablolarının yeknesak olmasını sağlamak ve denetimini kolaylaştırmak amacıyla “Finansal tablo örnekleri ve kullanım rehberi” yayınlamıştır. Bu düzenlemede yer alan finansal tablo örnekleri, bankacılık, sigortacılık, bireysel emeklilik veya sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunmak üzere kurulan finansal kuruluşlar dışında TMS’yi uygulamakla yükümlü olan şirketlerin hazırlayacakları finansal tablolara örnek teşkil etmesi amacıyla yayınlanmıştır. Şirket bu düzenlemenin gerekliliklerini yerine getirmek amacıyla Not 2.3’te belirtilen sınıflama değişikliklerini yapmıştır. 2013-2 Ortak Kontrole Tabi İşletme Birleşmelerinin Muhasebeleştirilmesi Karara göre i) ortak kontrole tabi işletme birleşmelerinin hakların birleşmesi (pooling of interest) yöntemi ile muhasebeleştirilmesi gerektiği, ii) dolayısıyla finansal tablolarda şerefiyeye yer verilmemesi gerektiği ve iii) hakların birleştirilmesi yöntemi uygulanırken, ortak kontrolün oluştuğu raporlama döneminin başı itibarıyla birleşme gerçekleşmiş gibi finansal tabloların düzeltilmesi ve ortak kontrolün oluştuğu raporlama döneminin başından itibaren karşılaştırmalı olarak sunulması gerektiği hükme bağlanmıştır. Söz konusu kararların Şirket'in finansal tablolarında bir etkisinin olması beklenmemektedir. 2013-3 İntifa Senetlerinin Muhasebeleştirilmesi İntifa senedinin hangi durumlarda finansal bir borç hangi durumlarda ise özkaynağa dayalı finansal araç olarak muhasebeleştirilmesi gerektiği konusuna açıklık getirilmiştir. Söz konusu kararların Şirket'in finansal tablolarında bir etkisinin olması beklenmemektedir. 2013-4 Karşılıklı İştirak Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesi Bir işletmenin iştirak yatırımı olan bir işletmede kendisine ait hisselerin bulunması durumu karşılıklı iştirak ilişkisi olarak tanımlanmış ve karşılıklı iştiraklerin muhasebeleştirilmesi konusu, yatırımın türüne ve uygulanan farklı muhasebeleştirme esaslarına bağlı olarak değerlendirilmiştir. Söz konusu ilke kararı ile konu aşağıdaki üç ana başlık altında değerlendirilmiş ve her birinin muhasebeleştirme esasları belirlenmiştir. i) ii) iii) Bağlı ortaklığın, ana ortaklığın özkaynağa dayalı finansal araçlarına sahip olması durumu, İştiraklerin veya iş ortaklığının yatırımcı işletmenin özkaynağa dayalı finansal araçlarına sahip olması durumu İşletmenin özkaynağa dayalı finansal araçlarına, TMS 39 ve TFRS 9 kapsamında muhasebeleştirdiği bir yatırımının bulunduğu işletme tarafından sahip olunması durumu. Söz konusu kararların Şirket'in finansal tablolarında bir etkisinin olması beklenmemektedir. (13) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.3 Karşılaştırmalı bilgiler ve önceki dönem finansal tablolarında yapılan sınıflamalar SPK’nın 7 Haziran 2013 tarih ve 20/670 sayılı toplantısında alınan karar uyarınca Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği kapsamına giren sermaye piyasası kurumları için 31 Mart 2013 tarihinden sonra sona eren ara dönemlerden itibaren yürürlüğe giren finansal tablo örnekleri ve kullanım rehberi yayınlanmıştır. Yürürlüğe giren bu formatlar uyarınca Şirket’in bilançolarında ve gelir tablolarında çeşitli sınıflamalar yapılmıştır. Şirket’in 31 Aralık 2012 tarihli bilançosunda yapılan sınıflamalar şunlardır: o o o o o diğer kısa vadeli alacaklar hesap grubunda gösterilen 3.651.353 TL verilen avanslar ve diğer dönen varlıklar içerisinde gösterilen 6.152.637 TL peşin ödenmiş giderler bilançoda ayrı bir hesap olarak peşin ödenmiş giderler hesabında, diğer kısa vadeli borçlar içerisinde yer alan 3.424.218 TL tutarındaki alınan avanslar ayrı hesap olarak ertelenmiş gelirler hesabında, diğer kısa vadeli borçlar hesabında gösterilen 784.893 TL tutarındaki personele borçlar, 1.650.027 TL tutarında ödenecek sosyal güvenlik kesintileri ve 1.621.537 TL tutarında ödenecek vergi ve fonlar çalışanlara sağlanan faydalar kapsamında borçlar hesabında, kısa vadeli finansal borçlar hesabında gösterilen 35.742.607 TL tutarında finansal kredilerden borçlar ve 213.912 TL tutarında finansal kiralama işlemlerinden borçlar uzun vadeli kredilerin kısa vadeli kısımları altında bilançoda ayrı hesap olarak, diğer duran varlıklar hesabında gösterilen 1.753.786 TL tutarındaki verilen yatırım avansları ve 1.220.952 TL tutarındaki peşin ödenmiş giderler bilançoda ayrı hesap olarak peşin ödenmiş giderler hesabında gösterilmiştir. Şirket’in 30 Eylül 2012 tarihinde sona eren ara döneme ait gelir tablosunda yapılan sınıflamalar şunlardır: o o o o o o Esas faaliyetlerden diğer gelirler hesap grubu içerisindeki 260.039 TL tutarındaki sabit kıymet satış geliri yatırım faaliyetlerinden gelirler içerisine, Esas faaliyetlerden diğer giderler hesap grubu içerisindeki 169.638 TL tutarındaki sabit kıymet satış zararı yatırım faaliyetlerinden giderler içerisine, Finansal giderler ve finansal gelirler hesap gruplarında bulunan ticari alacak ve borçlara ilişkin sırasıyla 7.224.908 TL tutarındaki kur farkı gideri ve 7.707.976 TL tutarındaki kur farkı geliri esas faaliyetlerden giderler ve esas faaliyetlerden gelirler içerisine, Finansal gelirler içerisinde yer alan 566.318 TL tutarındaki vade farkı geliri esas faaliyetlerden gelirler içerisine, Finansal giderler içerisinde yer alan 725.512 TL tutarındaki reeskont gideri esas faaliyetlerden giderler içerisine, Finansal gelirler içerisinde yer alan 10.612.285 TL tutarındaki temettü geliri yatırım faaliyetlerinden gelirler içerisine gösterilmiştir. (14) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.4 Önemli muhasebe değerlendirme, tahmin ve varsayımları a) Kıdem tazminatı yükümlülüğü, iskonto oranları, gelecekteki maaş artışları ve çalışanların ayrılma oranlarını içeren birtakım varsayımlara dayalı aktüeryal hesaplamalar ile belirlenmektedir. Bu planların uzun vadeli olması sebebiyle, söz konusu varsayımlar önemli belirsizlikler içerir. Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin karşılıklara ilişkin detaylar Not 24’te yer almaktadır. b) Şüpheli alacak karşılıkları, Şirket yönetiminin bilanço tarihi itibariyle varolan ancak cari ekonomik koşullar çerçevesinde tahsil edilememe riski olan alacaklara ait gelecekteki zararları karşılayacağına inandığı tutarları yansıtmaktadır. Alacakların değer düşüklüğüne uğrayıp uğramadığı değerlendirilirken ilişkili kuruluş ve anahtar müşteriler dışında kalan borçluların geçmiş performansları piyasadaki kredibiliteleri ve bilanço tarihinden finansal tabloların onaylanma tarihine kadar olan performansları ile yeniden görüşülen koşullar da dikkate alınmaktadır. İlgili bilanço tarihi itibariyle şüpheli alacak karşılıkları Not 10’da yansıtılmıştır. c) Şirket yönetimi maddi ve maddi olmayan varlıkların faydalı ekonomik ömürlerinin belirlenmesinde teknik ekibinin tecrübeleri doğrultusunda önemli varsayımlarda bulunmuştur (Not 18 ve 19). d) Dava karşılıkları ayrılırken, ilgili davaların kaybedilme olasılığı ve kaybedildiği taktirde katlanılacak olan sonuçlar Şirket hukuk müşavirlerinin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmekte ve Şirket Yönetimi elindeki verileri kullanarak en iyi tahminlerini yapıp gerekli gördüğü karşılığa ilişkin açıklamalar Not 22’de yeralmaktadır. e) Stok değer düşüklüğü ile ilgili olarak stoklar fiziksel olarak ve ne kadar geçmişten geldiği incelenmekte, teknik personelin görüşleri doğrultusunda kullanılabilirliği belirlenmekte ve kullanılamayacak olduğu tahmin edilen kalemler için karşılık ayrılmaktadır. Stokların net gerçekleşebilir değerinin belirlenmesinde de liste satış fiyatları ve yıl içinde verilen ortalama iskonto oranlarına ilişkin veriler kullanılmakta ve katlanılacak satış giderlerine ilişkin tahminler yapılmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda net gerçekleşebilir değeri maliyet değerinin altında olan stoklar için karşılığın detayları Not 13’te yer almaktadır. f) Şirket, şerefiye’ye ilişkin değer düşüklüğü analizini indirgenmiş nakit akımlarını kullanarak yapmaktadır. Bu analizlerde Şirket’in gelecekteki faaliyetlerine ve kullanılan iskonto oranlarına ilişkin muhtelif varsayımlar bulunmaktadır (Not 20). g) Şirket maden sahalarını doğaya kazandırma karşılığı hesaplanmasında da teknik personelin görüşlerini alarak varsayımlarda bulunmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda, maden sahalarını doğaya kazandırma karşılıklarına ilişkin açıklamalar Not 22’de yer almaktadır. h) Şirket, iştiraklere ilişkin değer düşüklüğü analizini sektörel karşılaştırma yöntemini kullanarak yapmaktadır. Bu analizlerde Şirket’in benzer şirketlerin piyasa değerleri ile karşılaştırılmasına ilişkin muhtelif varsayımlar bulunmaktadır. 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti Uygulanan konsolidasyon esasları Konsolide finansal tablolar Akçansa’nın ve %50,99’una sahip olduğu Karçimsa’nın finansal tablolarını kapsamaktadır. Bağlı ortaklık, kontrolün Akçansa’ya geçtiği tarihten itibaren konsolide edilmeye başlanır ve kontrolün Akçansa’dan çıkması ile konsolide edilme işlemi son bulur. Yukarıda da belirtildiği üzere konsolide finansal tablolar Akçansa ve onun kontrol ettiği bağlı ortaklığın aynı döneme ait finansal tablolarından oluşur. Kontrol, Şirket’in, yatırım yaptığı işletmeyi ancak ve ancak şu göstergelerin tümü birden mevcut olduğunda sağlanmaktadır; a) Yatırım yaptığı işletme üzerinde güce sahipse, b) Yatırım yaptığı işletmeyle olan ilişkisinden dolayı değişen getirilere maruz (15) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) Uygulanan konsolidasyon esasları (devamı) kalmakta veya bu getirilerde hak sahibi ise, c) Elde edeceği getirilerin miktarını etkileyebilmek için yatırım yaptığı işletme üzerindeki gücünü kullanma imkanına sahip ise.) Bağlı ortaklık tam konsolidasyon yöntemi kullanılarak konsolide edilmiş, dolayısıyla kayıtlı bağlı ortaklık değerleri, ilgili özkaynakları karşılığında netleştirilmiştir. Bağlı ortaklığın ana ortaklık dışı hak sahiplerine atfedilen özkaynak ve net dönem karları, konsolide bilanço ve gelir tablosunda kontrol gücü olmayan paylar olarak gösterilmektedir. Yıl içinde satın alınan veya elden çıkarılan bağlı ortaklıkların sonuçları, satın alım tarihinden sonra veya elden çıkarma tarihine kadar konsolide kapsamlı gelir tablosuna dahil edilir. Kontrol gücü olmayan paylar ters bakiye ile sonuçlansa dahi, toplam kapsamlı gelir ana ortaklık hissedarlarına ve kontrol gücü olmayan paylara aktarılır. Akçansa ve bağlı ortaklığı arasındaki işlemler ve bakiyeler ile bu işlemlerle ilgili olarak oluşan kar marjları elimine edilmiştir. Konsolide finansal tablolar benzer işlemler için aynı muhasebe prensipleri kullanılarak hazırlanmıştır. Şirket’in bağlı ortaklığındaki sermaye payında kontrol kaybına neden olmayan değişiklikler özkaynak işlemleri olarak muhasebeleştirilir. Şirket’in payı ile kontrol gücü olmayan payların defter değerleri, bağlı ortaklık paylarındaki değişiklikleri yansıtmak amacıyla düzeltilir. Kontrol gücü olmayan payların düzeltildiği tutar ile alınan veya ödenen bedelin gerçeğe uygun değeri arasındaki fark, doğrudan özkaynaklarda Şirket’in payı olarak muhasebeleştirilir. Şirket’in bir bağlı ortaklığındaki kontrolü kaybetmesi durumunda, satış sonrasındaki kar/zarar, i) alınan satış bedeli ile kalan payın gerçeğe uygun değelerinin toplamı ile ii) bağlı ortaklığın varlık (şerefiye dahil) ve yükümlülüklerinin ve kontrol gücü olmayan payların önceki defter değerleri arasındaki fark olarak hesaplanır. Bağlı ortaklığın varlıkların gerçeğe uygun değer ile veya yeniden değerlenmiş tutarları ile değerlenmesi ve buna ilişkin birikmiş kazancın/zararın diğer kapsamlı gelir içinde muhasebeleştirilmesi ve özkaynakta toplanması durumunda, diğer kapsamlı gelir içinde önceden muhasebeleştirilen ve özkaynakta toplanan tutarlar, Şirket’in ilgili varlıkları satmış olduğu varsayımı üzerine kullanılacak muhasebe yöntemine göre kayda alınır (örneğin; konuyla ilgili UFRS standartları uyarınca, kar/zarara aktarılması ya da doğrudan geçmiş yıl karlarına transfer). Bağlı ortaklığın satışı sonrası kalan yatırımın kontrolünün kaybedildiği tarihteki gerçeğe uygun değeri, UMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçüm standardı kapsamında belirlenen başlangıç muhasebeleştirmesinde gerçeğe uygun değer olarak ya da, uygulanabilir olduğu durumlarda, bir iştirak ya da müşterek olarak kontrol edilen bir işletmedeki yatırımın başlangıç muhasebeleştirmesindeki maliyet bedeli olarak kabul edilir. Netleştirme / mahsup Finansal varlık ve yükümlülükler, netleştirmeye yönelik yasal bir hakka ve yaptırım gücüne sahip olunması ve söz konusu varlık ve yükümlülükleri net bazda tahsil etme/ödeme veya eş zamanlı sonuçlandırma niyetinin olması durumunda bilançoda netleştirilerek gösterilmektedir. Nakit ve nakit benzerleri Konsolide nakit akım tablosunun sunumu açısından, nakit ve nakit eşdeğerleri, kasadaki nakit varlığı, bankalardaki nakit para, çekler (vadesiz) ve orijinal vadesi 3 aydan kısa vadeli mevduatları içermektedir. Nakit ve nakit benzerleri elde etme maliyetleri ve tahakkuk etmiş faizlerinin toplamı ile gösterilmiştir. Şirket’ in nakit ve nakit benzerleri “Krediler ve Alacaklar” kategorisinde sınıflandırılmaktadır. (16) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) Stoklar Stoklar maliyet değeri veya net gerçekleşebilir değerden düşük olanı ile değerlenmiştir. Stokları bulundukları duruma getirmek için yapılan harcamalar aşağıdaki gibi muhasebeleştirilmiştir : İlk madde ve malzemeler – aylık ağırlıklı ortalama ile belirlenen satın alım maliyetinden oluşmaktadır. Mamul ve yarı mamüller – Direkt malzeme ve işçilik giderleri, değişken ve sabit genel üretim giderleri belli oranlarda (normal faaliyet kapasitesi göz önünde tutularak) dahil edilmiştir. Envanter değerleme yöntemi aylık ağırlıklı ortalama yöntemidir. Net gerçekleşebilir değer, tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlanma maliyetleri ve satışın gerçekleştirilmesi için gerekli tahmini maliyetler düşülerek belirlenen tutardır. Maddi duran varlıklar Maddi duran varlığın maliyet değeri; alış fiyatı ve iadesi mümkün olmayan vergiler ve maddi varlığı kullanıma hazır hale getirmek için yapılan masraflardan oluşmaktadır. Maddi duran varlıklar, maliyet değerinden birikmiş amortisman ve var ise değer düşüklüğü karşılığı çıkartıldıktan sonraki net değerleri ile gösterilmiştir. Üzerinden maden çıkarılan araziler haricinde, arazi amortismana tabi tutulmamıştır. Üzerinden maden çıkarılan araziler ise, yıl içerisinde tüketilen rezervin toplam rezerve oranı esas alınarak amortismana tabi tutulmuştur. İnşa edilme aşamasındaki varlıklar, maliyet değerlerinden varsa değer düşüklüğü kaybı düşülerek gösterilirler. Maliyete yasal harçlar da dahil edilir. Kullanıma ve satışa hazır hale getirilmesi önemli ölçüde zaman isteyen varlıklar söz konusu olduğunda, borçlanma maliyetleri aktifleştirilir. Bu varlıkların inşası bittiğinde ve kullanıma hazır hale geldiklerinde ilgili maddi duran varlık kalemine sınıflandırılırlar. Bu tür varlıklar, diğer sabit varlıklar için kullanılan amortisman yönteminde olduğu gibi, kullanıma hazır olduklarında amortismana tabi tutulurlar. Amortismana tabi tutulan varlıklar, maliyet tutarları üzerinden aşağıda belirtilen tahmini ekonomik ömürlerine dayanan oranlarla doğrusal amortismana tabi tutulmuştur. Ekonomik ömürler Yerüstü yer altı düzenleri ve binalar Makina tesis ve cihazlar Döşeme ve demirbaşlar Taşıt araç ve gereçleri Özel maliyetler 20-50 yıl 5-20 yıl 5-10 yıl 5 yıl 5-47 yıl Maddi duran varlıkların taşınan değerlerinin gerçekleşemeyeceğine yönelik olay veya değişikliklerin meydana gelmesi durumunda herhangi bir değer düşüklüğünün olup olmadığı incelenmektedir. Söz konusu uyarıların olması veya taşınan değerlerin gerçekleşebilir değeri aşması durumunda varlıklar gerçekleşebilir değerlerine indirgenmektedir. Maddi duran varlıkların gerçekleşebilir değeri net satış fiyatı veya kullanımdaki değerinden büyük olanıdır. Kullanım değeri bulunurken, gelecekteki nakit akışları, cari piyasa koşullarındaki paranın zaman değeri ve bu varlığa özel riskleri yansıtan vergi öncesi iskonto oranı kullanılarak iskonto edilmektedir. Bağımsız olarak büyük bir nakit girişi sağlamayan bir varlığın geçekleşebilir değeri varlığın ait olduğu nakit girişi sağlayan birim için belirlenmektedir. Değer düşüklükleri gelir tablosuna yansıtılmaktadır. (17) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) Maddi duran varlıklar (devamı) Finansal kiralama ile alınan varlıklar, sahip olunan maddi duran varlıklarda olduğu gibi beklenen faydalı ömrüne göre amortismana tabi tutulur. Eğer finansal kiralama döneminin sonunda sahipliğin kazanılıp kazanılmayacağı kesin değil ise beklenen faydalı ömrü ile söz konusu kiralama süresinden kısa olanına göre amortismana tabi tutulur. Bir maddi duran varlık elden çıkarıldığında veya kullanımı ya da satışından, gelecekte ekonomik yarar elde edilmesinin beklenmemesi durumunda bilanço dışı bırakılır. Maddi duran varlıkların elden çıkarılması ya da bir maddi duran varlığın hizmetten alınması sonucu oluşan kazanç veya kayıp satış hasılatı ile varlığın defter değeri arasındaki fark olarak belirlenir ve gelir tablosuna dahil edilir. Maddi olmayan duran varlıklar Maddi olmayan duran varlıklar başlıca bilgisayar yazılımları ve maden çıkarma haklarından oluşmakta olup, maliyet bedeli üzerinden aktifleştirilir. Maddi olmayan varlıklar maden çıkarma hakları dışında, doğrusal amortisman yöntemine göre ilgili kıymetin tahmini ekonomik ömrü üzerinden itfa edilmektedir. Maden çıkarma hakları yıl içerisinde tüketilen rezervin toplam rezerve oranı esas alınarak amortismana tabi tutulmuştur. Maddi olmayan duran varlıkların taşıdıkları değerler, şartlarda değişiklik olduğu takdirde herhangi bir değer düşüklüğü olup olmadığını test etmek için incelenmektedir. Maddi olmayan varlıkların bilanço dışı bırakılması: Bir maddi olmayan duran varlık elden çıkarıldığında veya kullanımı ya da satışından, gelecekte ekonomik yarar elde edilmesinin beklenmemesi durumunda bilanço dışı bırakılır. Bir maddi olmayan duran varlığın bilanço dışı bırakılmasından kaynaklanan kâr ya da zarar, varsa, varlıkların elden çıkarılmasından sağlanan net tahsilatlar ile defter değerleri arasındaki fark olarak hesaplanır. Bu fark, ilgili varlık bilanço dışına alındığı zaman kâr veya zararda muhasebeleştirilir. Şerefiye Şerefiye, satın alınan ortaklığın veya satın alınan varlıkların satın alım tarihindeki maliyeti ile net aktiflerinin (satın alınan varlıklar için varlığın) rayiç bedelleri arasında kalan farktır. Uluslararası Finansal Raporlama Standardı (UFRS) 3 “İşletme birleşmeleri” çerçevesinde şerefiye tutarı itfa edilmemektedir. Şerefiye, taşındığı değerin gerçekleşmeyeceği durum ve şartlarda ve yılda en az bir kere olmak üzere gerekli görüldüğü zamanlarda değer düşüklüğü için gözden geçirilmektedir. (18) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) Finansal olmayan varlıkların değer düşüklüğü Şirket, her bilanço tarihinde maddi ve maddi olmayan duran varlıklarının, maliyet değerinden birikmiş amortismanlar düşülerek bulunan defter değerine ilişkin değer kaybının olduğuna dair herhangi bir gösterge olup olmadığını değerlendirir. Eğer böyle bir gösterge mevcutsa, değer düşüklüğü tutarını belirleyebilmek için o varlığın geri kazanılabilir tutarı tahmin edilir. Varlığın tek başına geri kazanılabilir tutarının hesaplanmasının mümkün olmadığı durumlarda, o varlığın ait olduğu nakit üreten biriminin geri kazanılabilir tutarı hesaplanır. Geri kazanılabilir tutar, satış maliyetleri düşüldükten sonra elde edilen gerçeğe uygun değer veya kullanımdaki değerin büyük olanıdır. Kullanımdaki değer hesaplanırken, geleceğe ait tahmini nakit akımları, paranın zaman değerini ve varlığa özgü riskleri yansıtan vergi öncesi iskonto oranı kullanılarak bugünkü değerine indirilir. Bu çalışmalar sırasında kullanılan başlıca varsayımlar, önümüzdeki yıllardaki enflasyon beklentileri, satış ve maliyetlerde beklenen artışlar, ihracat-iç pazar kompozisyonunda beklenen değişimler ve beklenen ülke büyüme oranlarından ibarettir. Varlığın (veya nakit üreten birimin) geri kazanılabilir tutarının defter değerinden daha az olması durumunda varlığın (veya nakit üreten birimin) defter değeri, geri kazanılabilir tutarına indirilir. Bu durumda oluşan değer düşüklüğü kayıpları gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Değer düşüklüğünün iptali nedeniyle varlığın (veya nakit üreten birimin) kayıtlı değerinde meydana gelen artış, önceki yıllarda değer düşüklüğünün finansal tablolara alınmamış olması halinde oluşacak olan defter değerini (amortismana tabi tutulduktan sonra kalan net tutar) aşmamalıdır. Değer düşüklüğünün iptali gelir tablosuna kayıt edilir. Şerefiye için ayrılan değer düşüklüğü gelecek dönemlerde ters çevrilemez. Yabancı para cinsinden işlemler Yabancı para cinsinden yapılan işlemler, işlemin yapıldığı tarihteki kurlarla TL’ye çevrilmiştir. 30 Eylül 2013 tarihindeki yabancı para cinsinden aktif ve pasifler, bilanço tarihindeki Merkez Bankası alış kuru ile değerlenmiş olup ortaya çıkan kur farkları ilgili gelir ve gider hesaplarına yansıtılmıştır. Dönem sonlarında kullanılan kurlar aşağıdaki gibidir: Tarih TL/ABD Doları TL/Euro 2,0342 1,7826 1,7847 2,7484 2,3517 2,3085 Alış kuru 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 30 Eylül 2012 Karşılıklar, koşullu yükümlülükler ve varlıklar Karşılıklar Karşılıklar ancak Şirket’in geçmişten gelen ve halen devam etmekte olan bir yükümlülüğü (yasal ya da yapısal) varsa, bu yükümlülük sebebiyle işletmeye ekonomik çıkar sağlayan kaynakların elden çıkarılma olasılığı mevcut ise ve yükümlülüğün tutarı güvenilir bir şekilde belirlenebiliyorsa kayıtlara alınır. Paranın zaman içindeki değer kaybı önem kazandığında karşılıklar ileride oluşması muhtemel giderlerin bilanço tarihindeki indirgenmiş değeriyle yansıtılır. İndirgenmiş değer kullanıldığında, zamanın ilerlemesinden dolayı karşılıklarda meydana gelecek artışlar faiz gideri olarak kaydedilir. (19) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) Karşılıklar, koşullu yükümlülükler ve varlıklar (devamı) Koşullu yükümlülükler ve varlıklar Koşullu yükümlülükler, kaynak aktarımını gerektiren durum yüksek bir olasılık taşımıyor ise finansal tablolarda yansıtılmayıp dipnotlarda açıklanmaktadır. Koşullu varlıklar ise finansal tablolara yansıtılmayıp ekonomik getiri yaratma ihtimali yüksek olduğu takdirde dipnotlarda açıklanır. Kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergiler Vergi karşılığı, dönem karı veya zararı hesaplanmasında dikkate alınan cari dönem ve ertelenmiş vergi karşılıklarının tamamıdır. Ertelenmiş vergi, bilanço yükümlülüğü metodu dikkate alınarak, aktif ve pasiflerin finansal raporlamada yansıtılan değerleri ile yasal vergi hesabındaki bazları arasındaki geçici farklardan oluşan vergi etkileri dikkate alınarak yansıtılmaktadır. Ertelenmiş vergi yükümlülüğü vergilendirilebilir tüm geçici farklar üzerinden hesaplanır. Ertelenmiş vergi varlıkları, indirilebilir geçici farkların ve kullanılmamış vergi zararlarının ileride indirilebilmesi için yeterli karların oluşması mümkün görünüyorsa, tüm geçici farklar ve kullanılmamış vergi zararları üzerinden ayrılır. Her bilanço döneminde Şirket, ertelenmiş vergi varlıklarını gözden geçirmekte ve gelecekte indirilebilir olması ihtimalini göz önüne alarak muhasebeleştirmektedir. Ertelenmiş vergi varlıklarının ve yükümlülüklerinin hesaplanmasında söz konusu varlığın gerçekleşeceği ve yükümlülüğün yerine getirileceği dönemlerde oluşması beklenen vergi oranları, bilanço tarihi itibariyle uygulanan vergi oranları (vergi mevzuatı) baz alınarak hesaplanır. Çalışanlara sağlanan faydalar / kıdem tazminatı karşılığı/ kullanılmamış izin karşılığı (a) Tanımlanan fayda planı : Şirket, mevcut iş kanunu gereğince, en az bir yıl hizmet verdikten sonra emeklilik nedeni ile işten ayrılan veya istifa ve kötü davranış dışındaki nedenlerle işine son verilen personele belirli miktarda kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Not 24’te daha detaylı belirtildiği üzere, Şirket finansal tablolarda yer alan kıdem tazminatı karşılığını, bağımsız bir aktüer tarafından yapılan aktüer çalışmasına dayanarak “Projeksiyon Metodu”nu kullanarak yansıtmıştır. Kıdem tazminatı yükümlülüğü, profesyonel aktüerler tarafından tahmin edilen faiz oranı ile iskonto ederek hesaplanmıştır. Aktüeryal kazanç/kayıp, diğer kapsamlı gelir/gider olarak özkaynaklar içerisinde gösterilir. Konsolide bilançolarda kıdem tazminatı karşılıkları uzun vadeli borçlar altında ayrı bir kalem olarak gösterilmiştir. (b) Tanımlanan katkı planları : Şirket, Sosyal Sigortalar Kurumu’na zorunlu olarak sosyal sigortalar primi ödemektedir. Şirket’in bu primleri ödediği sürece başka yükümlülüğü kalmamaktadır. Bu primler tahakkuk ettikleri dönemde personel giderlerine yansıtılmaktadır. İlgili primlere ilişkin 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle toplam 6.744.648 TL (30 Eylül 2012 – 6.099.853 TL) tutarında gider gerçekleşmiştir. (20) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) (c) Kullanılmamış izin karşılığı : Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar, tamamının hizmetin sunulduğu yıllık raporlama dönemini takip eden on iki ay içinde yerine getirilmesi beklenen kısa vadeli faydaları içermektedir. Bu kapsamda, Şirket’in beklentisi izin karşılıklarının tamamının yıllık raporlama dönemini takip eden on iki ay içinde yerine getirilmesi olduğu için söz konusu izin karşılıklarını çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin kısa vadeli borç karşılıklarında gösterilmektedir. Kiralamalar Kiralama işlemleri –kiracı olarak Finansal kiralama Şirket’e kiralanan varlığın mülkiyeti ile ilgili bütün risk ve faydaların devrini öngören finansal kiralamalar, finansal kiralamanın başlangıç tarihinde, kiralamaya söz konusu olan varlığın rayiç değeri ile kira ödemelerinin bugünkü değerinden küçük olanı esas alınarak yansıtılmaktadır. Finansal kira ödemeleri kira süresi boyunca, her bir dönem için geriye kalan borç bakiyesine sabit bir dönemsel faiz oranı üretecek şekilde anapara ve finansman gideri olarak ayrılmaktadır. Finansman giderleri dönemler itibariyle doğrudan gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Aktifleştirilen kiralanmış varlıklar, varlığın tahmin edilen ömrü üzerinden amortismana tabi tutulmaktadır. Kiralama işlemleri – kiralayan ve kiracı olarak Operasyonel kiralama işlemleri Mülkiyete ait risk ve getirilerin önemli bir kısmının kiralayana ait olduğu kiralama işlemi, işletme kiralaması olarak sınıflandırılır. İşletme kiraları olarak yapılan ödemeler, kira dönemi boyunca doğrusal yöntem ile konsolide kapsamlı gelir tablosuna gider olarak kaydedilir. Operasyonel kiralamalarda kira tahsilatları, kiralama dönemi boyunca doğrusal yöntemle gelir olarak kaydedilir. Bir operasyonel kiralama işleminin yapılması sırasında ilk katlanılan direkt giderler varlığın taşınan değerine eklenir ve kira süresi boyunca, kira gelirleriyle aynı şekilde giderleştirilirler. İlişkili taraflar Aşağıdaki kriterlerden birinin varlığında, taraf Şirket ile ilişkili sayılır: (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) Söz konusu tarafın, doğrudan ya da dolaylı olarak bir veya birden fazla aracı yoluyla: (i) İşletmeyi kontrol etmesi, işletme tarafından kontrol edilmesi ya da işletme ile ortak kontrol altında bulunması (ana ortaklıklar, bağlı ortaklıklar ve aynı iş dalındaki bağlı ortaklıklar dahil olmak üzere); (ii) Şirket üzerinde önemli etkisinin olmasını sağlayacak payının olması; veya (iii) Şirket üzerinde ortak kontrole sahip olması; Tarafın, Şirket’in bir iştiraki olması ; Tarafın, Şirket’in ortak girişimci olduğu bir iş ortaklığı olması; Tarafın, Şirket’in veya ana ortaklığının kilit yönetici personelinin bir üyesi olması; Tarafın, (a) ya da (d) de bahsedilen herhangi bir bireyin yakın bir aile üyesi olması; Tarafın; kontrol edilen, ortak kontrol edilen ya da önemli etki altında veya (d) ya da (e)’de bahsedilen herhangi bir bireyin doğrudan ya da dolaylı olarak önemli oy hakkına sahip olduğu bir işletme olması; veya Tarafın, işletmenin ya da işletme ile ilişkili taraf olan bir işletmenin çalışanlarına işten ayrılma sonrasında sağlanan fayda planları olması, gerekir. İlişkili taraflarla yapılan işlem, ilişkili taraflar arasında kaynaklarının, hizmetlerin ya da yükümlülüklerin bir bedel karşılığı olup olmadığına bakılmaksızın transferidir. (21) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) Gelirlerin muhasebeleştirilmesi Gelir, ekonomik faydanın işletmeye geleceğinin muhtemel olduğu ve gelir tutarının güvenilir bir şekilde ölçülebildiği zaman kaydedilmektedir. Gelirler, indirimler ve katma değer vergisi düşüldükten sonra net olarak gösterilmiştir. Gelirin oluşması için aşağıdaki kriterlerin yerine gelmesi gerekmektedir. Mal satışları Satılan malların riskinin ve faydasının alıcıya transfer olduğu ve gelir tutarının güvenilir bir şekilde hesaplanabildiği durumda gelir oluşmuş sayılır. Net satışlar, indirimler ve komisyonlar düşüldükten sonraki faturalanmış satış bedelinden oluşmaktadır. Hizmet satışı Hizmet satışından doğan gelir ölçülebilir bir tamamlanma derecesine ulaşıldığı zaman oluşmuş sayılır. Yapılan anlaşmadan elde edilecek gelirin güvenilir bir şekilde ölçülemediği durumlarda, gelir, katlanılan giderlerin geri kazanılabilecek tutarı kadar kabul edilir. Hizmet satışından doğan gelirin çoğunluğu Ambarlı tesisi liman hizmeti gelirlerinden oluşmaktadır. Kira geliri Kira gelirleri aylık olarak kazanıldığında finansal tablolara yansıtılır. Temettü ve faiz geliri: Hisse senedi yatırımlarından elde edilen temettü geliri, hissedarların temettü alma hakkı doğduğu zaman (Şirket’in ekonomik faydaları elde edeceği ve gelirin güvenilir bir biçimde ölçülmesi mümkün olduğu sürece) kayda alınır. Finansal varlıklardan elde edilen faiz geliri, Şirket’in ekonomik faydaları elde edeceği ve gelirin güvenilir bir biçimde ölçülmesi mümkün olduğu sürece kayıtlara alınır. Faiz geliri, kalan anapara bakiyesi ile beklenen ömrü boyunca ilgili finansal varlıktan elde edilecek tahmini nakit girişlerini söz konusu varlığın kayıtlı değerine indirgeyen efektif faiz oranı nispetinde ilgili dönemde tahakkuk ettirilir. Borçlanma maliyetleri Öngörülen kullanımına veya satışına hazır hale gelmesi önemli bir zamanı gerektiren varlıkların satın alımı, inşası veya üretimi ile direkt ilişkili olan borçlanma maliyetleri ilgili varlıkların maliyetinin parçası olarak aktifleştirilir. Diğer borçlanma maliyetleri gerçekleştikleri dönemlerde gider yazılır. Borçlanma maliyetleri faiz ve borçlanmaya bağlı olarak katlanılan diğer maliyetleri içerir. Hisse başına kar / (zarar) Gelir tablosunda belirtilen hisse başına kazanç, net karın, raporlama boyunca piyasada bulunan hisse senetlerinin ağırlıklı ortalama adedine bölünmesiyle bulunmaktadır. Türkiye’de şirketler sermayelerini hali hazırda bulunan hissedarlarına, çeşitli içsel kaynaklardan “bedelsiz hisse” yolu ile artırabilmektedirler. Bu tip “bedelsiz hisse” dağıtımları, hisse başına kazanç hesaplamalarında, ihraç edilmiş hisse gibi değerlendirilir. Buna göre, bu hesaplamalarda kullanılan ağırlıklı ortalama hisse sayısı, söz konusu hisse senedi dağıtımlarının geçmişe dönük etkileri de dikkate alınarak bulunur. (22) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) Bilanço tarihinden sonraki olaylar Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan ve Şirket’in bilanço tarihindeki durumunu etkileyebilecek hususlar konsolide finansal tablolara yansıtılmaktadır. Düzeltme gerektirmeyen bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan hususlar ise önemlilik derecesine göre notlarda açıklanmaktadır. İşlem ve teslim tarihindeki muhasebeleştirme Tüm finansal varlık alış ve satışları işlem tarihinde, bir başka deyişle Şirket’in alımı veya satımı gerçekleştireceğini taahhüt ettiği tarihte muhasebeleştirilir. Olağan alış ve satışlar, varlığın teslim süresinin genelde bir mevzuat veya piyasalardaki düzenlemelere göre belirlendiği alış ve satışlardır. Finansal araçlar Finansal araçlar, bir işletmenin finansal varlıklarını ve bir başka işletmenin finansal yükümlülüklerini veya sermaye araçlarını arttıran anlaşmalardır. Finansal varlıklar: nakit, başka bir işletmeden nakit veya bir başka finansal varlık almayı öngören sözleşmeye dayalı hak, işletmenin bir başka işletmeyle finansal araçlarını, işletmenin lehinde olacak şekilde, karşılıklı olarak değiştirmesini öngören sözleşmeye dayalı hak ya da, bir başka işletmenin sermaye araçlarıdır. Sözleşmeye dayalı finansal yükümlülükler: başka bir işletmeye nakit veya bir başka finansal varlık vermeyi öngören, veya işletmenin bir başka işletmeyle finansal araçlarını, işletmenin aleyhinde olacak şekilde karşılıklı olarak değiştirmesini öngören sözleşmeye dayalı yükümlülüklerdir. Bir finansal varlık veya finansal yükümlülük ilk olarak, verilen (finansal varlık için) ve ele geçen (finansal yükümlülük için) rayiç değer olan işlem maliyetleri üzerinden varsa işlem masrafları da eklenerek (finansal yükümlülük için düşülerek) hesaplanır. Finansal araçların gerçeğe uygun değeri Gerçeğe uygun değer, zorunlu satış veya tasfiye gibi haller dışında, bir finansal aracın cari bir işlemde istekli taraflar arasında alım-satıma konu olan fiyatını ifade eder. Kote edilmiş piyasa fiyatı, şayet varsa, bir finansal aracın gerçeğe uygun değerini en iyi yansıtan değerdir. Şirket’in finansal araçlarının gerçeğe uygun değerlerinin tahmininde belirtilen yöntemler ve varsayımlar Not 39’da açıklanmıştır. Ticari ve diğer alacaklar Ticari alacaklar fatura edilmiş tutarları ile kayıtlara alınmakta ve etkin faiz oranı metoduyla indirgenmiş net değeri ile ve varsa şüpheli alacak karşılığı düşüldükten sonra taşınmaktadır. Ticari alacaklar içine sınıflandırılan senetler ve vadeli çekler etkin faiz oranı metoduyla reeskonta tabi tutularak indirgenmiş değerleri ile taşınır. Şüpheli alacak karşılığı gider olarak kayıtlara yansıtılmaktadır. Karşılık, müşteriden alınan teminatlar göz önüne alınarak, Şirket yönetimi tarafından tahmin edilen ve ekonomik koşullardan ya da hesabın doğası gereği taşıdığı riskten kaynaklanabilecek olası zararları karşıladığı düşünülen tutardır. (23) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) Finansal yatırımlar Tüm finansal yatırımlar ilk alım anındaki gerçeğe uygun değeri ifade ettiği düşünülen ve işlem maliyetlerini de içeren maliyet bedeli ile kayıtlara alınır. 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihi itibariyle tüm finansal yatırımlar, “satılmaya hazır finansal varlıklar”dır. İlk kayda alımdan sonra satılmaya hazır finansal yatırımlar gerçeğe uygun değerleri ile değerlenir. Finansal yatırımlardan elde edilen faiz, faiz geliri olarak gösterilmiştir. Finansal yatırımlardan elde edilen diğer kazanç veya kayıplar, ilgili varlıklar satılana, nakde dönüşene veya başka bir şekilde elden çıkarılana veya herhangi bir şekilde değer düşüklüğüne maruz kalana kadar özkaynaklar içinde ayrı bir kalemde “değer artış fonları” hesap kaleminde gösterilir, bu tarihten sonra ise gelir ve gider hesapları ile ilişkilendirilir. İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören finansal yatırımlar, bilanço tarihindeki iş günü sonunda borsada oluşan piyasa fiyatları esas alınarak değerlenmiştir. Borsada işlem görmeyen finansal yatırımları değerlemek için uygulanabilir bir değerleme metodu olmadığı zaman, ilgili finansal yatırımlar tarihi maliyetleri ile değerlenmiştir. Finansal varlıklarda değer düşüklüğü Gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dışındaki finansal varlık veya finansal varlık grupları, her bilanço tarihinde değer düşüklüğüne uğradıklarına ilişkin göstergelerin bulunup bulunmadığına dair değerlendirmeye tabi tutulur. Finansal varlığın ilk muhasebeleştirilmesinden sonra bir veya birden fazla olayın meydana gelmesi ve söz konusu olayın ilgili finansal varlık veya varlık grubunun güvenilir bir biçimde tahmin edilebilen gelecekteki nakit akımları üzerindeki olumsuz etkisi sonucunda ilgili finansal varlığın değer düşüklüğüne uğradığına ilişkin tarafsız bir göstergenin bulunması durumunda değer düşüklüğü zararı oluşur. Satılmaya hazır özkaynak araçları için gerçeğe uygun değerin önemli ve sürekli bir düşüş ile maliyetin altına inmesi objektif bir değer düşüklüğü göstergesi sayılır. Maliyet değerinden gösterilen finansal varlıklar için değer düşüklüğü tutarı gelecekte beklenen tahmini nakit akımlarının benzer bir finansal varlık için olan cari faiz oranları ile iskonto edilerek hesaplanan bugünkü değeri ile defter değeri arasındaki farktır. Bu tür bir değer düşüklüğü sonraki dönemlerde iptal edilemez. Bir karşılık hesabının kullanılması yoluyla defter değerinin azaltıldığı ticari alacaklar haricinde, bütün finansal varlıklarda, değer düşüklüğü doğrudan ilgili finansal varlığın kayıtlı değerinden düşülür. Ticari alacağın tahsil edilememesi durumunda söz konusu tutar karşılık hesabından düşülerek silinir. Karşılık hesabındaki değişimler gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Satılmaya hazır özkaynak araçlarının gerçeğe uygun değerinde değer düşüklüğü sonrasında meydana gelen artış, doğrudan özkaynaklarda muhasebeleştirilir. Satılmaya hazır özkaynak araçları için daha önceki dönemlerde kar/zarar içinde muhasebeleştirilen değer düşüklüğü zararı, kar/zarar içinde iptal edilmez. Değer düşüklüğü zararı sonucunda oluşan gerçeğe uygun değer artışı, diğer kapsamlı gelir içinde muhasebeleştirilir ve yatırımlara ilişkin yeniden değerleme karşılığı başlığı altında toplanır. Satılmaya hazır borçlanma senetleri için değer düşüklüğü zararı, yatırımın gerçeğe uygun değerindeki artışın değer düşüklüğü zararının muhasebeleştirilmesi sonrasında ortaya çıkan bir olayla ilişkilendirilmesinin söz konusu olması durumlarda, sonraki dönemlerde kar/zarar içinde iptal edilir. (24) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2.5 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) Finansal yükümlülükler Finansal yükümlülükler başlangıçta işlem maliyetlerinden arındırılmış gerçeğe uygun değerleriyle muhasebeleştirilir ve sonraki dönemlerde etkin faiz oranı üzerinden hesaplanan faiz gideri ile birlikte etkin faiz yöntemi kullanılarak itfa edilmiş maliyet bedelinden taşınır. Etkin faiz yöntemi, finansal yükümlülüğün itfa edilmiş maliyetlerinin hesaplanması ve ilgili faiz giderinin ilişkili olduğu döneme dağıtılması yöntemidir. Etkin faiz oranı; finansal aracın beklenen ömrü boyunca veya uygun olması halinde daha kısa bir zaman dilimi süresince gelecekte yapılacak tahmini nakit ödemelerini tam olarak ilgili finansal yükümlülüğün net bugünkü değerine indirgeyen orandır. Banka kredileri Bütün banka kredileri, ilk kayıt anında rayiç değerlerini de yansıttığı düşünülen ve ihraç maliyetini içeren maliyet bedeli ile kaydedilir. İlk kayda alımdan sonra krediler, etkin faiz oranı yöntemiyle indirgenmiş net değerleri ile gösterilir. İndirgenmiş değer hesaplanırken ilk ihraç anındaki maliyetler ve geri ödeme sırasındaki indirimler ve primler göz önünde bulundurulur. İtfa sürecinde veya yükümlülüklerin kayda alınması sırasında ortaya çıkan gelir veya giderler, gelir tablosu ile ilişkilendirilir. Türev finansal araçlar Türev finansal araçlar ilk olarak kayda alınmalarında elde etme maliyeti ile, kayda alınmalarını izleyen dönemlerde ise gerçeğe uygun değerleri ile değerlenmektedir. Şirket’in türev finansal araçlarını ağırlıklı olarak vadeli döviz alım-satım sözleşmeleri ile ilgili işlemler oluşturmaktadır. Söz konusu türev finansal araçlar ekonomik olarak Şirket için risklere karşı etkin bir koruma sağlamakla birlikte, genellikle risk muhasebesi yönünden UMS 39 standardına ait gerekli koşulları taşımaması nedeniyle finansal tablolarda finansal yatırımlar (eğer gelir ise) ya da diğer finansal yükümlülükler (eğer gider ise) içinde gösterilmiştir. Ticari ve diğer borçlar Ticari ve diğer borçlar, mal ve hizmet alımı ile ilgili ileride doğacak faturalanmış ya da faturalanmamış tutarın rayiç değerini temsil eden indirgenmiş maliyet bedeliyle kayıtlarda yer almaktadır. Finansal varlık ve yükümlülüklerin kayda alınması ve kayıttan çıkarılması Şirket, finansal varlık veya yükümlülükleri, ilgili finansal araç sözleşmelerine taraf olduğu takdirde bilançosuna yansıtmaktadır. Şirket finansal varlığın tamamını veya bir kısmını, sadece söz konusu varlıkların konu olduğu sözleşmeden doğan haklar üzerindeki kontrolünü kaybettiği zaman kayıttan çıkartır. Şirket finansal yükümlülükleri ancak sözleşmede tanımlanan yükümlülüğü ortadan kalkar, iptal edilir veya zaman aşımına uğrar ise kayıttan çıkartır. 3. İşletme birleşmeleri Yoktur. 4. İş ortaklıkları Şirket’in, 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle iş ortaklıkları bulunmamaktadır. (25) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 5. Bölümlere göre raporlama Şirket’in yurt dışı satışlarının büyük bölümü, farklı coğrafi bölgelere tek seferlik yapılan satışlardan oluşmakta ve satışların coğrafi bölgelere göre dağılımı yıllara göre tutarlılık göstermemektedir. Bu nedenle, hasılatın detayı, Not 28’de yurt içi ve yurt dışına yapılan satışlar olarak verilmiştir. Şirket’in iş faaliyetleri, sağladığı hizmet ve ürünlerin içeriğine bağlı olarak yönetilmekte ve organize edilmektedir. Şirket bölümlerine göre raporlamasını UFRS 8’e göre yapmaktadır. Şirket’in iş alanları hakkındaki bilgiler, Şirket’in 30 Eylül 2013 ve 30 Eylül 2012 tarihleri itibariyle çimento (klinker ve agrega dahil) ve hazır beton faaliyetlerinden elde edilen kazancı ve kar bilgilerini içermektedir. 1 Ocak - 30 Eylül 2013 Çimento Hazır beton Dağıtılmamış Eliminasyon Toplam 634.733.541 (450.589.581) 335.029.434 (328.116.864) - (94.432.679) 94.432.679 875.330.296 (684.273.766) Brüt kar 184.143.960 6.912.570 - - 191.056.530 Faaliyet giderleri (-) Diğer faaliyet gelirleri / giderleri (-), net (30.167.140) (2.149.176) (8.753.263) (483.839) - - (38.920.403) (2.633.015) Faaliyet karı 151.827.644 (2.324.532) - 149.503.112 Yatırım faaliyetlerinden gelirler / giderler (-), net Finansal gelirler / giderler (-), net 10.896.321 1.151.671 - - 12.047.992 (14.068.462) (30.169) - - (14.098.631) 148.655.503 (1.203.030) - - 147.452.473 Sürdürülen faaliyetler vergi gideri, net - - (27.237.653) - (27.237.653) Dönem vergi gideri (-) Ertelenmiş vergi gelir/(gideri) - - (28.498.723) 1.261.070 - (28.498.723) 1.261.070 148.655.503 (1.203.030) (27.237.653) - 120.214.820 Satış gelirleri Satışların maliyeti (-) Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı Sürdürülen faaliyetler dönem karı 30 Eylül 2013 Çimento Hazır beton Dağıtılmamış Eliminasyon Toplam Bölüm varlıkları İştirakler Dağıtılmamış varlıklar 1.069.363.608 - 224.837.815 - 182.876.748 39.642.304 - 1.294.201.423 182.876.748 39.642.304 Toplam varlıklar 1.069.363.608 224.837.815 222.519.052 - 1.516.720.475 Dağıtılmamış yükümlülükler - - 1.516.720.475 - 1.516.720.475 Toplam yükümlülükler - - 1.516.720.475 - 1.516.720.475 Yatırım harcamaları (giderleri) Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar 42.349.228 16.843.084 - - 59.192.312 Toplam yatırım harcamaları 42.349.228 16.843.084 - - 59.192.312 Amortisman gideri İtfa payları 39.193.739 1.365.785 6.067.816 25.958 - - 45.261.555 1.391.743 Varlıklar ve yükümlülükler 1 Ocak - 30 Eylül 2013 Diğer bölüm bilgileri (26) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 5. Bölümlere göre raporlama (devamı) 1 Temmuz - 30 Eylül 2013 Çimento Hazır beton Dağıtılmamış Eliminasyon Toplam 239.665.895 (156.592.068) 126.822.112 (123.428.886) - (37.861.561) 37.861.561 328.626.446 (242.159.393) Brüt kar 83.073.827 3.393.226 - - 86.467.053 Faaliyet giderleri (-) Diğer faaliyet gelirleri / giderleri (-), net (9.571.359) 645.636 (2.194.112) (96.246) - - (11.765.471) 549.390 Faaliyet karı 74.148.104 1.102.868 - - 75.250.972 Yatırım faaliyetlerinden gelirler / giderler (-), net Finansal gelirler / giderler (-), net (25.886) (5.730.068) 122.510 (8.862) - - 96.624 (5.738.930) Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı 68.392.149 1.216.517 - - 69.608.666 Sürdürülen faaliyetler vergi gideri, net - - (13.271.264) - (13.271.264) Dönem vergi gideri (-) Ertelenmiş vergi gelir/(gideri) - - (12.964.958) (306.306) - (12.964.958) (306.306) 68.392.149 1.216.517 (13.271.264) - 56.337.402 Satış gelirleri Satışların maliyeti (-) Sürdürülen faaliyetler dönem karı 1 Temmuz - 30 Eylül 2013 Diğer bölüm bilgileri Yatırım harcamaları (giderleri) Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar 12.196.610 9.390.508 - - 21.587.118 Toplam yatırım harcamaları 12.196.610 9.390.508 - - 21.587.118 Amortisman gideri İtfa payları 13.547.252 499.471 2.084.097 8.792 - - 15.631.349 508.263 (27) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 5. Bölümlere göre raporlama (devamı) 1 Ocak - 30 Eylül 2012 Çimento Hazır beton Dağıtılmamış Eliminasyon Toplam 564.865.372 (420.678.028) 314.805.353 (305.565.103) - (97.306.893) 97.306.893 782.363.832 (628.936.238) Brüt kar 144.187.344 9.240.250 - - 153.427.594 Faaliyet giderleri (-) Diğer faaliyet gelirleri / giderleri (-), net (25.868.463) (1.357.939) (7.425.020) (1.040.622) - - (33.293.483) (2.398.561) Faaliyet karı 116.960.942 774.608 - 117.735.550 Yatırım faaliyetlerinden gelirler / giderler (), net Finansal gelirler / giderler (-), net 10.830.237 (127.551) - - 10.702.686 (13.420.324) (7.347) - - (13.427.671) Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı 114.370.855 639.710 - - 115.010.565 Sürdürülen faaliyetler vergi gideri, net - - (21.220.160) - (21.220.160) Dönem vergi gideri (-) Ertelenmiş vergi gelir/(gideri) - - (22.546.445) 1.326.285 - (22.546.445) 1.326.285 114.370.855 639.710 (21.220.160) - 93.790.405 Çimento Hazır beton Dağıtılmamış Eliminasyon Toplam Bölüm varlıkları Finansal yatırımlar Dağıtılmamış varlıklar 1.051.403.596 - 169.948.078 - 137.265.842 29.951.122 - 1.221.351.674 137.265.842 29.951.122 Toplam varlıklar 1.051.403.596 169.948.078 167.216.964 - 1.388.568.638 Dağıtılmamış yükümlülükler - - 1.388.568.638 - 1.388.568.638 Toplam yükümlülükler - - 1.388.568.638 - 1.388.568.638 Yatırım harcamaları (giderleri) Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar 27.395.291 5.644.382 - - 33.039.673 Toplam yatırım harcamaları 27.395.291 5.644.382 - - 33.039.673 Amortisman gideri İtfa payları 36.953.369 668.313 4.366.414 418.491 - - 41.319.783 1.086.804 Satış gelirleri Satışların maliyeti (-) Sürdürülen faaliyetler dönem karı 31 Aralık 2012 Varlıklar ve yükümlülükler 1 Ocak - 30 Eylül 2012 Diğer bölüm bilgileri (28) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 5. Bölümlere göre raporlama (devamı) 1 Temmuz - 30 Eylül 2012 Çimento Hazır beton Dağıtılmamış Eliminasyon Toplam 201.684.635 (147.127.808) 110.505.828 (107.015.891) - (35.088.207) 35.088.207 277.102.256 (219.055.492) Brüt kar 54.556.827 3.489.937 - - 58.046.764 Faaliyet giderleri (-) Diğer faaliyet gelirleri / giderleri (-), net (8.121.388) 880.445 (2.953.464) (795.672) - - (11.074.852) 84.773 Faaliyet karı 47.315.884 (259.199) - - 47.056.685 Yatırım faaliyetlerinden gelirler / giderler (-), net Finansal gelirler / giderler (-), net (2.036) (6.710.119) (139.804) 1.189.892 - - (141.840) (5.520.227) Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı 40.603.729 790.889 - - 41.394.618 Sürdürülen faaliyetler vergi gideri, net - - (8.401.048) - (8.401.048) Dönem vergi gideri (-) Ertelenmiş vergi gelir/(gideri) - - (8.723.077) 322.029 - (8.723.077) 322.029 40.603.729 790.889 (8.401.048) - 32.993.570 Yatırım harcamaları (giderleri) Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar 7.476.692 734.592 - - 8.211.284 Toplam yatırım harcamaları 7.476.692 734.592 - - 8.211.284 12.642.329 231.788 1.020.227 137.792 - - 13.662.556 369.580 Satış gelirleri Satışların maliyeti (-) Sürdürülen faaliyetler dönem karı 1 Temmuz - 30 Eylül 2012 Diğer bölüm bilgileri Amortisman gideri İtfa payları (29) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 6. Nakit ve nakit benzerleri 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 Banka (kısa vadeli mevduatlar dahil) Vadesi raporlama döneminden önce olan çekler Kasa 20.190.722 8.280.452 172 5.345.524 8.305.987 153 Toplam 28.471.346 13.651.664 Vadeli mevduatlar Şirket’in acil nakit ihtiyaçlarına bağlı olarak Türk Lirası için 1-30 gün (31 Aralık 2012 – 1-30 gün), ABD Doları için 1-30 gün (31 Aralık 2012 – 1-30 gün), arasında değişen vadelerde yapılmıştır. Faiz oranları Türk Lirası vadeli mevduat için %4,50 - %9,40 (31 Aralık 2012 - %5,00 %11,75) ABD Doları için %0,50 - %2,50’ tir. (31 Aralık 2012 - %0,50 - %4,25) 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle bloke mevduat bulunmamaktadır. 7. Finansal yatırımlar - Kısa dönem Yoktur. - Uzun dönem 30 Eylül 2013 Pay oranı (%) Satılmaya hazır finansal varlıklar- gerçeğe uygun değerle yansıtılan Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi (Çimsa) Toplam Satılmaya hazır finansal varlıklar-maliyet değerleri ile yansıtılan Liman İşletmeleri ve Nakliyecilik A.Ş. (Liman İşletmeleri) Eterpark Endüstri Ürünleri İmalat Ticaret İthalat İhracat Pazarlama A.Ş. (Eterpark) Arpaş Ambarlı Römerkaj Pilataj Ticaret A.Ş. (Arpaş) Altaş Ambarlı Liman Tesisleri A.Ş. (Altaş) Toplam Tutar 31 Aralık 2012 Pay oranı (%) Tutar 8,98 156.484.224 156.484.224 8,98 110.873.318 110.873.318 15,00 22.662.688 15,00 22.662.688 8,73 16,00 12,25 2.686.527 841.399 201.910 8,73 16,00 12,25 2.686.527 841.399 201.910 182.876.748 137.265.842 Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören Çimsa 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 iş günleri sonunda borsada oluşan piyasa fiyatları ile değerlenmiştir. 45.610.906 TL (31 Aralık 2012 – 19.408.896 TL artış) tutarındaki cari dönemde ortaya çıkan borsa rayicindeki artış, kapsamlı gelir tablosu içinde gösterilmiştir. Eterpark, Liman İşletmeleri, Arpaş ve Altaş’ın rayiç bedellerini makul bir şekilde hesaplamak mümkün olmadığı için sözkonusu finansal duran varlıklar (2004 yılı sonuna kadar enflasyona göre düzeltilmiş) maliyet bedelleri üzerinden bilançoda taşınmaktadır. (30) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 8. Finansal borçlar Kısa vadeli finansal borçlar 30 Eylül 2013 Para birimi Teminatsız krediler TL (**) TL (**) TL (**) TL (*)(**) TL (*)(**) Ana para Vade TL Bakiye 30.000.000 60.000.000 110.000.000 52.513.622 1.205.216 27 Şubat 2014 12 Kasım 2013 28 Mart 2014 - 31.209.375 61.978.000 113.914.014 52.513.622 1.205.216 260.820.227 31 Aralık 2012 Para birimi Teminatsız krediler TL (**) TL (**) TL (**) TL (**) TL (**) TL (**) TL (*) TL (*) Ana para Vade TL Bakiye 30.000.000 30.000.000 50.000.000 35.000.000 10.000.000 40.000.000 1.368.233 1.212.491 20 Şubat 2013 20 Şubat 2013 28 Şubat 2013 2 Ocak 2013 2 Ocak 2013 28 Mart 2013 - 30.238.875 40.316.333 30.192.000 35.022.361 10.004.792 40.028.889 1.368.233 1.212.491 188.383.974 Uzun vadeli finansal borçlanmaların kısa vadeli kısmı Şirket’ in 30 Eylül 2013 itibariyle finansal kredilerden kaynaklanan uzun vadeli finansal borçlanmaların kısa vadeli kısmı bakiyesi bulunmamaktadır. 31 Aralık 2012 Para birimi Uzun vadeli kredilerin kısa vadeli kısmı ABD Doları (***) ABD Doları (***) Ana para Vade TL Bakiye 10.025.404 10.025.425 2 Mayıs 2013 2 Mayıs 2013 17.871.285 17.871.322 35.742.607 Uzun vadeli finansal borçlar 30 Eylül 2013 Para birimi Uzun vadeli finansal borçlar TL (**) Ana para Vade TL Bakiye 30.000.000 2 Ocak 2015 30.000.000 30.000.000 Şirket’ in 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle uzun vadeli kredisi bulunmamaktadır. (*) (**) (***) Geçici amaçla kullanılan faizsiz kısa vadeli krediler Sabit faizli krediler Değişken faizli krediler (31) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 8. Finansal borçlar (devamı) Finansal kiralama taahhütleri Uzun vadeli finansal kiralama işlemlerinden borçlar ve kısa vadeli kısımları (net) Bir finansal kiralama sözleşmesi kapsamında, 900.000 ABD Doları tutarındaki kira ödemeleri Temmuz 2007’de aylık 10.000 ABD Doları olarak eşit taksitlerle ödenmeye başlanmış ve Eylül 2014’e kadar ödenecektir. Şirket’in, 30 Eylül 2013 itibariyle ABD Doları kısa vadeli kiralama işlemlerinden 235.074 TL (31 Aralık 2012 – 213.912 TL) tutarında borcu bulunmaktadır. Şirket’ in 30 Eylül 2013 tarihleri itibariyle uzun vadeli finansal kiralama borcu bulunmamaktadır (31 Aralık 2012 – 160.434 TL). 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 Bir yıl içerisinde Bir-beş yıl arasında 235.074 - 213.912 160.434 Toplam finansal kiralama işlemlerinden borçlar 235.074 374.346 - - 235.074 374.346 Finansal kiralama taahhütleri Faiz Toplam finansal kiralama işlemlerinden oluşan borcun bugünkü değeri 9. Diğer finansal yükümlükler 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle diğer finansal yükümlülük bulunmamaktadır (31 Aralık 2012 – Yoktur.). 10. Ticari alacaklar ve borçlar Ticari alacaklar Kısa vadeli ticari alacaklar Ticari alacaklar, net Vadeli çekler ve alacak senetleri,net İştiraklerden alacaklar (Not 37) Diğer ilişkili taraflardan alacaklar (Not 37) Şüpheli alacaklar Şüpheli alacak karşılığı (-) 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 206.040.296 117.534.732 383.697 36.097.041 9.975.890 (9.975.890) 131.201.124 114.690.420 20.672 42.391.464 7.497.228 (7.497.228) 360.055.766 288.303.680 Etkin faiz oranı metoduyla indirgenmiş net alacaklar hesaplanırken kullanılan oranlar, TL için %8,398, ABD Doları için %0,6261 ve Euro için %0,4707 (31 Aralık 2012 – TL için %7,00, ABD Doları için %0,8435 ve Euro için %0,4400’tür). (32) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 10. Ticari alacaklar ve borçlar (devamı) Ticari alacaklar (devamı) Kısa vadeli ticari alacaklar (devamı) Ticari alacaklar için ayrılan şüpheli alacak karşılığı, geçmiş tahsil edilememe tecrübesine dayanılarak belirlenmiştir. 30 Eylül 2013 ve 30 Eylül 2012 tarihleri itibariyle şüpheli alacak karşılığının hareketi aşağıda sunulmuştur: 1 Ocak Cari dönem şüpheli alacak karşılık gideri (Not 29) Tahsilatlar (Not 29) 30 Eylül 2013 30 Eylül 2012 7.497.228 2.511.915 (33.253) 5.770.565 1.802.017 (93.985) 9.975.890 7.478.597 Ticari alacakların tahsil süresi ürün niteliğine ve müşteri ile yapılan sözleşmelere bağlı olarak değişmekte olup, çimento için ortalama 88 gün (31 Aralık 2012 - 87 gün), hazır beton için 78 gündür (31 Aralık 2012- 80 gün). 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle, alacakların vadelerine göre detayı ana hatlarıyla şöyledir: Vadesi geçmiş ama şüpheli alacak karşılığı ayrılmayan alacaklar 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 Vadesi gelmemiş alacak 1 aya kadar 1-2 ay 2-3 ay 3-4 ay 4 ay üzeri Toplam 354.251.885 284.524.621 4.940.117 2.481.180 283.883 416.544 171.555 121.887 48.555 189.638 359.771 569.810 360.055.766 288.303.680 Ticari borçlar Kısa vadeli ticari borçlar Satıcılar, net İştiraklere borçlar (Not 37) Diğer ilişkili taraflara borçlar (Not 37) Ortaklara borçlar (Not 37) 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 127.753.086 286.667 3.841.424 6.835 144.076.581 402.039 2.341.934 250.707 131.888.012 147.071.261 Ticari borçların ortalama ödeme süresi 30 – 45 gün arasındadır. Etkin faiz oranı metoduyla indirgenmiş net borçlar hesaplanırken kullanılan oranlar, TL için %8,398, ABD Doları için %0,6261 ve Euro için %0,4707 (31 Aralık 2012 – TL için %7,00, ABD Doları için %0,8435 ve Euro için %0,4400’tür). (33) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 11. Diğer alacaklar, diğer borçlar ve çalışanlara sağlanan faydalar kapsamında borçlar Kısa vadeli diğer alacaklar 30 Eylül 2013 Personelden alacaklar (Not 37) Verilen depozito ve teminatlar Devreden KDV Diğer 31 Aralık 2012 1.051.855 9.550 254.867 772.624 9.550 7.508.170 486.975 1.316.272 8.777.319 Kısa vadeli diğer borçlar 30 Eylül 2013 Tecil edilebilir KDV Alınan depozito ve teminatlar Ödenecek vergi ve fonlar Ödenecek diğer yükümlülükler Ortaklara temettü borçları (Not 37) Diğer çeşitli borçlar 31 Aralık 2012 3.575.713 3.188.428 1.443.982 2.040.171 58 136.106 2.303.821 1.248.215 2.713.105 596.431 295.208 10.384.458 7.156.780 Ertelenmiş gelirler 30 Eylül 2013 Alınan avanslar 31 Aralık 2012 14.531.164 3.424.218 14.531.164 3.424.218 Çalışanlara sağlanan faydalar kapsamında kısa vadeli borçlar 30 Eylül 2013 Ödenecek sosyal güvenlik kesintileri Ödenecek vergi ve fonlar Personele borçlar (Not 37) 31 Aralık 2012 1.777.877 1.621.614 1.224.867 1.650.027 1.621.537 784.893 4.624.358 4.056.457 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 533.223 445.678 533.223 445.678 Uzun vadeli diğer alacaklar Verilen depozito ve teminatlar (34) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 11. Diğer alacaklar, borçlar ve çalışanlara sağlanan faydalar kapsamında borçlar (devamı) Uzun vadeli diğer borçlar 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 - 98.097 - 98.097 Takside bağlanan vergi ve fonlar (*) (*) Şirket’ in 30 Eylül 2013 tarihi itbariyle 6111 no’ lu kanun kapsamında takside bağlanan vergi ve fonlar bakiyesinin kısa vadeye düşen 147.147 TL’ lik (31 Aralık 2012 - 294.293 TL) kısmı kısa vadeli diğer borçlar hesabı içerisindeki “Ödenecek vergi ve fonlar” kaleminde yer almaktadır. 12. Finans sektörü faaliyetlerinden alacak ve borçlar Şirket’in, 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle finans sektörü faaliyeti bulunmamaktadır. 13. Stoklar Hammadde stokları, net Yarı mamul stokları Mamul stokları Yoldaki mallar 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 93.661.251 11.645.567 6.305.099 1.059.594 102.375.425 10.604.637 7.210.576 351.414 112.671.511 120.542.052 Şirket’ in, 2013 yılı içerisinde ayırdığı stok değer düşüklüğü karşılığı 900.000 TL’ dir (31 Aralık 2012 – 1.106.000 TL). 14. Canlı varlıklar Şirket’in 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle canlı varlıkları bulunmamaktadır. 15. Devam eden inşaat sözleşmelerine ilişkin varlıklar Şirket’in inşaat faaliyeti yoktur. 16. Özkaynak yöntemiyle değerlendirilen yatırımlar Şirket’in 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımı bulunmamaktadır. 17. Yatırım amaçlı gayrimenkuller Şirket’in 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle yatırım amaçlı gayrimenkulleri bulunmamaktadır. (35) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 18. Maddi duran varlıklar 1 Ocak 2013 Girişler Transferler (*) Çıkışlar 30 Eylül 2013 Maliyet Arazi, yerüstü ve yeraltı düzenleri Binalar Makine, tesis ve cihazlar Döşeme, demirbaş ve taşıt araçları Özel maliyetler Yapılmakta olan yatırımlar 137.804.607 255.971.680 1.158.073.258 68.147.653 47.375.811 89.073.705 25.028 326.240 58.841.044 5.302.386 4.609.025 71.085.717 12.324.354 2.144.343 (96.524.235) (143.020) (13.025.782) (2.572.200) (744.199) - 142.963.973 260.580.705 1.216.158.221 78.226.047 48.775.955 51.390.514 Toplam 1.756.446.714 59.192.312 (1.058.410) (16.485.201) 1.798.095.415 73.133.143 137.578.151 826.308.075 45.420.717 32.391.665 2.423.711 10.073.319 26.538.981 4.409.512 1.816.032 - (12.442.670) (2.489.616) (625.660) 75.556.854 147.651.470 840.404.386 47.340.613 33.582.037 1.114.831.751 45.261.555 - (15.557.946) 1.144.535.360 Eksi: Birikmiş amortisman Arazi, yerüstü ve yeraltı düzenleri Binalar Makine tesis ve cihazlar Döşeme, demirbaş ve taşıt araçları Özel maliyetler Toplam Maddi varlıklar, net 641.614.963 653.560.055 1 Ocak 2012 Girişler Transferler (*) Çıkışlar 30 Eylül 2012 Maliyet Arazi, yerüstü ve yeraltı düzenleri Binalar Makine, tesis ve cihazlar Döşeme, demirbaş ve taşıt araçları Özel maliyetler Yapılmakta olan yatırımlar 135.043.323 254.189.252 1.125.352.951 61.977.908 45.852.687 57.842.155 62.400 1.400 32.283 95.896 5.500 32.842.194 1.820.785 1.567.866 21.465.434 4.812.656 883.479 (31.254.257) (1.508.473) (419.210) - 136.926.508 255.758.518 1.145.342.195 66.467.250 46.741.666 59.430.092 Toplam 1.680.258.276 33.039.673 (704.037) (1.927.683) 1.710.666.229 70.026.043 123.612.621 795.006.268 42.556.973 30.933.290 2.326.872 10.504.104 24.478.196 2.486.020 1.524.591 - (1.343.246) (374.926) - 72.352.915 134.116.725 818.141.218 44.668.067 32.457.881 1.062.135.195 41.319.783 - (1.718.172) 1.101.736.806 Eksi: Birikmiş amortisman Arazi, yerüstü ve yeraltı düzenleri Binalar Makine tesis ve cihazlar Döşeme, demirbaş ve taşıt araçları Özel maliyetler Toplam Maddi varlıklar, net (*) 618.123.081 608.929.423 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle yapılmakta olan yatırımlardan maddi olmayan varlıklara 1.058.410 TL tutarında transfer gerçekleşmiştir. (30 Eylül 2012 – 704.037 TL) 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle finansal kiralama yoluyla alınan maddi varlıkların toplam maliyet tutarı 20.987.378 TL (30 Eylül 2012 – 22.048.207), toplam birikmiş amortisman tutarı 10.886.378 TL (30 Eylül 2012 – 10.567.813 TL)’dir. 2013 ve 2012 yılı içerisinde finansal kiralama yolu ile yeni maddi veya maddi olmayan varlık alımı yapılmamıştır. 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle halen kullanımda olan ancak tamamen amorti olmuş maddi ve maddi olmayan varlıkların maliyet değeri 585.445.469 TL’dir (30 Eylül 2012 – 577.002.729 TL). Varlıklar üzerinde rehin ve ipotekler Şirket’in 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle maddi varlıkları üzerinde ipotek veya rehin bulunmamaktadır. (36) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 19. Maddi olmayan duran varlıklar 1 Ocak 2013 Girişler / itfa gideri Yapılmakta olan yatırımlardan transfer Çıkışlar 30 Eylül 2013 Maliyet Haklar ve diğer maddi olmayan varlıklar 52.444.608 - 1.058.410 (8.866) 53.494.152 (*) Eksi: Birikmiş itfa payları Haklar ve diğer maddi olmayan varlıklar 17.882.741 1.391.743 - (8.866) 19.265.618 (**) Maddi olmayan varlıklar, net 34.561.867 34.228.534 1 Ocak 2012 Girişler / itfa gideri Yapılmakta olan yatırımlardan transfer Çıkışlar 30 Eylül 2012 Maliyet Haklar ve diğer maddi olmayan varlıklar 51.210.179 - 704.037 - 51.914.216 (*) Eksi: Birikmiş itfa payları Haklar ve diğer maddi olmayan varlıklar 16.240.071 1.086.804 - - 17.326.875 (**) Maddi olmayan varlıklar, net 34.970.108 34.587.341 Haklar ve diğer maddi olmayan duran varlıklar başlıca maden çıkarma hakları, bilgisayar yazılımları ve diğer haklarından oluşmaktadır. (*) (**) 20. 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle, maddi olmayan duran varlıkların 41.195.255 TL (30 Eylül 2012 - 41.203.502 TL) tutarındaki kısmı, maden çıkarma haklarından oluşmaktadır. 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle 9.362.507 TL (30 Eylül 2012 - 8.406.619TL) tutarındaki kısmı, maden çıkarma hakları ile ilgili birikmiş itfa paylarından oluşmaktadır. Şerefiye Şirket, 1 Mayıs 2007 tarihi itibariyle satın alınan Ladik Çimento fabrikasına ait varlık ve yükümlülüklerin gerçeğe uygun değer belirlenmesine ait tüm işlemler sonuçlandırmış, bu çalışma sonucunda 129.457.887 TL tutarında şerefiyeyi kayıtlara yansıtmıştır. Şirket, 31 Aralık 2012 tarihi itibariyle Şerefiye hesabı üzerinde ilgili olduğu nakit üreten birimin kullanımdaki değerine dayalı bir değer düşüklüğü analizi yapmış, bu çalışma sonucunda bir karşılık ayırmaya gerek görmemiştir. Bu analiz içerisinde Şirket’in; 2022 yılına kadar onaylanmış finansal bütçeler üzerinde indirgenmiş nakit akım tahminini TL cinsinden yaparken kullandığı başlıca varsayımlar, ağırlıklı ortalama sermaye maliyetini %13,25 alarak, %3 duyarlılığında test edilmesidir. (37) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 21. Devlet teşvik ve yardımları Şirket’in çeşitli yatırım teşvik belgeleri vasıtasıyla sahip olduğu haklar aşağıdaki gibidir : - İthal edilen makine ve teçhizat ile ilgili makine ve teçhizat ile ilgili gümrük vergilerinden muafiyet. - Yurt içinden veya dışından yapılan alımlarda KDV istisnası. Şirket’in almış olduğu yatırım teşvik belgeleri ile ilgili taahhütleri aşağıdaki gibidir : Akçansa için; Belge 1: Belge no Belge tarihi Yatırım başlangıç tarihi Yatırım bitiş tarihi : : : : 5273 22 Aralık 2008 5 Aralık 2008 6 Temmuz 2012 Toplam sabit yatırımın %100’ü özkaynaklardan karşılanmıştır. 22. Karşılıklar, koşullu varlık ve yükümlükler Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin kısa vadeli borç karşılıkları 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 2.760.910 - 2.232.354 1.855.000 2.760.910 4.087.354 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 965.003 1.125.000 1.109.608 - 2.090.003 1.109.608 İzin karşılığı Üst düzey yönetime ödenecek prim karşılığı (Jestiyon primi) Diğer kısa vadeli borç karşılıkları Yasal davalar karşılığı (Not 31) Diğer karşılıklar 1 Ocak 2013 İzinlerde artış / (azalış), net Cari dönem gideri Ödemeler Tahminlerdeki değişiklikler 30 Eylül 2013 1 Ocak 2012 İzinlerde artış / (azalış), net Cari dönem gideri Ödemeler Tahminlerdeki değişiklikler 30 Eylül 2012 Yasal davalar (Not 31) İzin karşılığı Jestiyon primi Diğer karşılıklar 1.109.608 (1.456.446) 1.311.841 2.232.354 528.556 - 1.855.000 (1.855.000) - 1.125.000 - 965.003 2.760.910 - 1.125.000 Yasal davalar (Not 31) İzin karşılığı Jestiyon primi Diğer karşılıklar 1.119.045 (69.036) (216.697) 2.377.019 (63.178) - 1.900.000 (1.900.00) - 1.125.000 - 833.312 2.313.841 - 1.125.000 (38) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 22. Karşılıklar, koşullu varlık ve yükümlükler (devamı) Diğer uzun vadeli borç karşılıkları Maden sahalarını doğaya kazandırma karşılığı 30 Eylül 2013 30 Eylül 2012 2.291.388 88.544 (121.464) 2.942.215 - 2.258.468 2.942.215 1 Ocak Cari yıl (geliri) / gideri İskonto etkisi Alınan ve verilen teminatlar 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihi itibariyle Şirket’in kendi tüzel kişiliği adına alınan ve verilen teminatlar aşağıdaki gibidir: Para birimi Alınan teminat mektupları Alınan teminat mektupları Alınan teminat mektupları Alınan teminat mektupları Alınan ipotekler Alınan çek ve senetler Alınan çek ve senetler Alınan çek ve senetler EURO USD GPB TL TL TL EURO USD 30 Eylül 2013 TL karşılığı Orijinal tutar 810.794 645.468 719.900 135.225 Toplam alınan teminatlar 2.228.386 1.313.011 132.664.164 10.841.401 12.360.963 1.978.573 275.075 31 Aralık 2012 TL karşılığı Orijinal tutar 1.076.744 270.468 478.400 482.704 161.661.573 Para Birimi Orijinal tutar A. Kendi Tüzel Kişilği Adına Vermiş Olduğu TRİ'lerin Toplam Tutarı TL USD EURO B. Tam Konsolidasyon Kapsamına Dahil Edilen Ortaklıklar Lehine Vermiş Olduğu TRİ'lerin Toplam Tutarı C. Olağan Ticari Faaliyetlerinin Yürütülmesi Amacıyla Diğer 3. Kişilerin Borcunu Temin Amacılya Vermiş Olduğu TRİ'lerin Toplam Tutarı D. Diğer Verilen TRİ'lerin Toplam Tutarı i. Ana Ortak lehine Vermiş Olduğu TRİ'lerin Toplam Tutarı ii. B ve C maddeleri Kapsamına Gimeyen Diğer Grup Şirketleri Lehine Vermiş Olduğu TRİ'lerin Toplam Tutarı iii. C Maddesi Kapsamına Gimeyen 3. kişiler Lehine Vermiş Olduğu TRİ'lerin Toplam Tutarı 30 Eylül 2013 TL karşılığı 2.532.179 482.136 103.419.171 10.830.537 14.469.797 1.125.053 241.052 133.099.925 Orijinal tutar 17.185.958 31 Aralık 2012 TL karşılığı 15.251.140 43.000 327.500 16.198.387 87.471 900.101 43.000 327.500 14.404.306 76.652 770.182 - - - - - - - - - - - - - - - - 17.185.958 Toplam verilen teminatlar 15.251.140 Şirket’in vermiş olduğu diğer TRİ’lerin Şirket’in özkaynaklarına oranı 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle %0’dır (31 Aralık 2012 tarihi itibariyle %0). Aktifler üstündeki sigorta tutarı Aktif değerler içinde yer alan kasa mevcudu, stoklar ve maddi varlıklara ilişkin sigorta tutarı 1.530.229.239TL’dir (31 Aralık 2012 – 1.403.272.453 TL). Davalar a) 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle Şirket aleyhine açılmış ve sürmekte olan davaların tutarı 5.226.123 TL’ dir (31 Aralık 2012 – 5.367.744 TL). Bu davalar çoğunlukla işçiler veya onların aileleri tarafından iş kazaları veya üçüncü kişiler tarafından Şirket’in çalışanlarının iddia edilen dikkatsizlikleri dolayısıyla açılmış davalardan oluşmaktadır. Davaların Şirket’in aleyhine sonuçlanma ve işveren mali mesuliyet sigortası kapsamında olmayan davaların riskli olanları için 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle 965.003 TL tutarında karşılık ayrılmıştır (31 Aralık 2012 – 1.109.608 TL). (39) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 22. Karşılıklar, koşullu varlık ve yükümlükler (devamı) Çevre ve toprak koruma ve arazi kullanım kanunlarına göre doğabilecek muhtemel yükümlülükler Çevre koruma ile ilgili mevzuat uyarınca, Şirket’in maden çıkarma, çimento üretimi gibi faaliyetleri ile ilgili yükümlülükleri bulunmaktadır. İşbu mevzuat dolayısıyla doğan tüm vergi, harç ve emisyon ücreti vb. yükümlülükler, Şirket tarafından yerine getirilmektedir. Söz konusu mevzuat ayrıca, maden ocaklarının terk edilmesi sırasında ortaya çıkabilecek, toprağı kirletici ve bozucu olumsuzlukların giderilmesine ilişkin düzenlemeler de içermektedir. Bunun sonucu olarak Şirket, işletmekte olduğu maden sahalarına ilişkin olarak mevzuatın gereklerini karşılayacağını düşündüğü doğaya kazandırma planlarının tahmini maliyetinin net bugünkü değerini hesaplamıştır. Bu maliyetin 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle açılmış arazinin yüzölçümüne karşılık gelen net bugünkü değeri 2.258.468 TL’lik (31 Aralık 2012 – 2.291.388 TL) kısmını anılan tarih itibariyle maden sahalarını doğaya kazandırma karşılığı olarak kayıtlarına alarak, ‘Uzun Vadeli Borç Karşılıkları’ kalemi içerisinde göstermiştir. Vadeli döviz alımı ve opsiyon sözleşmeleri Şirket’in 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle açık olan vadeli döviz alımı veya opsiyon sözleşmesi bulunmamaktadır (31 Aralık 2012 – yoktur). 23. Taahhütler Operasyonel kiralama taahhütleri İptal edilemeyecek durumdaki operasyonel kiralamalarla ilgili gelecekte yapılacak olan ödemeler aşağıdaki gibidir: Operasyonel kiralama taahhütleri Bir yıl içerisinde Bir-beş yıl arasında Beş yıldan uzun 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 1.790.407 2.791.563 2.125.500 2.135.248 2.857.545 2.184.000 6.707.470 7.176.793 Şirket’in 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle operasyonel kiralama faaliyetleriyle ilgili olarak 2.004.482 TL (30 Eylül 2012 – 1.985.418 TL) tutarında gider konsolide gelir tablosuna yansıtılmıştır. 24. Çalışanlara sağlanan faydalar Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin uzun vadeli karşılıklar Kıdem tazminatı karşılığı Kıdem teşvik karşılığı (40) 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 18.983.916 4.152.385 17.250.657 4.071.669 23.136.301 21.322.326 Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 24. Çalışanlara sağlanan faydalar (devamı) Türk İş Kanunu’na göre, Şirket bir senesini doldurmuş olan ve Şirket’le ilişkisi kesilen veya emekli olan, 25 hizmet yılını (kadınlarda 20) dolduran ve emekliliğini kazanan, askere çağrılan veya vefat eden personeli için kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Ödenecek tazminat her hizmet yılı için bir aylık maaş tutarı kadardır ve bu miktar 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle 3.254,44 TL (31 Aralık 2012 – 3.033,98 TL) ile sınırlandırılmıştır. Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) 19 (Çalışanlara Sağlanan Faydalar)’a uygun olarak Şirket’in yükümlülüklerinin hesaplanabilmesi için aktüer hesaplama gerekmektedir. Şirket, kıdem tazminatı karşılığını, UMS 19’a uygun olarak “Projeksiyon Metodu”nu kullanarak ve profesyonel aktüer tarafından yapılan hesaplamaları baz alarak aktüer metod ve varsayımlar çerçevesinde finansal tablolara yansıtmıştır. Oluşan tüm aktüeryal kazanç ve kayıplar, diğer kapsamlı gider olarak özkaynaklar içerisinde yansıtılmıştır. Bilanço tarihleri itibariyle yükümlülüğü hesaplamak için kullanılan temel aktüeryal varsayımlar aşağıdaki gibidir: İskonto oranı Tahmin edilen maaş artış oranı 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 %8,75 %5,00 %8,75 %5,00 30 Eylül 2013 ve 30 Eylül 2012 tarihleri itibariyle kıdem tazminatı karşılığının hareketi aşağıda sunulmuştur: Kıdem tazminatı karşılıkları Dönem başı bakiyesi Ödenen kıdem tazminatı Faiz gideri Dönem içinde giderleştirilen tutar 30 Eylül 2013 30 Eylül 2012 17.250.657 (2.121.473) 1.087.263 2.767.469 15.921.286 (2.928.535) 506.000 3.029.881 18.983.916 16.528.632 Şirket, bağlı olduğu Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası ile T. Çimse-iş Sendikası arasında yapılan Şirket Toplu İş Sözleşmesi görüşmelerinde mutabakat sağlayarak, 25 Mart 2013 tarihinde, 1 Ocak 2013 – 31 Aralık 2015 yürürlük süreli Şirket Toplu İş Sözleşmesini imzalamıştır. Kıdem teşvik karşılıkları Açılış Ödenen kıdem teşvik Dönem içinde giderleştirilen tutar 30 Eylül 2013 30 Eylül 2012 4.071.669 (993.372) 1.074.088 2.780.273 (850.291) 138.846 4.152.385 2.068.828 Kıdem teşvik karşılığı çalışanlara Şirket politikası doğrultusunda sağlanan fayda olup, bilanço tarihleri itibariyle yükümlülük doğmuş değer, etkin iskonto oranı ile bugünkü değerine indirgenerek Şirket’in mali tablolarında gösterilmektedir. (41) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 25. Emeklilik planları Şirket’in 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle emeklilik planları bulunmamaktadır. 26. Peşin ödenmiş giderler, diğer varlık ve yükümlükler Kısa vadeli peşin ödenmiş giderler Peşin ödenen giderler Verilen iş avansları Verilen sipariş avansları 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 2.693.912 3.520.740 6.230 3.651.353 6.121.918 30.719 6.220.882 9.803.990 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 3.685.373 1.145.699 1.753.786 1.220.952 4.831.072 2.974.738 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 113 40.459 113 40.459 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 19.144.706.825 19.144.706.825 Uzun vadeli peşin ödenmiş giderler Yatırım sipariş avansları Peşin ödenen kiralar Diğer kısa vadeli yükümlükler Gider tahakkukları 27. Özkaynaklar Sermaye-karşılıklı iştirak sermayesi düzeltmesi Adi hisse adedi (onaylanmış ve dolaşımda olan) 0.01 TL hisse değeri 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle Şirket’ in ödenmiş yasal sermayesi, 191.447.068 TL’dir (31 Aralık 2012 191.447.068 TL) (tarihi maliyet esasına göre). (42) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 27. Özkaynaklar (devamı) Ödenmiş sermayenin 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 dönemleri boyunca detayı (hisse adedi ve tarihi maliyet esasına göre TL olarak) aşağıdaki gibidir: Adet 30 Eylül 2013 TL Adet 31 Aralık 2012 TL 19.144.706.825 191.447.068 19.144.706.825 191.447.068 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle şirketin ortaklık yapısı ve ortakların payları aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2013 Tutar % Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. HeidelbergCement Mediterranean Basin Holdings S.L. Halka açık kısım 31 Aralık 2012 Tutar % 76.035.136 76.035.135 39.376.797 39,72 39,72 20,56 76.035.136 76.035.135 39.376.797 39,72 39,72 20,56 Nominal sermaye toplamı 191.447.068 100,00 191.447.068 100,00 Enflasyon muhasebesi uygulama etkisi 233.177.582 233.177.582 Finansal tablolardaki toplam 424.624.650 424.624.650 Hisselerle ilgili hiçbir ilave hak, imtiyaz ve sınırlama bulunmamaktadır. Yasal ve diğer yedekler Türk Ticaret Kanunu uyarınca yasal yedekler birinci ve ikinci yedek akçelerden oluşmaktadır. Yasal yedekler Şirket’in tarihi ödenmiş sermayesinin %20’sine ulaşıncaya kadar, net dönem karının %5’i birinci yasal yedekler olarak ayrılmaktadır. İkinci yasal yedek ise, Şirket’in ödenmiş sermayesinin %5’inin üzerindeki tüm kar dağıtımının üzerinden %10 oranında ayrılmaktadır. Türk Ticaret Kanunu’na göre, yasal yedekler ödenmiş sermayenin %50’sini geçmedikleri sürece dağıtılamaz, fakat kar yedeklerinin tükendiği noktada zararları kapatmak için kullanılabilirler. Halka açık şirketler, temettü dağıtımlarını SPK’nın öngördüğü şekilde aşağıdaki gibi yaparlar: 30 Aralık 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 19’uncu maddesine göre halka açık ortaklıklar, karlarını genel kurulları tarafından belirlenecek kar dağıtım politikaları çerçevesinde ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak dağıtırlar. Kurul halka açık ortaklıkların kar dağıtım politikalarına ilişkin olarak, benzer nitelikteki ortaklıklar bazında farklı esaslar belirleyebilir. Kanunen ayrılması gereken yedek akçeler ve esas sözleşmede pay sahipleri için belirlenen kâr payı ayrılmadıkça başka yedek akçe ayrılmasına, ertesi yıla kâr aktarılmasına ve intifa senedi sahiplerine, yönetim kurulu üyelerine ve ortaklık çalışanlarına kârdan pay dağıtılmasına karar verilemeyeceği gibi, belirlenen kâr payı ödenmedikçe bu kişilere kârdan pay dağıtılamaz. Halka açık ortaklıklarda kâr payı, dağıtım tarihi itibarıyla mevcut payların tümüne, bunların ihraç ve iktisap tarihleri dikkate alınmaksızın eşit olarak dağıtılır. (43) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 27. Özkaynaklar (devamı) Yürürlükteki düzenlemelere göre kar dağıtımının, SPK’nın payları borsada işlem gören anonim ortaklıkların kar dağıtım esaslarını düzenlediği Seri:IV, No: 27 Tebliği'nde yer alan esaslara, ortaklıkların esas sözleşmelerinde bulunan hükümlere ve şirketler tarafından kamuya açıklanmış olan kar dağıtım politikalarına göre, şirketlerin genel kurullarında alacakları karara bağlı olarak nakit ya da temettünün sermayeye eklenmesi suretiyle ihraç edilecek payların bedelsiz olarak ortaklara dağıtılması ya da belli oranda nakit, belli oranda bedelsiz pay dağıtılması suretiyle gerçekleştirilmesine ya da söz konusu tutarın dağıtılmadan ortaklık bünyesinde bırakılabilmesi mümkündür. Bunun yanında konsolide finansal tablo düzenleme yükümlülüğü bulunan şirketlerin, yasal kayıtlarında bulunan kaynaklarından karşılanabildiği sürece, net dağıtılabilir kar tutarını, SPK’nın Seri:XI No:29 sayılı Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği çerçevesinde hazırlayıp kamuya ilan edecekleri konsolide finansal tablolarında yer alan net dönem karlarını dikkate alarak hesaplamaları gerekmektedir. Özsermaye enflasyon düzeltmesi farkları ile olağanüstü yedeklerin kayıtlı değerleri bedelsiz sermaye artırımı; nakit kar dağıtımı ya da zarar mahsubunda kullanılabilecektir. Ancak özsermaye enflasyon düzeltme farkları, nakit kar dağıtımında kullanılması durumunda kurumlar vergisine tabi olacaktır. 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle, Şirket’in yasal kayıtlarındaki konsolide yasal yedekler, statü yedekleri, olağanüstü yedekler, birikmiş karlar (zararlar) ve diğer yedekler aşağıdaki gibidir: Yasal yedekler Statü yedekleri Olağanüstü yedekler Enflasyon farkından kaynaklanan birikmiş karlar Diğer yedekler 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 112.473.023 35 7.365.656 7.758.970 3.343.065 102.296.433 35 164.382 7.758.970 2.929.174 Şirket, tam mükellef kurumlar ile Türkiye'de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığı ile kar payı elde eden dar mükellef kurum ortaklarına, %57,45 nispetinde ve tam 1,00 TL'lik nominal değerde hisseye tam 0,5745 TL brüt=net nakit temettü ödenmesine, diğer hissedarlara %20,4 nispetinde ve tam 1,00 TL'lik nominal değerde hisseye brüt tam 0,5745 TL, net tam 0,4883 TL nakit temettü ödenmesine ilişkin Genel Kurul kararı almış, toplam 109.986.341 TL tutarındaki temettü ödemesi 29 Mart 2013 tarihinden itibaren nakden yapılmıştır. Kontrol gücü olmayan paylar Konsolidasyon kapsamındaki bağlı ortaklıkların ödenmiş / çıkarılmış sermaye dahil bütün özsermaye hesap grubu kalemlerinden, ana ortaklık ve bağlı ortaklıklar dışı paylara isabet eden tutarlar indirilir ve konsolide bilançoda özsermaye hesap grubunda “Kontrol Gücü Olmayan Paylar” hesap grubu adıyla gösterilir. (44) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 28. Satışlar ve satışların maliyeti Satış gelirleri 1 Ocak – 30 Eylül 2013 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 762.252.157 127.296.711 (6.013.788) (18.123.113) 285.589.911 47.790.349 (2.230.701) (6.994.493) 631.950.657 158.582.632 (3.543.082) (15.152.243) 230.473.461 49.702.134 (1.395.248) (5.874.688) 865.411.967 324.155.066 771.837.964 272.905.659 9.918.329 4.471.380 10.525.868 4.196.597 875.330.296 328.626.446 782.363.832 277.102.256 1 Ocak – 30 Eylül 2013 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 540.416.663 40.483.302 43.896.156 48.272.065 673.068.186 194.753.852 13.583.770 15.272.950 15.635.130 239.245.702 499.344.743 37.357.509 40.230.523 45.725.942 622.658.717 177.342.120 12.282.630 13.062.057 15.242.943 217.929.750 (1.040.930) 10.604.637 11.645.567 (959.205) 10.686.362 11.645.567 (8.035.641) 9.942.884 17.978.525 (4.903.646) 4.903.646 Mamül değişimi Dönem başı mamül Dönem sonu mamül 905.477 7.210.576 6.305.099 (301.807) 6.003.292 6.305.099 3.499.978 6.487.130 2.987.152 1.647.449 (1.647.449) Satılan ticari malların maliyeti 6.226.624 1.858.566 6.382.525 2.555.361 Yurtiçi hizmet satış maliyeti 5.114.409 2.316.137 4.430.659 1.826.578 684.273.766 242.159.393 628.936.238 219.055.492 Yurtiçi satışlar Yurtdışı satışlar Satış iskontoları (-) Diğer indirimler (-) Yurtiçi hizmet satışları Toplam Satışların maliyeti Direkt hammadde ve malzeme giderleri Direkt işçilik giderleri Tükenme payları ve amortisman giderleri Diğer üretim giderleri Toplam üretim maliyeti Yarı mamül değişimi Dönem başı yarı mamül Dönem sonu yarı mamül Toplam 29. Araştırma ve geliştirme giderleri, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri, genel yönetim giderleri 1 Ocak – 30 Eylül 2013 Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri Genel yönetim giderleri Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri Personel giderleri Şüpheli alacak giderleri Kira giderleri Satış teminat giderleri Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler Seyahat giderleri Kıdem tazminatı Amortisman ve tükenme payları Vergi resim ve harçlar Diğer giderler 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 9.739.896 29.180.507 2.571.246 9.194.225 8.469.077 24.824.406 3.450.308 7.624.544 38.920.403 11.765.471 33.293.483 11.074.852 4.687.905 2.478.662 499.514 397.547 309.928 168.164 109.287 123.704 80.667 884.518 9.739.896 1.658.978 64.917 157.291 181.898 105.692 38.367 (18.607) 52.019 42.865 287.826 2.571.246 4.328.673 1.708.032 470.361 292.867 433.281 146.773 225.939 112.533 31.952 718.666 8.469.077 1.527.983 936.739 157.998 135.246 187.634 33.776 180.749 37.705 3.802 248.676 3.450.308 (45) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 29. Araştırma ve geliştirme giderleri, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri, genel yönetim giderleri (devamı) Genel yönetim giderleri Personel giderleri Danışmanlık giderleri Dışardan sağlanan fayda ve hizmetler Amortisman ve tükenme payları Temsil ve ağırlama giderleri Kira giderleri Kıdem tazminatı Seyahat giderleri Vergi, resim ve harçlar Sigorta giderleri Çeşitli giderler 30. 1 Ocak – 30 Eylül 2013 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 14.141.266 2.885.782 2.249.557 2.091.603 1.520.127 1.516.860 811.179 428.916 404.771 87.869 3.042.577 4.257.452 971.900 813.893 683.090 190.484 421.618 526.596 140.091 98.009 28.229 1.062.863 12.554.642 3.195.678 1.435.798 1.470.863 1.165.909 995.039 652.760 503.297 416.263 84.730 2.349.427 3.477.792 1.012.643 688.540 503.895 222.115 398.412 75.031 163.835 103.650 29.979 948.652 29.180.507 9.194.225 24.824.406 7.624.544 1 Ocak – 30 Eylül 2013 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 Niteliklerine göre giderler Amortisman ve itfa payı giderleri 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 Maddi duran varlıklar Üretim maliyetleri Genel yönetim giderleri Satış ve dağıtım giderleri Diğer faaliyet giderleri 43.489.521 1.420.790 123.704 227.540 15.056.704 489.290 52.019 33.336 39.901.443 1.046.816 104.884 266.640 13.148.991 371.081 39.803 102.681 Toplam amortisman giderleri 45.261.555 15.631.349 41.319.783 13.662.556 406.635 670.813 314.295 216.246 193.800 98.217 329.080 424.047 7.649 326.028 (86.934) 132.814 (2.098) 325.798 1.391.743 508.263 1.086.804 369.580 Maddi olmayan duran varlıklar Üretim maliyetleri Genel yönetim giderleri Satış ve dağıtım giderleri Diğer faaliyet giderleri Toplam itfa payı (46) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 30. Niteliklerine göre giderler (devamı) Personel giderleri 1 Ocak – 30 Eylül 2013 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 42.187.145 14.191.062 3.854.732 14.069.996 4.357.466 991.187 39.019.244 12.564.398 3.535.881 12.802.210 3.586.921 1.155.054 60.232.939 19.418.649 55.119.523 17.544.185 1 Ocak – 30 Eylül 2013 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 5.368.673 1.169.025 676.373 584.761 2.604.724 388.321 188.106 155.092 7.707.976 960.206 377.675 566.318 (377.706) 354.645 49.026 209.426 41.435 (269.673) 216.697 (10.265) 1.470.594 658.049 21.335 1.855.131 1.095.952 9.310.861 3.724.619 11.705.338 1.321.078 1 Ocak – 30 Eylül 2013 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 3.337.597 2.018.142 1.408.389 1.081.281 970.464 963.227 926.390 593.703 894.584 668.232 100.914 313.699 434.361 420.480 284.681 217.351 7.224.908 2.302.028 1.301.300 488.662 725.512 215.695 856.473 508.605 (356.016) 710.038 52.777 132.678 219.285 45.252 307.964 92.085 88.544 (85.695) - - 556.139 (73.378) 480.716 32.242 11.943.876 3.175.229 14.103.899 1.236.305 Personel giderleri Maaş ve ücretler Diğer sosyal giderler Kıdem tazminatı karşılık gideri, net (Not 24) 31. Diğer faaliyetlerden gelir/giderler Diğer faaliyetlerden gelir ve karlar Operasyonel kur farkı gelirleri Kira geliri Yardımcı malzeme satış karı Vade farkı gelirleri Yasal davalar için konusu kalmayan karşılıklar Atık bertaraf gelirleri Diğer 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 Diğer faaliyetlerden gider ve zararlar (-) Operasyonel kur farkı giderleri Yardım ve teberrular Emlak vergisi Kanunen kabul edilmeyen giderler Reeskont giderleri Tazminat ve cezalar Kiralanan terminallerin gideri Çalışmayan kısım giderleri Maden sahalarını doğaya kazandırma karşılığı (Not 22) Diğer (47) 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 32. Yatırım faaliyetlerinden gelirler ve finansal gelirler 30 Eylül 2013 ve 2012 tarihleri itibariyle yatırım faaliyetlerinden gelirlerin detayı aşağıdaki gibidir : 1 Ocak – 30 Eylül 2013 Temettü gelirleri (*) Maddi varlık satış karı (*) 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 10.925.468 1.464.713 171.087 10.612.285 260.039 26.588 12.390.181 171.087 10.872.324 26.588 30 Eylül 2013 ve 2012 tarihleri itibariyle temettü gelirlerinin detayı aşağıdaki gibidir : 1 Ocak – 30 Eylül 2013 Çimsa Arpaş 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 8.806.787 2.118.681 - 9.583.143 1.029.142 - 10.925.468 - 10.612.285 - 30 Eylül 2013 ve 2012 tarihleri itibariyle finansman gelirlerinin detayı aşağıdaki gibidir : 1 Ocak – 30 Eylül 2013 Finansal kur farkı gelirleri Faiz gelirleri 33. 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 5.625.804 360.908 1.290.856 140.782 15.670.310 579.453 1.370.039 123.844 5.986.712 1.431.638 16.249.763 1.493.883 Yatırım faaliyetlerinden giderler ve finansal giderler 30 Eylül 2013 ve 2012 tarihleri itibariyle yatırım faaliyetlerinden giderlerin detayı aşağıdaki gibidir : 1 Ocak – 30 Eylül 2013 Maddi duran varlık satış zararı 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 342.189 74.463 169.638 168.428 342.189 74.463 169.638 168.428 30 Eylül 2013 ve 2012 tarihleri itibariyle finansman giderlerinin detayı aşağıdaki gibidir : 1 Ocak – 30 Eylül 2013 Finansal kur farkı giderleri Faiz giderleri 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 1 Ocak – 30 Eylül 2012 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 4.558.168 15.527.175 1.256.631 5.913.937 14.467.572 15.209.862 1.270.129 5.743.981 20.085.343 7.170.568 29.677.434 7.014.110 (48) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 34. Satış amacıyla elde tutulan duran varlıklar ve durdurulan faaliyetler Şirket’in 30 Eylül 2013 ve 2012 tarihleri itibariyle satış amacıyla elde tutulan duran varlık ve durdurulan faaliyeti bulunmamaktadır. 35. Vergi varlık ve yükümlükleri (ertelenmiş varlık ve yükümlülükler dahil) Şirket’in 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle ertelenen vergi varlıklarının ve yükümlülüklerinin detayı aşağıdaki gibidir : Ertelenmiş Vergi varlıkları 30 Eylül 31 Aralık 2013 2012 Diğer kapsamlı gelir kalemlerine ilişkin vergi gelir / giderleri Maddi ve Maddi Olmayan varlık üzerinde geçici farkalar Kıdem tazminatı karşılıkları Stoklar Şerefiye Diğer geçici farklar, net (Yenileme fonu dahil) Maden sahalarını doğaya kazandırma Alacak ve borç reeskontu Mali zarar (*) Ertelenmiş Vergi yükümlülükleri 30 Eylül 31 Aralık 2013 2012 - (6.735.054) 3.497.183 3.956.513 - Ertelenmiş vergi geliri (gideri) 30 Eylül 31 Aralık 2013 2012 (4.454.509) (2.280.545) (670.984) 3.150.531 3.853.337 - (20.365.663) (25.891.577) (21.335.588) (25.891.577) 969.925 346.652 103.176 - 1.914.264 (33.726) 30.419 - 1.906.429 451.694 271.952 - 1.959.495 458.278 346.834 24.151 - - (53.066) (6.584) (74.882) (24.151) 219.695 (130.165) (88.810) (321.840) 10.083.771 9.792.626 (52.992.294) (51.681.674) (1.019.475) 918.853 - Bu iki bakiyenin toplam net tutarı bilançoda 1.086.820 TL (31 Aralık 2012 – 1.160.156 TL) tutarında ertelenmiş vergi varlıkları ve 43.995.343 TL (31 Aralık 2012 – 43.049.204 TL) tutarında ertelenmiş vergi yükümlülüğü olarak gösterilmiştir. Net ertelenmiş vergi yükümlülükleri hareket tablosu aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2013 30 Eylül 2012 1 Ocak bakiyesi Gelir tablosuna kaydedilen ertelenmiş vergi Diğer kapsamlı gelir kalemlerine ilişkin vergi (geliri) / gideri 41.889.048 (1.261.070) 2.280.545 42.807.901 (1.326.285) 194.090 30 Eylül 2013 ve 2012 net bakiyeleri 42.908.523 41.675.706 Türkiye’de, kurumlar vergisi oranı %20’dir. Kurumlar vergisi, ilgili olduğu hesap döneminin sonunu takip eden dördüncü ayın yirmi beşinci günü akşamına kadar beyan edilmekte ve ilgili ayın sonuna kadar tek taksitte ödenmektedir. Vergi mevzuatı uyarınca üçer aylık dönemler itibariyle oluşan kazançlar üzerinden %20 oranında geçici vergi hesaplanarak ödenmekte ve bu şekilde ödenen tutarlar yıllık kazanç üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir. Türkiye’de vergi mevzuatı, ana ve bağlı ortaklıklarının konsolide vergi beyannamesi doldurmasına izin vermemektedir. Bu yüzden finansal tablolara yansıtılan vergi karşılığı, şirket bazında ayrı ayrı hesaplanmıştır. (49) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 35. Vergi varlık ve yükümlükleri (ertelenmiş varlık ve yükümlülükler dahil) (devamı) Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre beyanname üzerinde gösterilen mali zararlar 5 yılı aşmamak kaydıyla dönemin kurumlar vergisi matrahından indirilebilir. Beyanlar ve ilgili muhasebe kayıtları vergi dairesince beş yıl içerisinde incelenebilmekte ve vergi hesapları revize edilebilmektedir. Şirket’in 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle, taşınan mali zararı bulunmamaktadır. (31 Aralık 2012 - 127.082 TL) 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle ödenecek gelir vergisi aşağıda özetlenmiştir: Cari dönem kurumlar vergisi Peşin ödenen vergi 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 28.498.723 (14.556.372) 28.922.734 (21.753.917) 13.942.351 7.168.817 Ödenecek gelir vergisi Vergi öncesi kar’a yasal vergi oranı uygulanıp bulunan vergi gideri ile 30 Eylül 2013 ve 2012 tarihleri itibariyle konsolide gelir tablosunda gösterilen vergi gideri arasındaki mutabakat: 30 Eylül 2013 30 Eylül 2012 Vergi ve kontrol gücü olmayan paylar öncesi kar 147.452.473 115.010.563 Geçerli olan yasal kurumlar vergisi oranı 20% Vergiden istisna gelirlerin etkisi Vergi matrahından indirilemeyen giderlerin etkisi Diğer (29.490.495) 4.882.191 (2.613.371) (15.978) (23.002.113) 3.066.322 (1.110.521) (173.848) (27.237.653) (21.220.160) 36. Hisse başına kazanç Hisse başına kar/zarar, net dönem karının yıl sonu itibariyle bulunan hisse senedi adedinin ağırlıklı ortalamasına bölünmesi ile hesaplanır. 30 Eylül 2013 ve 2012 itibariyle hisse senedi adedinin ağırlıklı ortalaması 19.144.706.825 adettir. Finansal tabloların hazırlandığı tarih itibariyle ve bu konsolide mali tabloların tamamlanmasından önce, çıkarılan veya çıkarılacak olan adi hisse senetleri yoktur. Hisse başına kazanç ve hisse başına dağıtılan brüt temettü aşağıdaki gibidir: Net dönem karı Çıkarılmış adi hisselerin ağırlıklı ortalama adedi (her biri 1 kr) Hisse başına kar (kr) (*) Hissedarlara dağıtılan temettü Hisse başına dağıtılan brüt temettü (kr) (*) (*) 1 Ocak - 30 Eylül 2013 1 Temmuz - 30 Eylül 2013 1 Ocak - 30 Eylül 2012 1 Temmuz - 30 Eylül 2012 118.856.516 55.724.758 93.213.473 32.654.537 19.144.706.825 19.144.706.825 19.144.706.825 19.144.706.825 0,6208 0,2911 0,4869 0,1706 109.986.285 88.716.569 0,5745 0,4634 Şirketin tüm hisse sahipleri aynı eşit haklara sahip olması ve imtiyazlı hisse bulunmaması nedeniyle adi ve seyreltilmiş hisse başına kar ve hisse başına dağıtılan temettü tutarları farklılık göstermemektedir. (50) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 37. İlişkili taraf açıklamaları Bir şirketin ilişkili şirket olarak tanımlanması, şirketlerden birinin diğeri üzerinde kontrol gücüne sahip olması veya ilgili şirketin finansal ve idari kararlarını oluşturmasında önemli bir etkisi olmasına bağlı olarak belirlenmektedir. Şirket, Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. (%39,72) (31 Aralık 2012 - %39,72) ve Heidelbergcement Grubu’nu (%39,72) (31 Aralık 2012 - %39,72) tarafından kontrol edilmektedir. Konsolide finansal tablolar için hissedar şirketleri ve finansal varlıklar ve onların iştirakleri ve bağlı ortaklıkları ile diğer Sabancı ve Heidelbergcement Grubu şirketlerinin bakiyeleri ayrı kalemler olarak gösterilmiş ve bu şirketler ve Şirket’in üst düzey yöneticileri ilişkili şirketler olarak adlandırılmıştır. 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle ilişkili kuruluşların bakiyeleri ve 30 Eylül 2013 ve 2012 tarihleri itibariyle bu kuruluşlarla yapılan toplam işlem tutarları ana hatlarıyla şöyledir: İlişkili Kuruluş Ortaklar Hacı ÖmerSabancı Holding A.Ş. Finansal varlıklar Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Çimsa) Arpaş Ambarlı Römorkaj Pilataj Ticaret A.Ş. (Arpaş) Diğer Enerjisa Enerji Üretim A.Ş. (Enerjisa) HC Trading B.V. – Turkey Branch HeidelbergerCement A.G. HC Trading Malta Ltd. Hanson Quarry Products Europe Ltd. Indocement İlişkili Kuruluş Ortaklar Hacı ÖmerSabancı Holding A.Ş. Finansal varlıklar Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Çimsa) Arpaş Ambarlı Römorkaj Pilataj Ticaret A.Ş. (Arpaş) Diğer Enerjisa Enerji Üretim A.Ş. (Enerjisa) HC Trading B.V. – Turkey Branch HeidelbergerCement A.G. HC Trading Malta Ltd. Hanson Quarry Products Europe Ltd. Indocement (*) Mamul 1 Ocak - 30 Eylül 2013 Hizmet Diğer (*) Mamul İlişkili taraflara satışlar 1 Ocak - 30 Eylül 2012 Hizmet Diğer (*) - - - - - 29.050 5.821.716 - 155.144 749.034 - 6.454.908 - 173.459 43.207 - 4.678.759 126.221.671 - - 7.076 19.307 187.009 68.453 79.095.711 71.297.736 - 62.333 82.977 67.229 5.380 11.027 27.919 - Mamul 1 Temmuz– 30 Eylül 2013 Hizmet Diğer (*) Mamul İlişkili taraflara satışlar 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 Hizmet Diğer (*) - - - - - 29.050 1.591.530 - 65.687 104.633 - - 62.404 13.054 - 44.725.752 - - 8.525 187.009 28.267 23.216.951 26.354.636 - 21.604 30.563 23.236 5.380 - Büyük bir çoğunluğu, maddi varlık alımı veya satımı, elektrik alımı, vade farkı ve kur farkı gelir giderlerinden oluşmaktadır. (51) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 37. İlişkili taraf açıklamaları (devamı) İlişkili Kuruluş Mamul 1 Ocak - 30 Eylül 2013 Hizmet Diğer (*) Mamul İlişkili taraflardan alımlar 1 Ocak - 30 Eylül 2012 Hizmet Diğer (*) Ortaklar Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. - 299.445 - - 281.034 - Finansal varlıklar Çimsa Liman İşletmeleri Eterpark End. Ürün. İmal.Tic.İth.İhr.Paz.A.Ş.(Eterpark) Altaş Ambalrıl Liman Tesisleri Tic. A.Ş. (Altaş) - 821.182 482.808 - 189.044 60.477 411.691 - 661.204 541.952 - 801 240.454 77.908 263.398 Diğer Aksigorta Sigortacılık A.Ş. Brisa Bridgestone Lastik Sanayi ve Ticaret A.Ş. Bimsa Uluslararası İş Bilgi ve Yönetim Sistemleri A.Ş. Kardemir Demir Çelik San. Ve Tic. A.Ş. Avivasa Sigorta A.Ş. Teknosa İç ve Dış Tic. A.Ş. Ak Finansal Kiralama A.Ş. S.A.Cimenteries Cbr. Carrefoursa Türkiye HC Trading B.V. – Turkey Branch HC Trading Malta Limited HC Green Tradıng Ltd. Enerjisa Elek.Ener.Toptan Satış.A.Ş. Çukurova Dış Ticaret A.Ş. Indocement Temsa Global Sanayi Ve Ticaret 259.285 293.523 8.902.010 32.803.539 - 2.348.666 720.992 181.762 337.099 236.853 - 1.430 244.681 82 40.148 3.284 10.375 3.153 183.913 1.338.797 31.898.246 185.160 47.905.378 - 2.878.564 265.490 164.814 106.689 19.850 - 205.710 129.336 947 168.544 8.281 257.110 61.897 - İlişkili Kuruluş Mamul 1 Temmuz – 30 Eylül 2013 Hizmet Diğer (*) Mamul İlişkili taraflardan alımlar 1 Temmuz – 30 Eylül 2012 Hizmet Diğer (*) Ortaklar Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. - 5.792 - - 347 - Finansal varlıklar Çimsa Liman İşletmeleri Eterpark End. Ürün. İmal.Tic.İth.İhr.Paz.A.Ş.(Eterpark) Altaş Ambalrıl Liman Tesisleri Tic. A.Ş. (Altaş) - 297.112 124.191 - 82.700 19.500 157.183 - 219.203 246.828 - 801 98.621 31.042 133.641 Diğer Aksigorta Sigortacılık A.Ş. Brisa Bridgestone Lastik Sanayi ve Ticaret A.Ş. Bimsa Uluslararası İş Bilgi ve Yönetim Sistemleri A.Ş. Kardemir Demir Çelik San. Ve Tic. A.Ş. Avivasa Sigorta A.Ş. Teknosa İç ve Dış Tic. A.Ş. Ak Finansal Kiralama A.Ş. S.A.Cimenteries Cbr. Carrefoursa Türkiye HC Trading B.V. – Turkey Branch HC Trading Malta Limited HC Green Tradıng Ltd. Enerjisa Elek.Ener.Toptan Satış.A.Ş. Çukurova Dış Ticaret A.Ş. 90.772 4.311 (60.652) 12.512.736 - 907.877 155.396 (1.533) 271.867 76.105 142.276 2.288 - 69.177 626.817 12.188.026 15.396 630.098 - 1.020.650 92.303 53.928 64.746 766 168.544 5.806 80.200 24.156 (*) Büyük bir çoğunluğu, maddi varlık alımı veya satımı, vade farkı ve kur farkı gelir giderlerinden oluşmaktadır. (52) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 37. İlişkili taraf açıklamaları (devamı) İlişkili taraflardan alacaklar 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 İlişkili taraflara borçlar 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 Ortaklar Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. - - 6.835 250.707 Toplam (*) - - 6.835 250.707 Arpaş Çimsa Liman İşletmeleri Eterpark Altaş 25.613 358.084 - 14.674 5.998 - 140.397 22.697 123.573 130.559 169.173 102.307 Toplam (*) 383.697 20.672 286.667 402.039 Aksigorta Sigortacılık A.Ş. HC Trading B.V. – Turkey Branch HeidelbergerCement A.G. HC Trading Malta Lmd.. Indocement Hanson Quarry Products Europe Ltd. Brisa Bridgestone Lastik Sanayi ve Ticaret A.Ş. Teknosa A.Ş. Bimsa Uluslararası İş Bilgi ve Yönetim Sistemleri A.Ş. Ak Finansal Kiralama A.Ş. Kardemir Demir Çelik San. Ve Tic. A.Ş. Avivasa Sigorta A.Ş. Çukurova Dış Ticaret A.Ş. Enerjisa Elek.Ener.Toptan Satış.A.Ş. Carrefoursa Temsa Termo Mekanik Sanayi ve Ticaret A.Ş. Olmuksa S.A.Cimenteries Cbr. 35.723.696 81.934 188.500 75.799 2.272 24.840 - 19.542.560 21.399.763 65.091 27.126 75.799 987.734 293.391 - 36.018 127.613 72.702 37.839 35.554 850 42.529 3.481.078 7.241 302.833 277.105 125.472 73.199 15.545 548.125 76.793 36.593 881.349 4.920 - Toplam (*) 36.097.041 42.391.464 3.841.424 2.341.934 Ortaklara temettü borçları Personel 1.051.855 772.624 58 1.224.867 596.431 784.893 Toplam (**) 1.051.855 772.624 1.224.925 1.381.324 Finansal yatırımlar Diğer (*) (**) "Kısa vadeli ticari alacaklar/borçlar" hesapları içerisinde gösterilmiştir (Not 10). "Diğer alacaklar/borçlar" hesapları içerisinde gösterilmiştir. 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle ticari alacaklar içerisinde yer alan Doğrudan Borçlandırma Sistemi (DBS)’inden alacakların 10.450.684 TL (31 Aralık 2012 – 7.312.621 TL)’lik kısmı Akbank T.A.Ş.’ye aittir. (53) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 37. İlişkili taraf açıklamaları (devamı) 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 2.944.239 4.118.820 1.205.216 89.351.540 30 Eylül 2013 30 Eylül 2012 1.372.920 - 6.828.424 - 1.372.920 6.828.424 223.367 72.281 187.661 218.975 36.600 1.125.000 33.600 1.125.000 1.161.600 1.158.600 Bankalar Akbank T.A.Ş. Finansal borçlar Akbank T.A.Ş. İlişkili kuruluşlara finansal giderler Akbank T.A.Ş. Ak Finansal Kiralama A.Ş. İlişkili kuruluşlardan faiz gelirleri Akbank T.A.Ş. Komisyon gelirleri Arpaş Yapılan bağışlar Sabancı Üniversitesi Vaksa Hacı Ömer Sabancı Vakfı Üst yönetim kadrosuna ait ücretler ve menfaatler toplamı 30 Eylül 2013 30 Eylül 2012 Üst yönetim kadrosuna sağlanan kısa vadeli faydalar İşten ayrılma sonrası faydalar Diğer uzun vadeli faydalar 3.344.070 271.741 126.163 2.756.398 399.447 120.467 Toplam kazançlar 3.741.974 3.276.312 SSK işveren payı 90.588 88.325 (54) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 38. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi Finansal risk yönetimi amaçları ve politikaları Şirketin kullandığı belli başlı finansal araçlar, banka kredileri, finansal kiralamalar, nakit ve kısa vadeli banka mevduatlarıdır. Bu araçları kullanmaktaki asıl amaç Şirket’in operasyonları için finansman yaratmaktır. Şirket ayrıca direkt olarak faaliyetlerden ortaya çıkan ticari alacaklar ve ticari borçlar gibi finansal araçlara da sahiptir. Kullanılan araçlardan kaynaklanan risk, yabancı para riski, faiz riski, kredi riski ve likidite riskidir. Şirket yönetimi bu riskleri aşağıda belirtildiği gibi yönetmektedir. Şirket ayrıca finansal araçların kullanılmasından ortaya çıkabilecek piyasa riskini de takip etmektedir. Yabancı para riski Yabancı para riski Şirket'in çoğunlukta ABD Doları ve bir miktar Euro yükümlülüklere sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Şirket'in ayrıca yaptığı işlemlerden doğan yabancı para riski vardır. Bu riskler Şirket'in değerleme para birimi dışındaki para birimi cinsinden mal alımı ve satımı yapması ve yabancı para cinsinden banka kredisi kullanmasından kaynaklanmaktadır. Şirket'in 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihlerindeki net yabancı para pozisyonu yaklaşık olarak sırasıyla, 38.080.800 TL aktif ve 5.461.735 TL pasif pozisyondur. Şirketin maruz olduğu kur riski, kullanmış olduğu ABD Doları kredilerinden kaynaklanmaktadır. Şirket bu riski en aza indirmek için, finansal pozisyonunu, nakit giriş/çıkışlarını detaylı nakit akım tablolarıyla izlemekte ve aynı zamanda gerekli gördüğü durumlarda kur riskinden korunma amaçlı finansal işlemler yapmaktadır. (55) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 38. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı) Şirket’in yabancı para pozisyonu aşağıdaki gibidir: Döviz pozisyonu tablosu Cari dönem 30 Eylül 2013 1. Ticari alacaklar 2a. Parasal finansal varlıklar (kasa, banka hesapları dahil) 2b. Parasal olmayan finansal varlıklar 3. Diğer 4. Dönen varlıklar (1+2+3) 5. Ticari alacaklar 6a. Parasal finansal varlıklar 6b. Parasal olmayan finansal varlıklar 7. Diğer 8. Duran varlıklar (5+6+7) 9. Toplam varlıklar (4+8) 10. Ticari borçlar 11. Finansal yükümlülükler 12a. Parasal olan diğer yükümlülükler 12b. Parasal olmayan diğer yük.ler 13. Kısa vadeli yükümlükler (10+11+12) 14. Ticari borçlar 15. Finansal yükümlülükler 16 a. Parasal olan diğer yükümlülükler 16 b. Parasal olmayan diğer yük.ler 17. Uzun vadeli yükümlülükler (14+15+16) 18. Toplam yükümlülükler (13+17) 19. Bilanço dışı türev araçların net varlık / (yükümlülük) pozisyonu (19a-19b) 19a. Hedge edilen toplam varlık tutarı (*) 19b. Hedge edilen toplam yükümlülük tutarı 20. Net yabancı para varlık / (yükümlülük) pozisyonu (9-18+19) 21. Parasal kalemler net yabancı para varlık / (yükümlülük) pozisyonu (ufrs 7.b23) (=1+2a+5+6a-10-11-12a-14-15-16a)* 22. Döviz hedge'i için kullanılan finansal araçların toplam gerçeğe uygun değeri 23. İhracat 24. İthalat TL Karşılığı (Fonksiyonel para birimi) ABD Doları Avro GBP DKK SEK 32.690.153 6.966.879 39.657.032 39.657.032 1.332.128 244.104 1.576.232 1.576.232 16.070.178 3.418.104 19.488.281 19.488.281 75.832 120.000 195.832 195.832 72 5.011 5.083 5.083 428.566 428.566 428.566 - - - 38.080.800 19.292.449 (423.483) - - - 38.080.800 19.292.449 (423.483) - - - 127.296.711 41.453.386 71.477.504 20.134.864 2.970.566 1.231 - 204.378 Döviz pozisyonu tablosu Cari dönem 31 Aralık 2012 1. Ticari alacaklar 2a. Parasal finansal varlıklar (kasa, banka hesapları dahil) 2b. Parasal olmayan finansal varlıklar 3. Diğer 4. Dönen varlıklar (1+2+3) 5. Ticari alacaklar 6a. Parasal finansal varlıklar 6b. Parasal olmayan finansal varlıklar 7. Diğer 8. Duran varlıklar (5+6+7) 9. Toplam varlıklar (4+8) 10. Ticari borçlar 11. Finansal yükümlülükler 12a. Parasal olan diğer yükümlülükler 12b. Parasal olmayan diğer yük.ler 13. Kısa vadeli yükümlükler (10+11+12) 14. Ticari borçlar 15. Finansal yükümlülükler 16 a. Parasal olan diğer yükümlülükler 16 b. Parasal olmayan diğer yük.ler 17. Uzun vadeli yükümlülükler (14+15+16) 18. Toplam yükümlülükler (13+17) 19. Bilanço dışı türev araçların net varlık / (yükümlülük) pozisyonu (19a-19b) 19a. Hedge edilen toplam varlık tutarı (*) 19b. Hedge edilen toplam yükümlülük tutarı 20. Net yabancı para varlık / (yükümlülük) pozisyonu (9-18+19) 21. Parasal kalemler net yabancı para varlık / (yükümlülük) pozisyonu (ufrs 7.b23) (=1+2a+5+6a-10-11-12a-14-15-16a)* 22. Döviz hedge'i için kullanılan finansal araçların toplam gerçeğe uygun değeri 23. İhracat 24. İthalat (*) TL Karşılığı (Fonksiyonel para birimi) ABD Doları Avro GBP DKK SEK 32.593.073 63.546 32.656.619 32.656.619 2.001.400 35.956.520 37.957.920 160.434 160.434 38.118.354 18.164.918 23.497 18.188.414 18.188.414 20.170.829 20.170.829 90.000 90.000 20.260.829 87.261 5.915 93.176 93.176 851.044 851.044 851.044 2.466 2.691 5.157 5.157 - 1 1 1 - 87 87 87 - (5.461.735) (2.072.415) (757.868) 5.157 1 87 (5.461.735) (2.072.415) (757.868) 5.157 1 87 108.880.498 78.721.762 60.909.329 41.797.173 1.463.949 759 - 489.828 Ithalat ve ihracat rakamları 2013 ve 2012 yılları Ocak-Eylül dönemlerini kapsamaktadır. (56) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 38. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı) Aşağıdaki tabloda, TL’deki %10 oranındaki bir değer kaybının, vergi öncesi kar seviyesinde etkisi gösterilmektedir : Döviz kuru duyarlılık analizi tablosu Cari dönem 30 Eylül 2013 Kar/zarar Kar/zarar Yabancı paranın Yabancı paranın değer kazanması değer kaybetmesi ABD Doları’nın TL karşısında %10 değerlenmesi halinde: 1- ABD Doları net varlık/yükümlülüğü 2- ABD Doları riskinden korunan kısım (-) 3- ABD Doları net etki (1+2) 3.924.470 3.924.470 (3.924.470) (3.924.470) (116.390) (116.390) 116.390 116.390 - - 3.808.080 (3.808.080) Avro’nun TL karşısında %10 değerlenmesi halinde: 4- Avro net varlık/yükümlülüğü 5- Avro riskinden korunan kısım (-) 6- Avro net etki (4+5) Diğer döviz kurlarının TL karşısında ortalama %10 değerlenmesi: 7- Diğer döviz net varlık/yükümlülüğü 8- Diğer döviz kuru riskinden korunan kısım (-) 9- Diğer döviz varlıkları net etki (7+8) Toplam (3+6+9) Döviz kuru duyarlılık analizi tablosu Cari dönem 31 Aralık 2012 Kar/zarar Kar/zarar Yabancı paranın Yabancı paranın değer kazanması değer kaybetmesi ABD Doları’nın TL karşısında %10 değerlenmesi halinde: 1- ABD Doları net varlık/yükümlülüğü 2- ABD Doları riskinden korunan kısım (-) 3- ABD Doları net etki (1+2) (369.429) (369.429) 369.429 369.429 (178.228) (178.228) 178.228 178.228 1.481 1.481 (1.481) (1.481) (546.176) 546.176 Avro’nun TL karşısında %10 değerlenmesi halinde: 4- Avro net varlık/yükümlülüğü 5- Avro riskinden korunan kısım (-) 6- Avro net etki (4+5) Diğer döviz kurlarının TL karşısında ortalama %10 değerlenmesi: 7- Diğer döviz net varlık/yükümlülüğü 8- Diğer döviz kuru riskinden korunan kısım (-) 9- Diğer döviz varlıkları net etki (7+8) Toplam (3+6+9) Döviz kurundaki değişimin, Şirket’in özsermaye kalemlerine bir etkisi yoktur. (57) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 38. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı) Fiyat riski Fiyat riski yabancı para, faiz ve piyasa riskinin bir kombinasyonu olup, Şirket tarafından aynı para biriminden borç ve alacakların, faiz taşıyan varlık ve yükümlülüklerin birbirini karşılaması yoluyla doğal olarak yönetilmektedir. Piyasa riski, Şirket tarafından piyasa bilgilerinin incelenmesi ve uygun değerleme metodları vasıtasıyla yakından takip edilmektedir. Faiz pozisyonu tablosu Cari dönem Önceki dönem - 35.742.607 Değişken faizli finansal araçlar Finansal yükümlülükler Aşağıdaki tabloda faiz oranlarındaki %0,5’lik bir artışın, vergi öncesi kar seviyesinde, değişken faizli krediler üzerindeki etkisi gösterilmektedir. Vergi öncesi kar üzerinde etkisi Faiz artışı 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 - 178.260 TL %0,5 Kredi riski Kredi riski, karşılıklı ilişki içinde olan taraflardan birinin bir finansal araca ilişkin olarak yükümlülüğünü yerine getirememesi sonucu diğer tarafın finansal açıdan zarara uğraması riskidir. Şirket, kredi riskini belli taraflarla yapılan işlemleri sınırlandırarak ve ilişkide bulunduğu tarafların güvenilirliğini sürekli değerlendirerek yönetmeye çalışmaktadır. Şirket’in toplam kredi riski bilançoda gösterilmiştir. Kredi risk yoğunlaşması belirli şirketlerin benzer iş alanlarında faaliyette bulunmasıyla, aynı coğrafi bölgede yer almasıyla veya ekonomik, politik ve bunun gibi diğer koşullarda meydana gelebilecek değişikliklerin bu şirketlerin sözleşmeden doğan yükümlülüklerini benzer ekonomik koşullar çerçevesinde etkilemesi ile ilgilidir. Kredi riskinin yoğunlaşması Şirket'in performansının belli bir sektörü veya coğrafik bölgeyi etkileyen gelişmelere duyarlılığını göstermektedir. Şirket kredi riskini, satış faaliyetlerini geniş bir alana yayarak belli bir sektör veya bölgedeki şahıslar veya şirketler üzerinde istenmeyen yoğunlaşmalardan kaçınarak yönetmeye çalışmaktadır. Şirket ayrıca gerekli gördüğü durumlarda müşterilerinden teminat almaktadır. Finansal araçların sınıfları ve gerçeğe uygun değerleri 30 Eylül 2013 Finansal varlıklar Nakit ve nakit benzerleri Ticari alacaklar İlişkili taraflardan alacaklar Finansal yatırımlar Diğer finansal varlıklar Finansal yükümlülükler Finansal borçlar Ticari borçlar İlişkili taraflara borçlar Diğer finansal yükümlülükler 31 Aralık 2012 Finansal varlıklar Nakit ve nakit benzerleri Ticari alacaklar İlişkili taraflardan alacaklar Finansal yatırımlar Diğer finansal varlıklar Finansal yükümlülükler Finansal borçlar Ticari borçlar İlişkili taraflara borçlar Diğer finansal yükümlülükler Krediler ve alacaklar (nakit ve nakit benzerleri dahil) Satılmaya hazır finansal varlıklar İtfa edilmiş değerinden gösterilen finansal yükümlülükler Defter değeri Gerçeğe uygun değeri 28.471.346 323.575.028 36.480.738 8.947.512 182.876.748 - - 28.471.346 323.575.028 36.480.738 182.876.748 8.947.512 28.471.346 323.575.028 36.480.738 182.876.748 8.947.512 6 10 10, 37 7 11, 26 - - 291.055.301 127.753.086 4.134.926 21.120.907 291.055.301 127.753.086 4.134.926 21.120.907 291.055.301 127.753.086 4.134.926 21.120.907 8 10 10, 37 11, 26 Krediler ve alacaklar (nakit ve nakit benzerleri dahil) Satılmaya hazır finansal varlıklar İtfa edilmiş değerinden gösterilen finansal yükümlülükler Defter değeri Gerçeğe uygun değeri 13.651.664 245.891.544 42.412.136 11.081.941 137.265.842 - - 13.651.664 245.891.544 42.412.136 137.265.842 11.081.941 13.651.664 245.891.544 42.412.136 137.265.842 11.081.941 6 10 10, 37 7 11, 26 - - 224.500.927 144.076.581 2.994.680 10.158.135 224.500.927 144.076.581 2.994.680 10.158.135 224.500.927 144.076.581 2.994.680 10.158.135 8 10 10, 37 11, 26 (58) Not Not Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 38. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı) Cari dönem İlişkili taraf Ticari alacaklar Diğer taraf İlişkili taraf Alacaklar Diğer alacaklar Diğer taraf Bankalardaki mevduat Türev araçlar Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan azami kredi riski (A+B+C+D+E) (1) - Azami riskin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı 36.480.738 323.575.028 1.051.855 3.785.157 28.471.174 - - 219.983.399 1.051.855 254.867 - - A. Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların net defter değeri (2) B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan, aksi takdirde vadesi geçmiş veya değer düşüklüğüne uğramış sayılacak finansal varlıkların defter değeri (3) C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış varlıkların net defter değeri - Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı D. Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların net defter değerleri - Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) - Değer düşüklüğü (-) - Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri) - Değer düşüklüğü (-) - Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar 36.480.738 316.869.998 1.051.855 3.785.157 28.471.174 - - 901.149 - - - - - 5.803.881 - - - - - 2.771.940 9.975.890 (9.975.890) - - - - - İlişkili taraf Ticari alacaklar Diğer taraf İlişkili taraf Alacaklar Diğer alacaklar Diğer taraf Bankalardaki mevduat Türev Araçlar Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan azami kredi riski (A+B+C+D+E) (1) - Azami riskin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı 42.412.136 245.891.544 772.624 14.126.613 13.651.511 - - 158.491.016 772.624 7.995.145 - - A. Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların net defter değeri (2) B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan, aksi takdirde vadesi geçmiş veya değer düşüklüğüne uğramış sayılacak finansal varlıkların defter değeri (3) C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış varlıkların net defter değeri - Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı D. Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların net defter değerleri - Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) - Değer düşüklüğü (-) - Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri) - Değer düşüklüğü (-) - Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar 42.412.136 240.537.473 772.624 14.126.613 13.651.511 - - 1.575.012 - - - - - 3.779.059 - - - - - 809.012 7.497.228 (7.497.228) - - - - - Önceki dönem (1) (2) (3) Tutarın belirlenmesinde, alınan teminatlar gibi, kredi güvenirliğinde artış sağlayan unsurlar dikkate alınmamıştır. Teminatlar, müşterilerden alınan teminat senetleri, teminat çekleri ve ipoteklerden oluşmaktadır. Bu müşteriler ile ilgili olarak geçmişte tahsilat problemi yaşanmamıştır. Likidite riski Likidite riski net fonlama ihtiyacını karşılayamama riskidir. Likidite riski güvenilir kredi kuruluşlarının vermiş olduğu kredi limitlerinin de desteğiyle nakit girişleri ve çıkışlarının dengelenmesiyle düşürülmektedir. Likidite tablosunda, türev olmayan finansal yükümlülüklerinin vadelerine göre kırılımı bilanço tarihinden yazılı ve sözlü sözleşmeler kapsamındaki vade tarihine kadar geçen süre dikkate alınarak ve sözleşmeye dayalı indirgenmemiş nakit akışları dikkate alınarak gösterilmiştir. Türev finansal yükümlülükler için işletmenin likidite yönetiminde esas aldığı sözleşme uyarınca olan vade kullanılmıştır. (59) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 38. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı) 30 Eylül 2013 Sözleşme uyarınca vadeler Türev Olmayan Finansal Yükümlülükler Banka kredileri Finansal kiralama yükümlülükleri Ticari borçlar Çalışanlara sağlanan faydalar kapsamındaki ve diğer borçlar Defter değeri Sözleşme uyarınca nakit çıkışlar toplamı (=I+II+III+IV) 3 aydan kısa (I) 3-12 ay arası (II) 1-5 yıl arası (III) 5 yıldan uzun (IV) 422.943.312 290.820.226 235.074 131.888.012 29.539.980 432.922.378 300.134.074 235.076 132.553.228 29.539.980 248.791.835 116.179.838 58.769 132.553.228 29.539.980 149.863.460 149.687.153 176.307 - 34.267.083 34.267.083 - - Defter değeri Sözleşme uyarınca nakit çıkışlar toplamı (=I+II+III+IV) 3 aydan kısa (I) 3-12 ay arası (II) 1-5 yıl arası (III) 5 yıldan uzun (IV) 386.209.642 224.126.580 374.346 147.071.261 14.637.455 388.610.089 226.020.808 374.346 147.577.480 14.637.455 352.375.137 190.106.724 53.478 147.577.480 14.637.455 36.074.518 35.914.084 160.434 - 160.434 160.434 - - 31 Aralık 2012 Sözleşme uyarınca vadeler Türev Olmayan Finansal Yükümlülükler Banka kredileri Finansal kiralama yükümlülükleri Ticari borçlar Çalışanlara sağlanan faydalar kapsamındaki ve diğer borçlar Sermaye yönetimi Sermayeyi yönetirken Şirket’in hedefleri, ortaklarına getiri, diğer hissedarlara fayda sağlamak ve sermaye maliyetini azaltmak amacıyla en uygun sermaye yapısını sürdürmek için Şirket’in faaliyetlerinin devamını sağlayabilmektir. Şirket sermaye yönetiminde, sektördeki diğer şirketlerle paralel olarak borç sermaye oranını izlemektedir. Bu oran net borcun toplam sermayeye bölünmesiyle bulunur. 30 Eylül 2013 31 Aralık 2012 540.666.782 465.376.896 28.471.346 13.651.664 Net borç 512.195.436 451.725.232 Toplam özsermaye 976.053.693 923.191.742 Toplam sermaye 191.447.068 191.447.068 0,52 0,49 Toplam yükümlülükler Eksi: Nakit ve nakit benzeri değerler (Not 6) Borç/özsermaye oranı 39. Finansal araçlar (gerçeğe uygun değer açıklamaları ve finansal riskten koruma muhasebesi çerçevesindeki açıklamalar) Gerçeğe uygun değer, bir varlığın cari bir işlemde bilgili ve istekli taraflar arasında alım satımına konu olan fiyatını ifade eder. Bilançoda itfa edilmiş maliyet ve maliyet değeri ile taşınan finansal varlık ve yükümlüklerin gerçeğe uygun değerlerinin aşağıdaki nedenlerle taşınan değerlerine yakın olduğu varsayılmıştır. (60) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 39. Finansal araçlar (gerçeğe uygun değer açıklamaları ve finansal riskten koruma muhasebesi çerçevesindeki açıklamalar) (devamı) Bilançoda maliyet veya itfa edilmiş maliyet değerleri ile taşınan finansal varlıkların gerçeğe uygun değerleri: Kısa vadeli olmalarından ve önemsiz kredi riskine tabi olmalarından dolayı nakit ve nakit eşdeğeri varlıklar ile tahakkuk etmiş faizleri ve diğer finansal varlıkların taşınan değerlerinin gerçeğe uygun değerlerine yakın olduğu düşünülmektedir. Ticari alacakların şüpheli alacaklar karşılığı düşüldükten sonraki taşınan değerlerinin gerçeğe uygun değerlerine yakın olduğu düşünülmektedir. Bilançoda maliyet veya itfa edilmiş maliyet değerleri ile taşınan finansal yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerleri: Ticari borçların ve diğer parasal yükümlülüklerin, kısa vadeli olmasından dolayı, gerçeğe uygun değerlerin taşınan değerlerine yakın olduğu kabul edilir. Banka kredileri iskonto edilmiş maliyet ile ifade edilir ve işlem maliyetleri kredilerin ilk maliyetine eklenir. Uzun vadeli değişken faizli banka kredilerinin faiz oranları değişen piyasa koşulları dikkate alınarak güncellendiği için bu kredilerin gerçeğe uygun değerlerinin taşıdıkları değeri ifade ettiği düşünülmektedir. Uzun vadeli sabit faizli banka kredilerinin, bilanço tarihi itibariyle geçerli olan sabit faiz oranı ile değerlendiğinde, gerçeğe uygun değerinin taşınan değere yakın olduğu görülmüştür. Kısa vadeli kredilerinin ise vadelerinin kısa olması nedeniyle taşınan değerlerinin gerçeğe uygun değeri yansıttığı varsayılmaktadır. Türev finansal araçlar (vadeli işlem anlaşmaları) Şirket yabancı para piyasasında vadeli işlem anlaşmaları yapmaktadır. Şirket'in risk yönetim politikalarına göre riskten korunma amaçlı girilen söz konusu vadeli işlem anlaşmaları, UMS 39 (Finansal Araçlar : Kayda Alma ve Ölçüm)’a göre riskten korunma muhasebesi için yeterli şartları sağlamadığından, finansal tablolarda “diğer dönen varlıklar (eğer gelirse) ya da “diğer kısa vadeli yükümlülükler (eğer giderse)” içinde gerçeğe uygun değerleri ile yansıtılırlar. Türev finansal araçların gerçeğe uygun değerleri halka açık organize olmuş piyasalardaki fiyatları veya bilanço tarihine indirgenmiş gelecekteki nakit getirileri olarak kabul edilmiştir. Bütün türev araçlar gerçeğe uygun değerleri pozitif olduğunda varlık, negatif olduğunda ise borç olarak taşınır. Riskten korunma muhasebesi için yeterli şartları sağlamayan türev araçların gerçeğe uygun değerlerindeki artış veya azalıştan kaynaklanan kazanç veya kayıplar direkt olarak gelir tablosu ile ilişkilendirilir. Konsolide bilançoda, henüz gerçekleşmemiş gelir yaratan türev araçlar gelir tahakkuku kalemine (diğer dönen varlıklar) ve henüz gerçekleşmemiş zarar yaratan türev araçlar gider tahakkukları (diğer kısa vadeli yükümlülükler) kalemine dahil edilir. Şirket’in 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle maruz kaldığı yabancı para riskinden korunma amaçlı yapmış olduğu vadeli döviz alım sözleşmesi bulunmamaktadır. (31 Aralık 2012 - Yoktur) (61) Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 39. Finansal araçlar (gerçeğe uygun değer açıklamaları ve finansal riskten koruma muhasebesi çerçevesindeki açıklamalar) (devamı) Gerçeğe uygun değer ölçümleri hiyerarşi tablosu Şirket, finansal tablolarında gerçeğe uygun değerleri ile yansıtılan finansal araçlarını her finansal araç sınıfının değerleme girdilerinin kaynağına göre, üç seviyeli hiyerarşi kullanarak, aşağıdaki şekilde sınıflandırmaktadır. Seviye 1: Belirlenen finansal araçlar için aktif piyasada işlem gören (düzeltilmemiş) piyasa fiyatı kullanılan değerleme teknikleri Seviye 2: Dolaylı veya dolaysız gözlemlenebilir girdi içeren diğer değerleme teknikleri Seviye 3: Gözlemlenebilir piyasa girdilerini içermeyen değerleme teknikleri 30 Eylül 2013 ve 31 Aralık 2012 tarihleri itibariyle, Şirket’in gerçeğe uygun değer ile takip ettiği finansal varlık ve yükümlülüklerin hiyeraşi tablosu aşağıdaki gibidir : Cari Dönem Seviye 1 (*) Seviye 2 (**) Seviye 3 Finansal yatırımlar Çimsa 156.484.224 - - Toplam varlıklar 156.484.224 Seviye 1 (*) Seviye 2 (**) Seviye 3 Finansal yatırımlar Çimsa 110.873.318 - - Toplam varlıklar 110.873.318 Gerçeğe uygun değer ile gösterilen varlıklar Önceki Dönem Gerçeğe uygun değer ile gösterilen varlıklar (*) (**) Borsada bilanço tarihi itibariyle oluşan piyasa fiyatları ile değerlenmiştir. Gerçeğe uygun değeri, orijinal vadeli kurun, ilgili para birimi için sözleşmenin geri kalan kısmında geçerli olan piyasa faiz oranları referans alınarak hesaplanmıştır. 40. Bilanço tarihinden sonraki olaylar Yoktur. 41. Finansal tabloları önemli ölçüde etkileyen ya da finansal tabloların açık, yorumlanabilir ve anlaşılabilir olması açısından açıklanması gerekli olan diğer hususlar Yoktur. (62)