19042_Hücre Bölünmesi 2.pptx

Bitki Hücrelerinde Mitoz ve Sitokinez
**Mitoz bitki ve hayvan hücrelerinde farklılık
gösterir. Bitki hücresinde görülen mitozun
evrelerini şekilerden inceleyelim.
Bitki Hücrelerinde Mitozu Bölünmenin Aşamaları
Profaz: Kromatin iplikler kısalıp yoğunlaşır, çekirdek zarı
kaybolur. Bitki hücresinde sentrozom olmadığı için iğ iplikleri
sitoplazmadaki proteinlerden oluşmaya başlar. İğ iplikleri kardeş
kromatitlerin kinetokorlarına bağlanır.
Metafaz: İğ ipliklerine tutunmuş olan kromozomlar hücrenin
ekvator düzleminde tek sıra hâlinde yerleşmiştir.
Anafaz: Kardeş kromatitler birbirinden ayrılır, iğ ipliklerinin
kısalmasıyla hücrenin zıt kutbuna taşınan kromatitler kromozom
olarak adlandırılır.
Telofaz: Kromozomlar hücrenin karşı kutuplarına ulaştıktan
sonra iğ iplikleri kaybolur. Çekirdek zarı ve çekirdekçik belirginleşir.
Bu sırada sitoplazma bölünmesi başlamıştır. Hücrenin
ortasında oluşmaya başlayan orta lamel, ana hücrenin çeperine
doğru genişler.
Bitki hücrelerinde hücre duvarı olduğu için sitoplazma bölünmesi,
hayvan hücresinden farklıdır.Bitki hücrelerinde boğumlanma olmaz.
Bunun yerine telofaz sırasında orta lamel oluşur. Orta lameli
oluşturmak üzere Golgi cisimciğinden ayrılan kesecikler ekvator
düzleminde birikir. Lamel oluşumu, hücrenin ortasından başlar; zara
değinceye kadar devam eder. Sonuçta iki yavru hücre oluşur.
***Yeni oluşan bitki hücreleri fotosentez, iletim, destek, depolama
gibi görevleri yapmak üzere farklılaştıktan sonra genellikle bölünmez.
Ancak yaraların iyileşmesi, yaprak dökülmesi gibi işlevler
olduğunda çekirdeğinin özelliği kaybolmayan bitki hücreleri
yeniden bölünebilir. Bitkilerde kök ve gövde uçlarında büyüme
bölgeleri bulunduğu için buralarda hücre bölünmesi yoğun ve
süreklidir.
Soğan Kökünde Mitoz Bölünmenin Evreleri
***Mitoz, dağınık durumdaki kromatin ipliklerin aşamalı bir şekilde
kısalıp yoğunlaşmasıyla başlar ve kesintisiz olarak devam eder.
Sitoplazma bölünmesi sonunda birbirinden tamamen ayrılan yavru
hücreler hücre döngüsünü tamamlar ve bir sonraki döngünün interfaz
evresi başlar.
***Hayvan ve bitki hücrelerinde görülen mitozu "Bitki ve Hayvan
Hücrelerinde Mitoz" etkinliğini yaparak karşılaştıralım.
Karşılaştırılan Özellik
İnterfaz
Stoplazmanın Bölünmesi
Stoplazmada Orta Lamel
Oluşması
İğ İpliklerinin Oluşumu
Sentrozomun Bulunması
Hayvan Hücresinde Mitoz Bitki Hücresinde Mitoz
Not:
→Sinir hücreleri, sentrozomlarını kaybettiğinden dolayı
bölünemez.
→Olgun memeli alyuvarları, çekirdek ve organellerini
kaybettiğinden dolayı bölünemez.
→Çizgili kas hücreleri, aşırı farklılaştıklarından dolayı bölünemez.
→Gözdeki retina hücreleri bölünemez.
→Bitkilerin değişmez doku hücreleri bölünemez.
Mitoz bölünmede kromozom sayısının ve DNA miktarının evrelere göre
değişimi:
MİTOZ BÖLÜNMESİNİN ÖNEMİ



Mitoz bölünme ile bir hücreden aynı kalıtsal özelliğe sahip
hücreler oluşturulur. Böylece bir hücredeki kromozom sayısı
ve düzeni korunmuş olur.
Bu durum türe ait özelliklerin korunmasını ve genetik yapının
sürekliliğini sağlar.
Mitoz bölünme çok hücreli canlıların embriyonik ve gençlik
dönemlerinde hızlıdır, ancak yaş ilerledikçe bölünme hızı da
yavaşlar bu nedenle yaşlı bireylerde yaralar geç onarılır.
MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ









Genellikle vücut (soma) hücrelerinde görülür.
Haploit (n) ve Diploit (2n) hücrelerde görülebilir.
Bir hücreden iki hücre oluşumunu sağlar.
Kromozom yapısını ve sayısını değiştirmez. Yani ana hücrenin
kromozom sayısı ve yapısı oluşan yeni hücrelerle aynıdır.
Bir kromozom ve çekirdek bölünmesidir.
Kalıtsal devamlılığı sağlar.
Bir hücreli canlılarda üremeyi; çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme
ve yenilenmeyi (onarım) sağlar.
Varyasyonlara (çeşitlilik) neden olmaz. Bu nedenle evrim açısından
önemli değildir.
Bazı canlı türlerinde gametlerin(üreme hücreleri) oluşumunu sağlar.
Örneğin erkek arılar.