Ekonomik Görünüm ve Tahminler: Temmuz 2012 11.07.2012 İÇ TALEPTE SINIRLI CANLANMA Zümrüt İmamoğlu* ve Barış Soybilgen† Yönetici Özeti Mayıs ayında Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) Nisan Tablo1. Betam’ın büyüme ve cari açık tahminleri ayına göre yüzde 1,1 artarken ihracat miktar 2012 2. Çeyrek Tahmin endeksi ise yüzde 0,5 azaldı. İthalat miktar endeksi ise yüzde 6,2 oranında arttı. İthalattaki yüksek artış net ihracatın büyümeye katkısını düşürüyor. Tüketim ve yatırım malı ithalatındaki artış ise iç talepte canlanma sinyali veriyor. Mayıs rakamları ikinci çeyrekte büyümenin birinci çeyrekteki yüzde 0,4’lük daralmayı telafi edeceğini gösteriyor. 2012 2. çeyrekte GSYH’ın yılın ilk çeyreğine göre yüzde 0,6 oranında büyüyeceğini GSYH büyüme (reel, %) (bir önceki çeyreğe göre, mea*) 0,6 GSYH büyüme (reel, %) (geçen yılın aynı çeyreğine göre, tea**) 2,3 Cari Açık (GSYH’a oran yıllık, %) 8,5 Kaynak: Betam. *mea: mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış. **tea: takvim etkilerinden arındırılmış. tahmin ediyoruz. Bu tahmine göre 2. çeyrekte 2. çeyreğe daha olumlu başladık yıldan yıla büyüme oranını yüzde 2,3 olarak hesaplıyoruz. 2. çeyreğe dair yeni veriler iç talebin canlandığını Ekonomideki yavaşlamayı takiben 2. çeyrekte dış ticaret açığı ve cari açık hızla azalmaya devam ediyor. Mayıs ayında dış ticaret açığı 1,6 milyar dolar gerileyerek 8,6 milyar dolara indi. Cari açık ise 2 milyar dolar azalarak 5,8 milyar dolara geriledi. 2. çeyrek sonu itibariyla cari açığın GSYH’a oranının 9,3’ten 8,5’e düşeceğini öngörüyoruz. gösteriyor. İkinci çeyrekte büyüme GSYH’ta birinci çeyrekte meydana gelen yüzde 0,4 daralmayı telafi edecek. Canlanma hem yatırım hem de tüketim harcamalarına yansıyor. İmalat cephesinde dayanıksız tüketim malları ve yatırım malları imalatı artarken, ithalatta da hem tüketim hem yatırım mallarında Mayıs ayında yüksek artışlar var. İthalattaki artışa paralel olarak özel tüketim vergisi (ÖTV)’de artış gösteriyor. * Dr. Zümrüt İmamoğlu, Betam, Uzman Araştırmacı. [email protected] † Barış Soybilgen, Betam, Araştırma Görevlisi [email protected] Diğer yandan canlanmanın ne kadar süreceği henüz belirsiz. Kapasite kullanım oranında (KKO) Mayısı takiben Haziran ayında da düşüş gözlendi. www.betam.bahcesehir.edu.tr 1 Reel kesim güven endeksi ise giderek bozuluyor. Yatırım karışık sinyaller veriyor İhracatta Mayıs ayında küçük bir düşüş var. İkinci çeyrekte net ihracat hala pozitif katkı yapsa da 2012 ikinci çeyrekte özel yatırım harcamlarını ithalattaki yüksek artış net ihracatın büyümeye ölçmek için kullandığımız ekonomik göstergeler katkısını düşürdü. 2. çeyrekteki canlanmanın yılın karışık sinyaller veriyor. Kapasite kullanım oranı takip eden çeyreklerine yansıyıp yansımayacağı da (KKO) Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında henüz netleşmiş değil. sırasıyla yüzde 0,4, yüzde 1,1 ve yüzde 1,4 düştü. Reel kesim güven endeksi (RKGE) de yine ikinci İkinci çeyrekteki canlanma politika yapıcılar çeyrekte sürekli bir düşüş eğilimindeydi. RKGE açısından genişlemeci politikalar için beklemede Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında sırasıyla yüzde kalma sinyali veriyor. Ancak bu canlanmaya 0,7, yüzde 1,7 ve yüzde 3,5 azaldı. Hem reel kesim rağmen baz etkisiyle yıllık büyüme oldukça düşük güven kalabilir. İç talepte canlılık net ihracat katkısını oranındaki düşüş sanayi üretim endeksinde bir azaltabilir. Betam’ın 2. çeyrek için büyüme düşüş beklentisi yaratıyor. Buna karşılık SÜE tahmini ithalattaki yüksek artışı takiben yüzde Nisan ayında yüzde 0,9, Mayıs ayında ise yüzde 1,0’den yüzde 0,6’ya düştü. Buna göre geçen yılın 1,1 arttı. SÜE’i artarken KKO’nın düşmesi reel aynı çeyreğine göre büyüme oranını da yüzde 2,3 kesimin yatırım yaptığını gösteriyor olabilir ama olarak hesaplıyoruz. yatırım malı ithalatı da çok dalgalı bir seyir endeksi hem de kapasite kullanım izliyor. Nisan ayındaki yüzde 11,7’lük büyük bir düşüş gösterdikten sonra Mayıs ayında yüzde 10,6 Mayıs ayında tüketim canlandı artarak güçlü bir toparlanma gösterdi. Genel Mayıs ayı verileri özel tüketim harcamalarında olarak 2012 2. çeyrekte özel yatırım malı gözle görülür bir canlanmayı işaret ediyor.Tüketim harcamaları büyük bir belirsizlik gösteriyor. malı ithalatı Mayıs ayında çok büyük bir artış gösterdi ve bir önceki aya göre yüzde 18,1 arttı. İthalatta Mayıs ayında büyük sıçrama Dayanıksız ve dayanıklı tüketim malı imalatı da yine Mayıs ayında sırasıyla yüzde 4,4 ve yüzde 1,9 Şekil 2 TÜİK’in açıkladığı mevsim ve takvim arttı. İthalattaki artışa paralel olarak ÖTV gelirleri etkisinden arındırılmış ihracat ve ithalat miktar de Mayıs ayında yüzde 5,4’lük bir artış gösterdi. endekslerini gösteriyor. Mayıs 2012’de bir önceki Son olarak tüketici güven endeksi de Mayıs ayında aya göre ihracat miktar endeksi yüzde 0,6 bir önceki aya göre yüzde 0,9 arttı. Bu gelişmeler azalırken, ithalat miktar endeksi ise yüzde 6,3 arttı. ışığında ikinci İthalattaki bu artış net ihracatın büyümeye olan çeyrekte büyümeye pozitif katkı yapacağını pozitif katkısını büyük oranda sınırlayacak gibi düşünüyoruz. görünüyor. özel tüketim harcamalarının www.betam.bahcesehir.edu.tr 2 Cari açık düşmeye devam ediyor Mayıs ayında geçen yıl 10,2 milyar dolarken bu yıl 8,5 milyar dolara düşen dış ticaret açığına paralel olarak cari açık da düştü. Mayıs ayında cari açık 5,8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Böylece 12 aylık cari açık toplamı 2 milyar dolar daha azaldı. Azalmanın en önemli nedeni ithalat azalırken ihracatın artması oldu. Yaz aylarında cari açıkta düşüşün devam etmesini bekliyoruz. İkinci çeyrekte iç talepteki canlanma ve ithalatın Mayıs ayında artmasıyla ikinci çeyrek sonu cari açığın GSYH’a oranı tahminimizi ise yüzde 8,3’ten yüzde 8,5’e yükseltiyoruz. www.betam.bahcesehir.edu.tr 3 Tablo 2. Ekonomik göstergelerin aydan aya ve çeyrekten çeyreğe değişimleri (Reel ve MEA) 2011 1. Çeyrek 2012 2. Çeyrek ** 3,5 9,9 6,3 ** 1,1 2,8 0,1 9,7 ** 1,4 4,7 1,3 -5,9 18,1 ** -5,1 2,9 -0,6 9,8 -11,7 10,6 ** 7,3 -1,3 Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) 0,7 0,9 0,9 1,1 ** -1,3 2,2 Dayanıksız tüketim malı imalatı -1,1 2,4 0,4 4,4 ** 0,0 3,8 Dayanıklı tüketim malı imalatı 2,2 -0,8 1,0 1,9 ** -2,9 2,2 Ara malı imalatı -0,2 -0,1 1,9 1,3 ** 0,2 2,4 Yatırım malı imalatı 0,5 -3,2 2,6 4,5 ** -4,5 2,8 Kapasite Kullanım Oranı (KKO) -1,0 0,2 -0,4 -1,1 -1,4 0,3 -1,9 Dayanıksız tüketim malı imalatı -0,8 0,4 0,3 -0,3 -0,1 0,8 0,1 Dayanıklı tüketim malı imalatı 1,5 0,6 0,3 -2,3 -0,9 0,4 -0,6 Ara malı imalatı -0,8 -1,5 0,0 -0,3 -0,6 -1,2 -1,6 Yatırım malı imalatı -1,9 0,8 0,0 -1,5 -2,8 -0,7 -2,0 İmalat Sipariş Endeksi 1,4 1,5 -0,2 ** ** 2,3 1,3 Yurtiçi İmalat Sipariş 1,6 1,7 0,8 ** ** 2,2 2,5 Yurtdışı İmalat Sipariş 1,9 0,6 -2,4 ** ** 2,5 -1,4 Tüketici Güven E. (TUIK) 0,5 0,2 -2,8 0,9 ** 1,2 -2,1 Reel Kesim Güven E. 3,5 2,0 -0,7 -1,7 -3,5 -0,2 -0,6 17,4 -1,6 -5,4 -3,0 5,6 5,4 -1,8 Özel tüketim vergisi (ÖTV) 1,9 5,0 -2,2 5,4 ** -5,1 4,4 Binek otomobil üretimi 0,5 -10,1 -3,4 5,8 ** -8,5 -7,4 Şubat Mart Nisan Mayıs İhracat 5,3 1,0 7,7 -0,6 İthalat 0,0 3,3 -2,4 Ara malı ithalatı -1,5 0,5 Tüketim malı ithalatı -1,7 Yatırım malı ithalatı Ekonomik Göstergeler Haziran Beklenti Göstergeleri Finansal Göstergeler İMKB 100 Diğerleri Kaynak: TUIK, TCMB, IMKB, BETAM. www.betam.bahcesehir.edu.tr 4 Şekil 1: Kapasite kullanım oranı ve sanayi üretim endeksi (mea) 85 80 135 220.0 130 210.0 200.0 125 190.0 120 75 70 180.0 115 170.0 110 160.0 150.0 105 65 Jan-12 May-12 Sep-11 Jan-11 May-11 Sep-10 Jan-10 May-10 Sep-09 Jan-09 May-09 Sep-08 Jan-08 May-08 May-12 Sep-11 Jan-12 May-11 Kaynak : TÜİK, Betam (sol taraf KKO ekseni, sağ taraf SÜE ekseni) Sep-10 İhracat SÜE Jan-11 May-10 Sep-09 Jan-10 May-09 Sep-08 Jan-09 May-08 Sep-07 Sep-07 120.0 Jan-08 Jan-07 130.0 95 May-07 KKO 140.0 100 Jan-07 May-07 60 Şekil 2: İhracat ve ithalat miktar endeksleri (mea) İthalat Kaynak : TÜİK, Betam Şekil 3: Çari açığın GSYH’a oranı 12.0 10.0 8.0 6.0 4.0 2.0 Haz 2012* Mar 2012 Ara 2011 Eyl 2011 Haz 2011 Mar 2011 Ara 2010 Eyl 2010 Haz 2010 Mar 2010 Ara 2009 Eyl 2009 Haz 2009 Mar 2009 Ara 2008 Eyl 2008 Haz 2008 Mar 2008 0.0 Kaynak: TCMB, TUIK, Betam www.betam.bahcesehir.edu.tr 5 Giyim eşyası Dabaklanmış deri ve mamuller Ağaç ve mantar ürünleri Kağıt ve kağıt ürünleri Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri Kimyasal madde ve ürünler Plastik ve kauçuk ürünleri Metalik olmayan diğer mineral ürünler Ana metal sanayi Metal eşya sanayi Makine ve teçhizat Elektrikli mekina ve cihazlar Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları Motorlu kara taşıtı ve römorklar Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler Dabaklanmış deri ve mamuller Ağaç ve mantar ürünleri Kağıt ve kağıt ürünleri Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri Kimyasal madde ve ürünler Plastik ve kauçuk ürünleri Metalik olmayan diğer mineral ürünler Ana metal sanayi Metal eşya sanayi Makine ve teçhizat Elektrikli mekina ve cihazlar Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları Motorlu kara taşıtı ve römorklar Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler -10.00% Giyim eşyası 0.00% Tekstil ürünleri 10.00% Tekstil ürünleri 20.00% Tütün ürünleri 30.00% Tütün ürünleri 40.00% Gıda ürünleri ve içecek 50.00% Gıda ürünleri ve içecek Şekil 4 : Altkalemlere göre aylık ihracat değişim oranları (mea) (üst şekil Nisan ayını, alt şekil Mayıs ayını gösteriyor) 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% -10.00% 0.00% -20.00% -30.00% Kaynak : TÜİK, Betam www.betam.bahcesehir.edu.tr 6