Ekonomik Görünüm ve Tahminler: Ağustos 2012 15.08.2012 2. ÇEYREKTE SINIRLI CANLANMA Zümrüt İmamoğlu* ve Barış Soybilgen† Yönetici Özeti Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) 2. çeyrekte 1. çeyreğe göre yüzde 1,4 artarak ilk çeyrekteki Tablo1. Betam’ın büyüme ve cari açık tahminleri 2012 2. Çeyrek Tahmin 1,3’lük kaybını telafi etti. İhracat miktar endeksi 2. çeyrekte yüzde 11,5 ithalat miktar endeksi ise yüzde 3,1 oranında arttı. Buna karşın ihracat ve ithalatta altın hariç artışlar sınırlı kaldı. Göstergelerimiz tüketimde artışa, yatırımlarda ise azalmaya işaret ediyor. Ekonomi ilk çeyreğe göre biraz toparlanmış görünse de, büyüme hızı hükümetin yıl sonu hedefinin oldukça altında seyrediyor. 2012 2. çeyrekte GSYH’nın yılın ilk GSYH büyüme (reel, %) (bir önceki çeyreğe göre, mea*) 1,0 GSYH büyüme (reel, %) (geçen yılın aynı çeyreğine göre, tea**) 2,0 Cari Açık (GSYH’a oran yıllık, %) 8,3 Kaynak: Betam. *mea: mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış. **tea: takvim etkilerinden arındırılmış. çeyreğine göre yüzde 1,0 oranında büyüyeceğini tahmin ediyoruz. Bu tahmine göre 2. çeyrekte bir İkinci çeyrekte toparlanma önceki yılın aynı dönemine göre büyüme oranını 2. çeyrek Nisan ve Mayıs aylarında oldukça yüzde 2,0 olarak hesaplıyoruz. olumlu başlamıştı. Hem Sanayi Üretim Endeksi Cari açık hızla azalmaya devam ediyor. 12 aylık hem de tüketim ve yatırım malı ithalatında cari açık toplamı ikinci çeyrek sonunda ilk çeyrek canlanma gözlemlemiştik. Ancak Haziran ayı 2. sonuna kıyasla 8,6 milyar dolar azalarak 63,3 Çeyreğin sonunda bazı göstergelerde bozulmaya milyar dolara indi. İlk çeyrek sonunda yüzde 9,3 neden oldu. Haziran’daki düşüşün etkisiyle Sanayi olan cari açığın GSYH’a oranının 2. çeyrek sonu Üretim Endeksi’nde çeyreklik değişim yüzde itibariyla 8,3’e düşeceğini tahmin ediyoruz. Cari 2,2’den 1,4’e geriledi. Yatırım malı imalatı açıkta gerilemenin üçüncü çeyrekte de devam neredeyse dururken yatırım malı ithalatı eksiye etmesini bekliyoruz. geçti. Reel kesim güven endeksi önceki aylardan * Dr. Zümrüt İmamoğlu, Betam, Uzman Araştırmacı. [email protected] † Barış Soybilgen, Betam, Araştırma Görevlisi [email protected] daha hızlı bozuldu. Binek otomobil üretimi de Mayıs ayındaki toparlanmanın Haziran’da tersine dönmesiyle, ikinci çeyreği düşüşle kapattı. www.betam.bahcesehir.edu.tr 1 Bu gelişmelere rağmen ekonominin ikinci gelirleri de 2. çeyrekte yüzde 4,3 artış gösterdi. çeyrekte nispeten canlandığını ve ilk çeyrekteki Buna karşın tüketici güven endeksi bir önceki yüzde 0,4 daralmayı net ihracat ve tüketimdeki çeyreğe yüzde 2,2 azaldı. Genel olarak 2012 2. artışlarla telafi edeceğini düşünüyoruz. çeyrekte 1. çeyreğe göre özel tüketim harcamalarında artış bekliyoruz. İkinci çeyrekte ne para politikası ne de mali politikada önemli bir değişiklik olmadı. Mali Yatırım harcamalarında fren politika sıkı duruşunu korurken, enflasyonun Mayıs ve Haziran’da beklenenden daha az artmış 2012 2. çeyrekte bir önceki çeyreğe göre SÜE olması Merkez Bankası’nın faizlerin bir miktar yüzde 1,4 artarken, KKO yüzde 2,5 düştü. Özel gevşemesine yatırım izin vermesini sağladı. Ancak harcamalarını tahmin etmek için Merkez Bankası büyümeyi canlandırıcı parasal kullandığımız ekonomik göstergelerinin başında genişleme yönünde bir sinyal vermiş değil. gelen yatırım malı ithalatı 2012 2. çeyrekte bir Amerikan ve Avrupa Merkez Bankaları’nın önceki çeyreğe göre yüzde 8,8 azaldı. Aynı miktarsal zamanda çeyrekten çeyreğe reel kesim güven genişlemeye gitmemiş olması bu yöndeki beklentileri de erteledi. endeksi de yüzde 0,6 düştü. Binek otomobil üretimindeki düşüş de devam ediyor. Bu çeyrekte Tüm bu gelişmeler ışığında Betam’ın 2. çeyrek binek otomobil üretimi yüzde 11,3 düştü. Özel için büyüme tahmini geçen ayki tahmin olan yatırım yüzde 0,6’dan tekrar yüzde 1,0’e çıktı. Bunun kullandığımız ekonomik göstergeleri genel olarak başlıca nedeni tüketim göstergelerindeki geçen incelediğimizde 2012 2. çeyrekte özel yatırım çeyreğe kıyasla iyileşme. Bunun yanında Haziran harcamalarında azalma bekliyoruz. harcamalarını tahmin etmek için ayında ithalatın altın ithalatına rağmen azalmış olması ve net ihracatın altın hariç tutulduğunda Net ihracat GSYH’yı sırtlıyor dahi pozitif katkı yapıyor olması. Buna göre geçen yılın aynı çeyreğine göre büyüme oranını da yüzde Şekil 2 TÜİK’in açıkladığı mevsim ve takvim 2,0 olarak hesaplıyoruz. etkisinden arındırılmış ihracat ve ithalat miktar endekslerini gösteriyor. Haziran 2012’de bir Tüketim harcamaları yükselişte önceki aya göre ihracat miktar endeksi yüzde 4,5 artarken, ithalat miktar endeksi ise yüzde 1,9 2012 2. Çeyrekte bir önceki çeyreğe göre tüketim azaldı. 2012 2. çeyrekte ise bir önceki çeyreğe malı ithalatı yüzde 2,1 arttı. Dayanıksız ve göre ihracat miktar endeksi yüzde 11,5, ithalat dayanıklı tüketim malı imalatı yine 2. çeyrekte bir miktar endeksi de yüzde 3,1 arttı. 2012 2. çeyrekte önceki çeyreğe göre sırasıyla yüzde 2,1 ve yüzde yapılan yüksek altın ticaretini düzeltip ihracat ve 0,1 arttı. Bu üç ekonomik gösterge de bir önceki ithalat kalemlerine baktığımızda ihracatta artış çeyrekte düşmüştü. Tüketim malı imalatı ve yüzde 3,3 olurken ithalatta değişim yüzde -0,2 ithalatına paralel olarak özel tüketim vergisi oluyor. İhracattaki artışa paralel olarak, 2012 2. www.betam.bahcesehir.edu.tr 2 çeyrekte çeyrekten çeyreğe GSYH büyümesine en büyük katkıyı net ihracatın vereceğini düşünüyoruz. Cari açık düşmeye devam ediyor Haziran ayında cari açık geçen yılın aynı ayına göre 3,5 milyar dolar azaldı. 12 aylık toplamda azalış 8,3 milyar dolar oldu ve cari açık Haziran sonunda toplam 63,3 milyar dolara geriledi. Azalmanın en önemli nedeni ithalattaki azalış oldu. Üçüncü çeyrekte de cari açığın düşmeye devam etmesini bekliyoruz. Tüketimdeki canlanma ve ithalattaki sınırlı artışa paralel olarak ikinci çeyrek sonu cari açığın GSYH’ya oranı tahminimizi yüzde 8,3’e düşürüyoruz. İlk çeyrekte bu oran yüzde 9,3 düzeyindeydi. www.betam.bahcesehir.edu.tr 3 Tablo 2. Ekonomik göstergelerin aydan aya ve çeyrekten çeyreğe değişimleri (Reel ve MEA) 2012 1. Çeyrek 2012 2. Çeyrek ** 3,7 11,5 -1,9 ** 1,0 3,1 9,7 -2,6 ** 1,3 5,4 -6,3 18,2 -9,6 ** -5,4 2,1 11,4 -13,5 11,4 -24,2 ** 6,1 -8,8 Sanayi Üretim Endeksi (SÜE) 0,8 0,7 0,9 -2,0 ** -1,3 1,4 Dayanıksız tüketim malı imalatı 2,4 0,3 4,4 -6,6 ** -0,3 2,1 Dayanıklı tüketim malı imalatı -0,8 0,9 1,9 -6,4 ** -3,1 0,1 Ara malı imalatı -0,1 1,8 1,2 -1,2 ** 0,0 2,0 Yatırım malı imalatı -3,7 2,5 4,4 -8,4 ** -5,4 0,1 Kapasite Kullanım Oranı (KKO) 0,2 -0,4 -1,1 -1,4 0,1 0,4 -2,5 Dayanıksız tüketim malı imalatı 0,4 0,3 -0,3 -0,1 0,2 1,1 0,1 Dayanıklı tüketim malı imalatı 0,6 0,2 -2,4 -0,9 0,4 0,5 -1,0 Ara malı imalatı -1,4 0,0 -0,3 -0,5 0,3 -1,4 -2,0 Yatırım malı imalatı 0,7 -0,0 -1,4 -2,8 -0,4 -0,9 -2,7 İmalat Sipariş Endeksi 0,4 0,1 4,9 ** ** 1,6 3,1 Yurtiçi İmalat Sipariş 1,7 0,5 1,7 ** ** 1,7 2,6 Yurtdışı İmalat Sipariş -1,6 -0,4 9,9 ** ** 1,3 3,8 Tüketici Güven E. (TUIK) 0,3 -3,0 0,9 -0,4 ** 1,1 -2,2 Reel Kesim Güven E. 2,0 -0,7 -1,8 -3,5 -0,5 -0,3 -0,6 -1,6 -5,4 -3,0 5,7 3,6 5,4 -1,7 Özel tüketim vergisi (ÖTV) 5,0 -2,3 5,4 -2,2 ** -5,2 4,3 Binek otomobil üretimi -10,5 -3,9 5,5 -12,0 ** -9,3 -11,3 Mart Nisan Mayıs İhracat 1,1 7,6 -0,5 4,5 İthalat 3,3 -2,5 6,2 Ara malı ithalatı 0,5 0,1 Tüketim malı ithalatı 1,7 Yatırım malı ithalatı Ekonomik Göstergeler Haziran Temmuz Beklenti Göstergeleri Finansal Göstergeler İMKB 100 Diğerleri Kaynak: TUIK, TCMB, IMKB, BETAM. www.betam.bahcesehir.edu.tr 4 Şekil 2: İhracat ve ithalat miktar endeksleri (mea) Şekil 1: Kapasite kullanım oranı ve sanayi üretim endeksi (mea) 85 80 135 220.0 130 210.0 200.0 125 190.0 120 75 70 180.0 115 170.0 110 160.0 150.0 105 65 140.0 100 130.0 95 120.0 May-12 Jan-12 Sep-11 May-11 İhracat SÜE Jan-11 Sep-10 May-10 Jan-10 Sep-09 May-09 Jan-09 Sep-08 May-08 Jan-08 Sep-07 May-07 KKO Jan-07 Jan-07 Apr-07 Jul-07 Oct-07 Jan-08 Apr-08 Jul-08 Oct-08 Jan-09 Apr-09 Jul-09 Oct-09 Jan-10 Apr-10 Jul-10 Oct-10 Jan-11 Apr-11 Jul-11 Oct-11 Jan-12 Apr-12 Jul-12 60 İthalat Kaynak : TÜİK, Betam Kaynak : TÜİK, Betam (sol taraf KKO ekseni, sağ taraf SÜE ekseni) Şekil 3: Çari açığın GSYH’a oranı 12.0 10.0 8.0 6.0 4.0 2.0 Haz 2012* Mar 2012 Ara 2011 Eyl 2011 Haz 2011 Mar 2011 Ara 2010 Eyl 2010 Haz 2010 Mar 2010 Ara 2009 Eyl 2009 Haz 2009 Mar 2009 Ara 2008 Eyl 2008 Haz 2008 Mar 2008 0.0 Kaynak: TCMB, TUIK, Betam www.betam.bahcesehir.edu.tr 5 Makine ve teçhizat Elektrikli mekina ve cihazlar Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları Motorlu kara taşıtı ve römorklar Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler Elektrikli mekina ve cihazlar Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları Motorlu kara taşıtı ve römorklar Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler Plastik ve kauçuk ürünleri Kimyasal madde ve ürünler Makine ve teçhizat -12.00% Metal eşya sanayi -7.00% Metal eşya sanayi -2.00% Ana metal sanayi 3.00% Ana metal sanayi Haziran 2012 Metalik olmayan diğer mineral ürünler 8.00% Metalik olmayan diğer mineral ürünler Plastik ve kauçuk ürünleri Kimyasal madde ve ürünler Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri Kağıt ve kağıt ürünleri Ağaç ve mantar ürünleri Dabaklanmış deri ve mamuller Giyim eşyası Tekstil ürünleri Tütün ürünleri Gıda ürünleri ve içecek 40.00% Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri Kağıt ve kağıt ürünleri Ağaç ve mantar ürünleri Dabaklanmış deri ve mamuller Giyim eşyası Tekstil ürünleri Tütün ürünleri Gıda ürünleri ve içecek Şekil 4 : Altkalemlere göre aylık ihracat değişim oranları (mea) Mayıs 2012 30.00% 20.00% 10.00% -10.00% 0.00% -20.00% Kaynak : TÜİK, Betam www.betam.bahcesehir.edu.tr 6